កសិករធ្វើស្រែចម្ការ និងចិញ្ចឹមសត្វនៅតាមបណ្តាខេត្តមួយចំនួនអះអាងថា ពួកគេអស់សង្ឃឹមព្រោះធនាគារផ្អាកផ្តល់កម្ចីសម្រាប់ធ្វើកសិកម្ម ធ្វើឱ្យពួកគេទុកដីនៅទំនេរចោល និងមួយចំនួនធ្វើចំណាកស្រុករកការងារដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត។ ករណីនេះ កសិករចាត់ទុកថា ជាការរើសអើងដល់ពួកគាត់។
កសិករនៅស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្តាល អ្នកស្រី សែម ភា ឱ្យដឹងថា កាលពីអំឡុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣ អ្នកស្រីត្រូវការលុយប្រមាណជាង១ម៉ឺនដុល្លារជាទុនធ្វើរបរដាំបន្លែ និងធ្វើស្រែលើផ្ទៃដីប្រមាណ៥ហិកតា។ អ្នកស្រីឱ្យដឹងថា ពេលនោះអ្នកស្រីបានរៀបចំឯកសារជាមួយមន្ត្រីផ្តល់កម្ចីរបស់ធនាគារ អ៊ូរី(Woori)រួចរាល់អស់ហើយ គឺរង់ចាំតែការផ្តិតស្នាមមេដៃទទួលប្រាក់តែប៉ុណ្ណោះ។
ប៉ុន្តែអ្នកស្រីថា រូបគាត់បែរជាខកចិត្តដោយសារជិតដល់ថ្ងៃទទួលប្រាក់បុគ្គលិកនៃធនាគារនោះ ប្រាប់អ្នកស្រីតាមទូរសព្ទថា ស្ថាប័នពួកគេបិទកម្ចីសម្រាប់វិស័យកសិកម្មហើយ។
អ្នកស្រី សែម ភា ឱ្យដឹងថា៖«និយាយរួមតាំងពីកសិករ ប្រាសាក់ ស្ថាបនា ស្អីៗឱ្យតែគេចុះមកព័ត៌មានខ្ញុំចេះតែសួរ ខ្ញុំមិនមែនទៅសួរដល់កន្លែងទេ។ ឱ្យតែគេចុះមក លោកគ្រូខ្ញុំចង់ស្នើអ៊ីចឹងហាណា៎! គេថាអត់អី។ គេមើល ដល់ពេលគេមើលអ៊ីចឹងកាលអ៊ូរី មុនដំបូងខ្ញុំស្នើគេធ្វើឱ្យអស់ហើយ។ យើងគិតថាយើងយក១ម៉ឺ៥ពាន់ដុល្លារទេ គេធ្វើហើយអស់ហើយ នៅតែថ្ងៃបើកលុយទេ ដល់ពេលជិតដល់ថ្ងៃបើកលុយ គេតេប្រាប់យើងថាបងហ្អើយគេថាបិទឡូន[កម្ចី]ហើយ គេបិទឡូនហើយខាងកសិកម្ម»។
កសិករម្នាក់ទៀតនៅស្រុកស្ទោង ខេត្តកំពង់ធំ អ្នកស្រី អែម ណុំ ឱ្យដឹងថា នៅដើមឆ្នាំ២០២៤ រូបគាត់ត្រូវការលុយជាង១ម៉ឺនដុល្លារថែម សម្រាប់ទិញជី និងថ្នាំ រួមទាំងការចំណាយលើការភ្ជួររាស់ដើម្បីធ្វើស្រែលើដី២០ហិកតា។ អ្នកស្រីឱ្យដឹងថា រូបគាត់បានទាក់ទងសាកសួរធនាគារជាច្រើន ប៉ុន្តែពេលដឹងថាខ្ចីយកមកធ្វើស្រែខាងធនាគារតែងតែបដិសេធ។ កសិកររូបនេះឱ្យដឹងថា រូបគាត់ជួបការលំបាកដោយសារដេប៉ូខ្លះមិនព្រមជំពាក់ជី និងថ្នាំទេ ចំណែកកន្លែងខ្លះដែលជំពាក់ក៏គិតការប្រាក់ប្រចាំខែខ្ពស់ដែរ។
