សវនាការលើបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍របស់លោក កឹម សុខា បានចាប់ផ្តើមកាលពីថ្ងៃអង្គារ ដោយសាលាឧទ្ធរណ៍បានបដិសេធសំណើរបស់លោកក្នុងការបន្ធូរបន្ថយលក្ខខណ្ឌតឹងរឹងនៃការឃុំខ្លួនលោកក្នុងផ្ទះ។ លោកបានស្នើឲ្យតុលាការផ្តល់សិទ្ធិចូលសួរសុខទុក្ខ ដើម្បីឲ្យលោកអាចជួបជាមួយប្រជាពលរដ្ឋបាន។
លោក អាង ឧត្តម មេធាវីរបស់លោក កឹម សុខា បានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានបន្ទាប់ពីសវនាការថា៖ «គាត់ [សុខា] បានស្នើ [តុលាការ] កុំរឹតត្បិតការឃុំខ្លួងគាត់ពេក និងសិទ្ធិសួរសុខទុក្ខ» ។
ការរឹតបន្តឹងការចូលជួបសួរសុខទុក្ខមិនត្រឹមតែប៉ះពាល់ដល់លោក កឹម សុខា ប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងប៉ះពាល់ដល់សមាជិកគ្រួសារ និងអ្នកដែលធ្វើការជាមួយលោក ដូចជាមេធាវីរបស់លោក ដែលត្រូវការទៅសួរសុខទុក្ខលោក។
លោក អាង ឧត្តម បានថ្លែងទាំងខកចិត្តថា៖ «យើងបានត្អូញត្អែរថា វាគឺជាការរំលោភលើវិជ្ជាជីវៈរបស់យើងជាមេធាវី ហើយថា [យើង] មិនអាចទទួលយកបានទេ»។
លោក កឹម សុខា ត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញរកឃើញពិរុទ្ធភាពពីបទសន្និដ្ឋិភាពជាមួយបរទេស និងកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ២៧ឆ្នាំកាលពីឆ្នាំមុន។ តុលាការក៏បានហាមឃាត់លោកមិនឱ្យធ្វើនយោបាយអស់មួយជីវិត និងហាមឃាត់មិនឲ្យប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយអ្នកផ្សេងក្រៅពីសមាជិកគ្រួសាររបស់លោកឡើយ បើគ្មានការអនុញ្ញាតពីតុលាការ។
សន្តិសុខត្រូវបានរឹតបន្តឹងជុំវិញសាលាឧទ្ធរណ៍នៅព្រឹកថ្ងៃអង្គារ ទីដែលមានមន្ត្រីនគរបាល កងរាជអាវុធ និងសន្តិសុខរាប់សិបនាក់ប្រចាំការ។ ច្រកចូលតុលាការត្រូវបានបិទ ហើយមានតែអ្នក ដែលមានលិខិតអនុញ្ញាតពីតុលាការប៉ុណ្ណោះដែលត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យចូល។ ដោយសារកន្លែងមានកំណត់ តុលាការបានកំណត់ចំនួនមនុស្សត្រឹម២០នាក់នៅក្នុងបន្ទប់សវនាការ។
អ្នកគាំទ្រប្រមាណ១០០នាក់ មកពីជាង១០ខេត្ត បានរង់ចាំនៅមុខតុលាការ ដើម្បីបង្ហាញការគាំទ្រចំពោះលោក កឹម សុខា ដែលធ្លាប់ជាមេដឹកនាំគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ។
បើតាមលោក ឧត្តម តុលាការបានកំណត់កាលវិភាគសម្រាប់សវនាការចំនួន៩លើកដែលនឹងធ្វើនៅពេលព្រឹក។ សវនាការលើកទី២ នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី៨ ខែកុម្ភៈ។
លោក កឹម សុខា ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីឆ្នាំ២០១៧ ដែលតាមចោទពីបទសមគំនិតជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីព្យាយាមធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវបានរំលាយដោយតុលាការកំពូលពីរខែក្រោយមក។
ទោះបីជាយ៉ាងណា លោក កឹម សុខា អះអាងថា លោកគ្រាន់តែធ្វើសកម្មភាពស្របច្បាប់ និងប្រកបដោយតម្លាភាព ក្នុងការព្យាយាមឈ្នះការបោះឆ្នោតដែលរៀបចំឡើងក្នុងឆ្នាំ២០១៨។
