សាលា​ឧទ្ធរណ៍​បដិសេធ​បណ្តឹង​ឧទ្ធរណ៍​របស់​សកម្មជន​មាតា​ធម្មជាតិ​ឱ្យ​មាន​ការ​ដោះលែង​​នៅ​ក្រៅ​ឃុំ

សាលា​ឧទ្ធរណ៍​បដិសេធ​សុំ​នៅ​ក្រៅ​ឃុំរបស់​សកម្មជន​បរិស្ថាន​ប្រាំ​នាក់​ដែល​ត្រូវ​បាន​កាត់​ទោស​ពី​បទ​រៀបចំ​ផែនការ​ផ្ដួល​រំលំ​រដ្ឋាភិបាល។ អ្នកទាំងប្រាំនាក់បានប្តឹងទៅតុលាការជាន់ខ្ពស់ឱ្យដោះលែងពួកគេឱ្យនៅក្រៅឃុំ ដើម្បីមើលថែគ្រួសារ រួមទាំងឪពុកម្តាយចាស់ជរា និងបន្តការសិក្សា ក៏ដូចជាការថែទាំសុខភាពផ្ទាល់ខ្លួន។

ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាចៅក្រម អ៊ិត សុធា បានលើកឡើងនៅពេលប្រកាសសាលក្រម កាលពីល្ងាចថ្ងៃចន្ទថា៖ «[…] សម្រេចមិនដោះលែង [ពួកគេ] ឱ្យនៅក្រៅឃុំទេ ព្រោះវាជាបទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ និងប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីការពារបទល្មើសថ្មី ការគំរាមកំហែងដល់សាក្សី និងរក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ»។ លោក​បាន​បន្ថែម​ថា សាលាឧទ្ធរណ៍​គ្រោង​នឹង​បើក​សវនាការ​លើ​សំណុំ​រឿង​របស់​ពួកគេ​នៅ​ខែ​ក្រោយ។

សកម្មជន​ទាំង​នោះ​ត្រូវ​បាន​កាត់ទោស​ឲ្យ​ជាប់​ពន្ធនាគារ​ពី​៦​ឆ្នាំ​ទៅ​៨​ឆ្នាំ​កាលពី​ខែកក្កដា​មុន​ពី​បទ​ប្រមាថ​ព្រះមហាក្សត្រ ​និង​រៀបចំ​ផែនការ​ផ្តួលរំលំ​រដ្ឋាភិបាល។ ការចោទប្រកាន់ដំបូងរបស់ពួកគេគឺផ្តើមចេញពីកិច្ចប្រជុំ Zoom ក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១។ វីដេអូឃ្លីបរបស់ពួកគេត្រូវបានបង្ហោះនៅលើ Facebook និងប្រើប្រាស់ជាភស្តុតាងនៅក្នុងតុលាការដើម្បីគាំទ្រការចោទប្រកាន់អំពីផែនការផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។

ជនជាប់ចោទ យីម លាងហ៊ី និយាយថា៖ «មូលហេតុ​ដែល​ខ្ញុំ​សុំ​នៅ​ក្រៅ​ឃុំ​គឺ​ដោយសារ​ឪពុក​ខ្ញុំ​មាន​ជំងឺ​គាបសរសៃ​ឈាម ហើយ​ម្តាយ​ខ្ញុំ​មាន​ជំងឺ​មហារីក។ ប្រពន្ធរបស់ខ្ញុំក៏សម្រាលកូនដែរ។ កូន​របស់​ខ្ញុំ​មាន​អាយុ​ប្រាំពីរ​ខែ​ហើយ»។

លោក លាងហ៊ី បន្តថា៖ «ខ្ញុំចង់សុំនៅក្រៅឃុំ ដើម្បីមើលថែប្រពន្ធ កូន និងឪពុកម្តាយរបស់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំ​មាន​អាសយដ្ឋាន​ផ្ទះ​អចិន្ត្រៃយ៍»។

