ប្រជាសហគមន៍ព្រៃមេត្តាធម្មជាតិ ទាមទារកាន់កាប់ដីសហគមន៍មកវិញ ខណៈអភិបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺថានឹងសិក្សាជាមួយមន្ទីរបរិស្ថានដើម្បីកំណត់ព្រំដីឱ្យបានច្បាស់លាស់ ទើបប្រគល់ឱ្យប្រជាសហគមន៍ថែរក្សាបន្ត ក្រោយមានការកាប់បំផ្លាញព្រៃស្ទើរតែអស់ទៅហើយ។
ព្រៃឧត្តមស្រែពស់ ឬព្រៃមេត្តាធម្មជាតិ ជាតំបន់ព្រៃស្រោង និងមានសត្វព្រៃជាច្រើនប្រភេទរស់នៅ ស្ថិតក្នុងឃុំត្រពាំងជោរ ស្រុកឱរ៉ាល់ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ចំងាយប្រមាណ១២៨គីឡូម៉ែត្រពីភ្នំពេញ។
កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១ កន្លងទៅ រដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យមួយ ដោយសម្រេចកាត់ដីទំហំ២៦២,២៤ហិកតា ពីដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំឱរ៉ាល់ ដែលស្ថិតនៅភូមិពោធិ៍មាស ឃុំត្រពាំងជោរ ស្រុកឱរ៉ាល់ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដើម្បីផ្ដល់ជាកម្មសិទ្ធិជូនគ្រួសារយោធិនបញ្ជាការដ្ឋានរថក្រោះកងទ័ពជើងគោក និងប្រជាពលរដ្ឋសរុប៤១គ្រួសារ សម្រាប់កសាងលំនៅឋាន និងបង្កបង្កើនផល។
ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំដដែល ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅតំបន់នោះ រាប់រយនាក់ នៅឃុំត្រពាំងជោរ បាននាំគ្នាតវ៉ាប្រឆាំងក្រុមទាហាននៃបញ្ជាការដ្ឋានរថក្រោះមិនឱ្យកាប់បំផ្លាញព្រៃសហគមន៍ «ឧត្ដមស្រែពស់» ហៅ «ព្រៃមេត្តាធម្មជាតិ» ដែលពួកគេអះអាងថាបានការពារជាង ២០ឆ្នាំមកហើយ។
បើតាមអ្នកស្រី ឃន ខន អាយុ៦៥ឆ្នាំ ជាពលរដ្ឋរស់នៅឃុំត្រពាំងជោរ ស្រុកឱរ៉ាល់ ប្រាប់ឱ្យដឹងថា នៅពេលដែលអភិបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺបានចុះមកត្រួតពិនិត្យនៅថ្ងៃទី៩ សីហាកន្លងទៅ ប្រជាសហគមន៍បានស្នើឱ្យអ្នកពាក់ព័ន្ធសិក្សាឡើងវិញ ដើម្បីប្រគល់ដីព្រៃសហគមន៍នេះ ជូនពលរដ្ឋថែរក្សា និងអភិរក្សបន្តទៀត ត្បិតថាទីតាំងនោះជាតំបន់ព្រៃស្រោង និងមានសត្វព្រៃច្រើនប្រភេទរស់នៅ ហើយពលរដ្ឋការពារអស់ពេលជាយូរមកហើយ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា ថ្វីបើព្រៃទាំងស្រុងត្រូវបានកាប់បំផ្លាញដោយក្រុមទាហានក៏ពិតមែន តែព្រៃដែលនៅសល់គួរតែត្រូវបានថែរក្សា និងបញ្ឈប់សកម្មភាពកាប់ទន្ទ្រានទាំងនោះ ហើយប្រគល់ដីទាំងអស់ឱ្យសហគមន៍វិញ។