ការចោទប្រកាន់លោកពីបទក្បត់ជាតិបានផ្តើមចេញពីវីដេអូមួយអំពីសុន្ទរកថារបស់លោក ដែលធ្វើឡើងនៅទីក្រុងមែលប៊នក្នុងឆ្នាំ២០១៣ ទីដែលតាមចោទថា លោកបានអះអាងថា សហរដ្ឋអាមេរិកបានគាំទ្រលោកចាប់តាំងពីលោកឈានជើងចូលប្រឡូកក្នុងនយោបាយ ដើម្បីធ្វើការលើការផ្លាស់ប្តូរការដឹកនាំនៅប្រទេសកម្ពុជា។
អំឡុងពេលសវនាការនៅតុលាការសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ព្រះរាជអាជ្ញាបានលើកឡើងនៅក្នុងសេចក្តីសន្និដ្ឋានចុងក្រោយរបស់ខ្លួនថា លោក កឹម សុខា បានឈានដល់ «កិច្ចព្រមព្រៀងសម្ងាត់ជាមួយរដ្ឋបរទេស» ដើម្បី «ប្រទូស្តរ៉ាយ» រវាងឆ្នាំ១៩៩៣ និង២០១៧។
កញ្ញា កឹម មនោវិទ្យា កូនស្រីរបស់លោក កឹម សុខា បានបង្ហោះតំណភ្ជាប់របស់អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ ដែលបានអំពាវនាវដល់អាជ្ញាធរកម្ពុជាឲ្យលុបចោល ”«ការផ្តន្ទាទោសពីបទក្បត់ជាតិ ដែលគ្មានមូលដ្ឋាន»លើមេដឹកបក្សប្រឆាំងរូបនេះ។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ លោកស្រី Montse Ferrer អនុប្រធានប្រចាំតំបន់នៃអង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ ទទួលបន្ទុកផ្នែកការស្រាវជ្រាវ បានមានប្រសាសន៍ថា ការផ្តន្ទាទោសនេះបង្ហាញពីការមិនយកចិត្តទុកដាក់របស់អាជ្ញាធរកម្ពុជាចំពោះសិទ្ធិមនុស្ស និងនីតិរដ្ឋ។
លោក សុខ វាសនា ដែលមកតុលាការ ដោយសារកូនប្រុសរបស់គាត់ស្ថិតក្នុងសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌ មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យចូលទេ ដោយសារលោកមិនមានលិខិតអនុញ្ញាតពីតុលាការ។
លោក វាសនា បាននិយាយថា៖ «គាត់ [មន្ត្រីតុលាការ] បានហៅយើងឲ្យមក ប៉ុន្តែពេលយើងមកដល់ គាត់ [នគរបាល] មិនអនុញ្ញាតឲ្យយើងចូលឡើយ»ដោយបន្ថែមថា វាខាតពេលវេលារបស់លោក។
លោក អ៊ិន វីរៈ មកពីខេត្តព្រៃវែង ហើយដែលមកតុលាការសម្រាប់សំណុំរឿងដាច់ដោយឡែកនោះ ក៏មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូលតុលាការផងដែរ។ លោកបាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំមិនយល់ថា ហេតុអ្វីគេមិនអនុញ្ញាតឱ្យយើងចូលទៅក្នុងទេ។ បាទ! [យើង] ខឹង […] ខ្ញុំមកពីឆ្ងាយ»។
លោក វាសនា ឆៃយ៉ា ជាអ្នកគាំទ្រលោក កឹម សុខា ដែលធ្វើដំណើរមកពីខេត្តបន្ទាយមានជ័យ បានសម្តែងការខកចិត្តចំពោះសន្តិសុខដែលតឹងតែងនៅជុំវិញបរិវេណតុលាការ។
លោក ឆៃយ៉ា បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំមកលើកទឹកចិត្តគាត់ [សុខា] ព្រោះវាជាសវនាការរបស់គាត់នៅសាលាឧទ្ធរណ៍ថ្ងៃនេះ។ គាត់ជាមនុស្សស្មោះត្រង់ និងជាមេដឹកនាំល្អសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ»។
លោកបានបន្ថែមថា លោកមិនចង់បានអ្វីក្រៅពីការឃើញលោក កឹម សុខា មានសេរីភាព និងឲ្យលោកទទួលបានការបន្ធូរបន្ថយការរឹតត្បិតលើការជួបសួរសុខទុក្ខនោះទេ។
លោក ឆាយា បាននិយាយថា៖ «យើងក៏ចង់ដឹងដែរថា តើតុលាការនឹងផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់គាត់ដែរឬអត់។ ខ្ញុំខកចិត្ត ដែលមនុស្សមួយចំនួនមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូល [តុលាការ] ប៉ុន្តែតើយើងអាចធ្វើអ្វីបាន? ខ្ញុំមកលើកទឹកចិត្តលោក សុខា ដោយសារគាត់ស្រឡាញ់ប្រជាពលរដ្ឋ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ» ។
លោក អំ សំអាត នាយកប្រតបត្តិអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ បានធ្វើការអំពាវនាវស្រដៀងនឹងការអំពាវនាវរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិដែរ ឱ្យដោះលែងលោក កឹម សុខា ព្រោះជាមធ្យោបាយស្តារសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ដូចដែលយើងបានឃើញក្នុងរឿងក្តីនយោបាយមុនៗ ពាក់ព័ន្ធនឹងថ្នាក់ដឹកនាំ និងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស ពេលដែលសាលាដំបូងធ្វើសេចក្តីសម្រេច គេកម្រឃើញសាលាឧទ្ធរណ៍ច្រានចោលណាស់»។
លោក សំអាត បានមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា៖ «ក្នុងករណីនេះ ខ្ញុំគិតថា បើមានដំណោះស្រាយនយោបាយ […] មានសង្ឃឹមខ្លះ»។
លោក Phil Robertson អនុប្រធានអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំតំបន់អាស៊ី មានប្រសាសន៍ថា ការបដិសេធរបស់តុលាការចំពោះសំណើសុំដកការរឹតត្បិតលើការចូលសួរសុខទុក្ខសម្រាប់ក្រុមមេធាវីរបស់លោក កឹម សុខា បង្ហាញថា ការដោះស្រាយសំណុំរឿងដោយតុលាការមិនដែល «សេរី ឬយុត្តិធម៌» នោះទេ។
លោកបានលើកឡើងនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថា៖ «គ្មានប្រទេសណា ដែលគោរពតាមស្តង់ដារសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិពិតប្រាកដតម្រូវឱ្យ តំណាងអយ្យការយល់ព្រមជាមុនចំពោះសិទ្ធិក្នុងការពិគ្រោះយោបល់ផ្នែកច្បាប់របស់ជនជាប់ចោទនោះទេ» ។
លោកបានអះអាងថា ការកាត់ទោសលោក កឹម សុខា និងសមាជិកបក្សប្រឆាំងមួយចំនួនទៀតលើបទចោទប្រកាន់ដែលមានហេតុផលនយោបាយនិងគួរឲ្យអស់សំណើចនេះ បានបង្ហាញពី «កង្វះឯករាជ្យភាពទាំងស្រុងនៃប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជា»។
លោក Robertson បានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា ករណីនេះបានបង្ហាញថានាយករដ្ឋមន្រ្តីថ្មីរបស់កម្ពុជាមិនបានធ្វើ «អ្វី» ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាកង្វះនីតិរដ្ឋ និងសេរីភាពជាមូលដ្ឋាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឡើយ។
លោកបានជំរុញឲ្យដៃគូពាណិជ្ជកម្មនិងជំនួយរបស់ប្រទេសកម្ពុជា «ថ្កោលទោសជាសាធារណៈ» ចំពោះ «ភាពអយុត្តិធម៌» លើលោក កឹម សុខា។ លោកមានប្រសាសន៍ថា «ត្រូវបញ្ជាក់ឲ្យច្បាស់ជាមួយលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ថា នឹងមិនមានពាណិជ្ជកម្មដូចធម្មតាទេ លុះត្រាតែលោក កឹម សុខា ត្រូវបានដោះលែង» ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Kem Sokha’s Treason Hearing Begins With Court Dismissing Request To Lift Visitation Restrictions
