សង្គមស៊ីវិលបារម្ភពីផលប៉ះពាល់សិទ្ធិឌីជីថល និងសេរីភាពអុីនធឺណិត ខណៈរដ្ឋាភិបាលបង្កើតច្បាប់គ្រប់គ្រងអុីនធឺណិត

អង្គការសង្គមស៊ីវិល​បានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ចំពោះសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ​របស់ប្រជាពលរដ្ឋតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត ដែលនឹងរងការប៉ះពាល់ផ្សេងៗទាក់ទងនឹង​សិទ្ធិ​មនុស្ស។ ការព្រួយបារម្ភនេះ ខណៈរដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតច្បាប់ផ្សេងៗ​ដើម្បី​គ្រប់​គ្រង​ប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជា។

លោក សួន យុធ្យា នាយកផ្នែកតស៊ូមតិមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR) បានមាន​ប្រសាសន៍នៅក្នុងសន្និសីទថ្នាក់ជាតិមួយស្តីពីសិទ្ធិឌីជីថល និងសេរីភាព​អ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមករា ថា កំឡុងពេលកូវីដ១៩នេះ រដ្ឋាភិបាលបានអនុម័តច្បាប់មួយចំនួន សុទ្ធតែជាច្បាប់ដែល​មិនទាន់​បានគោរពនូវគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សនៅឡើយទេ។

លោក យុធ្យា មានប្រសាសន៍ថា៖ «គោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស គឺជាអ្វីដែលប្រទេសកម្ពុជា​កំពុងផ្ដល់​សច្ចាប័នចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញា ថាគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ប៉ុន្តែច្បាប់ទាំងនោះ​មិនទាន់​បាន​គោរព​សិទ្ធិពលរដ្ឋ សិទ្ធិនយោបាយទេ សូម្បីតែអនឡាញ ឬបញ្ចេញមតិដោយផ្ទាល់ ច្បាប់​ទាំងនោះ​ដូចជាដាក់ប្រទេសក្នុងគ្រាអាសន្ន និងច្បាប់ច្រកទ្វារអ៊ិនធឺណិត និងច្បាប់​បង្ការកូវីដ១៩​ និង​ជំងឺឆ្លងផ្សេងៗ»។

រដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យមួយស្តីពីការបង្កើតច្រកទ្វារអ៊ីនធឺណិតជាតិ កាលពីដើមឆ្នាំ​២០២១  និងក្រោយមកបានធ្វើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីឧក្រិដ្ឋកម្មបច្ចេកវិទ្យា និង​សុវត្ថិភាព​អ៊ិនធឺណិតជាដើម ដោយការបង្កើតច្បាប់ទាំងនេះ បានធ្វើឱ្យក្រុមសង្គមស៊ីវិល​បារម្ភ​ពី​ផល​ប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលប្រើប្រាស់​ប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យា។

សន្និសីទថ្នាក់ជាតិស្តីពីសិទ្ធិឌីជីថល និងសេរីភាពអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជា ដើម្បីលើកកម្ពស់ ​ការពារសិទ្ធិឌីជីថល និងសេរីភាពអ៊ីនធឺណិត នៅថ្ងៃទី២៦ ខែមករានេះ ដែលចូលរួមអង្គការ​សង្គមស៊ីវិលចំនួន១៤ស្ថាប័ន រួមមាន អង្គការគណៈកម្មាធិការសហប្រតិបត្តិការដើម្បីកម្ពុជា (CCC) វិទ្យាស្ថានតស៊ូមតិ និងគោលនយោបាយ (API) មជ្ឈមណ្ឌលសម័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស (CENTRAL) មជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM) សមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា (CamboJA) និងអង្គការមួយចំនួនទៀត។

លោក យុធ្យា បន្ថែមថា ក្រៅពីនេះក៏មានសេចក្ដីព្រាងច្បាប់សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអនឡាញ និងច្បាប់ស្ដីពីការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេស ដែលធ្វើឱ្យសង្គមស៊ីវិល​មានកង្វល់ជុំវិញច្បាប់ទាំងអស់នេះ។

លោកបន្តទៀតថា៖ «ទោះបីជាយើងមិនទាន់មានច្បាប់ស្ដីពីច្រកទ្វារអ៊ីធឺណិត ក៏រដ្ឋាភិបាល​យកច្បាប់ផ្សេងៗទៅអនុវត្ត អ្នកដែលបញ្ចេញមតិអនឡាញដែរ ហើយក្រមព្រហ្មទណ្ឌដែល​ពេញនិយមជាងគេគឺព័ត៌មានមិនពិត ការជេប្រមាថជាសាធារណៈ  ការញុះញង់ឱ្យ​ប្រព្រឹត្ត​បទឧក្រិដ្ឋជាដើម ទៅលើពលរដ្ឋទូទៅ អង្គការសង្គមស៊ីវិល អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនការពារព្រៃឈើ»។

