«ការបង់លុយធនាគារ ដែលជួបបញ្ហាធ្ងន់ ប្រាក់កម្ចីគេដែលយើងមិនគិតថាវិស័យហ្នឹងដួលរលំ អញ្ចឹងដើម្បីបានគេហដ្ឋាននៅ យើងសុខចិត្តខ្ចីលុយធនាគារមកទិញផ្ទះ បង់ថ្លៃផ្ទះគេទាំងអស់ បង់ទាំងការទាំងដើមចូលធនាគាវិញ អាហ្នឹងវិបត្តិខ្លាំងជាងគេ» នេះគឺជាការរៀបរាប់ទុកលំបាករបស់មគ្គុទេសក៍ម្នាក់នៅខេត្តសៀមរាប។
បុររសវ័យ ៣៥ឆ្នាំ មានសម្បុរសណ្តែកបាយ និងសក់រួញអង្គាសដី លោក លួត ប៊ុនឈួប បានត្អូញត្អែរថា ចាប់តាំងពីវិបត្តកូវីដ ១៩ រីករាលដាលដល់ប្រទេសកម្ពុជា លោកបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលបន្តិចម្តងៗ។ លុះដល់ខែមេសា លោកបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលទាំងស្រុង បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលបិទជើងហោះហើរអន្តរជាតិ ដើម្បីទប់ស្តាត់ការនាំចូលជំងឺកូវីដ ១៩។ មុនវិបត្តកូវីដ ១៩ លោកអាចប្រាក់ចំណូលប្រមាណ៣៥ដុល្លារក្នុងមួយថ្ងៃ។
លោក ប៊ុនឈួប ប្រកបរបរជាមគ្គុទេសក៍ទេសចរភាសាអង់គ្លេសអស់រយៈពេល៧ឆ្នាំ នៅក្នុងខេត្តសៀមរាប។ លោកមានប្រពន្ធ និងកូន២នាក់។ ការរស់នៅ និងប្រាក់ចំណូលប្រចាំថ្ងៃរបស់លោកគឺពឹងផ្អែកការនាំភ្ញៀវទេសចរបរទេស ទៅទស្សនាប្រាសាទ និងរមនីដ្ឋាននានា នៅក្នុងខេត្តសៀមរាប។
លោក ប៊ុនឈួប បន្តទៀតថា ដោយមិននឹកស្មានថា មានករណីរីករាលដាលនៃ ជំងឺកូវីដ ១៩ កើតឡើង គួបផ្សំនឹងសន្សំបានលុយមួយចំនួន កាលពីបីឆ្នាំមុន លោកនិងប្រពន្ធបានសម្រេចចិត្ត ទិញផ្ទះមួយខ្នង ដោយខ្ចីប្រាក់ពីធនាគារ និងបង់រំសល់ប្រចាំខែ។
លោកថា លោកនៅជំពាក់ធនាគារជាង១ម៉ឺនដុល្លារទៀត ដោយត្រូវបង់ទាំងដើមនិងការប្រាក់ ៥០០ដុល្លារ ក្នុងមួយខែ។ ដោយសារបាត់បង់ចំណូល និងពុំមានលទ្ធភាព លោកបានស្នើសុំធនាគារ បង់រំសល់ត្រឹម ២២០ដុល្លារក្នុងមួយខែ។
ឥឡូវនេះ ការស់នៅ និងចំណាយប្រចាំថ្ងៃគឺពឹងផ្អែកលើប្រាក់ចំណូលប្រពន្ធរបស់លោក ជាពេទ្យឆ្មប នៅស្រុកក្រឡាញ់ ដែលមានចំងាយប្រមាណ ៧០គីឡូម៉ែត្រ ពីក្នុងសៀមរាប។ រៀងរាល់ថ្ងៃ លោកត្រូវចំណាយត្បិតត្បៀត និងកាត់បន្ថយថ្លៃម្ហូបអាហារ។
លោក ប៊ុនឈួប និយាយថា៖ «កាត់ចំណាយទាំងអស់ សូម្បីតែប្រើប្រាស់ទឹកភ្លើងគឺបើកតែមួយភ្លែតៗទេ មិនសូវបើកយូរទេ។ និយាយទៅកាត់បន្ថយទាំងម្ហូបអាហារ ការហូបចុក ការនាំគ្រួសារដើរលេង មិនដូចពីមុនទេ។
លោកបន្ថែមថា៖ «កាត់បន្ថយខ្លាំងចំណាយហ្នឹង ការចាយវាយត្រូវគិត យកចិត្តទុក្ខដាក់មែនទែន និយាយទៅចំណាយសំរាប់ខ្ញុំវិញស្ទើរតែមិនហ៊ាន តិចណាស់ មិនដូចកាលមានភ្ញៀវដើរនោះទេ»។