អ្នកស្រីថា៖ «ខេត្តម្សិលមិញគេមក ហើយគេប្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋយើងឱ្យមានសន្ទុះការពារឱ្យខ្លាំង ហើយគេនឹងរកដំណោះស្រាយឱ្យ។ ខ្ញុំចង់បានជាងគេ ដីដែលឈូសឆាយហើយទាំងអស់មកវិញប្រមាណ៨៨៧ហិកតា ព្រោះព្រៃដែលឈូសឆាយអស់ជាង៧០០ហិកតាហើយ»។
មូលហេតុដែលអ្នកស្រី ខន ចង់បានដីសហគមន៍មកកាន់កាប់ដោយសារតែ ពលរដ្ឋទាំងអស់អាស្រ័យផលពីធម្មជាតិ ម្យ៉ាងមានដើមឈើមានតម្លៃ ប្រភេទហូបផ្លែ និងសត្វព្រៃទៀតផង ដូច្នេះគួរឱ្យពលរដ្ឋសហគមន៍ថែរក្សាបន្តទៅមុខទៀត។
អ្នកស្រីឱ្យដឹងថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋយើងមានតម្រូវការចាំបាច់រាល់ថ្ងៃ តាំងពីបន្លែបង្ការ សត្វព្រៃសព្វគ្រប់រស់នៅក្នុងហ្នឹង អាស្រ័យផលក្នុងហ្នឹងទាំងអស់ចឹង ហើយឥឡូវសល់ក្បែរ៣០ហិកតាហ្នឹង»។
រីឯប្រជាសហគមន៍ម្នាក់ទៀត គឺលោក ឃន សារិទ្ធិ អាយុ៤២ឆ្នាំ រំពឹងថាការចុះអន្តរាគមន៍របស់អភិបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺនាពេលកន្លងទៅថ្មីៗនេះ នឹងផ្ដល់ដំណោះស្រាយជាក់លាក់មួយដើម្បីជាពន្លឺឱ្យប្រជាសហគមន៍បន្តការថែរក្សាព្រៃមេត្តាធម្មជាតិបន្តទៀត។
លោកបន្ថែមថា មកដល់ពេលនេះមិនទាន់មានសកម្មភាពអ្វីឡើយបន្ទាប់ពីការចុះមកត្រួតពិនិត្យរបស់អាជ្ញាធរខេត្ត ហើយលោកក៏មានចិត្តបារម្ភខ្លាចតែអាជ្ញាធរមិនយល់ព្រមតាមសំណើរពលរដ្ឋ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «អត់ទាន់មានសកម្មភាពអីទេ អត់ទាន់ឃើញខាងណាគេចុះមកវាស់វែងព្រំដីឱ្យផង។ ដីហ្នឹងជារបស់សហគមន៍ តែខាងទាហានមាន សជណ សម្ដេចឆ្វៀលឱ្យ ចឹងគាត់ក៏មកកាប់ឈូសឆាយ»។
លោកសារិទ្ធិបញ្ជាក់ថា លោកមានការសោកស្ដាយចំពោះការបាត់បង់ព្រៃមេត្តាធម្មជាតិ ដោយសារតែក្រុមទាហានបានឈូសឆាយព្រៃ និងសម្លាប់សត្វស្ទើរតែទាំងអស់ទៅហើយ ព្រៃដែលនៅសល់គឺតិចតួចបំផុត។លោកបានស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលលុប សជណ ចេញពីតំបន់ដែលឆ្វៀលឱ្យក្រុមទាហាន ដើម្បីអភិរក្សឱ្យដូចភ្នំតាម៉ៅ ព្រោះសល់តែព្រៃប្រមាណ៣០ហិកតាប៉ុណ្ណោះ។
លោកថា៖ «គេឈូសស្ទើតែទាំងអស់ទៅហើយ ហើយសត្វព្រៃខ្លះក៏រត់ ខ្វះក៏ត្រូវគេបាញ់សម្លាប់។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថាសម្ដេចនឹងគិតគូរពិចារណា គាត់នឹងអាចទុកឱ្យដូចភ្នំតាម៉ៅអ៊ីចឹង»។
