សាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញសម្រេចតម្កល់សាលក្រមសាលាដំបូងខេត្ដកំពង់ឆ្នាំងនៅដដែល ដោយសម្រេចផ្ដន្ទាទោសជនជាប់ចោទ៣រូបឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ២ឆ្នាំ៦ខែ និងពិន័យជាប្រាក់២លាន៨០ម៉ឺនរៀល នៅថ្ងៃទី២២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤នេះ ខណៈជនជាប់ចោទ និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលថា ការសម្រេចនេះគឺអយុត្ដិធម៌។
លោក អំ សំអាត នាយកចាត់ការទូទៅនៃអង្គការ លីកាដូ បានថ្លែងថា ការតម្កល់សាលក្រមដែលរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍នេះជារឿងមិនត្រឹមត្រូវនោះទេ លោកថា តុលាការគួរតែទម្លាក់សំណុំរឿងរបស់ពលរដ្ឋចោលទើបជាវិធីសាស្រ្ដល្អ ក្នុងការបញ្ចប់ជម្លោះដីធ្លី។ លោកបានសង្កត់ធ្ងន់ថា រដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរគួរតែឈប់ប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការនេះដើម្បីដាក់បន្ទុកលើពលរដ្ឋតទៅទៀត ព្រោះពលរដ្ឋបាត់បង់ដីអាស្រ័យផលហើយ បែរជាមកក្លាយជាជនជាប់ចោទតាមប្រព័ន្ធតុលាការថែមទៀត វាជារឿងមិនគួរកើតមានទេ។
លោកថ្លែងថា៖ «រឿងពលរដ្ឋឡពាងនេះវារ៉ាំរ៉ៃហើយដែលពលរដ្ឋនៅតែរងគ្រោះ។ ខ្ញុំយល់ថារដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរគួរឈប់ប្រើប្រព័ន្ធនេះដើម្បីគំរាមកំហែង ឬក៏ដាក់បន្ទុកលើពួកគាត់ទៀតទៅវាគួរដល់ពេលកែប្រែហើយ។ សម្រាប់មេធាវីលីកាដូនឹងសាកសួរក្ដីដើម្បីបន្ដទៅតុលាការកំពូលទៀតឬយ៉ាងណា។ការសម្រេចនេះវាអយុត្ដិធម៌សម្រាប់ពលរដ្ឋណាស់»។
កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១ សាលាដំបូងខេត្ដកំពង់ឆ្នាំងបានសម្រេចផ្ដន្ទាទោសជនជាប់ចោទ៣រូបឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ២ឆ្នាំ៦ខែ និងពិន័យជាប្រាក់២លាន៨០ម៉ឺនរៀលពីបទ«ប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈមានស្ថានទម្ងន់ទោស និងធ្វើឱ្យខូចខាតដោយចេតនា»ដែលប្រព្រឹត្ដនៅភូមិឡពាង ឃុំតាជេស ស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្ដកំពង់ឆ្នាំង កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣។
ជនជាប់ចោទចំនួន៣នាក់ រួមមាន លោក ស្ងួន ញឿន លោក រាជ សីម៉ា និង ភុល សន។ នៅថ្ងៃទី១៦ ខែមីនា ឆ្នាំដដែល ជនជាប់ចោទទាំង៣រូប បានសម្រេចដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញដើម្បីស្វែងរកនូវភាពយុត្ដិធម៌របស់ពួកគេ។
សាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ បានបើកសវនាការជំនុំជម្រះជនជាប់ចោទ៣នាក់ពីបទ«ប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈមានស្ថានទម្ងន់ទោស និងធ្វើឱ្យខូចខាតដោយចេតនា»ដែលប្រព្រឹត្ដនៅភូមិឡពាង ឃុំតាជេស ស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្ដកំពង់ឆ្នាំង កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ បទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌដែលមានបញ្ញត្ដិឱ្យផ្ដន្ទាទោសតាមមាត្រា៥០៤ និងមាត្រា៤១១នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។
