ជិតបីឆ្នាំ ក្រោយពីតុលាការចាប់ផ្តើមបើកសវនាការសំណុំរឿងក្បត់ជាតិរបស់លោក កឹម សុខា អតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ព្រះរាជអាជ្ញាបានកោះហៅសាក្សីដំបូងកាលពីថ្ងៃពុធ ដោយសាកសួរទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សប្រឆាំងអំពីតួនាទីរបស់អង្គការបរទេសក្នុងការបង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាគណបក្សប្រឆាំងដែលត្រូវបានដាក់ឲ្យនៅក្រៅច្បាប់។
ព្រះរាជអាជ្ញារង ឆាយ ហុង បានសាកសួរលោក គង់ គាំ អតីតប្រធានគណបក្សសម រង្ស៊ី និងបច្ចុប្បន្ន ជាឧត្តមទីប្រឹក្សារបស់គណបក្សភ្លើងទៀន ដែលប្តូរឈ្មោះថ្មីពីគណបក្សសម រង្ស៊ី ថា តើវិទ្យាស្ថានសាធារណរដ្ឋអន្តរជាតិ (IRI) ដែលជាអង្គការមិនរកប្រាក់កំរៃរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងអង្គការបរទេសផ្សេងទៀតដែលបានផ្តួចផ្តើមឲ្យមានការច្របាច់បញ្ចូលគ្នារវាងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សរបស់ លោក កឹម សុខា និងគណបក្ស សម រង្ស៊ី។
គណបក្សប្រឆាំងទាំងពីរបានរួមគ្នាបង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្នុងកិច្ចប្រជុំមួយកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២ នៅប្រទេសហ្វីលីពីន។
លោក គង់ គាំ បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំបានជួបជាមួយតំណាង IRI [និងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិក] John McCain តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៦ ហើយ… [IRI] បានពិគ្រោះយោបល់ជាបណ្តើរៗ ដើម្បីជួយលោក សម រង្ស៊ី»។
IRI ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៣ ដោយអតីតប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក Ronald Reagan ដែលជាផ្នែកមួយនៃមូលនិធិជាតិសម្រាប់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ មានគោលបំណងលើកកម្ពស់អភិបាលកិច្ចតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ រួមទាំងការពង្រឹងគណបក្សនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសជាង១០០ នេះបើយោងតាមគេហទំព័ររបស់ខ្លួន។
លោក គង់ គាំ បាននិយាយនៅក្នុងតុលាការថា៖ «IRI បានជួយដល់រចនាសម្ព័ន្ធផ្ទៃក្នុងរបស់គណបក្ស [CNRP] ពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់មូលដ្ឋាន»។
លោកចៅក្រម កូយ សៅ បានសាកសួរលោក គង់ គាំ ថា តើមានបរទេសនិងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលណាខ្លះបានជួយបង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដោយសម្ងាត់ឬទេ?
