កសិករ និងសិប្បករត្អូញត្អែរថា បើទោះបីជាគ្រាប់ស្វាយចន្ទីមានបរិមាណនាំចេញរហូតដល់១ភាគ៣នៃកសិផលសរុបរបស់កម្ពុជាក្តីតែការអភិវឌ្ឍវិស័យនេះនៅមានកម្រិតដោយសារនៅតែមានបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនក្នុងនោះមានទាំងឈ្មួញគ្រលុកតម្លៃជីថ្នាំកសិកម្មមានតម្លៃថ្លៃ និងការខ្វះទុន សម្រាប់ទិញគ្រាប់ស្វាយចន្ទីទុកកែច្នៃ ខណៈគ្រាប់ស្វាយចន្ទីឆៅរហូតដល់៩០ភាគរយត្រូវបាននាំចេញទៅក្រៅប្រទេស។
បើតាមសមាគមស្វាយចន្ទីកម្ពុជា ដំណាំស្វាយចន្ទីបានជួយអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចជនបទដែលមានប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ២៥ ០០០គ្រួសារ(កម្ពុជាមានពលរដ្ឋ៦លានកន្លះគ្រួសារ)ប្រកបរបរដាំដំណាំស្វាយចន្ទី។ លើសពីនេះវិស័យស្វាយចន្ទីអាចបង្កើតការងារតាមរដូវសម្រាប់ពលរដ្ឋប្រហែល១២ម៉ឺននាក់។ ប៉ុន្តែទោះយ៉ាងនេះក្តីការអភិវឌ្ឍលើវិស័យនេះនៅមានកម្រិតនៅឡើយដោយហេតុថា កម្ពុជានៅខ្វះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្រោយប្រមូលផលធ្វើឱ្យរំហូរគ្រាប់ស្វាយចន្ទីឆៅភាគច្រើនលើសលប់ ត្រូវនាំចេញទៅក្រៅប្រទេសនាំឱ្យកសិករបាត់បង់តម្លៃបន្ថែមនិងមិនអាចបង្កើតការងារអចិន្ត្រៃយ៍ដល់ពលករក្នុងសហគមន៍បាន។
លោក អួន ស៊ីឡុត ប្រធានសមាគមស្វាយចន្ទីកម្ពុជា(សសក)បានប្រាប់ខេមបូចាកាលពីថ្ងៃទី១៨ខែកក្កដាថា បញ្ហាប្រឈមរបស់វិស័យស្វាយចន្ទីបច្ចុប្បន្នគឺបញ្ហាទុនបង្វិលសម្រាប់ទិញគ្រាប់ស្វាយចន្ទីឆៅសម្រាប់កែច្នៃក្នុងចង្វាក់ផលិតកម្មពេញ១ឆ្នាំគឺអត់ទាន់មានទេរហូតមកដល់ពេលនេះបើទោះបីជាធនាគាររដ្ឋ (SME Bank) បានប្រកាសផ្តល់ប្រាក់១០០លានដុល្លារសម្រាប់ជួយដល់សហគ្រាសក្នុងស្រុកក្នុងការប្រកួតប្រជែងទិញគ្រាប់ស្វាយចន្ទីនៅរដូវប្រមូលផល(រដូវជន់)ដើម្បីជួយកសិករក្តី។
ប៉ុន្តែលោកថ្លែងថា៖ «សំខាន់សហគ្រាសរបស់យើងគាត់អត់មានលក្ខខណ្ឌគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការទទួលកម្ចីហ្នឹង។ អ៊ីចឹងកំហុសនេះវាអាច២ ទី១គឺដោយសារតែសហគ្រាសហ្នឹងពុំទាន់ចេះរៀបចំរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុតាមស្តង់ដារដែលអាចទុកចិត្តបាន ហីទី២ធនាគារមានលក្ខខណ្ឌមួយចំនួនដែលយើងពិបាកក្នុងការទទួលយក»។
លោក អួន ស៊ីឡុត បានឱ្យដឹងថា នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះផ្ទៃដីដាំដុះស្វាយចន្ទីមានសរុប៧០ម៉ឺនហិកតាក្នុងនោះ៥២ម៉ឺនហិកតាកំពុងប្រមូលផល ឯ១៨ម៉ឺនហិកតាទៀតមិនទាន់អាចប្រមូលផលបាន(នៅដើមតូចៗ)នៅឡើយ។ ចំណែកសហគ្រាសកែច្នៃគ្រាប់ស្វាយចន្ទីកាលពីឆ្នាំ២០២៣មានចំនួន៤១ ហើយនៅក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះបានកើនដល់៤៦សហគ្រាសដោយក្នុងនោះ៣៨សហគ្រាសជាសមាជិកសមាគមស្វាយចន្ទីកម្ពុជា។
