ពលកម្មកុមារ និងការបញ្ចាំខ្លួនដោះបំណុលនៅតែបន្តកើតមានឡើងនៅតាមសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋនៅកម្ពុជា នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃចន្ទដោយអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ។ អង្គការនេះក៏បានរកឃើញសំណល់កាត់ដេរដែលមានយីហោអន្តរជាតិដូចជា Reebok, Old Navy និង Adidas ដែលត្រូវត្រៀមសម្រាប់ដុតនៅតាមសិប្បកម្មឡឥដ្ឋ។
អ្នកនាង ណាលី ពីឡូក នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការក្រៅតំបន់របស់អង្គការលីកាដូបានមានប្រសាសន៍នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយថា៖ «រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអនុញ្ញាតឱ្យការបញ្ចាំខ្លួនដោះបំណុល និងពលកម្មកុមារបន្តមានយ៉ាងជាក់ស្តែង»។
អ្នកនាងបានបន្ថែមថា៖ «ច្រើនទស្សវត្សរ៍មកហើយដែលទីក្រុង និងការអភិវឌ្ឍនៅកម្ពុជាត្រូវបានស្ថាបនាឡើងដោយការកេងប្រវ័ញ្ចលើកម្មករសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋ។ ដល់ពេលដែលត្រូវបញ្ចប់ទាសភាពសម័យទំនើប និងពលកម្មកុមារនៅតាមសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋនៅកម្ពុជាហើយ»។
ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវអង្គការលីកាដូ បានរកឃើញកុមារកាត់ និងច្រកដីឥដ្ឋចូលទៅក្នុងម៉ាស៊ីនផលិតឥដ្ឋដោយដៃ ដែលអាចបំផ្លាញអវយវៈកម្មករបាន។ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវបានរកឃើញក្មេងៗកាត់ដីឥដ្ឋដោយប្រើខ្សែលួស យកឥដ្ឋចេញពីខ្សែពាន រុញរទេះដឹកឥដ្ឋ និងជញ្ជូនឥដ្ឋដាក់លើរថយន្ត។
ការរកឃើញនេះ គឺជាលទ្ធផលនៃការចុះផ្ទាល់ទៅតាមសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋចំនួន២១កន្លែង នៅក្នុងខេត្តកណ្តាល និងរាជធានីភ្នំពេញនៅឆ្នាំនេះ ព្រមទាំងការសម្ភាសន៍ជាមួយកម្មករបច្ចុប្បន្ន និងអតីតកម្មករ។
យោងតាមរបាយការណ៍បានឱ្យដឹងថា ការបញ្ចាំខ្លួនដោះបំណុលជាទីដែលកម្មករត្រូវបង្ខំឱ្យធ្វើការឱ្យនិយោជក ដើម្បីសងប្រាក់កម្ចីនៅតែកើតមានជាទូទៅនៅក្នុងឧស្សាហកម្មនេះ។ ជារឿយៗ កម្មករដែលបានប្រាក់ឈ្នួលទាប ត្រូវរស់នៅនិងធ្វើការនៅតាមរោងសិប្បកម្មរហូតដល់ពួកគេសងប្រាក់កម្ចីអស់ ដោយមានម្ចាស់រោងសិប្បកម្មខ្លះរក្សាឯកសារអត្តសញ្ញាណរបស់កម្មករផងដែរ។
កម្មករបានរាយការណ៍មកអង្គការលីកាដូថា មានប៉ូលិស ឬអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានផ្សេងទៀតក៏មានវត្តមាននៅពេលកម្មករចុះហត្ថលេខាទទួលយកកម្ចីផងដែរ។
ការបញ្ចាំខ្លួនដោះបំណុលអាចជាធាតុផ្សំមួយនៃពលកម្មដោយបង្ខំ ឬការជួញដូរមនុស្ស នេះបើយោងតាមអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ និងអង្គការសហប្រជាជាតិ។ ការដកហូតឯកសារក៏ជាសូចនាករនៃការជួញដូរមនុស្សផងដែរ។
ការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ ធ្វើឱ្យដំណើរការសាងសង់នៅកម្ពុជាមានភាពយឺតយ៉ាវ ដែលបណ្តាលឱ្យមានការធ្លាក់ចុះនៃតម្រូវការឥដ្ឋ និងការបិទសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋមួយចំនួន។ ចំណែកសិប្បកម្មដែលនៅដំណើរការមានចង្វាក់ផលិតកម្មតិចតួច ហើយបុគ្គលិកអង្គការលីកាដូបានរាយការណ៍ថា ម្ចាស់សិប្បកម្មបានផ្តល់ហេតុផលផ្សេងៗគ្នាចំពោះការធ្លាក់ចុះតម្រូវការនេះ។
ម្ចាស់សិប្បកម្មបានផ្ទេរកម្មករទៅធ្វើការងារប្រភេទផ្សេងទៀត តម្រូវឱ្យកម្មកររង់ចាំនៅសិប្បកម្មដែលជាប់គាំងដោយគ្មានប្រាក់ចំណូល អនុញ្ញាតឱ្យកម្មករចាកចេញជាបណ្តោះអាសន្ន ឬក្នុងករណីខ្លះបានលុបចោលបំណុលរបស់កម្មករ។
អង្គការលីកាដូបានអះអាងថា ខ្លួនមិនបានរកឃើញការកែលម្អជាប្រព័ន្ធនៅក្នុងឧស្សាហកម្មនេះទេ ចាប់តាំងពីរបាយការណ៍ឆ្នាំ២០១៦របស់ខ្លួន។ សេចក្តីរាយការណ៍របស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងការស្រាវជ្រាវសិក្សាក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បានចងក្រងឯកសារអំពីការបញ្ចាំខ្លួនដោះបំណុល និងពលកម្មកុមារនៅតាមសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រួមទាំងរឿងរ៉ាវរបស់ក្មេងស្រីអាយុ ១០ឆ្នាំម្នាក់ ដែលបានបាត់បង់ដៃរបស់នាងដោយសារម៉ាស៊ីនផលិតឥដ្ឋ។
លោក កត្តា អ៊ន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារបានប្រាប់ខេមបូចាថា ក្រុមអធិការកិច្ចការងាររបស់ក្រសួងបានចុះទៅតាមរោងចក្រសរុបចំនួន៣៥៣លើក ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០២១មក ហើយបានរកឃើញថា៖ «គ្មានការប្រើប្រាស់ពលកម្មកុមារ និងទាសភាពបំណុលនោះទេ»។
លោកមានប្រសាសន៍ថា ក្រសួងបានធ្វើការងារ ដើម្បីលុបបំបាត់ពលកម្មកុមារ ហើយនឹងស៊ើបអង្កេតក្នុងករណីសង្ស័យណាមួយ។ លោកបានបន្តថា ការបំពានច្បាប់អាចនាំឱ្យមានការពិន័យ ការបិទអាជីវកម្ម ឬប្រឈមនឹងបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ។
អ្នកនាង ណាលី ពីឡូក នៃអង្គការលីកាដូ បានលើកឡើងនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថា៖ «ការសម្តែងរបស់អាជ្ញាធរក្នុងការចុះត្រួតពិនិត្យលើសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋ ហើយចុងក្រោយបដិសេធថា មិនមានបញ្ហាទាំងនេះ គឺជាកិច្ចប្រឹងប្រែងបែបអវិជ្ជមាន ដើម្បីតែលាក់បាំងការពិត»។
លោក ប៉ែន បូណា អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលបានប្រាប់ខេមបូចាថា រដ្ឋាភិបាលស្នើឱ្យក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជារក្សាភាពមិនលម្អៀង និងទទួលយក «កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង» របស់រដ្ឋាភិបាល។
លោកបានបន្តថា៖ «រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើការងារជាច្រើន ដើម្បីទប់ស្កាត់បញ្ហាទាំងនេះ [ពលកម្មកុមារ និងការបញ្ចាំខ្លួនដោះបំណុល] ហើយទទួលបានលទ្ធផលល្អជាច្រើន។ ទោះជាយ៉ាងណា វានៅមានករណីមួយចំនួនតូច [នៃពលកម្មកុមារ]»។