មគ្គុទេសក៍ទេសចរខ្មែរជិត៦០០០នាក់ បាត់បង់ការងារ និងប្រាក់ចំណូល ចាប់តាំងពីការរីរាលដាលនៃជំងឺកូវីដ ១៩ និងបិទជើងហោះហើរអន្តរជាតិ ដែលបានកាត់ផ្តាច់ភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិស្ទើរតែទាំងស្រុង។
ពួកគេមួយចំនួនមិនអាចស្វែងរកការងារផ្សេងធ្វើ និងអ្នកខ្លះទៀតបានប្តូរមុខរបរ ប៉ុន្តែទទួលបានចំណូលតិចជាងមុន។ ភាពអត់ការងារធ្វើបានរុញច្រានពួកគេឲ្យចូលភាពក្រីក្រ និងអ្នកខ្លះគ្មានលទ្ធភាពបង់ការប្រាក់ធនាគារ។
មគ្គុទេសក៍ទេសចរភាសាអង់គ្លេសម្នាក់ទៀត រស់នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ អ្នកស្រី ខៀវ ស្រីពេជ្រ វ័យជាង៣០ឆ្នាំ បាននិយាយថា គ្រួសារអ្នកស្រីបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលទាំងស្រុង នៅពេលដែល ជំងឺកូវីដ ១៩ រាតត្បាត និងប៉ះពាល់ដល់វិស័យទេសចរណ៍។ អ្នកស្រីមានកូនបីនាក់ក្នុងបន្ទុក ហើយប្តីអ្នកស្រីប្រកបអាជីពជាមគ្គុទេសក៍ដូចអ្នកស្រីដែរ។
បច្ចុប្បន្ន អ្នកទាំងពីរ មិនទាន់មានការងារថ្មីនិងមានប្រាក់ចំណូល ដែលធ្វើឲ្យជីវភាពធ្លាក់ចុះ។ ពួកគាត់បានលក់គ្រឿងអលង្កានិងរបស់បរខ្លះៗដែលមានពីមុននិងខ្ចីប្រាក់ពីបងប្អូនសម្រាប់ចំណាយប្រចាំថ្ងៃ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ពួកគេត្រូវបង់ធនាគារក្នុងមួយខែ ៨០០ដុល្លារ ដែលពួកគេបានខ្ចីទិញផ្ទះ កន្លងមក។
ស្រីពេជ្រ និយាយថា៖«ខ្ញុំអត់បានទទួលប្រាក់ឧបត្ថម្ភអីទេ សូមបីមួយសេន។ ឥឡូវវាចាប់ផ្តើមចូលទម្រង់ក្រីក្រហើយ ដល់ពេលអត់ស៊ី ហើយកូវីដ ចូលមួយឆ្នាំទៀតវាមិនចូលក្រីក្រ។ យើងចេះតែស្រវេស្រវាទាញនេះទាញនោះសិន ដើម្បីឲ្យរួចមួយដង្ហើមៗសិន ព្រោះពេលវេលាដែលមកយើងទប់អត់បាន អញ្ចឹងយើងអត់មានផែនការ អត់មានគំរោង»។
ស្រីពេជ្រ ទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាលអន្តរាគមន៍បញ្ចុះតំលៃលើសេវាផ្សេងៗ ទំនិញនិងម្ហូបអាហារ ដើម្បីសម្រាលបន្ទុកដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលកំពុងជួបវិបត្តិអត់ការងារធ្វើ។
អ្នកស្រីថ្លែង៖«ចង់ឲ្យជួយសម្រួលជីវភាព ថ្លៃទំនិញក្នុងទីផ្សារឲ្យវាសមរម្យនៅក្នុងជីវភាពប្រជាជនដែលកំពុងតែមានបញ្ហា ទាល់ច្រក កំពុងតែម្នាក់ៗ អត់មានបាយស៊ី ជួយសម្រួលតំលៃម្ហូមអាហារឲ្យមានតំលៃទាប សាំងអីហ្នឹងឲ្យចុះតំលៃទាប»។
