លំហពលរដ្ឋរបស់កម្ពុជាត្រូវបានគេវាយតម្លៃថា «រួមតូច» ដោយទទួលបានពិន្ទុត្រឹមតែ២៧ ក្នុងចំណោម១០០ នៅក្នុងរបាយការណ៍ជាសកលឆ្នាំ២០២៤ ពី CIVICUS Monitor ដែលជាអង្គការអន្តរជាតិដែលធ្វើការពង្រឹងសកម្មភាពពលរដ្ឋនៅទូទាំងពិភពលោក។ រដ្ឋាភិបាលបានច្រានចោលការរកឃើញនេះ ដោយលើកឡើងថារបាយការណ៍នេះគ្មានមូលដ្ឋាន។
ដូចដែលបានគូសបញ្ជាក់នៅក្នុងរបាយការណ៍នេះ កម្ពុជាបច្ចុប្បន្នប្រឈមមុខនឹងការរិះគន់កាន់តែខ្លាំងចំពោះការប្រើប្រាស់ច្បាប់រឹតត្បិត ការត្រួតពិនិត្យ និងការឃុំខ្លួនតាមអំពើចិត្ត ដើម្បីគាបសង្កត់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស (HRDs) ដែលជាក្តីកង្វល់ក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ។
ចេញផ្សាយជារៀងរាល់ឆ្នាំដោយ CIVICUS Monitor របាយការណ៍នេះវាយតម្លៃលំហពលរដ្ឋសកលតាមរយៈការវាយតម្លៃក្នុងស្រុក និងថ្នាក់ជាតិនៃប្រទេសដែលផ្តោតលើសេរីភាពនៃសមាគម ការបញ្ចេញមតិ និងការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធី។
នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា អង្គការនេះបានចងក្រងឯកសាររំលោភបំពាន ដូចជាការឃាត់ខ្លួនបាតុករ កំណត់គោលដៅលើ HRDs ជាមួយនឹងការចោទប្រកាន់មិនពិត និងការប្រើប្រាស់កម្លាំងហួសហេតុ។ វាក៏បានគូសបញ្ជាក់ផងដែរអំពីការប្រើប្រាស់ច្បាប់ «ញុះញង់» មិនច្បាស់លាស់ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការមិនចុះសម្រុង រួមជាមួយនឹងការកើនឡើងនៃការត្រួតពិនិត្យ និងការសងសឹកប្រឆាំងនឹងអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ។
របាយការណ៍បានបញ្ជាក់ថា៖ «មានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងអំពីការដើរថយក្រោយនៃលំហពលរដ្ឋក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលបានចូលកាន់ដំណែងតពីឪពុកកាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ បានបន្តការរំលោភលើសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន ដោយកំណត់គោលដៅលើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស រួមទាំងសកម្មជនបរិស្ថាន និងដីធ្លី និងសហជីពផងដែរ»។
គោលដៅនៃការបង្រ្កាបសង្គមស៊ីវិលនាពេលថ្មីៗនេះ រួមមានសកម្មជនបរិស្ថានដូចជាសមាជិកអង្គការមាតាធម្មជាតិ ដែលត្រូវបានកាត់ទោសកាលពីដើមឆ្នាំនេះពីបទ «ប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ» និង «គប់គិតជាមួយរដ្ឋាភិបាល» និងលោក កើត សារ៉ាយ ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវ័ន្តខ្មែរ ដែលត្រូវបានផ្តន្ទាទោសបន្ទាប់ពីជួបគ្នាជាមួយអ្នកភូមិដែលត្រូវបានគេបណ្ដេញចេញ។ ក្រុមសិទ្ធិការងារ CENTRAL ក៏ប្រឈមនឹងការពិនិត្យមើល និងសម្ពាធពីរដ្ឋាភិបាលកាន់តែខ្លាំងឡើងដែរ។