ប្រធានសមាគមស្វាយចន្ទីកម្ពុជាលើកឡើងទៀតថា៖ «បើសិនមិនមានការផ្តល់ទុនបង្វិលណាមួយដើម្បីបន្ធូរបន្ថយលក្ខខណ្ឌដល់សហគ្រាសទេយើងមិនអាចមានលទ្ធភាពក្នុងការទិញគ្រាប់សម្រាប់កែច្នៃបានទេ។ សហគ្រាសជាច្រើនជាសហគ្រាសលក្ខណៈគ្រួសារដែលគាត់អាចផលិតបានក្រោម១០០តោនក្នុង១ឆ្នាំ អ៊ីចឹង១០០តោនហ្នឹងគាត់ធ្វើតែ១ខែ២ខែអស់បាត់ហើយ»។
យ៉ាងណាក្តីលោក អួន ស៊ីឡុត បានលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលក៏បានជួយដល់វិស័យកសិកម្មមួយចំនួនធំផងដែរ តាមរយៈការលើកលែងពន្ធ ប៉ុន្តែនៅមិនទាន់បានជួយលើទុនបង្វិលដែលត្រូវឱ្យធនាគារទាំងឡាយបង្កើតគោលនយោបាយថ្មីចំពោះវិស័យស្វាយចន្ទីក្នុងការបន្ធូរបន្ថយលក្ខខណ្ឌមួយចំនួនទើបសហគ្រាសអាចទទួលយកកម្ចីយកទៅប្រើប្រាស់និងការទិញគ្រាប់ស្វាយចន្ទីឆៅពីកសិករ។
លោក ឃឹម ហ្វីណង់ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ បានថ្លែងប្រាប់ខេមបូចា កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែកក្កដា ថា គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២៤នេះកម្ពុជាមានផ្ទៃដីស្វាយចន្ទីកំពុងប្រមូលផលប្រមាណជាង៥០ម៉ឺនហិកតាហើយទទួលបានទិន្នផលសរុបប្រហែល៧០ម៉ឺនតោនក្នុង១ឆ្នាំ។
លោកថ្លែងថា៖ «តាំងពីពេលកន្លងមកក្រសួងកសិកម្មបានធ្វើការជួយជំរុញវិស័យនេះតាមរយៈការលើកទឹកចិត្តឱ្យកសិករចងក្រងគ្នាជាសហគមន៍កសិកម្មទំនើបដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឱ្យថ្លៃដើមផលិតធ្លាក់ចុះ គុណភាពមានស្តង់ដានិងក៏ដើម្បីធ្វើឱ្យបរិមាណផ្គត់ផ្គង់មានទំហំធំផងដែរ ដើម្បីលើកទឹកចិត្តឱ្យអ្នកវិនិយោគធ្វើការកែច្នៃក្នុងស្រុកនិងធ្វើការនាំចេញ»។
គោលនយោបាយជាតិស្តីពីស្វាយចន្ទីរយៈពេល៥ឆ្នាំ(២០២២-២០២៧) ដែលដាក់ចេញដោយក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម មានគោលបំណងដំណើរការកែច្នៃក្នុងស្រុកឱ្យបានយ៉ាងតិច២៥ភាគរយ នៃទិន្នផលគ្រាប់ស្វាយចន្ទីរបស់ប្រទេសនៅត្រឹមឆ្នាំ២០២៧។
បើតាមក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ការវិនិយោគសំខាន់ៗកំពុងត្រូវបានធ្វើឡើងដើម្បីគាំទ្រដល់ការផ្លាស់ប្តូរនេះ រួមទាំងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយក្រុមហ៊ុនជប៉ុនដូចជា Mirarth Holdings Inc និង Top Planning Japan Co Ltd ដើម្បីបង្កើនសមត្ថភាពកែច្នៃនៅក្នុងខេត្តកំពង់ធំ។
