កម្ពុជាចាប់ផ្ដើមបូមប្រេងលើកដំបូងរបស់ខ្លួន ដែលការអភិវឌ្ឍនេះ ត្រូវលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ហៅថា «ជាពរជ័យ» ខណៈក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលទាមទារឲ្យមានតម្លាភាពលើការគ្រប់គ្រងចំណូលបានពីប្រេង ដើម្បីចៀងវាង «បណ្ដាសារប្រេង» ដែលអាចបំផ្លាញដល់ផលិតកម្មធំៗផ្សេងទៀតរបស់ជាតិ។
បើតាមក្រុមហ៊ុនចុះបញ្ជីនៅប្រទេសសិង្ហបុរី KrisEnergy ដែលនឹងត្រូវប្រតិបត្តិការរួមគ្នាជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្នុងការបូមប្រេង បានឲ្យដឹងថា ដំណក់ប្រេងដំបូងគឺបានបូបយកពីតំបន់ប្លុកA កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែធ្នូ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានសរសេរលើទំព័រហ្វេសប៊ុកកាលពីថ្ងៃអង្គារថា៖ «ទោះយើងមិនបានសប្បាយរីករាយដូចឆ្នាំមុនៗដោយសារតែកូវីដ-១៩ តែយើងទទួលបានកាដូដ៍ធំសម្រាប់ជាតិយើង នោះគឺប្រេងដែលផលិតចេញលើកដំបូងក្នុងទឹកដីយើងក្នុងឆ្នាំ២០២១នេះ»។
លោកបន្ថែមថា៖«ការចាប់ផ្តើមអាជីវកម្មធនធានរ៉ែប្រេងនៅកម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល គឺជាពរជ័យសម្រាប់ប្រជាជន និងប្រទេសជាតិ មិនមែនជាបណ្តាសារដូចការលើកឡើងរបស់ជនអគតិមួយចំនួននោះទេ»។
ក្រុមហ៊ុន KrisEnergy កាលពីឆ្នាំ២០១៧ បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្នុងការអភិវឌ្ឍ និងធ្វើអាជីវកម្មប្រេងលើផ្ទៃសមុទ្រ ៣ ០៨៣គីឡូម៉ែការ៉េក្នុងប្លុកA បន្ទាប់ពីបានទទួលសិទ្ធិបន្តពីក្រុមហ៊ុន Chevron Corp ក្នុងតម្លៃ៦៥លានដុល្លារកាលពីឆ្នាំ២០១៤ ក្រោយពីកម្ពុជាបរាជ័យទទួលបានដំណក់ប្រេងលើកដំបូងក្នុងឆ្នាំ២០១២។
ប្រធាន និងនាយកប្រតិបត្តិក្រុមហ៊ុន KrisEnergy លោក Kelvin Tang បានថ្លែងការណ៍ក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រុមហ៊ុន នៅថ្ងៃអង្គារថា៖ «វាគឺជាមេរៀនដ៏ស្រួចស្រាលមួយសម្រាប់អ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់នៅក្នុងអ្វីដែលជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់បំផុតមួយរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា និងក៏ជាយុទ្ធសាស្រ្ត និងប្រតិបត្តិការសំខាន់មួយរបស់ក្រុមហ៊ុន KrisEnergy »។
បើតាមក្រុមហ៊ុន ផលិតកម្មប្រេងដែលអាចបូបបានច្រើនបំផុតមានរហូតដល់៧ ៥០០បារ៉ែលក្នុងមួយថ្ងៃ នៅពេលដែលកម្មវិធីខួងប្រេងត្រូវបញ្ចប់ត្រឹមពាក់កណ្ដាលខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១។
ក្រុមហ៊ុន KrisEnergy កាន់កាប់ភាគហ៊ុនចំនួន៩៥ភាគរយក្នុងអាជីវកម្មនេះ ហើយដ្ឋាភិបាលកាន់កាប់ភាគហ៊ុនចំននួន៥ភាគរយ។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមបានអំពាវនាវឲ្យមានតម្លាភាពលើចំណូលបានពីការបូមប្រេងនេះ ដោយថាដើម្បីចៀសវាង «បណ្ដាសារប្រេង» ព្រោះថាភាពទន់ខ្សោយខាងនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចបានធ្វើឲ្យការគ្រប់គ្រងចំណូលបានពីប្រេងរបស់ប្រទេសផលិតប្រេងធំជាច្រើនធ្វើមិនបានល្អ។
