កម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលស្តីពីការហាមប្រាមមីន ខណៈការអនុម័តលើការដឹកជញ្ជូនគ្រាប់មីនរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែដំណើរការ

ដើម្បីដែនដីគ្មានគ្រាប់មីន កម្ពុជាបានដឹកនាំការប្រយុទ្ធជាសាកល ដើម្បីហាមឃាត់មីន ដោយធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះរៀបចំប្រតិភូនៅខេត្តសៀមរាប ដើម្បីប្រារព្ធខួប២៥ឆ្នាំ ចាប់តាំងពីសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់មីនអន្តរជាតិចូលជាធរមាន និងជំរុញឱ្យពិភពលោកគ្មានមីនក្នុងយុគសម័យជម្លោះ។​

«កិច្ចប្រជុំកំពូលសៀមរាប-អង្គរ លើពិភពលោកគ្មានមីន» ឬសន្និសីទពិនិត្យលើកទី៥សម្រាប់អនុសញ្ញាអូតាវ៉ា ដែលជាឈ្មោះក្រៅផ្លូវការដែលមានរយៈពេលមួយសប្តាហ៍។សម្រាប់អនុសញ្ញាស្តីពីការហាមការប្រើប្រាស់មីនប្រឆាំងមនុស្ស បានចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី២៥ ខែវិច្ឆិកា បន្ទាប់ពីការហែក្បួនតស៊ូមតិជុំវិញ ប្រាសាទអង្គរវត្តដ៏ល្បីល្បាញ មួយថ្ងៃមុន។ 

គណៈប្រតិភូរាប់រយនាក់តំណាងឱ្យប្រទេសចំនួន១៦៤ ដែលបានផ្តល់សច្ចាប័ន ឬយល់ព្រមលើសន្ធិសញ្ញាឆ្នាំ១៩៩៧ បានប្រមូលផ្តុំគ្នាដើម្បីវាយតម្លៃវឌ្ឍនភាពលើអនុសញ្ញានេះ ហើយជ្រើសរើសប្រទេសកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានសម្រាប់ដឹកនាំការត្រួតពិនិត្យ។

ទោះបីជាស្តាប់ទៅមានសង្ឃឹមក៏ដោយ កិច្ចប្រជុំកំពូលនេះទទួលស្រមោលមួយផ្នែកដោយការសម្រេចចិត្តនាពេលថ្មីៗនេះរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងការបញ្ជូនគ្រាប់មីនប្រឆាំងមនុស្សទៅអ៊ុយក្រែន។ ការតវ៉ាដោយស្ងៀមស្ងាត់ក្នុងអំឡុងថ្ងៃទីពីរនៃអនុសញ្ញា និងបានវាស់វែងការឆ្លើយតបរបស់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដែលមួយចំនួនបានថយចុះពីការរិះគន់ទាំងស្រុង បានបង្ហាញពីភាពតានតឹងរវាងការពិតនៃភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងចក្ខុវិស័យនៃសន្ធិសញ្ញា។

ការប្រឆាំងនឹងផ្ទៃខាងក្រោយនៃភាពតានតឹងនៃភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងបញ្ហាប្រឈមដែលអូសបន្លាយនេះ មេដឹកនាំកម្ពុជាបានសង្កត់ធ្ងន់លើឥទ្ធិពលផ្លាស់ប្តូរនៃសន្ធិសញ្ញាក្នុងអំឡុងពេលពិធីបើកកិច្ចប្រជុំកំពូលនេះ។

លោក​ លី ធុជ ជាអនុប្រធានទី១ នៃអាជ្ញាធរមីនកម្ពុជា បានប្រាប់គណៈប្រតិភូ និងជនរងគ្រោះដោយសារមីន និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក្នុងឱកាសបើកសន្និបាតថា៖​ «ការងារនៃអនុសញ្ញានេះ មិនត្រឹមតែសម្អាតដី​ តែវាបានជម្រះផ្លូវទៅកាន់អនាគត ដែលលែងមានការភ័យខ្លាច​»។

លោក​បាន​បន្ត​ថា​៖ «​វា​បាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​កសិករ​សាប​ព្រោះ​ដី​ស្រែ​របស់​ពួកគេ​ម្តង​ទៀត ហើយកុមារ​បាន​ដើរ​ដោយ​សេរី​ទៅ​សាលារៀន និង​ធ្វើឱ្យសហគមន៍​​រីក​ចម្រើន​»​។

