គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បានរៀបចំពិធីចាប់ឆ្នោតដើម្បីជ្រើសរើសលេខរៀងគណបក្សនយោបាយនៅលើសន្លឹកឆ្នោត ខណៈគណបក្សប្រឆាំងអះអាងផ្ទុយគ្នាអំពីការរួបរួមសំឡេងអង្គបោះឆ្នោតរបស់បក្សភ្លើងទៀនជាធ្លុងមួយសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា នីតិកាលទី៥ នៅថ្ងៃទី២៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤។
ការចាប់ឆ្នោតកំណត់លេខរៀងបក្សនយោបាយនេះ ប្រព្រឹត្តទៅនៅព្រឹកថ្ងៃទី២៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ នៅឯទីស្នាក់ការ គជប ក្រោមវត្តមានរបស់ លោក ប្រាជ្ញ ចន្ទ ប្រធាន គជប និងតំណាងសម្ដេចសង្ឃរាជទាំង២គណៈ រួមទាំងតំណាងគណបក្សនយោបាយ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ដែលមានសមាសភាពអ្នកចូលរួមសរុបចំនួនជិត១០០នាក់។
ជាលទ្ធផលក្នុងការចាប់ឆ្នោតជ្រើសរើសលេខរៀង គជប បានរកឃើញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានឈរនៅលេខរៀងទី១ ហើយ គជប សង្ឃឹមថា ការចាប់ឆ្នោតនេះនឹងមានតម្លាភាព ព្រមទាំងមានការសាទរពីភាគីពាក់ព័ន្ធ ប៉ុន្តែមន្រ្តីបក្សប្រឆាំងបានរិះគន់ថា ការរៀបចំពិធីរបស់ គជប ហាក់នៅមានការខ្វះចន្លោះនៅឡើយ។
ប្រធានគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោក ប្រាជ្ញ ចន្ទ ថ្លែងថា គជប បានទទួលការចុះបញ្ជីរបស់អង្គបោះឆ្នោតរួចហើយដោយមានចំនួនសរុប ១១ ៧៤៧នាក់ ដែលជាតំណាងរាស្រ្តនិងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ទូទាំងប្រទេសក្នុងមុខតំណែង។
លោកបន្តថា បើតាមប្រតិទិន គជប នឹងបិទផ្សាយបញ្ជីបោះឆ្នោតជាបឋម នៅថ្ងៃទី០៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ ដោយទុកឱ្យបក្សនយោបាយអាចធ្វើការប្ដឹងតវ៉ា ឬជំទាស់ ខណៈ គជប នឹងផ្ដល់សុពលភាពជាផ្លូវការលើបញ្ជីបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី០៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤។
លោក បានគូសបញ្ជាក់ពីសារៈសំខាន់នៃការចាប់លេខរៀងគណបក្សនយោបាយនេះថា បានបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់គណបក្សនយោបាយក្នុងការឃោសនាបោះឆ្នោត និងជួយឱ្យអ្នកបោះឆ្នោតអាចស្គាល់បានដោយងាយស្រួលនូវគណបក្សនយោបាយដែលខ្លួនស្រឡាញ់ពេញចិត្ត។
លោក ប្រាជ្ញ ចន្ទ បានថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ មានសង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំថា ពិធីចាប់ឆ្នោតដែលនឹងដំណើរការនាពេលបន្តិចទៀតនេះ នឹងប្រព្រឹត្តទៅតាមនីតិវិធីមួយត្រឹមត្រូវច្បាស់លាស់ យុត្តិធម៌ និងតម្លាភាព ក្រោមព្រះវត្តមានសម្ដេចព្រះសង្ឃព្រះរាជតំណាងសម្ដេចព្រះមហាសង្ឃរាជទាំងពីរគណៈ និងមានការសាទរពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានជាក់ជាមិនខាន»។
បើតាមគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ឱ្យដឹងថា មានគណបក្សនយោបាយចំនួន៤ ក្នុងការចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា នីតិកាលទី៥។ ក្នុងនោះមានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ គណបក្សកម្លាំងជាតិ និងគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដោយគណបក្សនយោបាយទាំងអស់បានដាក់បេក្ខជនឈរឈ្មោះនៅភូមិភាគទាំង៨។
ក្នុងដំណើរការនៃការចាប់ឆ្នោតដើម្បីកំណត់លេខរៀងជាលំដាប់របស់គណបក្សនយោបាយនេះ មន្រ្តី គជប បានដាក់សន្លឹកឆ្នោតមានរំលេចស្លាកសញ្ញាតំណាងគណបក្សទាំង៤ ដើម្បីធ្វើការចំណាំ ហើយបានបត់ជាពីរផ្នត់ រួចស៊កបញ្ចូលក្នុងស្រោមសំបុត្រពណ៌មាស រួចមូរ ហើយដាក់រួមគ្នាក្នុងហិបឆ្នោតដែលជាកញ្ចក់ថ្លា។ លុះក្រោយមក មន្រ្តី បានយកហិបកញ្ចក់ថ្លានេះ ទៅកាន់ប្រធាន គជប ដើម្បីធ្វើការច្របល់សន្លឹកឆ្នោត មុនពេលដាក់ឱ្យតំណាងសម្ដេចសង្ឃទាំង២គណៈ ធ្វើការចាប់ឆ្នោតរើសលេខរៀងបក្សនយោបាយជាបន្តបន្ទាប់។
ជាលទ្ធផលក្នុងការចាប់ឆ្នោតជ្រើសរើសលេខរៀង ដោយតំណាងសម្ដេចសង្ឃទាំង២គណៈ គជប បានរកឃើញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាឈរនៅលេខរៀងទី១ គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរលេខរៀងទី២ គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចលេខរៀងទី៣ និងគណបក្សកម្លាំងជាតិលេខរៀងទី៤។
តំណាងគណបក្សកម្លាំងជាតិ លោក ផុន សុភា ថ្លែងថា គជប បានរៀបចំការចាប់ឆ្នោតជ្រើសរើសលេខរៀងគណបក្សនយោបាយនេះ ដោយគ្មានតម្លាភាព។ លោក ថា ហិបចាប់ឆ្នោតមិនគួរមានកញ្ចក់ថ្លា ដែលអាចមើលឃើញស្លាកសម្គាល់គណបក្សនៅខាងក្នុងហិបបាន ហើយពិធីការ ពុំបានកោះហៅតំណាងគណបក្សនយោបាយទៅពិនិត្យ និងឯកភាពចំពោះការរៀបចំដាក់សន្លឹកឆ្នោតក្នុងហិបឆ្នោត ស្របពេលដែលមានអ្នកសារព័ត៌មានជាច្រើននាក់បានឈរថតបាំងជិតតំណាងបក្សនយោបាយក្នុងការសង្កេតមើលពីនីតិវិធីចាប់ឆ្នោតនេះទៀតផង។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «បើសន្លឹកឆ្នោតមានសញ្ញាសម្គាល់អ្វីមួយ អ្នកចាប់គេចាប់យកសញ្ញាសម្គាល់ហ្នឹងបានហើយ ពីព្រោះកញ្ចក់ហ្នឹង»។
ចំណែក តំណាងគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ លោក អ៊ី មុយលី ថ្លែងថា គជប គួរណែនាំឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានឈរនៅជ្រុងម្ខាងអំឡុងពេលចាប់ឆ្នោតរើសលេខរៀងបក្សនយោបាយ ដើម្បីឱ្យតំណាងគណបក្សអាចសង្កេតមើលដោយផ្ទាល់ភ្នែកបាន។