បើតាម សសក កម្ពុជាត្រូវការមូលធនសរុបប្រមាណ៣២៩លានដុល្លារដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍លើការកែច្នៃហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធស្វាយចន្ទីក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំស្របតាមគោលនយោបាយជាតិស្តីពីស្វាយចន្ទីឆ្នាំ២០២២-២០២៧។
ប្រធានសមាគមស្វាយចន្ទីកម្ពុជាបានលើកឡើងថា បច្ចុប្បន្នកម្ពុជាមានសហគ្រាសធុនតូចតែ៤២និងមធ្យម៦ប៉ុណ្ណោះហើយបើចង់ឱ្យមានការកែច្នៃឱ្យបាន២៥ភាគរយ(១៧៥ ០០០តោន)ក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំស្របតាមគោលនយោបាយជាតិស្តីពីស្វាយចន្ទី កម្ពុជាត្រូវការរោងចក្រខ្នាតមធ្យមចំនួន៣៥លើទុនវិនិយោគ២៦,២៥លានដុល្លារ ត្រូវការទុនបង្វិល២៦៥,៥លានដុល្លារ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រងក្រោយប្រមូលផលមានដូចជាឃ្លាំងស្តុកគ្រាប់២២,៧៥លានដុល្លារនិងទីលានហាលគ្រាប់១៧,៥លានដុល្លារ។
លោក អួន ស៊ីឡុត មានប្រសាសន៍ថា៖ «ការបង្កើនការវិនិយោគលើស្វាយចន្ទីមិនមែនជាការប្រថុយប្រថានឡើយ ដ្បិតកម្ពុជាជាប់លេខ៣នៅលើពិភពលោកដែលអាចផលិតស្វាយចន្ទីចន្លោះពី៦០ម៉ឺនតោនទៅ៨០ម៉ឺនតោនក្នុង១ឆ្នាំ។ម្យ៉ាងទៀតគ្រាប់ស្វាយចន្ទីពូជអ៊ឹម២៣ជាប្រភេទចន្ទីដែលមានគ្រាប់ធំរសជាតិឆ្ងាញ់និងមានសារធាតុចិញ្ចឹមច្រើនជាងគេកំពុងតែល្បីលើទីផ្សារអន្តរជាតិ»។
សមាគមស្វាយចន្ទីកម្ពុជាជាដៃគូសហការជាមួយសហគមន៍កសិកម្មចំនួន៤៤នៅក្នុងខេត្តចំនួន៨រួមមានខេត្តកំពង់ធំ១៣សហគមន៍ ព្រះវិហារ១៤សហគមន៍ក្រចេះ៦សហគមន៍ ស្ទឹងត្រែង៥សហគមន៍ ត្បូងឃ្មុំ២សហគមន៍ កំពង់ឆ្នាំង១សហគមន៍ ឧត្តរមានជ័យ១សហគមន៍ និងខេត្តរតនគិរី២សហគមន៍។
បញ្ហាប្រឈមរបស់កសិករដាំស្វាយចន្ទី
បញ្ហាទីផ្សារដែលឈ្មួញតែងតែបញ្ចុះតម្លៃនៅរដូវប្រមូលផល និងការចំណាយថ្លៃដើមផលិតខ្ពស់ខណៈជីថ្នាំកសិកម្ម និងគ្រឿងយន្តកសិកម្មមានតម្លៃថ្លៃ នៅតែជាបញ្ហាប្រឈមសម្រាប់កសិករដាំស្វាយចន្ទី។
កសិករឈ្មោះ ខឿង ដារ៉ា អាយុ៣៤ឆ្នាំរស់នៅភូមិអូរអន្ត្រែង ឃុំរលួសមានជ័យ ស្រុកអូរគ្រៀងសែនជ័យ ខេត្តក្រចេះ ដែលមានចម្ការស្វាយចន្ទី៥ហិកតា និងកំពុងរៀបចំដាំថែម២ហិកតាបានប្រាប់ ខេមបូចា ថា សម្រាប់ការដាំដុះ និងថែទាំស្វាយចន្ទីលោកមិនសូវជាមានបញ្ហាប្រឈមនោះទេដោយសារលោកបានរៀនសូត្របច្ចេកទេសពីសមាគម ស្វាយចន្ទីកម្ពុជា។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «តែចំពោះការលក់នៅតែជាបញ្ហាដោយសារពេលផលិតបានហើយតម្លៃអាចធ្លាក់ចុះពិសេសពេលពេញប្រមូលផល»។
លោក ខឿង ដារ៉ា បានឱ្យដឹងទៀតថា នៅក្នុងរដូវកាលប្រមូលផលក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះចម្ការស្វាយចន្ទីរបស់លោកប្រមូលបានជាង១២តោន លក់បានជាង៥០លានរៀលកាត់ថ្លៃកម្មកររើសប្រមូលស្វាយចន្ទីអស់១២លានរៀល(១គ.ក១០០០រៀល) និងថ្លៃថែទាំអស់១៥លានរៀលនៅសល់ប្រាក់ចំណេញបានតែជាង២០លានរៀលប៉ុណ្ណោះ។
បើតាមលោក ខឿង ដារ៉ា កាលពីឆ្នាំមុនលោកលក់ស្វាយចន្ទីចន្លោះពី៤៧០០ទៅ៥៥០០រៀលក្នុង១គីឡូក្រាម។ តែឆ្នាំនេះលក់បានតម្លៃតែពី៤២០០ទៅ៤៧០០រៀលតែប៉ុណ្ណោះក្នុង១គីឡូក្រាមគឺធ្លាក់ថ្លៃអស់៨០០រៀលក្នុង១គីឡូក្រាម។
កសិករដាំស្វាយចន្ទីរូបនេះលើកឡើងថា៖ «ប្រាក់ចំណេញជាង២០លានរៀលស្តាប់ទៅដូចគួរសម តែបើផាត់ថ្លៃហូបចុកចំណាយក្នុងគ្រួសារ១ខែ១,៥លានរៀលឃើញថាអាចរួចខ្លួននិងសល់តិចតួចតែនៅបង់កាប្រាក់ដែលជំពាក់ធនាគារសរុប១៧ ០០០ ដុល្លារដោយត្រូវបង់ក្នុង១ខែជិត២០០ដុល្លារឃើញថាមិនអាចផ្គត់ផ្គង់គ្រប់ទេ»។
លោក ខឿង ដារ៉ា ដែលក៏ជាគ្រូបង្រៀនផងដែរនោះ ក្រៅពីដាំដំណាំស្វាយចន្ទី លោកក៏ដាំដំឡូងមី ហើយភរិយាលោកក៏លក់ដូរបន្តិចបន្តួចនៅផ្ទះផងដែរ។
លោកនិយាយថា៖ «សម្រាប់ខ្ញុំទាល់តែមានមុខរបរបន្ថែមទើបអាចរត់រួច តែបើកសិករសុទ្ធសាតខ្នាតតូចហើយពឹងតែលើស្វាយចន្ទីមួយមុខអាចពិបាក។អ្វីដែលចង់បានគឺការជួយបង្កើតសហគមន៍និងឃ្លាំងសម្រាប់ជួយកសិករក្នុងតំបន់ឱ្យចេះហាលគ្រាប់ស្វាយចន្ទីទុកលក់ពេលតម្លៃល្អ»។
ចំណែកកសិករដាំស្វាយចន្ទីម្នាក់ទៀត គឺលោក ទ្រី គឹមស្រ៊ាង អាយុ៣៤ឆ្នាំ នៅភូមិអង្គរសែនជ័យ(តំបន់អូរកូដ) ឃុំក្លែង ស្រុកសណ្តាន់ ខេត្តកំពង់ធំ ដែលមានចម្ការស្វាយចន្ទីទំហំ១៤ហិកតា (ដើមអាយុ១០ឆ្នាំ)បានថ្លែងថា បញ្ហាដែលកសិករកំពុងជួបប្រឈមគឺធាតុចូលកសិកម្ម (ជី ថ្នាំ គ្រឿងយន្តកសិកម្ម) ដែលមានតម្លៃថ្លៃ ថែមទាំងសំបូរជីថ្នាំកសិកម្មក្លែងក្លាយ បន្លំគុណភាព។
លោក គឹមស្រ៊ាង បានលើកលើកពីបញ្ហាប្រឈមផ្សេងទៀតថា៖ «ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុតម្លៃចន្ទីនៅទាប និងឈ្មួញគ្រលុកតម្លៃតាមចិត្ត ព្រោះមិនសូវមានតម្រូវការក្នុងស្រុកដោយសារបច្ចុប្បន្នសិប្បកម្ម សហគ្រាសកែច្នៃក្នុងស្រុកមានតិចតួចបំផុតនៅឡើយ»។
កសិករដាំស្វាយចន្ទី និងដាំដំឡូងមីរូបនេះបានឱ្យដឹងថា ឆ្នាំនេះចម្ការស្វាយចន្ទីចំនួន១៤ហិកតារបស់លោកប្រមូលផលបាន៤២តោន លក់បានប្រាក់សរុប២០០លានរៀល (ប្រហែល ៥១ ០០០$)។
លោកបន្ថែមថា៖ «សម្រាប់តម្លៃ បើគិតជាមធ្យមគឺល្អជាងឆ្នាំមុន ប៉ុន្តែបើគិតពីដើមដៃមក គឺតម្លៃទាបជាងឆ្នាំកន្លងទៅ (ប្រសិនបើឆ្នាំនេះមិនមានករណីឡើងថ្លៃអំឡុងពាក់ណ្តាលខែ៣ដល់ខែ៥ទេ នោះតម្លៃគឺទាបជាងឆ្នាំ២០២២និង២០២៣)»។