លោក ហែម សោភ័ន្ត ជាមគ្គុទេសក៏ទេសចរភាសាអង់គ្លេសនិងជាអ្នកនិពន្ធសៀភៅមគ្គុទេសក៍អាណាចក្រអង្គរ បាននិយាយថា មគ្គុទេសក៍ទេសចរមួយចំនួនធំនិងអ្នកបើកបរមានភាពលំបាកក្នុងការស្វែងរកការងារថ្មី។ អ្នកខ្លះគ្មានជំនាញផ្សេងទៀត គួបផ្សំនិងការងារបច្ចុប្បន្នមានការប្រកួតប្រជែងនិងទាមទារបទពិសោធន៍ ធ្វើឲ្យពួកគាត់ពិបាករកការងារថ្មី។
មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះលោកក៏ពុំទាន់អាចរកការងារបាននៅឡើយទេ បើទោះបីលោកមានជំនាញផ្សេងៗក៏ដោយ ពីព្រោះលក្ខខណ្ឌការងារ បទពិសោធន៍ និងចំណូលដែលធ្លាប់ទទួលបានពីមុននិងបច្ចុប្បន្នមានភាពខុសគ្នាឆ្ងាយ។
លោក សោភ័ន្ត និយាយថា៖«[ខ្ញុំ]ដើររកតែរកមិនបាន ពីមុនពឹងថាអត់ពីនេះ រស់តាមការបង្រៀន ដាក់នៅសកលវិទ្យាល័យពីរបីកន្លែង ឥឡូវបិទសាលាបណ្តោយ។ [ខ្ញុំ] ចង់រកកាងារធ្វើផ្សេងទៀតលក្ខខណ្ឌ ជំនាញរបស់យើងវាមិន[ត្រូវ]នេះផង»។
លោកសោភ័ន្ត ក៏ជំពាក់បំណុលដូច មគ្គុទេសក៍ដទៃទៀតដែរ។ លោកត្រូវបង់ការប្រាក់និងដើម ដល់ធនាគារ ៤០០ដុល្លារក្នុង១ខែ ហើយវារឿងដ៏លំបាកមួយសម្រាប់លោក ខណៈដែលលោកពុំមានការងារធ្វើ។ លោកបានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលជួយអន្តរាគមន៍ដល់ធនាគារ និងគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ពន្យាពេលការសងបំណុល។
លោក សោភ័ន្ត បន្ថែមថា៖ «សំរាប់ខ្ញុំបើយកលក្ខខណ្ឌ ជាមួយប្រជាជនទូទៅសំខាន់បំផុតអ្នកជាប់បំណុលទាំងប៉ុន្មាន ជាមួយនិងធនាគារដែលជាស្ថាប័នឯកជន បំណុលដីធ្លីដែលធ្លាប់បង់រំលស់ បើអាចទៅរួចឲ្យគេផ្អាកសិនទៅក្នុងការបង់»។
លោក ដា វីន ជាមគ្គុទេសក៍ទេសចរភាសាអាល្លឺម៉ង់និងជាប្រធានសមាគមមគ្គុទេសក៍ទេសចររាជធានីភ្នំពេញបាននិយាយថា លោកនិងមគ្គុទេសក៍ផ្សេងទៀតធ្លាប់ស្នើទៅក្រសួងទេសចរណ៍ ដើម្បីផ្តល់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភដូចកម្មកររោងចក្រកាត់ដេរ ប៉ុន្តែក្រសួងបានបដិសេធ ដោយលើកឡើងថា ពួកគេមិនបានបង់ពន្ធជូនរដ្ឋ។
លោក ដា វីន និយាយថា៖ «តាមយោបល់ខ្ញុំដោយសារយើងហ្រី្វលែន (freelance) យើងគួរមានអាជីពមួយគ្រាន់តែទប់ទល់ដែរ ប៉ុន្តែវាជាការមួយសោកស្តាយណាស់ ដែលពួកយើងមានបញ្ហាគេអត់បានជួយចិញ្ចឹមយើង។ បើសិនពួកហ្រី្វលែនអត់ចូលធ្វើការវិញ ក្រសួងទេសចរណ៍និងខ្វះខាតហើយ មិនអញ្ចឹង»។
យោងតាមសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ GMAC កាលពីខែមិថុនា មានរោងចក្រប្រហែល៤០០បានផ្អាកការងារ និងមានកម្មករជាង១៥ម៉ឺននាក់បានបាត់បង់ការងារដោយសារតែបញ្ហាវិបត្តិកូវីដ១៩។
រដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចផ្តល់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភ ៤០ដុល្លារ ក្នុងមួយខែ ដល់កម្មករកាត់ដេរ និង៣០ដុល្លារផ្សេងទៀតផ្តល់ដោយ ថៅកែរោងចក្រ នៅពេលដែលរោងចក្ររបស់ពួកគេត្រូវបានព្យួរការងារ។
បន្ទាប់ពីមានការប្រកាសផ្តល់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភដល់កម្មកររោងចក្រកាត់ដេរ ក្រុមអ្នកធ្វើការនៅសេវាកម្សាន្ត និងកាស៊ីណូ បានស្នើទៅក្រសួងការងារដើម្បីផ្តល់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភដូចគ្នា ប៉ុន្តែក្រសួងបានបដិសេធ។
អ្នកស្រី ឆាយ ស៊ីវលីន ប្រធានសមាគមទីភ្នាក់ងារទេសចរណ៍កម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ថាភ្ញៀវបរទេសដែលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជាសព្វថ្ងៃមិនមែនជាភ្ញៀវទេសចរទេ។ ពួកគេជាអ្នកការទូត និងអ្នកធុរកិច្ច។
អ្នកស្រីថា មគ្គុទេសក៍ទេសចរភាសាបរទេសសរុបជិត៦០០០នាក់ ដែលនាំភ្ញៀវបរទេសទៅទស្សនាកន្លែងផ្សេងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា កំពុងជួបវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុធ្ងន់ធ្ងរ។
អ្នកស្រី បន្តទៀតថា មានមគ្គុទេសក៍ខ្លះធ្លាក់ខ្លួនធ្វើការមិនត្រូវជំនាញ ក្លាយជាកម្មករ រត់កង់បី លក់អនឡាន ហើយមានអ្នកខ្លះលក់របស់របរដែលធ្លាប់មានសម្រាប់ចំណាយប្រចាំថ្ងៃ។
អ្នកស្រីចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលមានវិធានការជួយដល់ពួកគេផងដែរ។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖«ឆ្លៀតក្នុងឱកាសនេះដែរខ្ញុំចង់បានការអើពើពីរាជរដ្ឋាភិបាលដែរ ធ្វើម៉េចឲ្យជួយពួកគាត់ដើម្បីឲ្យពួកគាត់រស់បានមួយពេលនេះ។ ទោះបីជាថាផ្នែកមគ្គុទេសក៍ទេសចរកន្លងមកការបង់ពន្ធមានការមិនពេញលេញក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែគាត់គឺជាផ្នែកមួយនៅក្នុងសេវាកម្មទេសចរណ៍ដ៏សំខាន់ព្រោះគាត់ជាអ្នកដឹកនាំភ្ញៀវផ្ទាល់»។
លោក តុប សុភ័ក អ្នកនាំពាក្យក្រសួងទេសចរណ៏បានមានប្រសាសន៏ថាកាលពីឆ្នាំ២០១៩ មានភ្ញៀវទេសទេសចរអន្តរជាតិ៦.៦លាននាក់ មកលេងប្រទេសកម្ពុជា ដោយ កើនឡើងប្រមាណជាង៦.៦ភាគរយ បើប្រៀបធៀបឆ្នាំ២០១៨ ដែលនាំមកនូវប្រាក់ចំណូលសេដ្ឋកិច្ចជាតិប្រមាណជិតប្រាំពាន់លានដុល្លារ។
