ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ស្រុកឱរ៉ាល់៖ រោងចក្រមួយបានបញ្ចេញធូលីហុយទ្រលោមឡើងលើមេឃ ដែលបណ្តាលឱ្យដើមឈើ វត្តអារាម ផ្ទះសម្បែង និងសាលារៀន ជាពិសេសតុអង្គុយរបស់សិស្សប្រលាក់ដោយល្អងធូលី។
ធូលី ចេញពីចម្ការអំពៅរបស់លោក លី យ៉ុងផាត់ ដែលជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងផ្សែងចេញពីរោងចក្រនៅភូមិផ្លោច ក្នុងស្រុកឱរ៉ាល់ មានសភាពធ្ងន់ធ្ងរមែនទែន ដែលនេះជាការលើកឡើងរបស់គ្រូបង្រៀន អាណាព្យាបាលសិស្ស និងសកម្មជន ដោយថាសិស្សសាលាកំពុងរងផលប៉ះពាល់សុខភាពដោយសារដកដង្ហើមស្រូបល្អងធូលីអំពៅចូលរាល់ថ្ងៃ។
លោកស្រី ង៉ុក ធី ជាម្តាយរបស់សិស្សម្នាក់បាននិយាយប្រាប់ខេមបូចាថា៖«យើងបារម្ភពីសុខភាពកូនចៅយើង ក៏ដូចជាភ្នែក និងសួតរបស់ពួកគេដែរ» ដោយបន្ថែមថាភ្នែកកូនប្រុសទាំងពីររបស់គាត់ឡើងក្រហមរហូត។ ឪពុកម្តាយមួយចំនួនទៀត ក៏បានរៀបរាប់ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានពីរឿងស្រដៀងគ្នានេះដែរពីការឈឺថ្កាត់របស់ក្រុមគ្រួសារពួកគេដោយសារតែធូលីដែលចេញពីចម្ការអំពៅ។
ភាគីសាលា បានព្យាយាមស្វែងរកដំណោះស្រាយដោយបានបិទរន្ធខ្យល់ចេញក្នុងថ្នាក់រៀនដោយដបប្លាស្ទិក និងប៉ុង ដើម្បីការពារធូលីអំពៅមិនឱ្យចូល។ លោកគ្រូអ្នកគ្រូ ក៏ប្រាប់សិស្សឱ្យពាក់ម៉ាស់ផងដែរ ប៉ុន្តែសម្រាប់ភ្នែកពួកគេមិនមានអ្វីពាក់ការពារនោះទេ។
គ្រូបង្រៀនម្នាក់ដែលសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះព្រោះបារម្ភពីសុវត្ថិភាពបានប្រាប់ថា៖«យើងត្រូវនៅក្នុងថ្នាក់ នៅពេលដែលមានខ្យល់បក់មក។ ហើយយើងក៏មិនអាចសូម្បីតែហូបបាយនៅខាងក្រៅ»។
គ្រូបង្រៀនរូបនេះ បានបន្ថែមថា៖«យើងមិនអាចបង្រៀនសិស្សបានទេ ព្រោះធូលីចូលភ្នែក ដូច្នេះពេលខ្យល់ខ្លាំង យើងប្រាប់សិស្សកុំមកឱ្យសោះ»។
បញ្ហាធូលី តែងកើតមានឡើងនៅចន្លោះខែមករា ដល់ខែមេសា ជារៀងរាល់ឆ្នាំ នៅពេលដែលក្រុមហ៊ុនចាប់ផ្ដើមកិនអំពៅដែលប្រមូលផល។ អ្នកស្រុកបានប្រាប់ថាបញ្ហានេះបានកើតមានឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០១២មកម្ល៉េះ បន្ទាប់ពីពលរដ្ឋចំនួន១៥០០គ្រួសារ ត្រូវបានបណ្តេញចេញ ដើម្បីយកដីឱ្យក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅដ៏ធំឈ្មោះ ក្រុមហ៊ុនភ្នំពេញស៊ូហ្គ័រ (Phnom Penh Sugar Company) ។ គ្រួសារអ្នកភូមិទាំងនោះទទួលសំណងបានតែ៥០០ដុល្លារប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយគ្រួសារនាពេលនោះ។
អ្នកភូមិ បានប្រាប់ថា ពួកគេបានស្នើឱ្យអាជ្ញាធរជួយអន្តរាគមន៍ម្តងហើយម្តងទៀត ប៉ុន្តែដោយសារដីសម្បទានចំនួន ៩ ០០០ ហិកតា ដែលទទួលបានការវិនិយោគដំបូងចំនួន ១៥០ លានដុល្លារនោះជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកមានអំណាច ទើបមិនមានចំណាត់ការទាល់តែសោះរហូតមកដល់ពេលនេះ។
នៅពេលដែលសុំការឆ្លើយតបជុំវិញករណីនេះ លោក សេង ញ៉ក់ ដែលជានាយកប្រតិបត្តិរបស់ក្រុមហ៊ុនលីយ៉ុងផាត់ បានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា៖ «មុននឹងលោកសរសេរព័ត៌មាន សូមទៅមើលឱ្យដល់កន្លែងសិនទៅ ហើយស៊ើបអង្កេត ដោយខ្លួនឯងជាមុនសិនទៅ»។
អ្នកយកព័ត៌មានខេមបូចា បានធ្វើដូច្នេះ ហើយបានមើលឃើញស្ថានភាពដូចបានរៀបរាប់ខាងលើពោលគឺ ធូលីគ្រប់ដណ្តប់ពេញតំបន់នោះ។