អនុសញ្ញានេះត្រូវបានគេស្គាល់ជាផ្លូវការថា ជាអនុសញ្ញាស្តីពីការហាមឃាត់ការប្រើប្រាស់ ការស្តុកទុក ការផលិត ការផ្ទេរមីនសម្រាប់ប្រឆាំងមនុស្ស និងការបំផ្លាញរបស់​គ្រាប់មីន ហើយមានគោលបំណងវែងឆ្ងាយដើម្បីលុបបំបាត់មីនប្រឆាំងមនុស្សនៅទូទាំង​ពិភពលោក និងដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងចំនួនមនុស្សធម៌ដែលបានបំផ្លិចបំផ្លាញដោយគ្រាប់មីន។

ខណៈពេលដែលប្រទេសហត្ថលេខីមួយចំនួនធំនៃសន្ធិសញ្ញាបានធ្លាក់ចុះជាសាកលក្នុងការផលិត និងការប្រើប្រាស់គ្រាប់មីន ប៉ុន្តែមហាអំណាចយោធា និងក្រុមហ៊ុនផលិតគ្រាប់មីនសំខាន់ៗ ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក ចិន និងរុស្ស៊ី មិនបានផ្តល់សច្ចាប័នលើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះទេ ដោយលើកឡើងពីកង្វល់សន្តិសុខជាតិ និងយោធា។

លោក Antonio Guterres អ្នកនាំពាក្យរបស់អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ​បានថ្លែងថា៖ «អស់រយៈពេល២៥ឆ្នាំ [អនុសញ្ញា] បានជំរុញឱ្យមានការរីកចម្រើនដ៏សំខាន់ ដោយឧបករណ៍ប្រឆាំងមនុស្សជាង៥៥លានគ្រឿងត្រូវបានបំផ្លាញនៅទូទាំង ១៣ ០០០គីឡូម៉ែត្រការ៉េក្នុង៦០ប្រទេសជាង​ ហើយមនុស្សរាប់ពាន់នាក់បានទទួលការអប់រំការយល់ដឹងអំពីការសង្គ្រោះជីវិត និងសេវាកម្មជំនួយជនរងគ្រោះ»។

ទោះបីជាមានការវិវឌ្ឍគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក៏ដោយ ក៏ប្រទេសកម្ពុជានៅតែជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសដែលមានមីនច្រើនបំផុតក្នុងពិភពលោក ដោយគ្រាប់មីន និងយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះរាប់លានបានសម្លាប់មនុស្សជាង ៦០ ០០០នាក់ចាប់តាំងពីទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០ និងបានរួមចំណែកដល់អត្រាពិការភាពខ្ពស់បំផុតក្នុងមនុស្សម្នាក់នៅទូទាំងពិភពលោក។

គ្រាប់មីន និងបទប្បញ្ញត្តិដែលបានបន្សល់ទុកពីសង្គ្រាមស៊ីវិលរយៈពេលជាច្រើនទស្សវត្សរ៍របស់ប្រទេស និងការផ្ទុះឡើងពីសង្គ្រាមអាមេរិក និងវៀតណាមបន្តបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់មនុស្សប្រហែល៥០នាក់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។

ខណៈពេលនេះជាការធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងពីចំនួនអ្នកស្លាប់ និងរបួសជិត១០០នាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ២០១០ គ្រោះថ្នាក់នៅតែបន្តកើតមាន ជាពិសេសសម្រាប់កសិករ និងសហគមន៍ជនបទនៅខេត្តភាគខាងលិច។ បើយោងតាមអាជ្ញាធរមីនកម្ពុជា ឬ CMAA ផ្ទៃដីជាង៥៣០គីឡូម៉ែត្រការ៉េ នៅតែមិនទាន់ច្បាស់នៅឡើយ។

ក្នុងនាមជាប្រទេសហត្ថលេខីទីមួយនៃសន្ធិសញ្ញាហាមប្រាមមីន កម្ពុជាបានក្លាយជាប្រទេសឈានមុខគេក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដោះមីនយ៉ាងឆាប់រហ័ស ដោយបានបោសសម្អាតមីន និងយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះបានជាង៤លានគ្រាប់ក្នុងរយៈពេល៣០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដោយមានជំនួយពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងថា៖​ «សហគមន៍សកម្មភាពកំចាត់មីនកម្ពុជាបានបន្តចែករំលែកការអនុវត្តល្អរបស់យើង ដោយផ្ទេរអ្នកជំនាញរបស់យើងទៅប្រទេសដែលប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាដូចគ្នា»។