លោកទទួលស្គាល់ថា វិបត្តិកូវីដ ១៩ ជះឥទ្ធិពលខ្លាំងដល់វិស័យទេសចរណ៍ និងធ្វើឲ្យមគ្គុទេសក៍ បាត់បង់ការងារ និងប្រាក់ចំណូល។ លោកថា បញ្ហានេះ នឹងអូសបន្លាយពេលយូរ ហើយលោកលើកទឹកចិត្តឲ្យមគ្គុទេសក៍ទាំងនោះងាកមកបំរើសេវាកម្មដល់ទេសចរក្នុងស្រុកវិញ។
លោក សុភ័ក បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ដំណាក់កាលនេះគាត់គួរងាកមកបំរើសេវាភ្ញៀវទេសចរណ៏ក្នុងស្រុកវិញដែលដើរលេងកំសាន្តតាមគោលដៅធំៗ»។
លោកបន្តថា៖ «ការប៉ាន់ប្រមាណថាឆ្នាំ២០២៥បានយើងមកដល់តួលេខដូចឆ្នាំ២០១៩វិញ អាចមានចលនាទេសចរផ្លាស់ប្តូរក្នុងពិភពលោក ទេសចរណ៍អន្តរជាតិ។ យ៉ាងហោចណាស់ត្រូវប្រើពេលវេលាបីទៅប្រាំឆ្នាំ»។
លោក សុភ័ក បានបន្ថែមថា វិស័យទេសចរណ៍ ផ្តល់ការងារដោយផ្ទាល់៦០ម៉ឺនកន្លែង ការងារប្រយោលរាប់ម៉ឺនកន្លែងទៀត។ អំឡុងពេល វិបត្តិកូវីដ ១៩ អាជីវកម្មទេសចរណ៏ដែលបានបិទទ្វារឬផ្អាកអាជីវកម្មមានប្រមាណជាងបីពាន់ទីតាំង រួមទាំងសណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន ផ្ទះសំណាក់ ក្លិបកំសាន្ត និងទីភ្នាក់ងាទេសចរណ៍ ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់បុគ្គលិកជាង ៥ម៉ឺននាក់។
កាលពីចុងខែមិថុនា រដ្ឋាភិបាលប្រកាសផ្តល់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភដល់គ្រួសារក្រីក្រ ប្រមាណ២.៣លាននាក់ ដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយសារវិបត្តិកូវីដ ១៩។ នៅក្នុងជុំទី១ រដ្ឋាភិបាលត្រៀមកញ្ចប់ថវិកា ២៥លានដុល្លារ។
គិតត្រឹមថ្ងៃទី៣០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២០ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានអ្នកឆ្លងវីរុសកូវីដ ១៩ ចំនួន២៧៧នាក់ ក្នុងនោះមានអ្នកជាសះស្បើយ ២៧៥នាក់។
ខណៈពេលដែលរដ្ឋាភិបាលបន្តបិទជើងហោះហើរអន្តរជាតិ លោក ប៊ុនឈួប អំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលរៀបចំគោលនយោបាយគាំពារ ដល់មគ្គុទេសក៍ដែលពុំមានការងារធ្វើ។
លោក ប៊ុនឈួប និយាយថា៖ «ជួយទំនុកបំរុងមគ្គុទេសក៍ផងក្នុងកំឡុងពេលកូវីដនេះ ដ៏រាបណាជើងយន្តហោះអត់ទាន់ដំណើរការវិញ។ បើមគ្គុទេសក៍ខ្លះភរិយាគាត់គ្រួសារគាត់ពឹងតែវិស័យហ្នឹង ដុនដាបទាំងស្រុងបណ្តាយ។ ដូចខ្ញុំប្រសិនប្រពន្ធអត់មានការងារជាពេទ្យឆ្មបតិចតួច គឺសូន្យបណ្តោយ»៕