អ្នកស្រី អែម ណុម លើកឡើងថា៖«ជឿជីគេ បណ្តាក់ពូជ បណ្តាក់ជី បណ្តាក់ថ្នាំគេទៅ។ បណ្តាក់គេតាំងពីយូរមកម្ល៉េះ។ ទៅខ្ចីលុយធនគារមិនបានក៏បណ្តាក់គេទៅ។ ខ្ចីធនគារចំណេញជាង បណ្តាក់ការប្រាក់ថ្លៃណាស់ នៅនេះខុសគ្នាច្រើនណាស់១លាន១ខែ៣ម៉ឺនរៀលណា»។
ចំណែកនៅឯខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក សុខ សុវណ្ណ ជាកសិករចិញ្ចឹមជ្រូកជាង១០០ក្បាលឱ្យដឹងថា លោកខាតបង់បន្តបន្ទាប់ដោយសារជ្រូកលក់ចេញបានតែប្រមាណ៦ពាន់រៀលក្នុង១គីឡូជាតម្លៃខាតបង់ច្រើន បើប្រៀបធៀបថ្លៃដើមផលិត គឺត្រូវចំណាយអស់ប្រមាណ៩ពាន់ទៅ១ម៉ឺនក្នុងការចិញ្ចឹមជ្រូកបាន១គីឡូក្រាម។
លោក សុខ សុវណ្ណ ឱ្យដឹងថា លោកបានទាក់ទងទៅធនាគារ ABA ដើម្បីខ្ចីលុយប្រមាណ២ម៉ឺនដុល្លារបន្ថែមដើម្បីបន្តដើមទុន។ ប៉ុន្តែលោកថា ខាងមន្ត្រីធនាគារអះអាងថាថ្នាក់លើរបស់ពួកគេសម្រេចផ្អាកផ្តល់កម្ចីចិញ្ចឹមជ្រូកព្រោះជ្រូកកំពុងធ្លាក់ថ្លៃខ្លាំង។
លោក សុខ សុវណ្ណ ថ្លែងថា៖ «មានអីឱ្យ! ហើយបើវាគិតថាជ្រូកខាតប៉ុណ្ណេះ ដាក់ជ្រូកខាតប៉ុណ្ណេះហើយ សិក្សាcashflowម៉េច[ចរន្តសាច់ប្រាក់]? មានតែជប់? មានអ្នកណាដឹង បើបុគ្គលិកធនាគារគេដឹងជាងយើងទៀត។ ថាថ្នាក់លើអត់ឱ្យខ្ចី ខាងពីលើមកពី[Head office]មក ព្រោះគេសិក្សាអ្នកចិញ្ចឹមជ្រូកជួបវិបត្តិ ចឹងទៅឱ្យទៅវាriskមានហានិភ័យ ចឹងអត់អាចទម្លាក់កម្ចីបានទេ ចាំមើល៦ខែទៀត។ [ធនាគារ]ចាំមើលដូចតែគ្នា ចាំមើលដូចតែយើងហ្នឹងដែរ»។
លក្ខណៈស្រដៀងគ្នានេះដែរ កសិករនៅស្រុកដងទង់ខេត្តកំពត អ្នកស្រី អ៊ុន សារ៉ាយ ឱ្យដឹងថា រូបគាត់ និងកសិករផ្សេងទៀតនៅតំបន់នោះមិនអាចខ្ចីលុយពីស្ថាប័នផ្តល់កម្ចីបានទេបច្ចុប្បន្ននេះ ព្រោះ ខាងស្ថាប័នផ្តល់កម្ចីពិនិត្យឃើញថា កសិករមិនមានលទ្ធភាពរកចំណូលបាន សម្រាប់សងបំណុល។
កសិករទាំងនេះអះអាងថា ពេលដែលពួកគេត្រូវការដើមទុនគឺព្យាយាមទាក់ទងស្ទើរគ្រប់ស្ថាប័នផ្តល់កម្ចីនៅតំបន់របស់ពួកគេ ប៉ុន្តែជាលទ្ធផលនៃការឆ្លើយតប គឺប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ដោយសារស្ថាប័នបិទកម្ចីកសិកម្ម ឬពួកគាត់មានលក្ខខណ្ឌមិនគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីទទួលបានកម្ចីទេ។
ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា(CCFC)លោក ថេង សាវឿន ថ្លែងថា បច្ចុប្បន្នកសិករភាគច្រើននៅទូទាំងប្រទេសកំពុងជួបការលំបាកក្នុងការខ្វះដើមទុនដើម្បីធ្វើកសិកម្មបន្ត។
ទោះយ៉ាងណាលោក ថេង សាវឿន មិនជឿថា ស្ថាប័នផ្តល់កម្ចីរើសអើងកសិករទេ ព្រោះស្ថាប័នទាំងនេះស្វែងរកប្រាក់ចំណេញបើវិភាគឃើញថា ផ្តល់កម្ចីបានចំណេញនោះពួកគេ និងផ្តល់ឱ្យហើយ។ ចំពោះបញ្ហានេះលោកជំរុញឱ្យស្ថាប័នផ្តល់កម្ចី និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធបកស្រាយ ដើម្បីកុំឱ្យការច្រឡំគ្នាក្លាយជាបញ្ហាបន្តទៅថ្ងៃខាងមុខទៀត។
លោក ថេង សាវឿន ថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថា៖«ខ្ញុំគិតថាអាជ្ញាធរខេត្ត និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធគួរត្រូវបានសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងស្វែងយល់រឿងនេះឱ្យបានច្បាស់ អាហ្នឹងរឿងទី១ [ហើយ]រឿងទី២ ធនាគារ ឬក៏មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុឯកជនខ្លួនឯងត្រូវតែពន្យល់អំពីកត្តាមូលហេតុដែលមិនឱ្យកសិករដាក់ពាក្យសំណើសុំខ្ចី ហើយមិនបានហ្នឹង ឈរលើមូលដ្ឋានអី ដើម្បីជៀសវាងការយល់ច្រឡំ ជៀសវាងគាត់ចោទប្រកាន់ទៅលើការរើសអើង។ អានេះគឺជាកត្តាដែលយើងត្រូវអាចដោះស្រាយ»។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជាលោក កាំង តុងងី បញ្ជាក់ថា ស្ថាប័នផ្តល់កម្ចី ប្រតិបត្តិការ ដោយផ្នែកលើច្បាប់ និងលក្ខខណ្ឌនានា។ លោកបន្តថា ចំពោះការបដិសេធមិនផ្តល់កម្ចីកន្លងមកនេះអាចមកពីការខ្វះលក្ខខណ្ឌណាមួយមិនមែនដោយសារការរើសអើសលើវិស័យកសិកម្មទេ។
លោក កាំង តុងងី បញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ការផ្តល់ឥណទានត្រូវគោរពតាមច្បាប់បញ្ញត្តិ និងលក្ខខណ្ឌអាស្រ័យតាមផលិតផល របស់គ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បីធានាបានថា ឥណទាន នឹងជួយលើកកម្ពស់ជីវភាពរបស់អតិថិជន និងប្រើប្រាស់បានចំគោលដៅ។ ប្រសិនគ្រឹះស្ថានបដិសេធ មិនផ្តល់សេវាហិរញ្ញវត្ថុ ដូចជាឥណទាន ជូនដល់អតិថិជន គឺអាចបណ្តាលមកពីអតិថិជនមិនមានលក្ខខណ្ឌគ្រប់គ្រាន់។ ក្នុងករណីនេះ អតិថិជនអាចសាកសួរព័ត៌មានបន្ថែម ពីមូលហេតុចំពោះការបដិសេធនេះ ឬអាចសាកល្បងស្វែងរកសេវានៅតាមគ្រឹះស្ថានដទៃទៀត»។