ជនជាប់ចោទម្នាក់ លោក ស្ងួន ញឿន អាយុ៤៣ឆ្នាំ បានឱ្យដឹងថា ការសម្រេចរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍នេះ គឺមានចេតនាឱ្យលោករងគ្រោះបន្ដ។ លោកបន្ថែមថា មុននឹងមានការសម្រេចនេះតុលាការមិនបានចុះស៊ើបអង្កេតឡើយ គឺយោងទៅតាមការកាត់ក្ដីរបស់សាលាដំបូងខេត្ដកំពង់ឆ្នាំង។ លោកបានបញ្ជាក់ថា សំណុំរឿងរបស់លោក គឺក្រុមហ៊ុន KDC ជាអ្នកប្ដឹងពលរដ្ឋ៣នាក់ពីបទ«ប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈមានស្ថានទម្ងន់ទោស និងធ្វើឱ្យខូចខាតដោយចេតនា»។ លោកបានបញ្ជាក់ទៀតថា ការចោទប្រកាន់លោក និងពលរដ្ឋ២នាក់ទៀត គឺជារឿងអយុត្ដិធម៌ណាស់ ព្រោះពួកគេមិនបានប្រព្រឹត្ដនោះទេ។
លោក ញឿន បន្ថែមថា៖ «ការសម្រេចនេះវាអយុត្ដិធម៌ណាស់សម្រាប់ខ្ញុំណាស់។ ពួកខ្ញុំមិនបានប្រព្រឹត្ដដូចការចោទរបស់តុលាការទេ តុលាការមុននឹងសម្រេចគួរតែចុះស៊ើបអង្កេតឱ្យបានច្បាស់ផង។ខ្ញុំមិនអាចទទួលយកទេ ពួកខ្ញុំបាត់បង់ដីធ្លីហើយបែរជាមកជាប់ប្រព័ន្ធតុលាការទៀត អយុត្ដិធម៌ណាស់»។
ជនជាប់ចោទម្នាក់នោះគឺលោក រាជ សីម៉ា ដែលតុលាការដោះលែងពីពន្ធនាគារកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២២ បានលើកឡើងថា លោកមិនអាចទទួលយកនៅការសម្រេចរបស់តុលាការកម្រិតកណ្ដាលក្រុងភ្នំពេញបានទេដោយលោកថាការសម្រេចនេះមិនមានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ និងមិនបានស៊ើបអង្កេតមុននឹងធ្វើការសម្រេច។ យ៉ាងណាលោកទាមទារឱ្យតុលាការទម្លាក់បទចោទទាំងស្រុងលើពួកគាត់ ពីព្រោះពួកគាត់បានរងគ្រោះទាំងមិនបានប្រព្រឹត្ដ ហើយលោកថាការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការនេះវាជាការគំរាមកំហែង និងធ្វើឱ្យរូបលោកទទួលនូវភាពអយុត្ដិធម៌។
លោកលើកឡើងថា៖ «ខ្ញុំមិនអាចទទួលយកនូវការសម្រេចនេះទេ។ ពួកខ្ញុំ៣នាក់ ប៉ុន្ដែម្នាក់ទៀតស្លាប់បាត់ហើយ ហើយតុលាការមិនព្រមទម្លាក់បទចោទទៀត។ ខ្ញុំឈឺចាប់ណាស់ បាត់បង់ដីធ្លីហើយមករងគ្រោះទាំងអយុត្ដិធម៌ទៀត»។
ថ្ងៃទី២៥ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២២ កន្លងទៅ តុលាការកំពូលបានសម្រេចដោះលែងលោក រាជ សីម៉ា សកម្មជនដីធ្លីនៅឡពាង ឃុំតាជេស ស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ឱ្យមានសេរីភាពវិញ បន្ទាប់ពីជាប់ពន្ធនាគារអស់រយៈពេលជិត១ឆ្នាំ។
ដោយឡែក លោក រាជ សីម៉ា សកម្មជនដីធ្លីដ៏លេចធ្លោនៅសហគមន៍ឡពាង ឃុំតាជេស ស្រុកកំពង់ស្រឡាច ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ត្រូវបានសាលាដំបូងខេត្ដកំពង់ឆ្នាំ កាត់ទោសលោកឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល២ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ ៤ ០០០ ០០០រៀល ក្រោមការចោទប្រកាន់ពីបទប្រើហិង្សាដោយចេតនាលើពលរដ្ឋម្នាក់ ស្ថិតក្នុងឃុំតាជេស ស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង កាលពីអំឡុងឆ្នាំ២០២១។ ចំណែកឯ អ្នកស្រី ទួន សេង ត្រូវបានតុលាការកំពូលសម្រេចដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំកាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ក្រោយពីឃុំខ្លួនអស់រយៈពេលជិតកន្លះឆ្នាំបន្ទាប់ពីសាលាដំបូងខេត្ដកំពង់ឆ្នាំងបានចោទប្រកាន់អ្នកស្រីពីបទបានបំផ្លិចបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិអ្នកដទៃនិងពីបទលួចទ្រព្យសម្បត្តិអ្នកដ៌ទៃ។
