គណបក្សប្រឆាំងចំនួនប្រាំ បាននិងកំពុងជំរុញឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរច្បាប់បោះឆ្នោត ព្រមទាំងអំពាវនាវឱ្យធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដើម្បីកំណែទម្រង់សមាជិកភាពនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត។
នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃចន្ទ នៅរាជធានីភ្នំពេញ មេដឹកនាំបក្សជាច្រើនរូប ដែលមកពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ គណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា និងគណបក្សភ្លើងទៀន បានអំពាវនាវឱ្យមានកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ កាលពី ខែមិថុនា កន្លងទៅ ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាការបោះឆ្នោតដែលមានភាពមិនមានប្រក្រតី។ អ្នកតំណាងពីគណបក្សកម្ពុជានិយមមិនមានវត្តមានទេ ប៉ុន្តែពួកគេក៏បានចូលរួមក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះដែរ។
លោក យ៉េង វីរៈ ប្រធានគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានបានថ្លែងថា ដោយសារតែគណបក្សប្រជាជន ដែលកំពុងកាន់អំណាចមិនអើពើជាយូរមកហើយចំពោះសំណើសុំផ្លាស់ប្តូរសមាជិកគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ទើបគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលជំរុញឱ្យមានវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅពេលនេះ។
លោកថ្លែងថា៖ «បន្ថែមលើការកែទម្រង់ច្បាប់បោះឆ្នោត យើងក៏ទាមទារឱ្យធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដើម្បីផ្លាស់ប្តូរសមាជិកភាព គ.ជ.ប»។
គណបក្សនយោបាយទាំងនោះ តែងតែជំរុញឱ្យ គ.ជ.ប មានអព្យាក្រឹត្យភាព ។ កន្លងមក គណៈកម្មាធិការរៀបចំការបោះឆ្នោតត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយចំនួនស្មើគ្នានៃបេក្ខជនគណបក្សប្រឆាំង និងគណបក្សកាន់អំណាច ប៉ុន្តែការអនុវត្តនេះត្រូវបានបញ្ចប់បន្ទាប់ពី គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគណបក្សប្រឆាំងត្រូវបានរំលាយនៅឆ្នាំ ២០១៧ ។
អនុប្រធានគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន មានប្រសាសន៍ថា សមាជិក គ.ជ.ប មិនមានភាពគួរទុកចិត្តបាននោះទេ បន្ទាប់ពីការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមក ហើយក៏ត្រូវបានអ្នកឃ្លាំមើលជាតិ និងអន្តរជាតិរិះគន់ផងដែរ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «យើងត្រូវតែដាក់បុគ្គលឯករាជ្យមួយដើម្បី [ដឹកនាំ] សមាជិក គ.ជ.ប»។ បច្ចុប្បន្ន សមាជិក គ.ជ.ប ត្រូវបានតែងតាំងដោយរដ្ឋសភាដែលចេញពីសមាជិកគណបក្សកាន់អំណាចតែប៉ុណ្ណោះ ។
លោក សុន ឆ័យ អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន បានកត់សម្គាល់ថា គណបក្សរបស់លោកទទួលបានសំឡេងគាំទ្រប្រហែល ២លានសំឡេងនៅក្នុងការបោះឆ្នោតចុងក្រោយនេះ ដែលផ្តល់ឱ្យពួកគេនូវកម្លាំងគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការចរចាជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «នៅពេលដែលយើងរួមគ្នា យើងប្រាកដជាអាចដោះស្រាយបញ្ហានានាបាន ហើយយើងត្រូវដោះស្រាយបញ្ហាអាទិភាពជាមុនសិន ដើម្បីធានានូវអព្យាក្រឹត្យភាពរបស់សមាជិក គ.ជ.ប ដើម្បីឱ្យពួកយើងអាចធ្វើការប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២៣ខាងមុខនេះ»។
លោកបានបន្ថែមថា ការដកផ្នែកខ្លះនៃប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ចេញពីប្រទេសកម្ពុជា «អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ» ក៏នឹងអនុញ្ញាតឱ្យមានការចរចាផងដែរ ខណៈសមាជិកសភាសហភាពអឺរ៉ុបបាននិយាយថា អ្នកសង្កេតការណ៍នឹងត្រូវតាមដានថា តើការបោះឆ្នោតនៅតែសេរី និងមានភាពយុត្តិធម៌ដែរឬទេ។