ខណៈពេលដែលបញ្ហាហាក់ដូចជានៅឆ្ងាយជាងមុន ប៉ុន្តែក្នុងខែនេះកសិករម្នាក់បានស្លាប់ដោយការផ្ទុះមីន នៅខេត្តឧត្តរមានជ័យ។ កម្ពុជានៅតែប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការបោសសម្អាតមីន និងយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះទាំងអស់នៅឆ្នាំ២០២៥។

សន្និសីទត្រួតពិនិត្យខេត្តសៀមរាបបានចាប់ផ្តើមតែប៉ុន្មានថ្ងៃបន្ទាប់ពីរដ្ឋបាលលោក Biden បានប្រកាសថា ខ្លួននឹងផ្តល់មីនប្រឆាំងមនុស្សដល់អ៊ុយក្រែនក្នុងការផ្លាស់ប្តូរគោលនយោបាយរបស់ខ្លួន ដែលជាសេចក្តីសម្រេចថ្កោលទោសដោយយុទ្ធនាការអន្តរជាតិហាមឃាត់មីន (ICBL) និងក្រុមសិទ្ធិមនុស្សផ្សេងទៀត។

នៅថ្ងៃទីពីរនៃអនុសញ្ញា គណៈប្រតិភូអ៊ុយក្រែនត្រូវបានជួបដោយក្រុមអ្នកតវ៉ាជាង១០០នាក់មកពី ICBL និងជនរងគ្រោះដោយសារគ្រាប់មីន ដោយប្រឆាំងនឹងការផ្ទេរមីនដោយស្ងៀមស្ងាត់ ខណៈពេលដែលបញ្ជាក់ឡើងវិញនូវការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ Kyiv ចំពោះសន្ធិសញ្ញានេះ។

អ្នកចូលរួមក្នុងសន្និបាត និងអង្គការបោសសម្អាតមីនផ្សេងទៀត ក៏បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ ថ្កោលទោស ឬសោកស្តាយផងដែរ។

លោក ទន់ ច័ន្ទណារ៉េត ឯកអគ្គរដ្ឋទូត ICBL និងពិការភាពពីរដងដោយសារគ្រាប់មីននៅកម្ពុជា បានឱ្យដឹងថា លោកពិតជាមាន«ការខកចិត្ត»ចំពោះការសម្រេចចិត្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងការបញ្ជូនគ្រាប់មីនទៅអ៊ុយក្រែន ដោយហៅវាថាជាការក្បត់នៃវឌ្ឍនភាពដែលបានសន្យាក្នុងជំនួបជាមួយអតីតប្រធានាធិបតី Bill Clinton ក្នុងឆ្នាំ១៩៩០។

លោក​បាន​ថ្លែង​ថា៖ «ខ្ញុំ​សង្ឃឹម​ថា​ថ្ងៃ​ណា​មួយ ពួក​គេ [អាមេរិក] នឹង​ចូល​រួម ប៉ុន្តែ​ខ្ញុំ​មិន​ដឹង​នៅ​ពេល​ណា​ទេ»។

គួរកត់សម្គាល់ថា ប្រទេសកម្ពុជា ដោយមានការគាំទ្រពីប្រទេសជប៉ុន បានចាប់ផ្តើមគម្រោងរួមគ្នាមួយ ដើម្បីចែករំលែកចំណេះដឹង និងបច្ចេកវិទ្យាកម្ចាត់មីន ជាមួយបណ្តាប្រទេសនានាជុំវិញពិភពលោក រួមទាំងអ៊ុយក្រែនផងដែរ។

ព្រឹត្តិការណ៍មួយនៅឯអនុសន្និបាតបានគូសបញ្ជាក់ពីការពង្រីកគម្រោងទៅកាន់ទ្វីបអាហ្វ្រិក និងចែករំលែកមេរៀនដែលបានរៀន។

នៅពេលដែលកិច្ចប្រជុំកំពូលបានបញ្ចប់ ភាគីពាក់ព័ន្ធនឹងដោះស្រាយយុទ្ធសាស្ត្រសកម្មភាពមីន ពិនិត្យមើលវឌ្ឍនភាព និងការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានធានា ហើយបញ្ចប់វាជាមួយនឹងដំណើរទេសចរណ៍លាគ្នានៅប្រាសាទអង្គរវត្ត៕

ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Cambodia Hosts Mine Ban Summit, Progress Overshadowed by US Landmine Shipment Approval