ផាត ស្រីនិច វ័យ២២ឆ្នាំ ដែលរស់នៅផ្ទះចំងាយប្រហែល១គីឡូម៉ែត្រពីរោងចក្រ បាននិយាយថា សមាជិកគ្រួសាររបស់គាត់តែងតែផ្តាសាយ និងឈឺបំពង់ក ខណៈអ្នកស្រី គីន គ្រីម អាយុ ៤០ឆ្នាំ បាននិយាយថា កូនប្រុសរបស់គាត់រៀននៅសាលាបឋមសិក្សាច្រកចា បានហើមភ្នែក២ថ្ងៃហើយដែលបណ្តាលមកពីធូលីដែលហុយក្នុងខែនេះ។
ព្រះចៅអធិការ អ៊ំ ហម ព្រះជន្ម ៨៣ ព្រះវស្សា គង់នៅវត្តមួយ ដែលមានចំងាយប្រហែល ៦០០ ម៉ែត្រពីរោងចក្រ មានសង្ឃដីការថាព្រះតេជគុណ បានស្នើក្រុមហ៊ុនជាច្រើនដងរួចមកហើយ សុំឱ្យពួកគេជួយទប់ស្កាត់កាត់បន្ថយធូលី ប៉ុន្តែមិនបានជោគជ័យឡើយ។
ព្រះអង្គមានសង្ឃដីការបន្តថា៖ «នៅពេលដែលធូលីអំពៅចូលភ្នែក វាបណ្តាលឱ្យយើងឈឺឡើងស្រក់ទឹកភ្នែក»។
លោក ហម ព្រិច វ័យ៤០ឆ្នាំ ដែលជាឪពុករបស់សិស្សអាយុ១២ឆ្នាំ បាននិយាយលោកមិនដឹងថាត្រូវធ្វើអ្វីបន្តទៀតនោះទេ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ។
លោក បាននិយាយថា៖«យើងមិនអាចធ្វើអ្វីបានទេ។ លោកគ្រូអ្នកគ្រូបានអំពាវនាវសុំអន្តរាគមន៍ពីអាជ្ញាធរច្រើនដងហើយ ប៉ុន្តែនៅតែមិនមានដំណោះស្រាយ»។ លោកបន្ថែមថា៖ «យើងជាប្រជាជនមិនហ៊ានទេ ព្រោះពួកគេមានអំណាច»។
មេឃុំត្រពាំងជោ លោក ទេព ណែម មានប្រសាសន៍ថាក្រុមគ្រូបង្រៀនបានលើកបញ្ហានេះប្រាប់អាជ្ញាធរឃុំកាលពីមួយឆ្នាំមុនហើយ ប៉ុន្តែពួកគេមិនដែលបានផ្ញើសំណើសុំអន្តរាគមន៍ជាផ្លូវការទេ។
លោកថ្លែងថា៖ «តាំងពីពេលនោះមក អាជ្ញាធរឃុំ មិនបានពាំនាំយកបញ្ហានេះទៅប្រាប់ថ្នាក់លើទេ»។ លោក បានបន្ថែមថា៖«ស្ទើរតែគ្មាននរណាម្នាក់ចាប់អារម្មណ៍នឹងបញ្ហាហ្នឹងទេ ព្រោះវាភាគច្រើនប៉ះពាល់តែសាលារៀន និងពីរបីគ្រួសារនៅក្បែររោងចក្រប៉ុណ្ណឹង»។
ទោះយ៉ាងណា លោក ណែម បានលើកទឹកចិត្តឱ្យប្រជាពលរដ្ឋដាក់លិខិតផ្លូវការទៅឃុំ ដើម្បីឱ្យអាជ្ញាធរឃុំអាចបញ្ជូនបញ្ហានេះទៅថ្នាក់លើបន្ត។
លោកបានថ្លែងថា៖ «យើងនឹងយកបញ្ហានេះទៅជជែកជាមួយក្រុមហ៊ុនដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយ»។
ប៉ុន្តែលោក ព្រំ គឹមថុន ប្រធានការិយាល័យអប់រំស្រុកឱរ៉ាល់ បាននិយាយថា បញ្ហានេះត្រូវបានលើកឡើងជាច្រើនលើកច្រើនសារប្រាប់ទៅថ្នាក់លើរួចទៅហើយ ប៉ុន្តែពុំទទួលបានលទ្ធផលអ្វីឡើយ។
មន្រ្តីអប់រំរូបនេះ បានបន្តថា៖«យើងបានរាយការណ៍បញ្ហាទាំងក្នុងអង្គប្រជុំ និងក្នុងលិខិតជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ [ទៅអាជ្ញាធរស្រុក និងខេត្ត] ប៉ុន្តែយើងមិនបានទទួលចម្លើយណាមួយពីពួកគាត់ឡើយ»។ លោក បានលើកជាសំណើថា៖«ដំណោះស្រាយដ៏ល្អតែមួយគត់គឺត្រូវផ្លាស់សាលារៀនឱ្យឆ្ងាយពីទីតាំងហ្នឹង ហើយក្រុមហ៊ុនអាចជួយក្នុងការផ្លាស់ប្តូរទីតាំងសាលាហ្នឹង»។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) ប្រចាំខេត្តកំពង់ស្ពឺ លោក រ័ត្ន ថាវី មានប្រសាសន៍ថា ក្រៅពីធូលី ប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់នោះ ក៏ទទួលរងផលប៉ះពាល់ពីក្លិនអាក្រក់ដែលចេញពីកាកសំណល់រោងចក្រនោះផងដែរ។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំគិតថាក្រុមហ៊ុនគួររៀបចំប្រព័ន្ធបច្ចេកទេសសម្រាប់ទុកដាក់ចោលសំរាមឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ដើម្បីចៀសវាងការប៉ះពាល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្បែរនោះ»៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Dust from Ly Yong Phat’s Sugarcane Plantation a Hazard for School Children