លោកមានប្រសាសន៍ថា បច្ចុប្បន្ននេះមានពលកម្មកុមារ «មិនច្រើនទេ» នៅក្នុងប្រទេស។ លោកថា រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើការអប់រំឪពុកម្តាយកុំឲ្យកូនៗរបស់គាត់ធ្វើការតាមរបៀបមិនស្របច្បាប់ ប៉ុន្តែអ្នកខ្លះនៅតែប្រើកូនឱ្យជួយធ្វើការដែល «វាជាទំនៀមទម្លាប់»។
លោកស្រី ជូ ប៊ុនអេង អនុប្រធានគណៈកម្មាធិការជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្ស (NCCT) បានទទួលស្គាល់ថា ការបញ្ចាំខ្លួនដោះបំណុល គឺជាទម្រង់នៃការជួញដូរមនុស្ស ប៉ុន្តែលោកស្រីមានប្រសាសន៍ថា ករណីទាំងនេះចាំបាច់ត្រូវវាយតម្លៃដោយអ្នកជំនាញតាមគោលការណ៍កំណត់អត្តសញ្ញាណ ដែលគូសបញ្ជាក់ដោយ NCCT។
លោកស្រីបានប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មានខេមបូចាតាមទូរសព្ទជាការឆ្លើយតបទៅនឹងរបាយការណ៍របស់អង្គការលីកាដូថា៖ «ការចេញផ្សាយដោយគ្មានការព្រមព្រៀង ឬមូលដ្ឋានសម្រាប់ការកំណត់អត្តសញ្ញាណមិនមែនជារឿងដែលត្រូវធ្វើនោះទេ»ដោយបន្ថែមថា NCCT គឺ «ងាយរងគ្រោះដោយសារការចេញផ្សាយ [របាយការណ៍] ដោយគ្មានអត្តសញ្ញាណត្រឹមត្រូវ»។
កាលពីខែកញ្ញា លោកស្រី ជូ ប៊ុនអេង បានប្រាប់ខេមបូចាថា វា «ពិបាកនឹងទទួលយក» ការរកឃើញនៅក្នុងរបាយការណ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិដែលថា យ៉ាងហោចណាស់មនុស្ស១០០.០០០នាក់ត្រូវបានបង្ខំឲ្យធ្វើការងារឆបោកតាមអនឡាញនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដោយអះអាងថា របាយការណ៍នេះបានបញ្ចូលតួលេខដោយគ្មានភស្តុតាង។
លោក ឯម ច័ន្ទមករា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ប្រសិនបើជាករណីដែលកុមារធ្វើការជាអ្នកបម្រើតាមផ្ទះ នៅសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋ ឬនៅភោជនីយដ្ឋាន ឬផ្ទះសំណាក់ នោះគឺជាការជ្រើសរើសដោយមិនមានច្បាប់អនុញ្ញាត។ យើងមិនលើកទឹកចិត្តទេ ហើយក៏មិនមានច្បាប់ណា ដែលអនុញ្ញាតឱ្យមានពលកម្មកុមារតាមមធ្យោបាយទាំងនេះដើម្បីដោះស្រាយបំណុល ឬជីវភាពគ្រួសារដែរ»។
លោកបានទទួលស្គាល់ថា ពលកម្មកុមារបានកើតឡើងនៅតាមសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋ «ជាយូរមកហើយ» ។ លោកថា ក្រសួងនឹងប្រើប្រាស់របាយការណ៍របស់អង្គការលីកាដូ ដើម្បីជួយដោះស្រាយបញ្ហាពលកម្មកុមារ ហើយនឹងបញ្ជូនរបាយការណ៍នេះ ទៅក្រុមប្រឹក្សាជាតិកម្ពុជា ដើម្បីកុមារ ដើម្បីឆ្លើយតបបន្ថែមទៀត។
លោកមិនបានឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួររបស់ខេមបូចា ដែលសួរថា តើក្រសួងបានចេញការលើកលែងណាមួយដែលអនុញ្ញាតឱ្យកុមារដែលមានអាយុចាប់ពី ១៦ឆ្នាំឡើងទៅធ្វើការនៅតាមសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែរឬទេ ដែលក្រសួងនេះអាចធ្វើបានបើតាមច្បាប់កម្ពុជា។
លោក ឆាយ គឹមខឿន អ្នកនាំពាក្យអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ មិនបានឆ្លើយតបនឹងសំណើសុំការអត្ថាធិប្បាយទេ។
សំណល់កាត់ដេរម៉ាកអន្តរជាតិល្បីៗត្រូវបានគេដុតនៅតាមសិប្បកម្មឡឥដ្ឋ
ស្លាកដែលមានឈ្មោះ Walmart, Under Armour និង Gap ស្ថិតនៅលើគំនរក្រណាត់នៅសិប្បកម្មឡឥដ្ឋនៅឆ្នាំនេះ ដូចដែលបានកត់ត្រានៅក្នុងរូបភាពដែលបានថតដោយបុគ្គលិកអង្គការលីកាដូ។ ក្រុមការងារអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនេះបានរកឃើញសំណល់រោងចក្រម៉ាករបស់ក្រុមហ៊ុនអន្តរជាតិល្បីៗចំនួន១៩ នៅសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋចំនួន៧កន្លែង។
សំណល់ក្រណាត់ ជ័រកៅស៊ូ និងផ្លាស្ទិកពីឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ ត្រូវបានប្រើលាយជាមួយអុស ដើម្បីដុតឡឥដ្ឋនៅសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋ ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសុខភាពសហគមន៍មូលដ្ឋាន។ កម្មករបានរាយការណ៍ពីអការៈឈឺក្បាល និងបញ្ហាដកដង្ហើម ដែលបណ្តាលមកពីការដុតសំណល់កាត់ដេរ។
ច្បាប់កម្ពុជាតម្រូវឱ្យមានការដឹកជញ្ជូន និងបំផ្លាញចោលសំណល់កាត់ដេរ ដែលគេចាត់ទុកថា មានគ្រោះថ្នាក់ ដោយក្រុមហ៊ុននិងដោយមានការអនុញ្ញាតពីក្រសួងបរិស្ថាន។ លោក ផៃ ប៊ុនឈឿន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន មិនបានឆ្លើយតបនឹងសំណើសុំការអត្ថាធិប្បាយទេ។
ក្នុងចំណោមម៉ាកយីហោទាំង១៩ ដែលអង្គការលីកាដូបានទាក់ទងទៅនៅថ្ងៃទី២៤ ខែតុលា ម៉ាកក្រុមហ៊ុន Adidas និង Lululemon បានប្រាប់អង្គការនេះថា ពួកគេនឹងស៊ើបអង្កេតការរកឃើញនេះ។
ក្រុមហ៊ុន Adidas បានឲ្យឆ្លើយតបតាមអ៊ីមែលមួយមកកាន់ខេមបូចាថា ប្រសិនបើការស៊ើបអង្កេតរបស់ខ្លួនរកឃើញថា ដៃគូផ្គត់ផ្គង់របស់ក្រុមហ៊ុនមានជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងការបង្វែរសំណល់ទៅសិប្បកម្មឡដុតឥដ្ឋនោះ៖ «វាគឺការរំលោភបំពានលើគោលការណ៍របស់យើង ហើយឈានទៅដល់ការអនុវត្តន៍ច្បាប់»។
ក្រុមហ៊ុនលក់រាយរបស់អាល្លឺម៉ង់ Lidl ដែលជាម្ចាស់យីហោសម្លៀកបំពាក់ Lupilu បានបញ្ជាក់នៅក្នុងអ៊ីមែលមួយមកកាន់ខេមបូចាថា ក្រុមហ៊ុនបាន៖ «ផ្តួចផ្តើមឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតបន្ថែម»ទៅលើអ្វីដែលអង្គការលីកាដូបានរាយការណ៍។
អ្នកនាំពាក្យក្រុមហ៊ុន Lidl បានលើកឡើងនៅក្នុងអ៊ីមែលថា៖ «ការស៊ើបអង្កេតត្រូវតែធ្វើឡើងដោយមិនលម្អៀង ហើយដូច្នេះ វាត្រូវការពេលខ្លះដើម្បីកំណត់អំពីការរំលោភបំពាន និងអនុវត្តវិធានការប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។ ដោយសារតែនីតិវិធីកំពុងបន្ត យើងមិនអាចផ្តល់ឱ្យអ្នកនូវព័ត៌មានបន្ថែមណាមួយបានទេ»។