លោក​ យុធ្យា មើលឃើញថា ច្បាប់នេះគ្រាន់តែជាចំណុចចាប់ផ្ដើមទេ តែបន្តិចទៀត​នឹង​មាន​ច្បាប់បន្តបន្ទាប់ទៀត  ហើយមិនយូរមិនឆាប់ទេរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នឹងធ្វើតាមច្បាប់នៅប្រទេស​ចិន។

ចំណែក លោក​​ Praddep Wagle  តំណាងឧត្តមស្នងការUNទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស​កម្ពុជា បានឱ្យដឹងដែរថា វាត្រូវតែមានតម្លាភាពនៅក្នុងច្បាប់ ដែលនិយាយអំពីច្រកទ្វារ​អ៊ីនធឺណិត។​ ហើយនៅក្នុងភាសាសិទ្ធិមនុស្សវិញ របបបទប្បញ្ញត្តិ និងការរឹតបន្តឹងដែល​ត្រូវ​បានដាក់ចេញ បើអនុវត្តនឹងមានការមិនពេញចិត្តពីពលរដ្ឋមិនខាន ។

លោកថ្លែងថា៖ «សំណួរសួរថា តើវាមានតុល្យភាពរវាងសិទ្ធិទាំងនេះ និងច្បាប់​ដែល​ត្រូវបាន​ព្រាងមកទេ? ច្បាប់ និងកាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ចាំបាច់​ត្រូវមាន​ការពិចារណា​ដោយ​ស្មើភាព និងគ្រប់គ្រាន់។ តើអ្វីអាចកំណត់បាន ពីការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ដែលត្រូវបានកំណត់ ដោយច្បាប់អន្តរជាតិ»។

អ្នកតំណាងUNរូបនេះ បានចោទជាសំណួរផងដែរថា តើទិន្នន័យដែលច្បាប់គ្រោងនឹង​គ្រប់​គ្រងនេះ នឹងទៅណា? តើអ្នកណានឹងមានសិទ្ធិលើទិន្នន័យនេះ? តើអ្នកបញ្ចេញទិន្នន័យនេះ​ដោយរបៀបណា? នៅពេលដែលអ្នកមានសិទ្ធិហើយ តើអ្នកណាមានសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ ហើយ​នឹងមានអ្វីកើតឡើង ប្រសិនបើទិន្នន័យរបស់ពលរដ្ឋត្រូវបានបង្ហាញ​ដោយគ្មានការ​អនុញ្ញាត​ពួកគេ។

ទន្ទឹមនឹងនេះ​ លោក យុធ្យា ក៏បានលើកឡើងពីកង្វល់ប្រសិនបើច្បាប់ច្រកទ្វារអ៊ីនធឺណិត ត្រូវបានអនុម័ត នោះនឹងធ្វើឱ្យស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស  ជាពិសេសសិទ្ធិ​បញ្ចេញមតិ​តាម​ប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរអាក្រក់ទៅៗ។

លោកថា៖ «ច្បាប់នេះ មានពាក្យពេចន៍ច្រើនណាស់ ដែលមិនច្បាស់ ដូចជាទាក់ទង​នឹង​រក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ សន្តិសុខសង្គម ចឹងបើគេយកមាត្រាហ្នឹងចោទយើងថា ការបញ្ចេញមតិប៉ះពាល់ដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ សន្តិសុខសង្គម គឺគេយកច្បាប់ហ្នឹងមកអនុវត្តហើយ»។

លោកអះអាងថា ឆ្នាំ២០១៩ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានទៅការពារ និងទទួលយកអនុសាសន៍​ច្រើនណាស់ពីអង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីការគោរពសិទ្ធិស្រ្តី សិទិ្ធមនុស្ស សិទ្ធិកុមារ តែមក​ដល់ឥឡូវនេះ មិនត្រឹមតែអនុវត្តមិនបានទេ តែបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សកាន់តែ​ធាក់ថយ​ក្រោយ។ យ៉ាងណា លោកចង់ឃើញកម្ពុជាគោរពអ្វីដែលខ្លួនបានទទួលស្គាល់ និងច្បាប់ផ្សេងទៀត​ដែលផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ផ្ទុយអំពីគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស ត្រូវធ្វើវិសោធនកម្មជាបន្ទាន់ ដើម្បីគោរពទៅតាមកាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុស្សរបស់ខ្លួន។

ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ លោក Pradeep បានឱ្យដឹងដែរថា ខាងUN​ក៏​មាន​របាយការណ៍​សាធារណៈ​ស្ដីអំពី​ស្ថានភាព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​ ដោយអគ្គលេខាធិការ​អង្គការសហ​ប្រជាជាតិ បង្ហាញរបាយការណ៍ជូនក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ របាយការណ៍​ទាំង​នេះ សង្ខេបអំពីការអភិវឌ្ឍសំខាន់ៗក្នុងបញ្ហាប្រឈមសិទ្ធិមនុស្ស វឌ្ឍនភាពដែល​សម្រេច​បាន។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «នៅ​ក្នុង​របាយ​ការណ៍​ត្រូវ​បាន​បង្ហាញ​ កាល​ពី​ឆ្នាំ​មុន​ក្នុង​ខែ​តុលា​ដល់​ក្រុម​ប្រឹក្សា​សិទ្ធិ​មនុស្ស។ បញ្ហាភាគច្រើនដែលវេទិការថ្ងៃនេះបាននិយាយ គឺបានលើក​ឡើង និងត្រូវបានពិភាក្សានៅក្នុងរបាយការណ៍ និង​បាន​ដាក់​ជូន​ក្រុម​ប្រឹក្សា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ផង​ដែរ»។

លោកPradeep បញ្ជាក់ថា នៅខែមិនា ឆ្នាំ ២០២២ ខាងមុខ  ការពិភាក្សាមួយ​ផ្សេងទៀត​នឹងធ្វើឡើងនៅទីក្រុងហ្សឺណែវ ស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ហើយនឹងធ្វើបទបង្ហាញ​អំពីបច្ចុប្បន្នភាពជារួម។

ដោយឡែក លោក ប៉ា ចាន់រឿន នាយកវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា បានមាន​ប្រសាសន៍​ថា ការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតតែងមានអ្នកប្រើក្នុងន័យល្អ និងអាក្រក់ ដូច្នេះត្រូវមានច្បាប់​មក​គ្រប់គ្រង។ ដូច្នេះថា​តើការបង្កើតច្បាប់នេះ វាកើតចេញពីឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋឬទេ ហើយច្បាប់​នេះមានយុត្តិធម៌កម្រិតណា តើច្បាប់នេះមានបញ្ចូលនៅធាតុស្នូល ដែលជាគោលការណ៍គ្រឹះ​នៃសិទ្ធិមនុស្សនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់កម្ពុជាឬយ៉ាងណា។

លោកអះអាងថា៖ «សិទ្ធិឌីជីថល ឬសេរីភាពអ៊ីនធឺណិតក៏ជាសិទ្ធិមនុស្សដែរ ដូច្នេះរាល់ច្បាប់​ទាំងឡាយបង្កើតឡើងដើម្បីផ្ដល់ប្រយោជន៍ ដើម្បីការពារ ដើម្បីដាក់ពិន័យអ្នក​ប្រើប្រាស់​អ៊ិនធឺណិត ត្រូវតែធានាឱ្យបាននូវគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស ពិសេសច្បាប់ត្រូវធានា​ឱ្យមាន​សេរីភាពនៅក្នុងការបញ្ចេញមតិ ការគោរពឯកជនភាព រូមទាំងសិទ្ធិនៅក្នុងការ​ទទួលបាន​ព័ត៌មាន»។

លោកយល់ឃើញថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលចង់ឱ្យពលរដ្ឋ ចូលរួមយ៉ាងសកម្ម​ជាមួយ​បរិបទ​ឧស្សាហកម្ម៤.0  រដ្ឋាភិបាល៤.០ លុះត្រាតែរដ្ឋាភិបាល គោរពសិទ្ធិ និងការពារសិទ្ធិ​របស់​ពលរដ្ឋ នោះផលប្រយោជន៍នឹងបានទៅរដ្ឋាភិបាលទៅវិញទេ។ ក្នុងនោះដែរ បើរដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរបើកចិត្តឱ្យទូលាយ បង្ហាញប្រជាពលរដ្ឋពីអ្វីដែលគួរ និងមិនគួរធ្វើ ជាជាងការ​រឹត​បន្តឹង ដាក់កំហិតតាមរយៈការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន សិទ្ធិសេរីភាពការបញ្ចេញមតិ និងការទទួលបានព័ត៌មានតាមអ៊ិនធឺណិត។

លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ប្រសិនបើចរន្តពិភពលោកគេដើរទៅចឹង ហើយយើងបិទផ្លូវ​មិនឱ្យ​ប្រជា​ពលរដ្ឋបានចេះបានដឹង និងប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធឌីជីថលដើម្បី​ជាប្រយោជន៍សម្រាប់​កសាងជីវិត​ខ្លួនឯង និងសង្គមជាតិ»។

យ៉ាងណាមិញលោក  Pradeep មើលឃើញថា ច្បាប់ត្រូវតែផ្តល់ការការពារគ្រប់គ្រាន់។ ប្រសិនបើមិនមានច្បាប់ដើម្បីការពារឯកជនភាពទេនោះ អ្នកតាក់តែងច្បាប់ត្រូវដឹង អំពី​ប្រជាពលរដ្ឋ ថាតើច្បាប់នឹងការពារឯកជនភាពរបស់ពួកគេដោយរបៀបណា។

លោកលើកឡើងយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «យើង​ខ្ញុំ​គិត​ថា​ ជា​មូលដ្ឋាន​គ្រឹះ​ចំនួន​បី ​ដែល​យើង​កំពុង​សម្លឹង​មើល។ ទីមួយគឺ ឯកជនភាព សិទ្ធិឯកជនភាព ព្រោះវាមិនដូចជាសេរីភាពនៃការ​បញ្ចេញមតិ។ ទីពីរ យើង​រីករាយ​ក្នុង​ការ​ចូលរួម​ជាមួយ​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល ​ដើម្បីកែលម្អ​ចំណុច​ខ្វះខាត និង​កន្លែង​ណា​ដែល​អាច​កែលម្អ​បាន»។

លោកបន្តទៀតថា ចំណុចទី៣  ខាងUN សង្ឃឹម​ថាពលរដ្ឋនឹងមានការ​យល់ដឹង ​ថា​អ្វី​ជា​សិទ្ធិ​របស់​ពួក​គេ ដោយពួកគេអាចដឹងពីរបៀបដែលសិទ្ធិទាំងនេះអាចត្រូវបានការពារ និងកន្លែង​ណា​ដែលអាចដោះស្រាយឱ្យពួកគេបាន នៅពេលដែលសិទ្ធិពួកគេត្រូវបានរំលោភបំពាន។

ថ្វីបើយ៉ាងនេះក៏ដោយ លោក សួន យុធ្យា នាយកផ្នែកតស៊ូមតិអង្គការCCHR យល់ឃើញថា នៅពេលដែល​ច្បាប់ច្រកទ្វារអ៊ីនធឺណិតនេះ នឹងត្រូវអនុម័ត ប្រជាពលរដ្ឋខ្លបខ្លាច​មិនហ៊ាន​បញ្ចេញមតិ សូម្បីតែចែករំលែកព័ត៌មាន ឬអានព័ត៌មានពិត ក៏ពលរដ្ឋមិនហ៊ានផង។

លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា៖​ «ច្បាប់នេះដាច់ខាតបើមិនលុបចោលទេ គឺត្រូវធ្វើវាឡើងវិញ ដើម្បី​ស្រប​ទៅតាមកាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុស្សប្រទេសកម្ពុជា បើច្បាប់នេះយកទៅអនុវត្តទៅ កុំថាឡើយ​តែ​ស៊ែរ តែចូលទៅមើលហ្នឹងក៏មិនមើលផង ខ្លាចមានរឿងអីគេរកមុខ​ទាំងអ្នក​ស៊ែរហ្នឹងទៀត»។

ទាក់ទងនឹងការព្រួយបារម្ភនេះ​ សង្គមស៊ីវិលចង់ឃើញប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ យកចិត្តទុកដាក់ និងឈ្វេងយល់អំពីសិទ្ធិឌីជីថល ការវិវត្តនៃក្របខណ្ឌច្បាប់គ្រប់គ្រងអ្នកប្រើប្រាស់ឌីជីថល​។ អ្វីដែលសំខាន់នោះ សង្គមស៊ីវិលចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលបើកចិត្តឱ្យទូលាយ ពិនិត្យច្បាប់​ច្រកទ្វារអ៊ីនធឺណិតនេះឡើងវិញ និងគួរមានកិច្ចពិភាក្សា និងយកធាតុចូលឱ្យបាន​ច្រើន​ពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងភាគីពាក់ព័ន្ធដទៃទៀត មុននឹងសម្រេចតាក់តែងច្បាប់ណាមួយ ត្រូវដាក់បញ្ចូលគោលការណ៍គោរពសិទ្ធិមនុស្ស៕