ជនជាប់​ចោទ​ម្នាក់​ទៀត​ឈ្មោះ ថុន រដ្ឋា បាន​សម្ដែង​ការ​ព្រួយ​បារម្ភ​ស្រដៀង​គ្នា​នេះ​អំពីបញ្ហាក្នុង​ក្រុម​គ្រួសារ ជា​ពិសេស​ទាក់ទង​នឹង​ភរិយា​ដែល​ត្រូវ​សម្រាលកូន​នៅ​ខែ​ក្រោយ។

លោក រដ្ឋា ​​ឱ្យដឹងថា​៖ «​ខ្ញុំ​នឹង​មិន​រត់​ចេញ​ទេ ហើយ​សន្យា​ថា​នឹង​ចូលរួមគ្រប់និតិវិធីរបស់តុលាការ ​»​។

លោកបានបន្តថា៖ «ប្រពន្ធរបស់ខ្ញុំមានផ្ទៃពោះ៨ខែ។ ខ្ញុំ​ត្រូវ​មើល​ថែ​កូន​តូច​ពីរ​នាក់​ទៀត​របស់​ខ្ញុំ និង​រក​ប្រាក់​ផ្គត់ផ្គង់​គ្រួសារ​ខ្ញុំ»។ លោកបានបន្ថែមថា៖  «ខ្ញុំ​មិន​ដែល​ប្រព្រឹត្ត​បទ​ល្មើសអសីលធម៌​ដូច​ការ​លួច ឬ​ប្លន់​ទេ។ ខ្ញុំ​ជា​ពលរដ្ឋ​ល្អ​ដែល​អនុវត្ត​តាម​ច្បាប់»។

ព្រះរាជអាជ្ញា ទីវ គឹមកល្យាណ បានកត់សម្គាល់ថា ការរក្សាជនជាប់ចោទនៅក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំងគឺ «ចាំបាច់» ពីព្រោះសំណុំរឿងរបស់ពួកគេជាបទឧក្រិដ្ឋ ក៏ដូចជាដើម្បីការពារ «បទល្មើសថ្មី» រួមទាំងការរក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈផងដែរ។

មេធាវី​ការពារ​ក្តីឱ្យជនជាប់ចោទ​បាន​ស្នើ​ដល់​ចៅក្រម​សាលា​ឧទ្ធរណ៍​ពិចារណា​លើ​ការ​ដោះលែង​នៅ​ក្រៅ​ឃុំ និង​សម្រាល​បន្ទុក​ហិរញ្ញវត្ថុ​ដើម្បី​អាច​រក​ប្រាក់​ចិញ្ចឹម​ជីវិត។

លោកស្រី សាម សុគន្ធា មេធាវីការពារក្តីម្នាក់ក្នុងចំណោមមេធាវីការពារក្តីបួននាក់បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ស្ថានភាពក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេមានភាពលំបាកខ្លាំង ដោយសារតែពួកគេ [សមាជិកគ្រួសារ] បានចំណាយប្រាក់ និងពេលវេលាយ៉ាងច្រើនក្នុងការធ្វើដំណើរទៅសួរសុខទុក្ខពួកគេ»។

ជនជាប់​ចោទ ភួន កែវ​រស្មី ស្នើ​ឲ្យ​ចៅក្រម​ពិចារណា​ផ្ទេរ​រូប​នាងពីមន្ទីរឃុំឃាំងខេត្តពោធិសាត់ មកពន្ធនាគារព្រៃស រាជធានីភ្នំពេញ ព្រោះវាអាចជួយសម្រាលបន្ទុកគ្រួសារនាង និងជួយព្យាបាលជម្ងឺខ្វះគ្រាប់ឈាមក្រហម។

អ្នក​ទាំង​ប្រាំ​នាក់​ដែល​ជា​សកម្មជន​អង្គការ​មាតា​ធម្មជាតិ​កំពុង​ជាប់​ពន្ធនាគារ​ក្នុង​ខេត្ត​ចំនួន​ប្រាំ​ផ្សេង​គ្នា។ យោងតាមកិច្ចប្រជុំ Zoom សកម្មជនទាំងនោះទំនងជាបានប្រើពាក្យមិនសមរម្យប្រឆាំងនឹងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលបច្ចុប្បន្នជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា ក៏ដូចជាព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហមុនី។

លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ​នៃ​អង្គការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស ​លីកាដូ បាន​សម្ដែង​ការ​ខក​ចិត្ត​ចំពោះ​ការ​សម្រេច​របស់​សាលា​ឧទ្ធរណ៍​ដែល​បដិសេធ​មិន​ឲ្យ​នៅ​ក្រៅ​ឃុំ​សកម្មជន​បរិស្ថាន។

លោក សំអាត បានថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំកត់សម្គាល់ហេតុផលដែលបានលើកឡើងដោយ [ចុងចោទ]។ ពួកគេ​​មាន​ហេតុផល​គ្រប់គ្រាន់ [សម្រាប់​តុលាការ] ដើម្បី​ពិចារណា​ឱ្យមានការ​ដោះលែង​​នៅ​ក្រៅ​ឃុំ»។

លោក​សង្កេត​ឃើញ​ថា ក្រុម​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ក្នុង​ស្រុក និង​អន្តរជាតិ ​រិះគន់​ការ​សម្រេច​ផ្ដន្ទាទោស​សកម្មជន​ដែល​លះបង់​ដើម្បី​ការពារ​បរិស្ថាន និង​ធនធាន​ធម្មជាតិ។

អ្នកស្រី ប៉ាត រស្មី ភរិយា​របស់លោក ​រដ្ឋា សម្ដែង​ការ​សោកស្ដាយ​ដែល​ប្ដី​នៅ​ជាប់​ពន្ធនាគារ។

អ្នកស្រី បានលើកឡើងថា៖ «ខ្ញុំ​ត្រូវ​ការ​ជួប​ប្តី​របស់​ខ្ញុំ និង [ជួយ​ខ្ញុំ] មើល​ថែ​កូន​របស់​យើង។ ខ្ញុំ​សោកស្ដាយ​ចំពោះ​តុលាការ​ដែល​មិន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ពួកគាត់​នៅ​ក្រៅ​ឃុំ។ វា​ជា​រឿង​អយុត្តិធម៌​ណាស់ [ជា​ពិសេស​នៅ​ពេល​] ពួក​គេ​បាន​និង​កំពុង​ការពារ​ធនធាន​ធម្មជាតិ​របស់​កម្ពុជា»។

នៅឆ្នាំ២០២៣ Right Livelihood បានផ្តល់រង្វាន់ដល់សកម្មជនសម្រាប់ «សកម្មភាពដែលមិនភ័យខ្លាច និងចូលរួម» របស់ពួកគេ ដើម្បីថែរក្សាបរិស្ថានកម្ពុជា។ អង្គការ​ស៊ុយអែត​បាន​ថ្កោលទោស​យ៉ាង​ខ្លាំង​ចំពោះ​ការ​ចាប់​ខ្លួន ​និង​ដាក់​ពន្ធនាគារ។

ចលនា​មាតា​ធម្មជាតិ​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ក្នុង​ឆ្នាំ២០១៣ ដោយ​ជនជាតិ​អេស្ប៉ាញ​លោក Alejandro Gonzalez-Davidson។ វា​បាន​តស៊ូ​ឥតឈប់ឈរ និង​លាតត្រដាង​មន្ត្រី និង​ពាណិជ្ជករ​ដែលមាន​ទំនាក់ទំនង​ល្អ​ដែល​ត្រូវបាន​ចោទប្រកាន់​ថា​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​បរិស្ថាន រួមទាំង​ខ្សាច់​តម្លៃ​រាប់រយ​លាន​ដុល្លារ​ដែល​លួចបូម​ពី​ផ្លូវទឹកប្រទេស​កម្ពុជា ហើយ​យកទៅ​លក់​នៅ​ប្រទេស​សិង្ហ​បុរី​។

អង្គការនេះត្រូវបានលុបឈ្មោះដោយក្រសួងមហាផ្ទៃក្នុងឆ្នាំ២០១៧ ប៉ុន្តែនៅតែមានសកម្មភាពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា៕

ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Appeal Court Rejects Mother Nature Activists’ Appeal for Release on Bail