អ្នកភូមិជាង៣០០គ្រួសារ ក្នុងឃុំទួលពេជ្រក្នុងខេត្តកណ្ដាល នៅតែបារម្ភពីការបាត់បង់ដីធ្លីដែលខ្លួនបានធ្វើអាស្រ័យផលអស់ជាច្រើនទសវត្សមកហើយ ទោះបីជាមានការសន្យាពីអាជ្ញាធរខេត្តថានឹងដោះស្រាយក្នុងរយៈមួយសប្ដាហ៍។ ការសន្យានេះបានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីទាហានបានបាញ់មកលើក្រុមអ្នកភូមិដែលតវ៉ារឿងដីធ្លីនេះកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍មុន ដែលបណ្ដាលឲ្យបុរសវ័យចំណាស់ម្នាក់រងរបួស។
លោក ហេង សុភា ជាអ្នកភូមិម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកភូមិទាំងប្រាំពីរភូមិ បារម្ភថាតើជម្លោះនេះនឹងត្រូវបញ្ចប់ដោយរបៀបណា។
លោកលើកឡើងថា៖ «យើងដូចជាមិនមានទំនុកចិត្តលើការដោះស្រាយរបស់អាជ្ញាធរសោះ ព្រោះពួកគាត់បានសន្យាច្រើនដងមកហើយតាំងពីជម្លោះកើតមានកាលពីឆ្នាំកន្លងទៅ…ប៉ុន្តែចុងក្រោយនៅតែគ្មានដំណោះស្រាយ»។
លោកបានប្រាប់ខេមបូចាថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានធ្លាប់បានជួយសម្របសម្រួលដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការលក់ដីនេះ ក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េតម្លៃចន្លោះពី៣ទៅ៥ដុល្លារ ដោយមានអ្នកភូមិខ្លះបានទទួលប្រាក់កក់ពី៣០០ទៅ៥០០ដុល្លារ។
លោកឲ្យដឹងទៀតថា៖ «តាមខ្ញុំដឹងរហូតមកដល់ពេលនេះវាមានរយៈពេលប្រាំមួយខែហើយ មិនទាន់មានអ្នកភូមិណាទទួលបានថ្លៃលក់ដីគ្រប់ទេ» ដោយលោកបន្ថែមថា៖ «ប៉ុន្តែបែរជាយើងឃើញទាហានមកឈូសឆាយព្រំដី និងហាមប្រជាពលរដ្ឋមិនឲ្យធ្វើស្រែ យើងមិនអាចទទួលយកបានទេ។ ទោះបីជាតំបន់នេះកំពុងក្លាយជាតំបន់អភិវឌ្ឍន៍ចម្រុះ ប្រជាពលរដ្ឋក៏មិនបានទាមទារថ្លៃខ្ពស់ដែរ»។
ស្ថិតនៅជាប់ផ្លូវជាតិលេខ៥១ ក្នុងឃុំទួលពេជ្រ ស្រុកអង្គស្នួល ដីជម្លោះមានទៅដោយដីស្រែរាប់រយហិកតា ព្រៃឫស្សី និងដើមអាកាស្យា។ កាលចុងឆ្នាំមុន ទាហានបានមកបោះប៉ុស្តិ៍យាម និងបានប្រាប់ អ្នកភូមិថាមិនឲ្យធ្វើស្រែ។
កំពុងឈរជិតរបង្គោលរបងថ្ម កន្លែងដែលបុរសវ័យចំណាស់ម្នាក់ត្រូវទាហានបាញ់ឲ្យរបួសកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ លោក ឌឿន សាន វ័យ៥៥ឆ្នាំ រស់នៅភូមិខ្លុង បានចង្អុលទៅដីដែលគ្រួសារលោកបានធ្វើស្រែអស់រយៈពេលជិត៤០ឆ្នាំ។
លោកនិយាយថា៖ «លោកឃើញព្រៃឫស្សីព័ន្ធជុំវិញនោះទេ ប៉ុន្តែនៅខាងក្នុងគឺជាដីស្រែរបស់អ្នកភូមិ យើងពឹងលើដីនោះដើម្បីចិញ្ចឹមគ្រួសារ»។
លោកបន្តថា៖ «គេប្រាប់ថាដីនោះជាដីរបស់រដ្ឋ ពួកគេតែងតែនិយាយបែបនេះ ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋមិនព្រមទេ ហើយយើងមិនអនុញ្ញាតឲ្យគេយកដីនេះដោយគ្មានសំណងនោះទេ…ពីព្រោះថាបើយើងបាត់បង់ដី ប្រជាពលរដ្ឋនៅទីនេះនឹងកាន់តែដុនដាប ព្រោះយើងកំពុងខ្វះខាតជីវភាពស្រាប់ទៅហើយ»។
