អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក សុន ឆ័យ អះអាងថានឹងសិក្សាលើលទ្ធភាពផ្លូវច្បាប់ដើម្បីធានាអ្នកទោសនយោបាយចំនួន ២៣នាក់បាននៅក្រៅឃុំ ខណៈអ្នកទោសទាំងនោះទទូចឱ្យរដ្ឋាភិបាលដោះលែងពួកគេនៅក្រៅឃុំ ឬអាចព្យួរទោសរបស់ពួកគេដែលនៅសល់ ដើម្បីធានានូវបរិយាកាសល្អសម្រាប់ការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ។
បន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការសួរសុខទុក្ខអ្នកទោសនយោបាយនៅមណ្ឌលកែប្រែទី១នៃពន្ធនាគារព្រៃស លោក សុន ឆ័យ បានលើកឡើងថា ក្នុងនាមលោកជាអ្នកនយោបាយមានការបារម្ភអំពីបញ្ហា អ្នកទោសនយោបាយដែលកំពុងអនុវត្តទោសក្នុងពន្ធនាគារ ខណៈអ្នកទាំង២៣រូបនោះបានស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលដោះលែងពួកគេឱ្យនៅក្រៅឃុំ ឬអនុវត្តសិទ្ធិព្យូរទោស ដើម្បីបង្ហាញនូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងបង្កបរិយាកាសល្អដល់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្រ្តនាឆ្នាំខាងមុខ។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងខ្ញុំជាអ្នកនយោបាយមានការព្រួយបារម្ភ ដោយសារយើងចង់ឃើញប្រទេសកម្ពុជាយើងអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សបានត្រឹមត្រូវ»។
នៅចំពោះមុខអ្នកសារព័ត៌មាន អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនរូបនេះ អះអាងថា មេធាវីគណបក្សភ្លើងទៀននឹងបន្តការងារទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់ ដើម្បីឱ្យអ្នកទោសនយោបាយអាចរស់នៅក្រៅឃុំបាននៅពេលខាងមុខនេះ។
លោកបន្តថា៖ «យើងចង់មកស្ដាប់ថាអាចធ្វើអីបាន ខ្ញុំនឹងទៅសួរនាំគេដែរ តើមាននីតិវិធីអ្វីខ្លះ ដើម្បីជួយគាត់បាននៅក្រៅឃុំ ព្រោះករណីនយោបាយ វាគួរតែមានសិទ្ធិព្យួរទោសដូចករណី៩វិច្ឆិកាទោសដូចគ្នាបន្ថយមក៥ឆ្នាំហើយព្យូរទោសបាននៅក្រៅឃុំ»។
លោក សុន ឆ័យ រំពឹងថា រដ្ឋាភិបាលនឹងយកចិត្តទុកដាក់ទ្រទ្រង់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយមានឆន្ទៈដើម្បីសម្រួលដល់អ្នកនយោបាយ បន្ទាប់ពីមានការស្នើសុំឱ្យអ្នកទោសនយោបាយបាននៅក្រៅឃុំ ត្បិតថាកន្លងមករដ្ឋាភិបាលធ្លាប់បានឈឺឆ្អាលបញ្ហានយោបាយប្រទេសភូមា ដូច្នេះលោកចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា យកចិត្តទុកដាក់បញ្ហាអ្នកទោសនយោបាយក្នុងប្រទេសខ្លួនដូចប្រទេសភូមាដែរ ដើម្បីឱ្យបរិយាកាសនៅក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២៣ មានភាពល្អប្រសើរ។
លោកឱ្យដឹងថា៖ «ក្នុងមួយឆ្នាំកន្លងមកនេះ រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើការងារច្រើនក្នុងការជួយប្រទេសជិតខាង ក្នុងការរកសន្តិភាពដោះស្រាយជម្លោះនយោបាយនៅភូមា លោកបានអំពាវនាវតាំងពីរឿងកាត់ទោសប្រហារជីវិត លោកប្រឆាំងការសម្រេចចិត្តរដ្ឋបាលយោធាភូមា។ វាជាកត្តាមួយដើម្បីធ្វើម៉េចឱ្យមានបរិយាកាសល្អនៅក្នុងប្រទេសយើង ដើម្បីទៅជួយគេបានយើងក្នុងប្រទេសគួរមានបរិយាកាសល្អ»។
លោកបញ្ជាក់ថា នៅថ្ងៃអាទិត្យនេះ លោកនឹងទៅជួយជាមួយអ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ហើយក្នុងនាមលោកជាអ្នកនយោបាយមួយរូប លោកមិនចង់ឃើញអ្នកទោសអ្នកនោះស្លាប់ក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំងឡើយ ត្បិតថាពួកគាត់បានអនុវត្តទោសបានច្រើនឆ្នាំហើយ ម្យ៉ាងសុខភាពពួកគាត់ក៏ទ្រុឌទ្រោមផងនោះ ហើយពួកគាត់មិនបានបង្កគ្រោះថ្នាក់អ្វីដល់សង្គមឡើយ។
លោកបន្ថែមថា៖ «គួរតែមានការយោគយល់ ខ្ញុំឃើញម្នាក់ៗដែលខ្ញុំបានជួបសុខភាពគាត់អត់ស្រួលទេ យើងមិនចង់ឱ្យគាត់ស្លាប់ក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំងទេ»។
ចំណែកលោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជន មានប្រសាសន៍ថា កម្ពុជាមិនមានអ្នកទោសនយោបាយឡើយ មានតែអ្នកនយោបាយដែលជាប់ទោស ព្រោះបានប្រព្រឹត្តខុស។ លោកបន្តថា ចំពោះប្រទេសដែលប្រកាន់ច្បាប់ជាធំ គេមិនអាចយកសំណូមពរមកដោះស្រាយបញ្ហានោះឡើយ។
លោកថ្លែងថា៖ «សំខាន់នៅកម្ពុជាអត់មានអ្នកជាប់គុកនយោបាយទេ មានអ្នកនយោបាយជាប់គុក ដោយសារអ្នកនយោបាយហ្នឹងបានល្មើសច្បាប់»។
លោក ឥសាន ចាត់ទុកថា ការលើកឡើងរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន គ្រាន់តែជាសិទ្ធិបញ្ចេញមតិតែប៉ុណ្ណោះ ប្រសិនបើពិនិត្យទៅលើទិដ្ឋភាពច្បាប់របស់កម្ពុជា គឺមិនអាចទៅរួចឡើយ។
លោកបញ្ជាក់ទៀតថា៖ «ការសំណូមពរ ការលើកឡើងជាមតិ អាហ្នឹងយើងចាត់ទុកថាជាសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ ក៏ប៉ុន្តែសិទ្ធិបញ្ចេញមតិវាមិនអាចគ្រប់ដណ្ដប់ទៅលើច្បាប់បានទេ»។
លោកបន្ថែមថា បរិយាកាសនយោបាយល្អ ឬមិនល្អមិនអាស្រ័យទៅលើបក្សប្រឆាំងជាអ្នកនិយាយទេ ព្រោះបក្សប្រឆាំងមិនដែលនិយាយអ្វីល្អ និងត្រឹមត្រូវទៅតាមស្ថានភាពជាក់ស្ដែងឡើយ។
ជុំវិញបញ្ហានេះ លោកអំ សំអាត នាយកចាត់ការទូទៅនៃអង្គការ លីកាដូ យល់ឃើញថា ការអនុវត្តទោសទៅលើអតីតសមាជិកគណបក្សសង្រ្គោះជាតិជុំវិញព្រឹត្តិការណ៍៩វិច្ឆិកា គឺជារឿងនយោបាយច្រើនជាងការអនុវត្តន៍ច្បាប់ ហើយលោកចង់ឃើញមានការជជែកចរចាគ្នាឡើងវិញជុំវិញបញ្ហានេះ។
លោកឱ្យដឹងថា៖ «យើងជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិចាត់ទុកថាជារឿងនយោបាយជាងការអនុវត្តច្បាប់ ហើយយើងទទូចឱ្យអ្នកនយោបាយជើងចាស់បន្តនូវវប្បធម៌ចរចាសន្ទនាគ្នាដើម្បីរកដំណោះស្រាយ »។