ខេមបូចា បានផ្ញើសារតាមតេឡេក្រាមដើម្បីសូមការពន្យល់ពីអគ្គទេសាភិបាល ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា លោកស្រី ជា សិរី ប៉ុន្តែមិនមានការឆ្លើយតបទេ រហូតដល់ថ្ងៃទី២៥ ខែមករានេះ។
ជុំវិញករណីនេះ ខេមបូចា បានព្យាយាមទាក់ទងតាមទូរសព្ទ និងសារអ៊ីម៉ែលទៅធនាគារខេប៊ីប្រាសាក់(KBPrasac Bank) និងធនាគារអ៊ូរី(Woori) ប៉ុន្តែពុំមានការឆ្លើយតប រហូតដល់ថ្ងៃទី២៤ ខែមករានេះ។
ដោយឡែកស្ថាប័ន៥ផ្សេងទៀតរួមមាន ធនាគារអេស៊ីលីដា (ACLIDA Bank) ធនាគារអេប៊ីអេ (ABA Bank) ធនាគារហត្ថា (Hatthabank) ធនាគារស្ថាបនា (Sathapana Bank) និងធនាគារអ៊ិលអូអ៊ិលស៊ី (LOLC Bank) បញ្ជាក់ថា ពួកគេមិនមានគោលការណ៍បិទកម្ចីលើវិស័យកសិកម្មដូចការលើកឡើងរបស់កសិករមួយចំនួននោះទេ។
ជំនួយការផ្នែកផ្តល់ព័ត៌មាននៃធនាគារស្ថាបនាលោក ណុប រដ្ឋា បញ្ជាក់ថា ស្ថាប័នលោកមានការវិភាគច្បាស់លាស់លើលក្ខខណ្ឌរួមទាំងទ្រព្យបញ្ចាំមុនផ្តល់កម្ចី។ លោកបញ្ជាក់ថា អ្នកខ្ចីយកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងវិស័យណាក៏ដោយ បើលក្ខខណ្ឌគ្រប់ និងផ្តល់កម្ចីហើយ។
លោក ណុប រដ្ឋា បញ្ជាក់ថា៖ «ទាក់ទងជាមួយនឹងការផ្តល់កម្ចីជូនអតិថិជនពីយើង គឺផ្តល់បានទៅតាមប្រភេទនៃកម្ចី ឬក៏តម្រូវការរបស់អតិថិជន ប៉ុន្តែគឺយើងត្រូវសិក្សាទៅលើចំណូលចំណាយ ឬក៏ទ្រព្យធានារបស់គាត់ដែរ[អតិថិជន] ហើយនឹងការឆែកទៅលើប្រវត្តិCBCរបស់គាត់ ទើបយើង[ធនាគារ]ធ្វើការបដិសេធគាត់ បើសិនជាក្នុងករណីលក្ខខណ្ឌបង់សងរបស់គាត់អត់គ្រប់គ្រាន់ ឬក៏ប្រវត្តិCBCរបស់គាត់ ប្រវត្តិបង់សងរបស់គាត់អត់ល្អ»។
ក្នុងហេតុផលដូចគ្នាដែរ អ្នកផ្តល់ព័ត៌មាននៃធនាគារLOLC លោកស្រី ផៃ ផល្លា បញ្ជាក់ថា ខាងLOLC មិនមានការបិទកម្ចី ឬរើសអើងដល់វិស័យកសិកម្មនោះទេ។ ទន្ទឹមនឹងនេះលោកស្រីបញ្ជាក់ថា ស្ថាប័នLOLCបានកំណត់វិស័យកសិកម្មជាវិស័យអាទិភាពក្នុងការផ្តល់កម្ចី។
