សាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញនឹងបើកសវនាការលើបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍របស់លោក កឹម សុខា អតីតមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង ជុំវិញការផ្តន្ទាទោសលោក ពីបទសន្និដ្ឋិភាពជាមួយបរទេស នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមករានេះ ខណៈសង្គមស៊ីវិលអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលថ្មីស្តារស្ថានការណ៍នយោបាយ និងសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសឡើងវិញ។
លោក ឃុន លាងម៉េង អ្នកនាំពាក្យសាលាឧទ្ធរណ៍ បានបញ្ជាក់ជាមួយខេមបូចាថា សវនាការនឹងធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី៣០ ខែមករាពិតមែន ដោយលោកបន្ថែមថា ដីការកោះរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ត្រូវបានបញ្ជូនទៅកាន់ភាគីពាក់ព័ន្ធរួចហើយ។
លោក កឹម សុខា អាយុ៧១ឆ្នាំ ត្រូវបានរកឃើញថា បានប្រព្រឹត្តបទសន្និដ្ឋិភាពជាមួយបរទេសកាលពីអំឡុងឆ្នាំ១៩៩៣ ដល់ថ្ងៃទី០៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ តាមចោទប្រកាន់ថា បានគប់គិតជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលហៅថា បដិវត្តន៍ពណ៌ ដើម្បីផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។
កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមីនា សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានសម្រេចផ្ដន្ទាទោសលោក កឹម សុខា ដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេល២៧ឆ្នាំ និងហាមឃាត់មិនឲ្យធ្វើនយោបាយអស់មួយជីវិត។ លោកក៏ត្រូវបានហាមឃាត់មិនឱ្យទាក់ទងជាមួយនរណាម្នាក់ ដោយគ្មានការអនុញ្ញាតពីតុលាការឡើយ ក្រៅពីសមាជិកគ្រួសាររបស់លោក។
លោកមេធាវី ផែង ហេង ដែលធ្វើការលើសំណុំរឿងរបស់លោក កឹម សុខា នៅតុលាការជាន់ទាបបានមានប្រសាសន៍ថា លោកបានដឹងអំពីកាលបរិច្ឆេទនៃសវនាការលើបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍ ប៉ុន្តែមិនទាន់បានទទួលសំណើពីកូនក្តីរបស់លោកដើម្បីតំណាងឲ្យជាថ្មីនៅឡើយទេ។ លោក ផែង ហេង បន្តថា ចុងចោទអាចរក្សាមេធាវីដដែល ឬស្វែងរកមេធាវីថ្មីបាននៅពេលដែលសំណុំរឿងនេះបន្តទៅសាលាឧទ្ធរណ៍។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «[យើង] បានបញ្ចប់ការងាររបស់យើងនៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញហើយ… ចាប់តាំងពីមានសាលក្រមមក។ យើងមិនទាន់បានទទួលសំណើ [ពីលោក កឹម សុខា] ដើម្បីតំណាងឱ្យសំណុំរឿងរបស់លោកនៅឡើយទេ។ ទោះបីជាលោកត្រូវការមេធាវីក៏ដោយ ក៏យើងមិនដឹងថា ទទួលបានសំណើនោះតាមរបៀបណាដែរ»។
ក្នុងកាលៈទេសៈធម្មតា ទណ្ឌិតត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យជួបជាមួយមេធាវីរបស់ខ្លួនឬមេធាវីអាចជួបចុងចោទ ដើម្បីពិភាក្សាលើបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍របស់ខ្លួន ប៉ុន្តែក្នុងករណីរបស់លោក កឹម សុខា អតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរូបនេះ មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យជួបជាមួយអ្នកផ្សេងក្រៅពីសាច់ញាតិរបស់គាត់ឡើយ។
លោក គី តិច តំណាងមេធាវីរដ្ឋាភិបាលបានលើកឡើងថា លោកបានទទួលព័ត៌មានអំពីសវនាការ ប៉ុន្តែបដិសេធធ្វើអត្ថាធិប្បាយបន្ថែម។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងមិនអាចនិយាយមុនអំពីការងាររបស់មេធាវីទេ»។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលកំពុងកាន់អំណាចបដិសេធធ្វើអត្ថាធិប្បាយលម្អិតអំពីបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍ ដោយសង្កត់ធ្ងន់ថា ការងារនេះ គឺស្ថិតនៅក្រោមយុត្តាធិការរបស់តុលាការ។
លោកបានប្រាប់ខេមបូចាថា៖ «កុំឱ្យអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល ឬអ្នកនាំពាក្យគណបក្សនិយាយ។ គេ [សាធារណៈជន] នឹងចោទប្រកាន់ [ស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិ] ថា លូកដៃចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់តុលាការទៀតហើយ។ អ៊ីចឹងខ្ញុំអត់មានយោបល់អីទេ»។
លោក នី សុខា ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក បានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភថា ស្ថានការណ៍នយោបាយស្ថិតក្នុងភាពមិនច្បាស់លាស់ ចំពេលដែលសាលាឧទ្ធរណ៍បើកសវនាការលើសំណុំរឿងរបស់លោក កឹម សុខា ដែលជាប់ចោទពីបទសន្និដ្ឋិភាពជាមួយបរទេស។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ផ្អែកតាមការសង្កេតរបស់យើងលើសំណុំរឿងនយោបាយ យើងមិនមានសង្ឃឹមច្រើនលើការច្រានចោល [សាលក្រម] ដោយសាលាឧទ្ធរណ៍នោះទេ»។ លោកបន្តថា៖ «ដោយសារបញ្ហានោះ យើងមិនរំពឹងថា នឹងឃើញមានការប្រែប្រួលក្នុងស្ថានភាពនយោបាយនោះទេ»។