មិនខុសគ្នាពីប្រជាសហគមន៍ខាងលើ លោក សយ សាត អាយុ៦២ឆ្នាំ អះអាងថា ប្រសិនបើព្រៃមេត្តាធម្មជាតិ អាចមានវាសនាដូចភ្នំតាម៉ៅ លោកនិងប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងទៀត ពិតជាសប្បាយរីករាយជាទីបំផុត។ ព្រោះដោយហេតុថា ព្រៃមេត្តាធម្មជាតិ ជាតំបន់ស្ថិតក្នុងជួរភ្នំឱរាល់ ដែលជាតំបន់អភិរក្ស និងការពារ ហើយមានធនធានធម្មជាតិ និងសត្វព្រៃចម្រុះរស់នៅ។
លោក សាត ប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំអំពាវនាវដល់សម្ដេច តំបន់នេះនិងភ្នំតាម៉ៅមិនខុសគ្នាទេ ម្យ៉ាងទៀតសក្តានុពលព្រៃឈើភ្នំតាម៉ៅប្រៀបធៀបតំបន់ព្រៃមេត្តាធម្មជាតិបាន៥០ភាគរយ ព្រោះព្រៃមេត្តាធម្មជាតិមានព្រៃស្រោង មានសត្វ»។
ប្រជាសហគមន៍រូបនេះ អ្វីដែលប្រជាពលរដ្ឋចង់បាន គឺស្នឱ្យអភិបាលខេត្តជួយអន្តរាគមន៍ ទាមទារយកដីរបស់សហគមន៍ឱត្តមស្រែពស់ និងវត្តមេត្តាធម្មជាតិចំនួន៨៨៧ហិកតាមកវិញ ទោះបីរងការឈូសឆាយ កាប់បំផ្លាញអស់ច្រើនហើយក្ដី តែលោកនិងពលរដ្ឋប្ដេជ្ញាថានឹងការពារ ហើយដាំដុះឡើងវិញ។
លោកថា៖ «ការបាត់បង់ដីសហគមន៍យើង ស្មើនឹង៩០ភាគរយហើយ សល់តែ១០ភាគរយទេ យើងសង្ឃឹមថាការឈូសឆាយដែលវាហួសព្រំដែនកំណត់នៃអនុប្រយោគនាយទាហាន ង៧០ ហើយយើងមិនមានបញ្ហាទេបើសិនជាបានដីទាំងអស់វិញ យើងនឹងដាំដើមឈើសារថ្មី»។
ថ្វីបើយ៉ាងនេះក្ដី លោក សាត ថាទោះបីមានការដាំដើមឈើឡើងវិញនៅតំបន់នេះក្ដី តែវាមិនអាចដូចដើមទាំងស្រុងឡើយ ត្បិតថាព្រៃដែលកាប់ទៅជាឈើធំៗមានតម្លៃ ហើយដុះតាមបែបធម្មជាតិ។
លោក សាត ថ្លែងថា៖ «វាមិនអាចដូចដើមទេក្មួយ ព្រោះពីដើមមានទាំងដើមភ្ញៀវ គុយ ដើមធ្នង់ បេង រាំងភ្នំ និងរុក្ខជាតិចម្រុះផ្សេងទៀត ការដាំសារថ្មីមិនដូចដុះចេញពីធម្មជាតិទេ»។
អភិបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺ លោក វ៉ី សំណាង បន្ទាប់ពីបានចុះជួបប្រជាសហគមន៍ឧត្តមស្រែពស់ និងព្រៃមេត្តាធម្មជាតិ ដើម្បីត្រួតពិនិត្យបញ្ហាដែលកើតមានជាយូរមកហើយ រវាងប្រជាសហគមន៍ និងកងរថក្រោះ លោកអះអាងថា នឹងលើកយកសំណើររបស់ពលរដ្ឋទៅពិភាក្សាជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធនានា ដើម្បីដោះស្រាយជូនតាមសំណើរប្រជាជន ប៉ុន្តែលទ្ធផលយ៉ាងណានោះលោកមិនទាន់បញ្ជាក់ច្បាស់ទេ។
លោក សំណាង ថ្លែងថា៖ «ត្រូវសុំទៅក្រសួងបរិស្ថានដើម្បីធ្វើព្រំដីសិន ព្រោះយើងអត់ទាន់មានព្រំព្រៃសហគមន៍ហើយចេះតែចោទគ្នាទៅវិញទៅមកៗ»។