លោកស្រី ផៃ ផល្លា ថ្លែងថា៖ «កសិកម្មជាវិស័យអាទិភាពដែលអិលអូលអិលស៊ី តែងតែយកចិត្តទុកដាក់ គាំទ្រ និងចូលរួមចំណែកក្នុងការជំរុញឱ្យវិស័យនេះកាន់តែមានភាពរីកចម្រើន។ បច្ចុប្បន្នអតិថិជនអិលអូអិលស៊ីជាច្រើន កំពុងទទួលប្រាក់កម្ចីយកទៅប្រើប្រាស់ ក្នុងវិស័យកសិកម្ម។
អិលអូអិលស៊ីផ្តល់សេវាហិរញ្ញវត្ថុ ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ មានការតាំងចិត្តមុតមាំក្នុងកិច្ចការពារអតិថិជនក្នុងកម្រិតស្តង់ដារខ្ពស់»។
ទន្ទឹមនឹងមានការបកស្រាយថា មិនមានការបិទកម្ចី ឬរើសអើងលើវិស័យកសិកម្មនេះក៏ដោយក៏បញ្ហាកសិករខាតបង់ការជំពាក់បំណុលធ្ងន់ធ្ងរ និងមិនមានដើមទុនធ្វើកសិកម្មនៅតែបន្តចោទជាបញ្ហាមិនមានដំណោះស្រាយដដែល។
តាមរបាយការណ៍អង្កេតកសិកម្មឆ្នាំ២០២០របស់វិទ្យាស្ថានស្ថិតិ(NIS)នៃក្រសួងផែនការបង្ហាញថា ពលរដ្ឋចំនួនជាង២លានគ្រួសារ( ១ ០៣៣ ០០០ គ្រួសារ)ស្មើនឹង៥៧ភាគរយនៃប្រជាជនសរុប គឺជាកសិករ។
របាយការណ៍ឱ្យដឹងទៀតថា ដីកសិកម្មបែងចែកជា៤ភូមិសាស្ត្រ គឺទំនាបកណ្តាលមានប្រជាជនធ្វើកសិកម្មច្រើនជាងចំនួន៤៣ភាគរយ បន្ទាប់ទំនាបកណ្តាល៣៥ភាគរយ តំបន់ខ្ពង់រាប និងភ្នំ១៥ភាគរយ និងតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រ៧ភាគរយ។
នៅឆ្នាំ២០២៣ ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុបានព្យាករថា វិស័យ៣សំខាន់ៗដែលទ្រទ្រង់ សេដ្ឋកិច្ចជាតិ គឺវិស័យឧស្សាហកម្ម វិស័យសេវាកម្ម និងវិស័យកសិកម្ម។
ទោះយ៉ាងណាក្នុងស្ថានភាពវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច ហើយផលដំណាំកសិករខូចខាត ដោយទឹកជន់លិចនៅខែវស្សា និងខូចខាតដោយខ្វះទឹកស្រោចស្រពនៅខែប្រាំងនេះ កំពុងធ្វើឱ្យកសិករខាតបង់ជំពាក់ បំណុលធ្ងន់ធ្ងរ និងខ្វះដើមទុនធ្វើកសិកម្មបន្ត។
អ្នកស្រី សែម ភា ឱ្យដឹងថា ដីស្រែ និងដីចម្ការជាច្រើនកន្លែងនៅតំបន់អ្នកស្រីកសិករបានទុកទំនេរចោល ដោយសារមិនមានដើមទុនធ្វើបន្តព្រោះកន្លងមកធ្វើខាតបន្តបន្ទាប់។
ដូចគ្នាអ្នកសម្របសម្រួលសហគមន៍សាមគ្គីរមាសហែក នៅស្រុករហែសហែក ខេត្តស្វាយរៀង អ្នកស្រី ខៀវ សារុន ឱ្យដឹងថា កសិករបានបោះបង់របរកសិកម្មជាបន្តបន្ទាប់ ចំណែកមនុស្សពេញកម្លាំង ប្រមាណ៧០ទៅ៨០ភាគរយធ្វើចំណាកស្រុករកការងារធ្វើនៅតំបន់ផ្សេងៗទាំងក្នុងប្រទេស និងឆ្លងដែនទៅប្រទេសថៃ។