កម្ពុជាក៏ត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ពីបទប៉ុនប៉ងចាប់ពិរុទ្ធអ្នកកាសែតដោយពង្រីកច្បាប់សារព័ត៌មានមិនច្បាស់លាស់ និងចាប់ដាក់គុកអ្នកកាសែតល្បីៗ។ សមាជិកបក្សប្រឆាំង អ្នកគាំទ្រ និងមេដឹកនាំសហជីព ក៏ត្រូវបានគេរាយការណ៍ថា ត្រូវបានចាប់ខ្លួន យាយី និងវាយប្រហារដោយនិទណ្ឌភាព។
លោកស្រី ឆន សុគន្ធា នាយកប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ បានលើកឡើងពីហានិភ័យដែលអ្នកសារព័ត៌មានក្នុងស្រុកប្រឈមមុខគ្របដណ្តប់លើបញ្ហារសើប រួមមានការគំរាមកំហែង ការចោទប្រកាន់ផ្លូវច្បាប់ និងការដកហូតអាជ្ញាប័ណ្ណដោយក្រសួងព័ត៌មាន។
លោកស្រីបានបន្តថា៖ «រដ្ឋាភិបាលគួរពិនិត្យមើលការព្រួយបារម្ភដែលលើកឡើងដោយអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិ ជាជាងការពារខ្លួន»។ លោកស្រីបន្ថែមថា៖ «របាយការណ៍ទាំងនេះផ្អែកលើការប្រមូលទិន្នន័យ និងការស្ទង់មតិត្រឹមត្រូវ»។
លើសពីនេះ របាយការណ៍បានគូសបញ្ជាក់ពីការប្រើប្រាស់ការគាបសង្កត់ឆ្លងដែនរបស់កម្ពុជាលើសកម្មជននៅបរទេស។
CIVICUS Monitor ក៏បានដាក់ពិន្ទុប្រទេសអាស៊ីចំនួន៩ផ្សេងទៀតដែលមានលំហស៊ីវិលដែលត្រូវបានគាបសង្កត់ រួមមានហ្វីលីពីន ថៃ និងសិង្ហបុរី។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ចិន មីយ៉ាន់ម៉ា និងវៀតណាម ត្រូវបានចាត់ទុកថាបិទទាំងស្រុង។
អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក ស្រ៊ាង ចិន្តា បានច្រានចោលរបាយការណ៍នេះថា ជាការឃោសនា ដោយអះអាងថាវាខ្វះការជឿជាក់។
លោកបានបន្តថា៖ «ពួកគេមានចេតនាច្បាស់លាស់ហើយអះអាងដដែលៗដូចរាល់ដង»។ លោកបន្តថា៖ «វាមិនចាំបាច់សម្រាប់ពួកយើងក្នុងការពិចារណាលើអនុសាសន៍របស់ពួកគេទេ ពីព្រោះយើងយល់រួចហើយនូវអ្វីដែលយើងត្រូវធ្វើ ដើម្បីលើកកម្ពស់ និងការពារសិទ្ធិ ជាពិសេសលំហពលរដ្ឋក្នុងប្រទេសកម្ពុជា»។
លោក ចិន្តា បានលើកឡើងថា មានក្រុមសង្គមស៊ីវិល សហជីព និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរាប់ពាន់ជាភស្តុតាងនៃលំហពលរដ្ឋដ៏ទូលំទូលាយនៅកម្ពុជា។ លោកក៏បានទទូចថា ខណៈពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋអាចប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមបានដោយសេរី សិទ្ធិត្រូវតែស្របតាមទំនួលខុសត្រូវ ជាពិសេសការការពារសន្តិសុខជាតិ និងសិទ្ធិអ្នកដទៃ។
លោក នី សុខា ប្រធានសមាគមសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ដែលបានសម្តែងការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការបំផ្លាញលំហពលរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេស ដែលផ្ទុយទៅនឹងការលើកឡើងរបស់លោក ចិន្តា លើបរិមាណនៃស្ថាប័នស៊ីវិល ដោយគូសបញ្ជាក់ថា មនុស្សជាច្រើនខ្វះឯករាជ្យភាព ឬសន្តិសុខក្នុងការនិយាយស្តីអំពីបញ្ហាសំខាន់ៗ។