លោក ទ្រី គឹមស្រ៊ាង ដែលក៏ជាអនុប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលសហគមន៍កសិកម្មទំនើប ទំរីងកំពង់ធំ ដែលទើបបង្កើតឡើងមុនគេកាលពីពេលថ្មីៗនេះផងនោះបានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលសម្រួលតម្លៃជីថ្នាំ គ្រឿងយន្តកសិកម្ម ឱ្យមានតម្លៃទាបសមរម្យត្រួតពិនិត្យ និងពង្រឹងគុណភាពជីថ្នាំកសិកម្ម ធ្វើការផ្សព្វផ្សាយទាក់ទាញនិងលើកទឹកចិត្តវិនិយោគិនលើវិស័យស្វាយចន្ទីដើម្បីបង្កើនការប្រកួតប្រជែងតម្លៃជាមួយប្រទេសជិតខាង។
លោកថ្លែងទៀតថា៖ «ខ្ញុំសូមអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលជំរុញការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ(ផ្លូវស្ពាន) នៅតំបន់ដែលមានស្វាយចន្ទីច្រើនព្រោះបច្ចុប្បន្នផ្លូវពិបាក ធ្វើឱ្យឈ្មួញបន្ទាបតម្លៃស្វាយចន្ទី»។
ប៉ុន្តែលោក អែល ប្រាហ៊ីម វ័យ៤៤ឆ្នាំ រស់នៅភូមិត្រពាំងផ្អេ ឃុំស្រែខ្ទុំ ស្រុកកែវសីម៉ា ខេត្តមណ្ឌលគិរីជាកសិករស្ថិតនៅក្នុងក្រុមអ្នកផលិតស្វាយចន្ទីគ្មានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើបានឱ្យដឹងថា ឆ្នាំនេះតម្លៃស្វាយចន្ទី គឺល្អជាងឆ្នាំមុន មិនមានឈ្មួញគ្រលុកបញ្ចុះថ្លៃដូចកាលពីឆ្នាំមុនៗទៀតទេ។ មានតម្លៃល្អជាងឆ្នាំមុន គឺដោយសារតែមានការជួយពីUSAID មរតកបៃតង និងដៃគូសហការដែលបានធ្វើការបណ្តុះបណ្តាលអ្នកភូមិពីបច្ចេកទេសក្នុងការដាំ និងថែទាំស្វាយចន្ទីឱ្យទទួលបានទិន្នផលល្អ និងមានក្រុមហ៊ុនសហការទទួលទិញក្នុងតម្លៃសមរម្យ។
លោក ប្រាហ៊ីម ដែលមានដីចម្ការស្វាយចន្ទី៨ហិកតា និងកៅស៊ូ៣ហិកតាស្ថិតនៅខាងក្រៅដែនជម្រកសត្វព្រៃកែវសីមានិយាយថា៖ «ខ្ញុំសូមអំពាវនាវឱ្យ USAID មរតកបៃតង និងដៃគូសហការបន្តជួយអ្នកភូមិយើងក្នុងការរកទីផ្សារក៏ដូចជាបន្តបណ្តុះបណ្តាលជំនាញ ធ្វើយ៉ាងណាកុំឱ្យឈ្មួញគ្រលុកធ្វើឱ្យតម្លៃស្វាយចន្ទីធ្លាក់ថ្លៃដូចកាលពីឆ្នាំមុនៗទៀត»។
នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះ លោក ប្រាហ៊ីម ប្រមូលផលស្វាយចន្ទីបានប្រមាណ៨តោនដោយលោកថា លក់បានប្រាក់ច្រើនគួរសមសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ និងសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់កូនរៀនសូត្រព្រមទាំងសម្រាប់ថែទាំចម្ការទៅមុខទៀត។ លោកបន្តថា កាលពីឆ្នាំមុនៗនៅពេលស្វាយចន្ទីធ្លាក់ថ្លៃអ្នកភូមិខ្លះបានកាប់ដើមស្វាយចន្ទីចោល ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំនេះនៅពេលតម្លៃស្វាយចន្ទីល្អ អ្នកភូមិខ្លះបានចាប់ផ្តើមដាំស្វាយចន្ទីឡើងវិញ។