អ្នកស្រីថ្លែងថា បញ្ហាធំនៅពេលនេះ កសិករអស់លទ្ធភាព មិនមានដើមទុនធ្វើស្រែ និងចម្ការបន្តទៀតនោះទេ។
អ្នកស្រី ខៀវ សារុន ថ្លែងថា៖ «សូមឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលមានជាដើមទុនសម្រាប់ឱ្យកសិករខ្ចីនៅក្នុងការទាបបំផុតសម្រាប់កសិករដែលគាត់អាចធ្វើបានលោកគ្រូ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្មលោក លោក ឃឹម ហ្វីណង់ ថ្លែងឱ្យដឹងថា ក្រសួងបានដឹងពីបញ្ហាកសិករខ្វះដើមទុននេះ ហើយក៏កំពុងរៀបចំគោលនយោបាយ ដោះស្រាយដែរ។ លោកបន្តថា កសិករដែលធ្វើកសិកម្មជាលក្ខណៈគ្រួសារ ពិតជាលំបាកក្នុងការរកខ្ចីទុនពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធមកធ្វើបន្ថែម។
លោក ឃឹម ហ្វីណង់ ជំរុញឱ្យកសិករចងក្រងជាសហគមន៍ និងរៀបចំផែនការធ្វើកសិកម្មច្បាស់ លាស់ គឺអាចខ្ចីលុយពីក្រសួងកសិកម្មបានក្នុងកម្រិតការប្រាក់ទាបតាមរយៈធនាគារអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ។
លោក ឃឹម ហ្វីណង់ ថ្លែងថា៖ «កសិករបើចង់ឱ្យរដ្ឋជួយ គឺគាត់ត្រូវចូលរួមជាមួយនឹងសហគមន៍កសិកម្ម ដើម្បីទទួលបាននូវការគាំទ្រ។ មែនទែនមិនមែនតែទុនទេ ទាំងទុន ទាំងទីផ្សារ ទាំងបច្ចេកទេស ការជួយកាត់បន្ថយថ្លៃដើម។ ឯការធ្វើកសិកម្មជាលក្ខណគ្រួសារ យើងជឿថាវានឹងជួបការលំបាកដោយសារតែគាត់ធ្វើមិនមានទីផ្សារច្បាស់លាស់ គាត់ខ្វះខាតទុនហើយនៅពេលរកធនាគារឱ្យជួយក៏ប្រហែលជាលំបាកដែរ»។
នៅក្នុងកម្មវិធីនយោបាយអាទិភាពទាំង៦នៃគោលនយោបាយយុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណរបស់រដ្ឋាភិបាលទី៧នៅក្នុងកម្មវិធីទី៥ បានលើកឡើងពីយន្តការសម្របសម្រួល និងកម្មវិធីផ្តល់ហិរញ្ញប្បទាន សំដៅលើការលើកស្ទួយផលិតកម្ម រកទីផ្សារ រក្សាលំនឹងតម្លៃកសិផល តាមរយៈការដាក់ចេញកញ្ចប់ថវិកា ជាក់លាក់ចាប់ផ្តើមពីចំនួន១០០លានដុល្លារ។
ទន្ទឹមនឹងកសិករខ្វះទុនធ្វើកសិកម្មបន្តហើយទុកដីទំនេរចោលនេះ បញ្ហានាំចូលបន្លែ១ថ្ងៃ២ពាន់៥រយតោន និងនាំចូលសាច់ប្រមាណ១ពាន់តោនរួមទាំងសាច់បង្កកនោះ កំពុងក្លាយជាក្តីកង្វល់ផ្នែក សុខភាព និងជីវភាពអ្នកប្រកបរបរកសិកម្មក្នុងស្រុក៕