នៅក្នុងអ៊ីមែលផ្ញើមកកាន់ខេមបូចា តំណាងទំនាក់ទំនងរបស់ក្រុមហ៊ុន Otto (GmbH & Co KG) ដែលជាម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់អាមេរិកឈ្មោះ Venus Fashion បានសរសេរថា៖ «យើងសូមកោតសរសើរចំពោះការប្រឹងប្រែងរបស់អ្នកដែលលើកឡើងនូវកង្វល់បែបនេះមកយើងខ្ញុំ ហើយយើងខ្ញុំប្តេជ្ញាដោះស្រាយការចោទប្រកាន់ទាំងនេះប្រកបដោយតម្លាភាព និងចាត់វិធានការសមស្រប»។
ក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់របស់ចក្រភពអង់គ្លេសឈ្មោះ Sweaty Betty ដែលកាន់កាប់ដោយក្រុមហ៊ុន Wolverine World Wide, Inc. បានឲ្យខេមបូចាដឹងតាមអ៊ីមែលថា៖ «…អ្នកផ្គត់ផ្គង់របស់ក្រុមហ៊ុន Sweaty Betty នៅជុំវិញពិភពលោក ប្តេជ្ញាគោរពតាមក្រមសីលធម៌បរិស្ថានដ៏តឹងរ៉ឹងរបស់យើង។ យើងបន្តធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយដៃគូសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់របស់យើង ដើម្បីធានាបាននូវការអនុវត្តពេញលេញ»។
គិតត្រឹមម៉ោង៣រសៀលនៅថ្ងៃចន្ទនេះ ក្រុមហ៊ុន មិនបានឆ្លើយតបទៅអង្គការលីកាដូទេ នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់អង្គការនេះ។
ក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ C&A ដែលគ្រប់គ្រងដោយក្រុមហ៊ុន COFRA Holding AG បានឲ្យខេមបូចាដឹងតាមអ៊ីមែលថា៖ «យើងតាមដានយ៉ាងដិតដល់ចំពោះអ្នកផ្គត់ផ្គង់របស់យើង តាមរយៈការវាយតម្លៃដែលបានផ្ទៀងផ្ទាត់ដោយភាគីទីបី និងមានការចុះពិនិត្យផ្ទាល់ដោយបុគ្គលិកក្នុងស្រុកផងដែរ។ ប្រសិនបើយើងទទួលបានការចង្អុលបង្ហាញពីភាពមិនប្រក្រតី នោះយើងនឹងស៊ើបអង្កេតវាភ្លាមៗ»។
គិតត្រឹមម៉ោង៣រសៀលនៅថ្ងៃចន្ទនេះ ក្រុមហ៊ុនមិនបានឆ្លើយតបទៅអង្គការលីកាដូទេ នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់អង្គការនេះ។
លោក Neel Prasad អនុប្រធានសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់និងធនធានសកល (Global Sourcing & Supply Chain) នៅក្រុមហ៊ុនលក់រាយមួកកាណាដាឈ្មោះ Tilley បានប្រាប់ខេមបូចាតាមអ៊ីមែលថា៖ «យើងមិនអាចធ្វើអត្ថាធិប្បាយអំពីប្រភពដើមនៃការវេចខ្ចប់ដែលបានបង្ហាញក្នុងឯកសាររបស់អង្គការលីកាដូនោះទេ ប៉ុន្តែយើងអាចបង្ហាញថា រោងចក្រដែលប្រើសម្រាប់ផលិតកម្មនៅឆ្នាំ២០២១ មានកិច្ចសន្យាចាំបាច់ ដើម្បីធានាការបំផ្លាញចោលកាកសំណល់ប្រកបដោយសុវត្ថិភាពស្របតាមច្បាប់ក្នុងតំបន់»។
ខេមបូចាមិនបានទទួលការឆ្លើយតបចំពោះសំណើសុំការអត្ថាធិប្បាយពីក្រុមហ៊ុន Walmart, Disney, Lululemon, Under Armour, Gap, Authentic Brands Group (ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន Reebok), Associated British Foods plc (ម្ចាស់ម៉ាកសម្លៀកបំពាក់ Primark), LPP (ម្ចាស់ម៉ាកសម្លៀកបំពាក់ Cropp និង Sinsay), Karbon ឬ Kiabi ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ NGO Licadho Finds Child Labor, Debt Bondage in Cambodia’s Brick Factories