លទ្ធផលផ្លូវការដែលចេញផ្សាយដោយ គ.ជ.ប បង្ហាញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបានសំឡេងគាំទ្រ ៧៤,៣ ភាគរយ ធៀបនឹងគណបក្សប្រឆាំងភ្លើងទៀន ២២,៣ ភាគរយ។
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបានតំណែងមេឃុំចំនួន ១,៦៤៨ ក្នុងចំណោមតំណែងមេឃុំសរុប ១,៦៥២ ដោយគណបក្សភ្លើងទៀនទទួលបានតែ ៤ ប៉ុណ្ណោះ។
ក្នុងចំណោមគណបក្សចំនួន ១៧ ដែលបានចូលរួមប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោត កាលពីថ្ងៃទី ៥ ខែមិថុនា គណបក្សកាន់អំណាចទទួលបាន ៩,៣៧៦ អាសនៈ បន្ទាប់មក គណបក្សភ្លើងទៀន ទទួលបាន ២,១៩៨ អាសនៈ ចំណែកឯគណបក្សរាជានិយមហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ទទួលបាន ១៩ អាសនៈ។ គណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ ទទួលបាន១៣ អាសនៈ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ទទួលបាន៦អាសនៈ គណបក្សខ្មែរស្រលាញ់ជាតិ ទទួលបាន ៥អាសនៈ និងគណបក្សយុវជនកម្ពុជា បាន៣អាសនៈ។ គណបក្សកម្ពុជានិយម និងគណបក្សសំបុកឃ្មុំសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ទទួលបានម្នាក់១អាសនៈ។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន មានប្រសាសន៍ថា គណបក្សនយោបាយចំនួន៥ គឺជាសំឡេងភាគតិច មានន័យថា ពួកគេមិនអាចធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាល ឬរដ្ឋសភាពិចារណាលើសំណើសុំធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត ឬរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «តាមគំនិតខ្ញុំ វាទៅមិនរួចទេសម្រាប់គណបក្សបួនឬប្រាំនោះ [ស្នើសុំការផ្លាស់ប្តូរ ក្បាលម៉ាស៊ីន គ.ជ.ប] »។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំថាគណបក្សប្រជាជនគ្មានបំណងនឹងជួបពួកគេទេព្រោះយើងមានទស្សនៈខុសគ្នា»។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប បានមានប្រសាសន៍ថា គណៈកម្មាធិការបច្ចុប្បន្នមិនទាន់បញ្ចប់អាណត្តិទេ ដូច្នេះសំណើសុំផ្លាស់ប្តូរសមាជិកភាពមិនស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះឡើយ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «មិនមានការបោះឆ្នោតណាដែលធ្វើបានល្អឥតខ្ចោះនោះទេ នៅលើពិភពលោកយើងនេះ រួមទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសបារាំងផងដែរ»។
លោកថា គ.ជ.ប ស្វាគមន៍រាល់សំណើដែលបានពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ប៉ុន្តែវាមិនបានឆ្លើយតបទៅនិងការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ទេ។
លោក កន សាវាង្ស មន្ត្រីសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតរបស់គណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា (ខុមហ្វ្រែល) បានមានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែធានាឱ្យការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី និងយុត្តិធម៌។
លោកថ្លែងថា៖ «បញ្ហាដែលក្រុមសង្គមស៊ីវិលរកឃើញមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ដំណើរការបោះឆ្នោត»។
ខុមហ្វ្រែល អង្គការកម្មវិធី អភិវឌ្ឍន៍ធនធានយុវជន ហៅកាត់ថា(YRDP) មជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព អាដហុក និងសង់ត្រាល់ កាលពីខែមុនបានចេញផ្សាយរបាយការណ៍បឋមដែលរៀបរាប់ពីភាពមិនប្រក្រតី ដែលអ្នកឃ្លាំមើលរបស់ពួកគេបានឃើញនៅពេលបោះឆ្នោត។
ភាពមិនប្រក្រតីទាំងនេះរួមបញ្ចូលទាំងអ្នកសង្កេតការណ៍ការិយាល័យបោះឆ្នោតដែលត្រូវបានហាមឃាត់មិនឱ្យចូល ឬថតរូប។ ការិយាល័យមួយចំនួនបានបិទបង្អួច ខណៈពេលកំពុងរាប់សន្លឹកឆ្នោត ដើម្បីរារាំងមនុស្សមិនឱ្យមើល ខណៈខ្លះទៀតមិនបានបង្ហាញលទ្ធផលជាសាធារណៈបន្ទាប់ពីរាប់សន្លឹកឆ្នោត៕ (រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ឃាង សុខមាន)
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Five parties urge changes to the electoral laws