លោកថ្លែងថា៖ «[លើក] ក្រោយៗសំណូមពរទៅ គជប មានការរៀបចំធ្វើម៉េចឱ្យតំណាងគណបក្សនីមួយៗ គាត់បានមើលឃើញនិងផ្ទៀងផ្ទាត់ចំពោះការចាប់ឆ្នោតនេះ»។
ស្របពេលជាមួយគ្នានេះ គណបក្សប្រឆាំង២ដែលបានចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយសម្រាប់ការប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា នៅថ្ងៃទី២៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ បានអះអាងផ្ទុយគ្នាពាក់ព័ន្ធនឹងផែនការបង្រួមសំឡេងអង្គបោះឆ្នោតរបស់បក្សភ្លើងទៀនជាធ្លុងមួយ។
សមាជិកគណៈកម្មាធិការនាយកគណបក្សកម្លាំងជាតិ លោក ផុន សុភា បានបង្ហើបថា បច្ចុប្បន្ននេះ បក្សកម្លាំងជាតិ និងបក្សភ្លើងទៀនកំពុងរៀបចំផែនការដើម្បីឱ្យគណបក្សទាំង២អាចទទួលបានអសនៈនៅព្រឹទ្ធសភាដូចគ្នា។
លោកបានបន្ថែមថា គណបក្សទាំង២បានសម្រេចនូវចំណុចរួមគ្នាមួយដ៏សំខាន់ ប៉ុន្តែលោកបដិសេធក្នុងការអត្ថាធិប្បាយលម្អិតពីករណីនេះ។
លោកបន្ថែមថា៖ «លទ្ធផលយើងសង្កេតឃើញថាបានមួយជំហានធំហើយ។ ខ្ញុំអត់ទាន់អាចនិយាយបានទេ ព្រោះសេណារីយ៉ូនេះ យើងអាចនឹងចេញនៅពេលខាងមុខ ហើយចេញច្រកណាគឺយើងមិនអាចជម្រាបបាន[ទេ]»។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី ប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ទាវ វណ្ណុល មានប្រសាសន៍ថា បក្សភ្លើងទៀនពុំមានការសម្របសម្រួលគ្នាជាមួយបក្សកម្លាំងជាតិដើម្បីរួបរួមអង្គបោះឆ្នោតនោះទេ។ លោក បានជឿជាក់ថា អង្គបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សភ្លើងទៀននឹងបោះឆ្នោតជូនបក្សឆន្ទៈខ្មែរតាមការអំពាវនាវពីថ្នាក់ដឹកនាំបក្សរបស់ពួកគេ។
លោកលើកឡើងថា៖ «រឿងការបោះឆ្នោតហ្នឹងខ្ញុំមិនបានឃោសនាឱ្យបក្សភ្លើងទៀនទៅបោះឆ្នោតឱ្យគាត់ [បក្សកម្លាំងជាតិ] ទេ»។
ចំពោះការរំពឹងទុកលទ្ធផលបោះឆ្នោតនេះ លោក សុភា សង្ឃឹមថា បក្សកម្លាំងជាតិនឹងទទួលបានអសនៈក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ដោយលោកអះអាងថា តាមការស្ទាបស្ទង់មានក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់មួយចំនួនមានទំនោរគាំទ្របក្សកម្លាំងជាតិ។
លោកបន្តទៀតថា៖ «វាអាស្រ័យលើក្រុមប្រឹក្សាជាប់ឆ្នោតទេ បើសិនជាគាត់ឃើញគោលនយោបាយនិងជំហររបស់គណបក្សកម្លាំងជាតិល្អនោះគាត់នឹងគាំទ្រគណបក្សកម្លាំងជាតិ»។
លោក កន សាវាង្ស អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកតស៊ូមតិនៅគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា (ខុមហ្វ្រែល) យល់ឃើញថា អសនៈរបស់បក្សប្រឆាំងអាចនឹងបាត់បង់នៅព្រឹទ្ធសភា ប្រសិនបើថ្នាក់ដឹកនាំបក្សមិនមានគោលនយោបាយនិងការចុះពន្យល់ណែនាំដល់អង្គបោះឆ្នោតនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិឱ្យបានច្បាស់លាស់។