លោក សន ជ័យ ជាប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជាមានប្រសាសន៍ថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋមានការព្រួយបារម្ភពីចំណូលបានពីប្រេងប្រើប្រាស់មិនបានត្រឹមត្រូវ និងធ្លាក់ទៅក្នុងដៃអ្នកមានឥទ្ធិពល និងអ្នកមានអំណាចមួយក្រុម»។
លោក រ៉ា ចន្ទរ័ត្ន អ្នកគ្រប់គ្រងគំរោងអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចិរភាពរបស់អង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា បានលើកឡើងថា «បណ្ដាសារប្រេង» គឺកើតមានច្រើននៅប្រទេសដែលមិនប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយអ្នកមានអំណាចអាចកាន់អំណាចបានដោយមិនបាច់មានការបោះឆ្នោត។
លោកបន្ថែមថា៖ «អ្នកកាន់អំណាចប្រទេសខ្លះប្រើប្រាស់ចំណូលបានពីធនធានធម្មជាតិដើម្បីទិញភាពស្របច្បាប់របស់ខ្លួន។ រដ្ឋាភិបាលណាដែលមិនប្រកាន់របបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ មានការខ្វះខាតយន្តការសម្រាប់ពលរដ្ឋតាមដានពីតម្លាភាពរបស់មន្ត្រីសាធារណៈ»។
កម្ពុជាបានអះអាងថាខ្លួនក៏បានត្រៀមខ្លួនរួចរាល់ហើយដែរក្នុងការចរចារជាមួយភាគីថៃលើតំបន់ត្រូវអភិវឌ្ឍប្រេង និងឧស្ម័ន ដែលត្រូវបានអះអាងថាជាតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នាលើផ្ទៃក្រឡា២៦ ០០០គីឡូម៉ែត្រ ក្នុងឈូងសមុទ្រថៃនេះ។
ក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ានថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីលើកទី៣៧ លើវិស័យថាមពលនៅទីក្រុងបាងកកក្នុងឆ្នាំ២០១៩ ភាគីទាំងពីរបានព្រមព្រៀងគ្នាបើកកិច្ចចរចារជាថ្មី ប៉ុន្តែការចរចារបានពន្យាពេលដោយសារវិបត្តិកូវីដ១៩។
អនុស្សារណៈយោគយល់គ្នាមួយរវាងកម្ពុជា និង ថៃលើការរុករកប្រេងរួមគ្នាត្រូវបានចុះហត្ថលេខាក្នុងឆ្នាំ២០០១ តែភាគីថៃបានលុបចោលវិញនៅឆ្នាំ២០០៩។ តំបន់ដែលភាគីទាំងពីទាមទាររៀងៗខ្លួននេះត្រូវគេប៉ាន់ប្រមាណថាមានប្រេង និងឧស្ម័នរហូតដល់៥០០លានបារ៉ែលនៅក្រោមបាទសមុទ្រ។
កិច្ចព្រមព្រៀងលើការរុករកប្រេងដំបូងរបស់កម្ពុជាត្រូវបានធ្វើឡើងនៅឆ្នាំ២០០២ជាមួយក្រុមហ៊ុនអាមេរិក Chevron ។ មកដល់ឆ្នាំ២០១០ ក្រុមហ៊ុន Chevron ក៏បានធ្វើការរួមគ្នាជាមួយក្រុមហ៊ុន LGCaltex Oil Corporation និង Mocco Cambodia Co., Ltd ហើយបានប្រកាសពីការរកឃើញជម្រករ៉ែប្រេងលក្ខណៈពាណិជ្ជកម្មលើកដំបូងនៅកម្ពុជា និងមានបំណងបូមយកដំណក់ប្រេងដំបូងនៅឆ្នាំ២០១២។
ប៉ុន្តែក្រុមហ៊ុនទាំងនេះបានដកខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់នៅឆ្នាំ២០១៤ និង២០១៦ បន្ទាប់ពីមិនអាចចរចារត្រូវគ្នាទាក់ទងនឹងការបែងចែកភាគលាភជាមួយរដ្ឋាភិបាល។
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Cambodia extracts first crude oil from Thai Gulf after years of delays