លោក នី សុខា មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា៖ «រហូតមកដល់ពេលនេះ យើងសង្កេតឃើញថាស្ថានភាពនឹងក៏មិនទាន់មានអ្វីជាការកត់សំគាល់ថាមានការប្រែប្រួលអ្វីប្រសើរទ្បើងដែរ។ យើងនៅតែមានចំនុចព្រួយបារម្ភដដែល ពីព្រោះសកម្មជនមួយចំនួន ថ្នាក់ដឹកនាំមួយចំនួនរបស់គណបក្សប្រឆាំងណាម្នាក់ត្រូវបានដោះលែង ឬក៏ការចោទប្រកាន់លើពួកគាត់ត្រូវបានទម្លាក់ចោលនោះទេ»។
លោកបានកត់សម្គាល់ថា ស្ថានការណ៍នយោបាយរបស់ប្រទេសកាន់តែអាក្រក់ស្របពេលសិទ្ធិមនុស្សធ្លាក់ចុះចាប់តាំងពីការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលជាគណបក្សប្រឆាំងកាលពីឆ្នាំ២០១៧ និងការកើនឡើង នៃការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអ្នកនយោបាយ អ្នកគាំទ្រគណបក្សនយោបាយ និងសកម្មជនបរិស្ថាន។
បញ្ហានេះរាប់បញ្ចូលទាំងការឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារមេធាវីដើមកំណើតខ្មែរសញ្ជាតិអាមេរិកនិងជាអ្នកតស៊ូមតិផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សកញ្ញា សេង ធារី ដែលត្រូវបានកាត់ទោសកាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ រួមជាមួយនឹងអតីតមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមួយចំនួនទៀតពីបទរួមគំនិតក្បត់ និងញុះញង់ប្រជាពលរដ្ឋឱ្យផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។
លោក សុខា បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងគិតថា [ជាមួយនឹង] ការចូលកាន់តំណែងរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី [ហ៊ុន ម៉ាណែត] វាគឺជាការល្អប្រសិនជានាយករដ្ឋមន្ត្រីធ្វើឲ្យមានការប្រែប្រួលផ្សះផ្សាស្ថានការណ៍នយោបាយនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាជារឿងមួយល្អ»។
លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន អនុប្រធានគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា និងជាសមាជិកនៃសម្ព័ន្ធឆ្ពោះទៅអនាគត សង្ឃឹមថា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នឹងកែលម្អស្ថានការណ៍នយោបាយ និងសិទ្ធិមនុស្សដែលនៅមានបញ្ហា។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងមានបញ្ហាទាក់ទងនឹងការធ្លាក់ចុះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។ ខណៈដែលពិភពលោកគេមើលឃើញថា យើងមានបញ្ហា [នយោបាយ] ប៉ុន្តែយើងខ្លួនឯងមើលមិនឃើញបញ្ហាទាំងនេះទេ» ។
លោកមានប្រសាសន៍បន្តថា៖ «ទោះបីយើងដឹងថា រដ្ឋាភិបាលថ្មីមានការប្ដេជ្ញាចិត្តក្នុងការស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សក៏ដោយ ក៏មិនមានអ្វីប្រែប្រួលដែរ។ ខ្ញុំមិនមានសង្ឃឹមច្រើនអំពីការកែប្រែណាមួយនៅឆ្នាំ២០២៤ ឬ២០២៥ទេ»។
បើទោះបីជាលើកឡើងបែបនេះក៏ដោយ លោកបានទទូចឲ្យតុលាការ និងរដ្ឋាភិបាលទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់លើលោក កឹម សុខា ដើម្បីសម្រេចបានការបង្រួបបង្រួមជាតិ ព្រមទាំងស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ។
ដោយឡែក លោក ប៉ែន បូណា អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលមានប្រសាសន៍ថា កង្វល់ដែលសង្គមស៊ីវិលលើកឡើងទាក់ទងនឹងស្ថានការណ៍នយោបាយមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិតរបស់ប្រទេសដែលមានសន្តិភាពនោះទេ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ស្ថានការណ៍ប្រទេសកម្ពុជាល្អឬអាក្រក់មិនអាស្រ័យលើពួកគាត់ប៉ុន្មាននាក់និយាយទេ» ដោយលោកបានបន្ថែមថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទូទាំងប្រទេសកំពុងរស់នៅដោយសុខសន្តិភាព ខណៈសេដ្ឋកិច្ចមានការរីកចម្រើន។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «នេះគឺជាលទ្ធផលជាក់ស្តែង ដែលគ្រប់គ្នាឃើញនឹងភ្នែក មិនដូចពាក្យដែលក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនតូចនោះនិយាយទ្បើយ។ ចំណែកវិធានការផ្លូវច្បាប់ ត្រូវតែអនុវត្តចំពោះអ្នកដែលប្រព្រឹត្តល្មើសច្បាប់» ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Jan 30 Fixed For Kem Sokha’s Appeal As Civil Societies Hope For Political Space Restoration