លោកថ្លែងថា៖ «វាជារឿងធម្មតាទេ បើគណបក្សខ្លួនឯងមិនបានប្រកួតប្រជែងហើយ សំឡេងប្រគល់ទៅឱ្យសម្ព័ន្ធនៃគណបក្សអាហ្នឹងជារឿងធម្មតា ការបាត់បង់វានឹងអាចកើតមានចៀសមិនផុតទេ។ គ្រាន់តែថាកម្រិតប៉ុណ្ណា អាស្រ័យលើយុទ្ធសាស្រ្តនយោបាយគណបក្សដែលជាសម្ព័ន្ធហ្នឹង តើគាត់មានគោលនយោបាយនឹងការជជែកបែបម៉េចដើម្បីរក្សាហ្នឹង[អង្គបោះឆ្នោត]»។
កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ មានសមាជិក និងអ្នកគាំទ្រគណបក្សភ្លើងទៀន ជាង៤០០នាក់បានប្រមូលផ្ដុំគ្នាតវ៉ា នៅទីស្នាក់ការបក្សនៅរាជធានីភ្នំពេញ ដោយអំពាវនាវឱ្យប្រធានបក្សភ្លើងទៀន លោក ទាវ វណ្ណុល និងអគ្គលេខាធិការ លោក លី សុធារ៉ាយុទ្ធ លាលែងពីតំណែង និងបញ្ឈប់ការគំរាមកំហែង ព្រមទាំងការព្យាយាមដកហូតមុខតំណែងរបស់សមាជិកដោយគ្មានហេតុផលសមរម្យ ព្រមទាំងគោរពសិទ្ធិក្នុងការសម្រេចចិត្តផ្ទាល់ខ្លួនរបស់សមាជិកបក្ស។
ប៉ុន្តែបេក្ខជនសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពីបក្សឆន្ទៈខ្មែរ និងជាអតីតអ្នកនាំពាក្យបក្សភ្លើងទៀន លោក គឹមសួរ ភិរិទ្ធ អះអាងថា អ្នកដែលតវ៉ាទាំងនោះ គ្រាន់តែជាអតីតសមាជិកបក្សភ្លើងទៀនប៉ុណ្ណោះ។ លោក បានអះអាងទៀតថា អ្នកតវ៉ានោះ មានមួយចំនួនបានចូលរួមជាបក្សកាន់អំណាច និងមួយចំនួនទៀតចូលជាសមាជិកបក្សកម្លាំងជាតិ។
ក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាចំនួន៥៨អសនៈក្នុងនីតិកាលទី៥នេះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមានក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ជាអង្គបោះឆ្នោតសរុបចំនួន ៩ ៣៧៦ ខណៈគណបក្សភ្លើងទៀន មានសរុប ២ ១៩៨អង្គបោះឆ្នោត។ ចំពោះគណបក្ស ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចមានអសនៈសរុប១៩។
ការបោះឆ្នោតសមាជិកព្រឹទ្ធសភានឹងធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី២៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ ដោយអង្គបោះ ឆ្នោត គឺតំណាងរាស្រ្ត និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ទាំងអស់ក្នុងមុខតំណែង ដោយបោះឆ្នោត ជ្រើសរើសសមាជិកព្រឹទ្ធសភាចំនួន៥៨រូបក្នុងចំណោមសមាជិកសរុប៦២នាក់។
សមាជិកព្រឹទ្ធសភាចំនួន២រូបតែងតាំង ដោយព្រះមហាក្សត្រ និង២រូបទៀតត្រូវបាន រដ្ឋសភា ជ្រើសតាំងតាមមតិភាគច្រើន។ ការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុកខណ្ឌ អាណត្តិទី៤ គ្រោងធ្វើនៅថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤៕
