ពលរដ្ឋរុនតាឯកអះអាងថា ពួកគេមិនទាន់ទទួលបានលុយបណ្ណសមធម៌ទៅតាមការសន្យារបស់អាជ្ញាធរចាប់តាំងពីថ្ងៃតវ៉ាដំបូងមានរយៈពេលប្រមាណ១ខែ ខណៈអាជ្ញាធរលើកឡើងថា នឹងបើកឱ្យពលរដ្ឋនៅថ្ងៃទី៥ ខែមិនា ខាងមុខ។
គិតត្រឹមថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈនេះមានរយៈពេលប្រមាណ១ខែ ក្រោយពីក្រសួងសង្គមកិច្ច និងអាជ្ញាធរខេត្ដសៀមរាបបានចុះសម្របសម្រួលរឿងបណ្ណសមធម៌ ប៉ុន្ដែពលរដ្ឋរុនតាឯកនៅមិនទាន់ទទួលបានប្រាក់ឧបត្ថម្ភពីក្រសួងសង្គមកិច្ច និងអាជ្ញាធរខេត្ដសៀមរាបទៅតាមការសន្យារបស់អាជ្ញាធរថានឹងផ្ដល់ជូនវិញ ខណៈពលរដ្ឋជាច្រើនបានសម្ដែងនូវការខកចិត្ដជាខ្លាំង និងអស់ជំនឿលើអាជ្ញាធរ។
អ្នកស្រី ប៊ុន សំណាង បានឱ្យដឹងថា គិតមកដល់ពេលនេះអ្នកស្រីនៅមិនទាន់បើកបានប្រាក់បណ្ណសមធម៌តាមការសន្យារបស់អាជ្ញាធរនៅឡើយ ខណៈអ្នកស្រីថា អស់រយៈពេល១ខែមកហើយដែលអ្នកស្រី និងពលរដ្ឋនៅរុនតាឯករង់ចាំដំណោះស្រាយ។
អ្នកស្រីបានរៀបរាប់ពីបញ្ហាប្រឈមរបស់ខ្លួនថា អ្នកស្រីបានយកបណ្ណសមធម៌ទៅដាក់បញ្ចាំដោយយកលុយចំនួន៣៥០០ដុល្លារដើម្បីមកសាងសង់ផ្ទះ ត្បិតអ្នកស្រីមិនមានលទ្ធភាពសាងសង់។ អ្នកស្រីបានបង្ហាញពីការព្រួយបារម្ភថា កន្លែងដែលអ្នកស្រីដាក់បញ្ចាំអាចនឹងចាំ ឬក៏ត្រូវរឹបអូសផ្ទះអ្នកស្រីនោះទេ ព្រោះកន្លែងអ្នកស្រីបញ្ចាំគឺគេត្រូវបើកយកលុយពីបណ្ណអ្នកស្រីរាល់ខែរយៈពេល៥ឆ្នាំ។
អ្នកស្រីសំណាង បានសម្ដែងការខកចិត្ដ និងបារម្ភថា៖ «ខ្ញុំប្រឈមលុយត្រូវសងគេ ព្រោះកាលដែលយើងខ្ចីគេគឺយើងបង់គេរាល់ខែ។ ពេលបើកអត់បានចឹង វាហានីភ័យសម្រាប់ខ្ញុំ ព្រោះខ្ញុំអត់មានលុយបង់ទៅគេ។ ខ្ញុំមិនដឹងថា ដីផ្ទះខ្ញុំអាចឈរគង់វង្សទេ ព្រោះខ្ញុំគ្មានលុយបង់ឱ្យគេ»។
ចំណែកឯលោក សុខ សារិទ្ធ បានលើកឡើងថា រូបលោកមិនទាន់បានទទួលលុយពីបណ្ណក្រីក្រនោះទេ ។ លោកសម្ដែងការខកចិត្ដជាខ្លាំងចំពោះការសន្យារបស់អាជ្ញាធរ។ យ៉ាងណាលោកថា ក្រោយពីមានការប្រែជុំវិញបណ្ណសមធម៌លោកហាក់ព្រួយបារម្ភពីផលប៉ះពាល់សម្រាប់លោកជាខ្លាំងដោយលោកថា មិនមានលុយដើម្បីសងទៅម្ចាស់បំណុលដែលលោកបានបញ្ចាំបណ្ណសមធម៌។ លោកឱ្យដឹងទៀតថា លោកបានដាក់បញ្ចាំបណ្ណសមធម៌រយៈពេល២ឆ្នាំ ក្នុងករណីលុយមិនគ្រប់លោកត្រូវរកលុយ ឬក៏បន្ថែមឆ្នាំទៀតទៅម្ចាស់បំណុល។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «លំបាកខ្លាំងតែមែនទែន។ មិនដឹងបានលុយណាឱ្យគេទេ»។
កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤នេះ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានចេញអនុក្រឹត្យស្ដីពីការកំណត់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភ វិធាននីតិវិធី និងយន្ដការគ្រប់គ្រងការអនុវត្ដកម្មវិធីស្ដារជីវភាពឡើងវិញ សម្រាប់ការផ្លាស់ប្ដូរលំនៅឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទៅក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន និងឃុំពាក់ស្នែងនៃស្រុកអង្គរធំខេត្ដសៀមរាប ដើម្បីលើកកម្ពស់បរិស្ថាននៃការរស់នៅឱ្យកាន់តែល្អប្រសើរវិញ។
ក្នុងអនុក្រឹត្យដដែលបានបញ្ជាក់ថា គ្រួសារទទួលបាន ៨៦ ០០០រៀល និងសមាជិកគ្រួសារក្នុងម្នាក់ ៤០ ០០០រៀល។ កុមារអាយុ៥ឆ្នាំចុះទទួលបាន ៤០ ០០០រៀល និងជនមានពិការភាព ១២ ០០០រៀល និងមនុស្សចាស់ចាប់ពីអាយុ៦០ឆ្នាំឡើងទៅទទួលបាន ១២ ០០០រៀល និងសមាជិកដែលមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ទទួលបាន ១២ ០០០រៀល។
បើតាមលោក គង់ សំអឿន ប្រធានមន្ទីរសង្គមកិច្ចខេត្ដសៀមរាបបានថ្លែងថា ក្រសួងសង្គមកិច្ចនឹងបើកប្រាក់ដែលនៅសល់តាមអនុក្រឹត្យលេខ៨៨ជូនពលរដ្ឋនៅថ្ងៃទី៥ ខែមិនា ខាងមុខនូវចំនួនទឹកប្រាក់ដដែល ហើយអនុក្រឹត្យថ្មីនឹងបើកជូននៅថ្ងៃទី១ ខែមេសា។
លោកថ្លែងថា៖ «លុយគេនឹងបើកជូនពួកគាត់តាមអនុក្រឹត្យចាស់នៅថ្ងៃទី៥ ខែមិនានេះ។ ហើយតាមអនុក្រឹត្យថ្មីនឹងអនុវត្ដចាប់ពីដើមខែមេសាតទៅ។ ឆាប់ៗក្រសួងសង្គមកិច្ចនឹងចុះទៅផ្សព្វផ្សាយរឿងបណ្ណសមធម៌ហ្នឹង អរគុណ»។
តាមការបញ្ជាក់របស់លោក លី វណ្ណៈ នាយករដ្ឋបាលខេត្ដសៀមរាបបានថ្លែងប្រាប់ ខេមបូចា នៅរសៀលថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ ថា ក្រសួងសង្គមកិច្ចនឹងបើកលុយបណ្ណសមធម៌ឱ្យពលរដ្ឋសរុបចំនួន៣ខែ ដោយក្នុងនោះមានខែមករា កុម្ភៈ និងខែមិនា ដែលនឹងត្រូវបើកឱ្យពលរដ្ឋនៅថ្ងៃទី១ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ខាងមុខ។ លោកបានបញ្ជាក់ថា ការបើកលុយនេះយោងទៅតាមអនុក្រឹត្យរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្ដី ហ៊ុន ម៉ាណែត។
លោកបន្ថែមថា៖ «បងអាចជម្រាបគាត់នូវមាត្រា ទី៤ និងទី៥។មាត្រាទី៤ ពេលអន្តរកាល ៣ខែ មករា កុម្ភៈ មិនា នឹងទទួលបានមកវិញពេលចាប់ផ្តើមបើកប្រាក់ក្នុងអនុក្រឹត្យថ្មីនេះ។មាត្រាទី៥ គេចាប់ផ្តើមអនុវត្តបើកនៅថ្ងៃទី១ ខែមេសា»។