កាលពីថ្ងៃទី២៦-២៧ខែមិថុនាឆ្នាំ២០២៤ USAID មរតកបៃតង បានបើកឱ្យដំណើរការសិប្បកម្មកែច្នៃគ្រាប់ស្វាយចន្ទីពាក់កណ្តាលសម្រេចចំនួន២ទីតាំងនៅក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី និងរតនគិរី សម្រាប់ក្រុមអ្នកផលិតគ្រាប់ស្វាយចន្ទីគ្មានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ។
សិប្បកម្មកែច្នៃគ្រាប់ស្វាយចន្ទីពាក់កណ្តាលសម្រេចនេះជាគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់ USAIDមានគោលបំណងផ្តល់ឱ្យក្រុមអ្នកផលិតគ្រាប់ស្វាយចន្ទីខ្នាតតូចនូវជំនាញ និងមធ្យោបាយចាំបាច់សម្រាប់ដំណើរការកែច្នៃគ្រាប់ស្វាយចន្ទីដែលអាចឱ្យពួកគេលក់គ្រាប់ស្វាយចន្ទីពាក់កណ្តាលសម្រេចក្នុងតម្លៃខ្ពស់ជាងគ្រាប់ស្វាយចន្ទីស្រស់។
លោក ឃឹម ហ្វីណង់ បានថ្លែងថា បច្ចុប្បន្ននេះក្រសួងកសិកម្មបានត្រៀមរៀបចំសហគមន៍ចំនួន៣នៅឯខេត្តកំពង់ធំដើម្បីត្រៀមប្រែក្លាយទៅជាសហគមន៍ទំនើប៖ «ហើយសង្ឃឹមថា នៅពេលដែលសហគមន៍ទំនើបមានការរៀបចំរួចហើយវានឹងលើកទឹកចិត្តឱ្យអ្នកវិនិយោគដែលត្រូវការគ្រាប់ស្វាយចន្ទីយកមកកែច្នៃដើម្បីធ្វើការនាំចេញវានឹងកើនឡើងផងដែរ»។រ
បើតាមអ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្មសហគមន៍កសិកម្មទំនើបនឹងផ្តល់ប្រភេទស្វាយចន្ទីដែលមានថ្លៃដើមទាបគុណភាពមានស្តង់ដារ និងមានបរិមាណច្រើនដែលអាចធ្វើការផ្គត់ផ្គង់ទៅតាមតម្រូវការរបស់ក្រុមហ៊ុនធំៗបាន។
ទាក់ទងនឹងការកែច្នៃគ្រាប់ស្វាយចន្ទីដើម្បីនាំចេញលោក ហ្វីណង់ បានបញ្ជាក់ថា គឺជាអាទិភាពសំខាន់របស់ក្រសួង ដើម្បីអាចបន្ថែមតម្លៃមុនពេលត្រូវបាននាំចេញ។ ការងារនេះទាមទារឱ្យមានការរៀបចំ ត្រៀមខ្លួន តាំងពីហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធកែច្នៃ ផ្លូវដឹកជញ្ជូនក៏ដូចជាមធ្យោបាយផ្សេងៗ។ លោកសង្ឃឹមថា ទៅថ្ងៃខាងមុខកម្ពុជានឹងអាចជំរុញឱ្យកាន់តែទូលំទូលាយធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីឱ្យមានការរក្សាតម្លៃទីផ្សារគ្រាប់ស្វាយចន្ទីនៅក្នុងស្រុក។
កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ លោក ប៉ែន វណ្ណរិទ្ធ ប្រធានមន្ទីរកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទខេត្តកំពង់ធំបានដឹកនាំមន្ត្រីជំនាញចុះជួបសហគមន៍កសិកម្មទំនើបទំរីងកំពង់ធំ ដើម្បីពង្រឹងសហគមន៍ពីការរៀបចំផែនការអាជីវកម្ម ការវិភាគពីផែនការចំណូលចំណាយនិងប្រាក់ចំណេញនិងការពិនិត្យផ្ទៀងផ្ទាត់លក្ខណៈបច្ចេកទេសនៃផែនការផលិតកម្មស្វាយចន្ទីរបស់សហគមន៍។ ខេត្តកំពង់ធំជាខេត្តដែលមានសក្តានុពលដីដាំដុះស្វាយចន្ទីធំជាងគេក្នុងចំណោមខេត្តផ្សេងទៀតនៃប្រទេសកម្ពុជា។ ជាមួយគ្នានេះ លោក វណ្ណរិទ្ធ បានអំពាវនាវដល់ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ឱ្យចូលមកធ្វើការវិនិយោគដើម្បីជំរុញផលិតផលស្វាយចន្ទីនាំចេញទៅក្រៅប្រទេសឱ្យបានច្រើន។