លោក សាន អះអាងថា ក្រោយពីមានការបាញ់មកលើប្រជាពលរដ្ឋកាលពីសប្ដាហ៍កន្លងទៅ អ្នកភូមិទាំងអស់ប្ដេជ្ញាការពារដីរហូតមានដំណោះស្រាយ។
លោកនិយាយថា៖ «យើងនឹងមិនមានអង្ករហូបគ្រប់គ្រាន់ទេ ហើយយើងស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលជួយមើលទុក្ខវេទនារបស់ប្រជាពលរដ្ឋផង …ហេតុអ្វីបានជាពួកគេចង់បានដីរបស់យើងដោយមិនមានផ្ដល់ដំណោះស្រាយ?»។
អាជ្ញាធរខេត្តបាននិយាយថាដីនោះពីមុនគេហៅថា «ចម្ការបារាំង» គឺជាដីរបស់រដ្ឋបម្រុងទុកសម្រាប់ចាក់សំរាម និងមូលដ្ឋានទ័ព។ តំបន់នេះត្រូវគេមើលឃើញពីការកើតមានគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងៗក្នុងរយៈប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ រួមមានទាំងសួនឧស្សាហកម្មអភិវឌ្ឍន៍ចម្រុះ និងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស។
ប្រជាពលរដ្ឋជាប់គាំងនៅក្នុងជម្លោះដីធ្លីជាមួយក្រសួងការពារជាតិលើដីជាង២៨០ហិកតា ក្រោយពេលទាហានបានមកដល់ និងហាមឃាត់ប្រជាពលរដ្ឋមិនឲ្យចូលធ្វើស្រែកាលពីចុងឆ្នាំ២០២០។
មន្ត្រីមកពីក្រសួងការពារជាតិជាច្រើនរូបបានអះអាងថាដីនោះជាដីរបស់ក្រសួងការពារជាតិ ប៉ុន្តែបដិសេធធ្វើអត្ថាធិប្បាយ ដោយបានបង្វែរសំណួរទៅកាន់អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ លោក ឈុំ សុជាតិ។ លោក ឈុំ សុជាតិ មិនអាចទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយបានទេ។
អភិបាលខេត្តកណ្ដាល លោក គង់ សោភ័ណ្ឌ ប្រាប់ខេមបូចា ថា ប្រជាពលរដ្ឋបានយល់ព្រមជួបចរចាជាមួយអាជ្ញាធរ ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ នឹងកំពុងរង់ចាំដំណោះស្រាយពីគណៈកម្មការអន្តរក្រសួងដោះស្រាវទំនាស់។ លោកមានប្រសាសន៍ថា ក្នុងកិច្ចប្រជុំកាលពីថ្ងៃចន្ទ គណៈកម្មការ បានសម្រេចថានឹងចុះវាស់វែងដីប្រជាពលរដ្ឋជាថ្មី។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ពីមុនពួកគាត់មិនយល់ និងខ្លាចបាត់បង់ដីដោយមិនមានសំណង» ដោយលោកបន្ថែមថា៖ «យើងនឹងផ្ដល់ជូនពួកគាត់តាមគោលការណ៍របស់រដ្ឋ មិនច្រើនតាមការចង់បានរបស់ពួកគាត់ទេ ពីព្រោះពួកគាត់គ្រាន់មកធ្វើស្រែលើដីរដ្ឋ។ យើងក៏នឹងស៊ើបអង្កេតរកអ្នកដែលនៅពីក្រោយក្នុងការដោះដូរដីដែលនាំឲ្យកើតមានបញ្ហាផងដែរ»។
លោកអភិបាលខេត្តបានបញ្ជាក់ថា នៅជំហានបន្ទាប់លោកនឹងពិភាក្សាលើដំណោះស្រាយលើតម្លៃដោយផ្អែកតាមគោលនយោបាយរដ្ឋ។
ទោះបីយ៉ាងណា លោក គង់ សោភ័ណ្ឌ ឲ្យដឹងថាទំនងជាមិនមានវិធានការផ្លូវច្បាប់លើអ្នកបាញ់ពលរដ្ឋឲ្យរងរបួសទេ ដោយថាហេតុការណ៍នោះកើតឡើងមិនមែនដោយសាររឿងបុគ្គល។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ភាគីម្ខាងការពារទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ ហើយបើសិនជាអ្នកនោះប្រព្រឹត្តបទល្មើសផ្ទាល់ខ្លួន ឬការពារដីឲ្យឯកជនយើងនឹងចាប់ខ្លួនគេភ្លាម…អាជ្ញាធរបានចេញថ្លៃសំណងដល់ជនរងគ្រោះ និងបានចំណាយលើថ្លៃព្យាបាល។ យើងបានសុំទោសសម្រាប់កំហុសឆ្គង ដែលកើតឡើងដោយអចេតនា»។