លោក សំណាង បញ្ជាក់ថា បញ្ហាដែលមានកន្លងមករវាងប្រជាសហគមន៍ ជាមួយក្រុមទាហាន គឺដោយសារតែតំបន់នោះមិនទាន់កំណត់ព្រំប្រទល់ដីច្បាស់លាស់ ថាកន្លែងណាជារបស់សហគមន៍ និងតំបន់ណាជាដីដែលរដ្ឋប្រគល់ឱ្យក្រុមទាហាន។
ចំពោះសំណើរពលរដ្ឋ ដែលទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលលុប សជណ ដូចតំបន់ភ្នំតាម៉ៅ លោកសំណាងថា វាមិនអាចទៅរួចឡើយ ត្បិតថាតំបន់ទាំងពីរនេះខុសគ្នាដាច់ស្រឡះ មិនអាចទាមទារតាមចិត្តនឹកឃើញឡើយ ម្យ៉ាងនេះជាដីរបស់រដ្ឋ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំអត់ចូលចិត្តអ៊ីចឹងទេ! ជាជំហយើងត្រូវនិយាយអំពីការអភិវឌ្ឍ និងការអភិរក្សវាត្រូវដើរទន្ទឹមគ្នា មិនមែនត្រង់ណាចេះតែទុកអភិរក្ស។ អាហ្នឹងមិនមែនព្រៃរបស់ម៉ែឪគាត់ចែកឱ្យណា អាហ្នឹងព្រៃរបស់រដ្ឋប្រគល់ឱ្យ»។
យ៉ាងណាមិញលោកអះអាងថា ក្រោយពេលដែលខាងបរិស្ថានចេញលិខិតអនុញ្ញាត និងកំណត់ព្រំដីសហគមន៍នៅពេលណាមួយ នោះខាងរដ្ឋបាលខេត្តនឹងចុះទៅដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះឱ្យបានឆាប់។
ប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានប្រចាំខេត្តកំពង់ស្ពឺ លោក ឱម ម៉ាកធារី បានថ្លែងថា លោកបានចុះទៅដល់ព្រៃឧត្តមស្រែពស់ ជាមួយអភិបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺរួចហើយ ហើយបង្គោលព្រំនឹងកំណត់ទៅតាមស្ថានភាពជាក់ស្ដែង រវាងដីសហគមន៍ និងដីដែលរដ្ឋាភិបាលប្រគល់ឱ្យក្រុមទាហាន។
លោកថ្លែងថា៖«កំណត់យ៉ាងម៉េច អាហ្នឹងកំណត់របស់ ស.ជ.ណ របស់គេផ្សេង អារបស់សហគមន៍ផ្សេងយើងកំណត់របស់សហគមន៍យើងទៅ មានចុះមកមើលអត់សួរៗហ្នឹង?»។
ប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានរូបនេះថា ដីសហគមន៍មានប្រមាណ៨០០ហិកតា ហើយខាងមន្ទីរបរិស្ថានកំពុងខ្វះខាតថវិកាដើម្បីបោះបង្គោលព្រំដីនៅតំបន់ជម្លោះ ដោយស្នើខាងអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងស្ថាប័នព័ត៌មានឱ្យចូលរួមថវិកាដើម្បីកំណត់បោះបង្គោលព្រំ។
លោកថា៖ «ចេះតែសួរៗ អត់ព្រមមកជួយគ្នាចឹង? យើងកំពុងរកថវិកា អត់មានលុយបោះបង្គោលព្រំឱ្យសហគមន៍នឹងទេ ឱ្យខាងសារព័ត៌មានជួយលុយមកបោះបង្គោលព្រំ យូរ ឬឆាប់លើអ្នកសារព័ត៌មានរកថវិកាឱ្យបានសិនមក»។