ស្វាយចន្ទីជាដំណាំឧហ្សាហកម្មរយៈពេលវែង ដែលមិនរើសដី ងាយស្រួលដាំដុះ ធន់នឹងអាកាសធាតុ ដែលត្រូវបានគេដាំភាគច្រើននៅតំបន់ខ្ពង់រាប ដូចជាខេត្តមណ្ឌលគិរី រតនៈគិរី ស្ទឹងត្រែង ក្រចេះ ព្រះវិហារ ឧត្តរមានជ័យ កំពង់ធំ កំពង់ចាម ត្បូងឃ្មុំ កោះកុង និងក៏មានដាំនៅតំបន់ទំនាបក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ពោធិ៍សាត់ ព្រៃវែង បន្ទាយមានជ័យ និងខេត្តសៀមរាបផងដែរ។
បើតាមក្រសួងកសិកម្មបច្ចុប្បន្នស្វាយចន្ទីជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ៣ ជាកសិផលនាំចេញទៅក្រៅប្រទេសច្រើនជាងគេ បន្ទាប់ពីដំណាំស្រូវ និងដំណាំដំឡូងមី។គ្រាប់ស្វាយចន្ទីឆៅរបស់កម្ពុជាត្រូវបាននាំចេញក្នុងឆមាសទី១ ឆ្នាំ២០២៤ មានតម្លៃជិត១ពាន់លានដុល្លារ គឺលើសតម្លៃសរុបសម្រាប់ឆ្នាំ២០២៣ ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្មបានអះអាងថា គិតត្រឹម៦ខែដំបូងនៃឆ្នាំ២០២៤ បរិមាណនាំចេញកសិផលពីកម្ពុជាកើនឡើង៥៧ភាគរយ ធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ដែលភាគច្រើន គឺមានកំណើនក្នុងការនាំចេញដំឡូងមី គ្រាប់ស្វាយចន្ទី និងស្រូវ។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា កាលពីចុងខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ ក្នុងកម្មវិធីបិទសន្និបាតបូកសរុបការងារឆ្នាំ២០២២ និងលើកទិសដៅការងារឆ្នាំ២០២៣ របស់ក្រសួងកសិកម្ម អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីលោក ហ៊ុន សែន បានផ្តល់អនុសាសន៍ឱ្យរួមគ្នាអនុវត្តគោលនយោបាយជាតិស្តីពីស្វាយចន្ទី ដើម្បីប្រែក្លាយកម្ពុជាទៅជា«អធិរាជស្វាយចន្ទី»។
យោងតាមទីភ្នាក់ងារ USAID បើទោះបីកម្ពុជាស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេសផលិតគ្រាប់ស្វាយចន្ទីលំដាប់កំពូលទាំង១០ នៅលើពិភពលោកក៏ដោយ ក៏ប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នកែច្នៃគ្រាប់ស្វាយចន្ទីបានតែ១០ភាគរយប៉ុណ្ណោះនៅសល់៩០ភាគរយត្រូវបាននាំចេញឆៅជាចម្បងទៅប្រទេសវៀតណាម។
ចំពោះការនាំចេញគ្រាប់ស្វាយចន្ទីកែច្នៃវិញក្នុងរយៈពេល៦ខែដើមឆ្នាំ២០២៤ គឺនាំចេញបានតែ៨៨តោនប៉ុណ្ណោះ គឺថយចុះ៨៧% បើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ២០២៣។ នេះបើតាមលោក អួន ស៊ីឡុង៕