លោក សំអាត អះអាងថា ក្នុងនាមជាអង្គការសង្គមស៊ីវិល លោកចង់ឃើញអ្នកទោសនយោបាយទាំងនោះមានសេរីភាពឡើងវិញ ដើម្បីបង្កជាបរិយាកាសល្អ មុននឹងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២៣ខាងមុននេះ។
លោកបន្តទៀតថា៖ «ការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០២៣ក៏ជិតចូលមកដល់ដែរ ចឹងទៅដើម្បីឱ្យមានបរិយាកាសនៃការបោះឆ្នោតវាល្អប្រសើរ ខ្ញុំគិតថាអ្នកនយោបាយទាំងអស់គួរតែគិតគូរទៅលើអតីតគណបក្សប្រឆាំងអាចនឹងត្រូវបានដោះលែងដូចការអនុវត្តនៃវប្បធម៌កន្លងមក»។
យ៉ាងណាមិញកាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ សាលាឧទ្ធរណ៍រាជធានីភ្នំពេញ បានបើកសវនាការជំនុំជម្រះលើបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍របស់សកម្មជនបក្សសង្រ្គោះជាតិ ដែលបានប្ដឹងប្រឆាំងទៅនឹងសេចក្ដីសម្រេចរបស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ។ អ្នកទាំងនោះ ត្រូវវបានតុលាការកាត់ទោសឱ្យពួកគេជាប់ពន្ធនាគារម្នាក់ៗ៥ឆ្នាំ ក្រោមបទចោទប្រកាន់ «រួមគំនិតក្បត់ និងញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម»។
ចំណែកកាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា កន្លងទៅ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានផ្ដន្ទាទោសថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ចំនួន ១០ឆ្នាំក្រោមបទចោទប្រកាន់ «ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ ញុះញង់ឱ្យយោធិនមិនស្ដាប់បញ្ជា និងរួមគំនិតក្បត់»។
គួរជម្រាបជូនថា សកម្មជនបក្សប្រឆាំងចំនួន១២នាក់ និងអតីតមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃម្នាក់ រួមមាន លោក ថៃ សុគន្ធា, ឡុង ផារី, ឃឹម ភាណា, សុខ ចន្ថា, កែវ ថៃ, ជុំ ចាន់, ស៊ុន ធន់, ហ៊ិន ឆាន, យឹម សារ៉េត, ពាប ម៉ាប់, ឃុត ច្រឹក, ងិន ឃាន និងអតីតមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ឈុន ប៊ុនឆាត ត្រូវបានដាក់ពន្ធនាគារម្នាក់ៗ៥ឆ្នាំ ក្រោមបទ«រួមគំនិតក្បត់ និងញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម» ប៉ុន្តែអនុវត្តទោសក្នុងពន្ធនាគារ ចំនួន៣ឆ្នាំ៨ខែ។
ចំណែកថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចំនួន៧នាក់ រួមមាន លោក សម រង្សី, លោកស្រី ជូឡុង សូមូរ៉ា, លោកស្រី មូរ សុខហួរ, លោក តុប វណ្ណចាន់, លោក នុត រំដួល, លោក ហូរ វ៉ាន់, លោក អេង ឆៃអ៊ាង ត្រូវបានតុលាការប្រកាសឱ្យជាប់ទោស ក្នុងម្នាក់ៗ១០ឆ្នាំ ក្រោមបទចោទ«ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ ញុះញង់ឱ្យយោធិនមិនស្ដាប់បញ្ជា និងរួមគំនិតក្បត់»៕