លោក ង៉ែត សុភាព ជាប្អូនថ្លៃរបស់ជនរងគ្រោះ បានបញ្ជាក់ថា អ៊ុំ ចន្ថា បានទទួលប្រាក់ជាង៣ ០០០ដុល្លារពីសប្បុរសជនផ្សេងៗរួមទាំងអាជ្ញាធរខេត្ត និងស្រុក។ យ៉ាងណា លោកថា គ្រួសារជនរងគ្រោះនៅមិនទាន់ពិចារណាដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទេ។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ ដែលតាមឃ្លាំងមើលករណីនេះ បាននិយាយថាជនរងគ្រោះបានចេញពីមន្ទីរពេទ្យកាលពីព្រឹកថ្ងៃចន្ទ។ លោក អំ សំអាត នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ នៅតែទទូចឲ្យអាជ្ញាធរបើកការស៊ើបអង្កេតលើករណីបាញ់លើពលរដ្ឋនេះ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ក្នុងករណីខ្លះ ពេលដែលជនរងគ្រោះបានទទួលសំណង គាត់អាចមិនដាក់បណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី ហើយនេះជាសិទ្ធិរបស់អ្នកទាំងនោះ ប៉ុន្តែបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌនៅតែមាន…ដូចនេះនគរបាលយុត្តិធម៌គួរកសាងសំណុំរឿងបញ្ជូនទៅព្រះរាជអាជ្ញាដើម្បីរកយុត្តិធម៌ជូនជនរងគ្រោះ ដើម្បីបញ្ចប់និទណ្ឌភាព»។
បើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការលីកាដូ មានការបាញ់ប្រហារលើអ្នកតវ៉ាជម្លោះដីធ្លី ដោយកម្លាំងចម្រុះមានទាំងទាហាផងក្នុងឆ្នាំកន្លងទៅថ្មីៗនេះ រួមមានបុរសម្នាក់ត្រូវគេបាញ់នៅខេត្តព្រះសីហនុ កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ និងបានធ្លាក់ខ្លួនពិការ។ ក្នុងខែមីនា ឆ្នាំ២០១៨ មនុស្សបីនាក់ត្រូវកម្លាំងចម្រុះបាញ់ឲ្យរបួសក្នុងការតវ៉ាមួយរបស់អ្នកភូមិដែលមានគ្នាប្រហែល៣០០នាក់ ទាក់ទងនឹងការបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំក្នុងខេត្តក្រចេះ។
អ្នកស្រី សែម សុខុម វ័យ៤៣ឆ្នាំ ឲ្យដឹងថាអ្នកស្រីនៅតែមានចិត្តខឹងពេលនឹកដល់អំពើហិង្សានោះ។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ពួកគេមិនបម្រើផលប្រយោជន៍ប្រជាជននោះទេ …តាមខ្ញុំយល់ រដ្ឋាភិបាលបានកាត់តែដីព្រៃឲ្យទាហានប៉ុណ្ណោះ និងទុកដីស្រែឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ ហេតុអ្វីបានជាពួកគេចង់យកទាំងអស់?»
អ្នកស្រី សុខុម ជឿថាតម្លៃដីឡើងថ្លៃក្នុងតំបន់ ជាមូលហេតុនៅពីក្រោយជម្លោះដីធ្លីនេះ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថាពេលតំបន់នេះបានអភិវឌ្ឍ តម្លៃដីនឹងឡើងថ្លៃ ពួកគេមកយកដី ហើយប្រជាពលរដ្ឋមិនដឹងអីទាំងអស់…ពេលតម្លៃដីនៅថោក ពួកគេមិនខ្វល់អ្វីទេ ពួកគេមិនដែលមកហាមឃាត់ពលរដ្ឋធ្វើស្រែទេ ប៉ុន្តែពេលដីឡើងថ្ងៃ ពួកគេមកយកដី»។
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Despite government pledge, Kandal villagers still fear losing their land