លោក សុខា ថ្លែងថា៖ «ចំនួនអង្គការ និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីសេរីភាពពលរដ្ឋពិតប្រាកដនោះទេ។ តែសំខាន់តើមានមនុស្សប៉ុន្មាននាក់ដែលមានឯករាជ្យក្នុងការនិយាយ រិះគន់បញ្ហាសង្គម និងស្វែងរកការពិត»។
លោក សុខា បានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលបន្តការផ្សះផ្សានយោបាយ និងធានាឱ្យមានការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ ដើម្បីស្តារសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពពលរដ្ឋឡើងវិញ។
លោកបន្តថា៖ «បើមិនដូច្នេះទេ ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនឹងកាន់តែអាក្រក់ទៅៗ។ ការរឹតបន្តឹងលើសេរីភាពកើតឡើងស្របពេលនឹងវិបត្តិនយោបាយ ហើយនេះប៉ះពាល់ដល់ការអនុវត្តសិទ្ធិទាំងអស់»។ លោកបានបន្ថែមថា ការមិនអើពើនឹងការរកឃើញនៃរបាយការណ៍អាចនាំទៅដល់ការដាក់ទណ្ឌកម្ម និងការដកសិទ្ធិពាណិជ្ជកម្មពីប្រទេសផ្សេងៗ។
កាលពីសប្តាហ៍មុន សហភាពអឺរ៉ុបបានពិនិត្យលើសិទ្ធិពាណិជ្ជកម្មរបស់កម្ពុជា ដែលខ្លួនបានដកហូតដោយផ្នែកក្នុងឆ្នាំ២០២០ ជុំវិញការព្រួយបារម្ភអំពីការបង្ក្រាបរបស់សង្គមស៊ីវិល។
លោក ហេង គឹមហុង ប្រធានបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា បានលើកឡើងពីកង្វល់បន្ថែមទៀតអំពីការបង្រួមទំហំពលរដ្ឋ ដោយលើកឡើងពីច្បាប់ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (LANGO) ដ៏ចម្រូងចម្រាស។
ច្បាប់ដែលបានអនុម័តកាលពីឆ្នាំ២០១៥ តម្រូវឱ្យអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលចុះឈ្មោះជាមួយរដ្ឋាភិបាល និងផ្តល់អំណាចដល់ការបិទស្ថាប័នដែលគេចាត់ទុកថាបានចូលរួមក្នុងសកម្មភាពនយោបាយ។ អ្នករិះគន់អះអាងថា ខ្លួនរារាំងការមិនយល់ស្រប កំណត់ការនិយាយដោយសេរី និងអនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋាភិបាលកំណត់គោលដៅក្រុមដែលជំទាស់នឹងគោលនយោបាយរបស់ខ្លួន។
ស្របជាមួយលោក ចិន្តា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក ទេព អស្នារិទ្ធ បានច្រានចោលការរកឃើញរបស់ CIVICUS Monitor ថាមានភាពលម្អៀង និងមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិតបច្ចុប្បន្ន។
លោកបានថ្លែងថា៖ «វិស័យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយកម្ពុជាមិនត្រូវការការវាយតម្លៃដោយលម្អៀងតែម្ខាងនោះទេ»។ លោកបានចង្អុលទៅការស្ទង់មតិរបស់ក្រសួងឆ្នាំ២០២៤ ដែលបង្ហាញថា អ្នកសារព័ត៌មាន ៧៩,៨ភាគរយ បានវាយតម្លៃសេរីភាពសារព័ត៌មានថាល្អ ដែលជិត៨០ភាគរយ រាយការណ៍អំពីសេរីភាពពេញលេញក្នុងការប្រកបវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា មិនបានឆ្លើយតបនឹងសំណើសុំការអត្ថាធិប្បាយទេ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Global Report Ranks Civic Space “Repressed,” Government Brushes Findings