ជុំវិញបញ្ហានេះ លោកហេង គីមហុង ប្រធានផ្នែកកម្មវិធី និងតស៊ូមតិ នៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា(CYN) បានលើកឡើងថា ជារឿងដែលគួរឱ្យសារទ ហើយលោកស្នើឱ្យមានការពន្លឿននិតិវិធីឱ្យបានឆាប់ជាងនេះ ក្នុងការកំណត់បង្គោលព្រំដីសហគមន៍ឱ្យបានដាច់ស្រេច ដើម្បីធានាថាព្រៃដែលនៅសេសសល់និងមិនមានការកាប់បំផ្លាញបន្តទៀត។
លោកគីមហុងថា៖«ព្រៃនេះឃើញថាមានការឈូសឆាយខ្ទេចខ្ទីរអស់ហើយ ល្បឿនលឿនមែនទែនគួរឱ្យបារម្ភ។ យ៉ាងណាមិញ ខ្ញុំចង់ឱ្យនិតិវិធីនេះមានពេលវេលាឆាប់រហ័សជាងនេះ ដើម្បីធានាបាននូវសុវត្ថិភាពព្រៃដែលនៅសេសសល់»។
បន្ទាប់ពីមានការកំណត់ព្រំដីហើយ លោកគីមហុង សង្ឃឹមថាអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ និងពលរដ្ឋគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាននឹងចូលរួមដាំដើមឈើឡើងវិញ ព្រោះព្រៃដែលនៅសេសសល់ជាប្រភេទព្រៃស្រោង។
ក្រោយមានបញ្ហារឿងភ្នំតាម៉ៅ និងបញ្ហាព្រៃមេត្តាធម្មជាតិ កើតឡើងហើយ លោកគីមហុង យល់ឃើញថា រដ្ឋាភិបាលគួរជំរុញមន្រ្តីដែលបម្រើសេវាសាធារណៈឱ្យមានទំនួលខុសត្រូវ និងធ្វើការដោះស្រាយបញ្ហាឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព ជាជាងទុកឱ្យបញ្ហាកើតឡើងហើយ ទើបចុះអន្តរាគមន៍ ដែលនេះជាគំរូមិនល្អ និងធ្វើឱ្យបាត់បង់ធនធានធម្មជាតិ។
លោកថ្លែងថា៖ «ទាល់តែសភាពការនឹងទុំជោហើយ បានអន្តរាគមន៍អាហ្នឹងជារឿងមួយដែលបង្ហាញអំពីការឆ្លើយតបយឺតយ៉ាវ បញ្ហានៅក្នុងប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលឬការអន្តរាគមន៍មន្រ្តីសាធារណៈយឺតយ៉ាវ មិនថាព្រៃភ្នំតាម៉ៅ ឬព្រៃមេត្តាធម្មជាតិទេ»។
ហើយបើយោងតាមបណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ (PLCN) និងសាកលវិទ្យាល័យ ខូផេនហេហ្គែន (University of Copenhagen) នៃប្រទេសដាណឺម៉ាក (Denmark) កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២២ បានរកឃើញថា កម្ពុជាបាត់បង់គម្របព្រៃឈើជិត ២លាន៥សែនហិកតា ក្នុងចន្លោះឆ្នាំ២០០១ និងឆ្នាំ២០២០ ឬស្មើនឹងប្រមាណ២៨% នៃគម្របព្រៃឈើសរុបគិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០០មក។
គួរជម្រាបជូនថា កាលពីឆ្នាំ២០០២ ព្រៃសហគមន៍ឧត្ដមស្រែខ្ពស់ ឬហៅថា ព្រៃមេត្តាធម្មជាតិ ត្រូវបានចុះបញ្ជីទទួលស្គាល់ថាជាព្រៃអភិរក្ស ព្រោះតំបន់នេះ គឺជាផ្នែកមួយនៃដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំឱរ៉ាល់៕