ខេមបូចាមិនអាចសុំការបញ្ជាក់ពីលោក លោក ស៊ឹម សុធន ប្រធានមូលនិធិជនពិការនៃក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជននិងយុវនិតិសម្បទា ជុំវិញរឿងការទម្លាក់ថវិកាបានទេ។ ប៉ុន្ដែកាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមករាកន្លងមក លោកបានបញ្ជាក់ថា មូលហេតុនៃការកាត់ទឹកប្រាក់ពលរដ្ឋនៅតំបន់រុនតាឯកដោយយោងតាមអនុក្រឹត្យរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលបានចេញកាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ទើបមានកាត់ដូច្នេះ។
លោកបានសន្យានឹងពលរដ្ឋរុនតាឯកត្រឹម១អាទិត្យដើម្បីដោះស្រាយជូន ខណៈលោកថាការដោះស្រាយនេះមិនយោងតាមអនុក្រឹត្យលោកនាយករដ្ឋមន្រ្ដី ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលបានចេញនោះទេ គឺអាស្រ័យលើលោកដាក់សំណើទៅថ្នាក់លើ។ លោកបានលើកឡើងទៀតថា ករណីពលរដ្ឋរុនតាឯក គឺករណីពិសេសដែលអាចនឹងផ្ដល់ជូនក្រោយពីថ្នាក់លើឆ្លើយតប។
លោកថ្លែងថា៖ «បាទបង យើងសន្យានឹងពួកគាត់១អាទិត្យក្រោយពីថ្នាក់លើទម្លាក់ការដោះស្រាយមក។ យើងធ្វើតែករណីពលរដ្ឋនៅរុនតាឯក១ម៉ឺនគ្រួសារទេ មិនទូទាំងប្រទេសបង»។
នៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រទី២៥ ខែកុម្ភៈកន្លងទៅ ពលរដ្ឋជិត៤០០នាក់បាននាំគ្នាផ្ទុះការតវ៉ាជាថ្មីនៅមុខសាលាឃុំរុនតាឯកដើម្បីស្នើឱ្យអាជ្ញាធរជួយដោះស្រាយលើបញ្ហាបណ្ណសមធម៌ដែលរដ្ឋាភិបាលបានផ្ដល់រយៈពេល១០ឆ្នាំដែលមានទឹកប្រាក់ក្នុងមួយគ្រួសារជាង៤០ម៉ឺនរៀល តែបែរជាទទួលបានត្រឹមតែជាង១០ម៉ឺនរៀលទៅវិញ។ ការណ៍នេះបានធ្វើឱ្យពលរដ្ឋថា អាជ្ញាធរមិនគោរពតាមការសន្យា និងធ្វើឱ្យពួកគេបាត់ជំនឿលើអាជ្ញាធរទាំងពួកគេកំពុងប្រឈមបញ្ហាបំណុលជាខ្លាំង។
បើតាមលោក អ៊ិន គង់ជិត មន្រ្ដីសម្របសម្រួលនៃអង្គការលីកាដូប្រចាំខេត្ដសៀមរាប និងបាត់ដំបង បានថ្លែងថា ការពន្យាពេលក្នុងការបើកលុយបណ្ណសមធម៌ជូនពលរដ្ឋនៅរុនតាឯកនេះបានបង្កបញ្ហាប្រឈមដល់ពួកគាត់ ខណៈពលរដ្ឋភាគច្រើនបានយកបណ្ណក្រីក្រទៅដាក់បញ្ចាំដើម្បីស្ដារជីវភាព ឬក៏សាងសង់ផ្ទះ។ លោកបន្ដថា បើអាចរដ្ឋាភិបាលគួរពន្លឿនឱ្យបានលឿនដើម្បីឱ្យពលរដ្ឋអាចដោះស្រាយបញ្ហាបានទាន់ពេលវេលា។ ម្យ៉ាងវិញទៀតលោកថា រដ្ឋាភិបាលមិនគួរកាត់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភរបស់ពលរដ្ឋឡើយគួរតែផ្ដល់ឱ្យដូចដើម ទើបជាការល្អ។