លោក គង់ គាំ បានឆ្លើយតបថា៖ «ខ្ញុំគ្រាន់តែដឹងថា IRI មានការពិភាក្សាជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ»។
លោកមានប្រសាសន៍ថា IRI ណែនាំលោក កឹម សុខា កុំឲ្យបង្កើតគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស ហើយចូលរួមជាមួយគណបក្ស សម រង្ស៊ី ជំនួសវិញ។
លោក គង់ គាំ បានបន្ថែមថា កិច្ចប្រជុំកាលពីឆ្នាំ២០១២ នៅប្រទេសហ្វីលីពីន ដែលនាំទៅដល់ការបង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានគាំទ្រដោយអង្គការអាល្លឺម៉ង់ Konrad Adenauer Stiftung (KAS)។ លោកមានប្រសាសន៍ថា KAS បានផ្តល់ការគាំទ្រក្នុងការធានាកន្លែងប្រជុំនៅទីក្រុងម៉ានីលសម្រាប់គណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស និងគណបក្សសម រង្ស៊ី ដើម្បីធ្វើការពិភាក្សាឈានទៅរកការបង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
សាក្សីប្រាំនាក់ផ្សេងទៀត គ្រោងនឹងផ្តល់សក្ខីកម្មនៅថ្ងៃពុធនេះ រួមទាំងលោកស្រី ចក់ សុភាព នាយកមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា(CCHR) ផងដែរ ប៉ុន្តែពួកគេមិនទាន់បានឡើងឆ្លើយនោះទេ។ លោក កឹម សុខា ធ្លាប់ជាប្រធានស្ថាបនិក CCHR ។
អំឡុងសវនាការនៅថ្ងៃពុធនេះ លោក គង់ គាំ បានកែសំដីឡើងវិញ នៅពេលលោក ចាន់ ចេន មេធាវីការពារក្តីរបស់លោក កឹម សុខា សួរអំពីភស្តុតាងដែលថា អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលបរទេសបានបំផុសគំនិតឲ្យមានការច្របាច់បញ្ចូលគ្នាដែលនាំទៅដល់ការបង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោក គង់ គាំ មានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំគ្មានភស្តុតាងទេ»។
លោកបដិសេធមិនឆ្លើយសំណួរអំពីសម្ព័ន្ធភាពនយោបាយដែលទើបបង្កើតថ្មីរវាងគណបក្សភ្លើងទៀននិងគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ ដែលប្រធានរបស់បក្សនេះគឺលោក គង់ មូនីកា ជាកូនប្រុសរបស់លោក គង់ គាំ។
កាលពីសប្តាហ៍មុន ព្រះរាជអាជ្ញាបានជជីកសួរលោក កឹម សុខា អំពីកម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាលតស៊ូមតិនយោបាយដោយអហិង្សាឆ្នាំ២០១៦ ដែលមន្ត្រីនិងសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានចូលរួមនៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី។
ខណៈពេលដែលលោក កឹម សុខា បដិសេធថា មិនបានដឹងអំពីការបណ្តុះបណ្តាលនេះ ព្រះរាជអាជ្ញាបានអះអាងថា វាគឺជាផ្នែកមួយនៃការត្រូវរ៉ូវគ្នាធ្វើ «បដិវត្តន៍ពណ៌» ដែលមហាអំណាចបរទេសបានធ្វើដោយសម្ងាត់ ដើម្បីផ្តួលរំលំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលកាន់អំណាចដ៏យូរមកហើយនោះ។
អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាបក្សប្រឆាំងដ៏ធំ ដែលត្រូវបានរំលាយដោយតុលាការកំពូលក្នុងឆ្នាំ២០១៧ បន្ទាប់ពីមានសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់រដ្ឋាភិបាលចោទប្រកាន់ថា ជាផែនការ «បដិវត្តន៍ពណ៌»។
លោក កឹម សុខា ត្រូវបានចាប់ខ្លួនពីរខែមុនការរំលាយគណបក្ស។ លោកបានបដិសេធការចោទប្រកាន់ពីបទក្បត់ជាតិចាប់តាំងពីតុលាការចាប់ផ្តើមសវនាការរបស់លោកកាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២០។
លោក យី សុខសាន្ត មន្ត្រីឃ្លាំមើលជាន់ខ្ពស់នៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ដែលបានចូលរួមសវនាការក្នុងសប្តាហ៍នេះបានថ្លែងថា ចម្លើយរបស់លោក គង់ គាំ មិនច្បាស់លាស់និងមិនមែនជាភស្តុតាងរឹងមាំប្រឆាំងនឹងលោក កឹម សុខា ទេ។
លោក សុខសាន្ត បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ពេលខ្លះ សាក្សីនិយាយថា គាត់ដឹង ហើយពេលខ្លះ គាត់ថា គាត់អត់ដឹង។ ចម្លើយរបស់សាក្សីហាក់ដូចជាមិនច្បាស់លាស់»៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Ex-CNRP Adviser First Witness Called in Kem Sokha Trial