បើតាមលោក ឃុន លាងម៉េង អនុប្រធានសាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញ និងជាអ្នកនាំពាក្យបានថ្លែងប្រាប់ ខេមបូចា នៅរសៀលថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា លោកនឹងឱ្យចៅក្រមឆ្លើយនឹងសំណួរខេមបូចាជុំវិញការតម្កល់សាលក្រមរបស់ពលរដ្ឋឡពាងចំនួន៣នាក់ ប៉ុន្ដែមុននឹងការចេញផ្សាយនេះលោកនៅតែមិនព្រមឆ្លើយតបណាមួយនោះទេ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំនឹងឱ្យចៅក្រមឆ្លើយតប ឥឡូវខ្ញុំកំពុងប្រជុំ ចាំពេលទំនេរខ្ញុំឱ្យចៅក្រមឆ្លើយ»។
ត្រឡប់មករឿងពាក្យបណ្ដឹងនេះវិញ ពលរដ្ឋបានអះអាងប្រាប់ខេមបូចាថា ពលរដ្ឋឡពាងជាច្រើននាក់កំពុងជាប់ពាក្យបណ្ដឹងនៅតុលាការចំនួន៦សំណុំរឿង ក្នុងនោះនៅសាលាឧទ្ធរហ៍ចំនួន២រឿង និងនៅសាលាដំបូងខេត្ដកំពង់ឆ្នាំង១រឿង និងនៅរដ្ឋបាលស្រុកចំនួន២រឿង និងបានបញ្ចប់១សំណុំរឿង។ ប្រភពដដែលបន្ដថា ពលរដ្ឋដែលកំពុងតែជាប់ពាក្យបណ្ដឹង និងនៅរដ្ឋបាលស្រុកកំពង់ត្រឡាចសរុប២១នាក់។ ពលរដ្ឋបន្តថា រឿងក្ដីរបស់ពួកគាត់ជាប់បណ្ដឹងភាគច្រើន គឺបទបរិហាកេរ្ដិ៍ និងធ្វើឱ្យខូចខាតដោយចេតនា។
កាលពីថ្ងៃទី២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២២ កន្លងទៅ ប្រជាសហគមន៍ឡពាង១៥០នាក់បាននាំគ្នាដើរដង្ហែរជាក្បួនដោយលើកជាបដាថាសូមឱ្យតុលាការបញ្ឈប់ការចោទប្រកាន់មកលើប្រជាពលរដ្ឋដែលកំពុងតវ៉ាដីធ្លី ដែលសកម្មភាពនេះធ្វើឡើងនៅក្នុងទិវាសិទ្ធិលំនៅឋានពិភពលោកខួបលើកទី៣៧ ក្រោមប្រធានបទ «បញ្ឈប់ការចោទប្រកាន់មកលើសកម្មជនដីធ្លីធនធានធម្មជាតិ»។
កាលពី២៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ អ្នកភូមិ២០នាក់ពីសហគមន៍ឡពាង បានធ្វើដំណើរពីស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្តកំពង់ឆ្នាំងមកក្រុងភ្នំពេញ ដើម្បីចូលរួមក្នុងសវនាការនៅសាលាឧទ្ធរណ៍ជុំវិញរឿងក្តីមួយដែលបានអូសបន្លាយពេលអស់២០កន្លងមកនេះ។ នៅពេលពួកគេមកដល់ ពួកគេបានទទួលដំណឹងថា សវនាការត្រូវបានលើកពេល ពីព្រោះចៅក្រមម្នាក់នៅក្នុងចំណោមចៅក្រមសរុបបីនាក់គឺជាប់សាច់ញ្ញាតិរបស់មេធាវីការពារក្តីឲ្យភាគីក្រុមហ៊ុន។
ការពន្យារពេលនេះ គឺជាភាពជាប់គាំងចុងក្រោយបង្អស់មួយនៅក្នុងជម្លោះដីធ្លីរវាងអ្នកភូមិឡពាង និងក្រុមហ៊ុន KDC ដែលជាក្រុមហ៊ុនដ៏មានអំណាចមួយ ជាកម្មសិទ្ធិរបស់អ្នកស្រី ជា ខេង ភរិយារបស់រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពលលោក ស៊ុយ សែម។
ពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារមិនទាន់ដោះស្រាយជម្លោះជាមួយនឹងក្រុមហ៊ុន KDC រួចរាល់នៅឡើយទេ ដែលពួកគេនិយាយថា បានរំលោភយកដីរបស់ពួកគេប្រមាណ១០០ហិកតា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០០មក។
កាលពីឆ្នាំ២០០៧ ក្រុមហ៊ុននេះត្រូវបានផ្តល់ប្លង់ដីផ្លូវការចំពោះដីទំហំ៥១២ហិកតា ដែល ១៨៤ហិកតាក្នុងនោះជាកម្មសិទ្ធិរបស់គ្រួសារចំនួន១០៨ និងចាប់ផ្តើមរារាំងមិនឲ្យមានការចូលតំបន់ដីខ្លួនកាន់កាប់។ នេះបើយោងទៅតាមករណីសិក្សាមួយឈ្មោះថា Focus on the Global South។ មួយឆ្នាំបន្ទាប់មក ប៉ូលិស និងកម្មករបានបំផ្លាញផ្ទះចំនួន១៤ខ្នង ដោយបង្ខំឲ្យពលរដ្ឋចុះចេញពីដីរបស់ពួកគេ។
ខណៈពេលមានការគំរាមកំហែងពីក្រុមហ៊ុន និងភាពហត់នឿយក្នុងការតស៊ូទាមទារ ចំនួនគ្រួសារដែលនៅបន្តតវ៉ានឹងក្រុមហ៊ុន KDC បានធ្លាក់ចុះមកត្រឹម៥០។ នេះបើយោងទៅតាមអ្នកស្រី អ៊ុំ សុភី។ អ្នកស្រី សុភីបានបន្តថា កាលពីឆ្នាំ ២០១១ គ្រួសារចំនួន ៥២ បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការទាមទារសិទ្ធិកាន់កាប់ដីពីមុនរបស់ពួកគេឡើងវិញ ប៉ុន្តែមិនមានការវិវត្តទៅមុខប៉ុន្មានទេក្រោយពីមានការដាក់ពាក្យបណ្តឹង៕