លោក គង់ជិត ថា៖ «រដ្ឋាភិបាលគួររក្សាប្រាក់ឧបត្ថម្ភឱ្យនៅដដែលដើម្បីងអាចជួយជីវភាពរបស់ពួកគាត់សិន ចាំពេលពួកគាត់រឹងដៃរឹងជើងហើយចាំកាត់ទើបល្អ។ ក្នុងនាមសង្គមស៊ីវិលសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលថ្មីនឹងគិតគូរលើបញ្ហានេះឱ្យបានល្អប្រសើរ»។
កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២២នេះ ក្រុមការងារ នៃក្រសួងផែនការ បានធ្វើបណ្ណសមធម៌ ដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលបានស្ម័គ្រចិត្ដ ចាកចេញពីតំបន់រមណីយដ្ឋានអង្គរ ទៅរស់នៅភូមិធម្មជាតិរុនតាឯក ស្រុកបន្ទាយស្រី និងភូមិពាក់ស្នែង ស្រុកអង្គរធំ ខេត្ដសៀមរាប។ យុទ្ធនាការនេះធ្វើឡើងនៅខាងមុខអង្គរវត្ដ ចាប់ពីថ្ងៃទី១៧ ខែតុលា រហូតដល់គ្រប់ចំនួនប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវផ្ដល់ប័ណ្ណសមធម៌។
ក្រសួងផែនការបើកយុទ្ធនាការកំណត់ និងផ្ដល់បណ្ណសមធម៌ ជូនប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់អង្គរដល់ពលរដ្ឋស្ម័គ្រចិត្តទៅរស់នៅភូមិធម្មជាតិរុនតាឯក ស្រុកបន្ទាយស្រី ខេត្ដសៀមរាប លើកទី១ មានប្រជាពលរដ្ឋទៅទទួលបណ្ណសមធម៌ ចំនួន ៤ ២២៩គ្រួសារ និងយុទ្ធនាការលើកទី២ មានប្រជាពលរដ្ឋដែលបានស្ម័គ្រចិត្ដប្ដូរទីលំនៅទៅទាំងពីរទីតាំងនេះ ពួកគាត់បានទទួលបណ្ណសមធម៌ចំនួន ៤ ៧៩៣គ្រួសារ ដែលមកដល់ពេលនេះ ប្រជាពលរដ្ឋដែលបានស្ម័គ្រចិត្ដចាកចេញមាត់ស្ទឹង តំបន់រមណីយដ្ឋានអង្គរ ទៅរស់នៅភូមិពាក់ស្នែង និងទៅរស់នៅរុនតាឯកថ្មីៗ និងកាលពី២ឆ្នាំមុន បានទទួលប័ណ្ណសមធម៌ប្រមាណជិត១ម៉ឺនគ្រួសារ។
យោងតាមរបាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតមួយពីសំណាក់អង្គការ Amnesty International (កាលពីឆ្នាំ២០២២ ការចុះបញ្ជីដីធ្លី«បានកើនឡើងយ៉ាងគំហុក»នៅក្នុងតំបន់អង្គរ ហើយអាជ្ញាធរត្រូវបានគេរាយការណ៍ថា បានចាប់ផ្ដើមជម្លៀសប្រជាជន ១០ ០០០គ្រួសារចេញពីតំបន់នោះ។ អាជ្ញាធរបានលើកឡើងពីភាពចាំបាច់ក្នុងការការពារតំបន់ប្រាសាទអង្គរពីការខូចខាតដែលអាចប៉ះពាល់ដល់ឋានៈជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់យូណេស្កូរបស់ទីតាំងនោះ៕
