អង្គការសមាគមធាងត្នោត (STT) បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍មួយ ដែលមានចំណងជើងថា សុវត្ថិភាពដីធ្លីនៃសហគមន៍ក្រីក្រនៅទីក្រុង ដែលរៀបរាប់លម្អិតអំពីបញ្ហាសុវត្ថិភាពដីធ្លី ដែលកំពុងញាំញីសហគមន៍ក្រីក្រនៅរាជធានីភ្នំពេញ ហើយសហគមន៍ទាំងនេះបានសម្តែងការព្រួយបារម្ភចំពោះការបណ្តេញចេញ និងសំណងមិនគ្រប់គ្រាន់។
ចាប់ពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ ដល់ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនេះបានស្ទង់មតិសហគមន៍ក្រីក្រនៅទីក្រុងចំនួន១១ ដែលមានពលរដ្ឋសរុបចំនួន៨៨៤គ្រួសារ ឬ ៣ ៧៩៨នាក់ ដែលបាននិយាយថា ពួកគាត់ប្រឈមនឹងការគំរាមកំហែងបណ្តេញចេញ ដោយសារដីរបស់ពួកគាត់ត្រូវបានកំណត់ថា ជាដីរដ្ឋ ឬដីសាធារណៈ។
របាយការណ៍នេះបានគូសបញ្ជាក់ថា សកម្មភាពនេះ គឺជា «ការមិនអើពើទាល់តែសោះ» ចំពោះច្បាប់ជាតិ សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ និងអនុសាសន៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ របាយការណ៍នេះសរសេរថា៖ «សហគមន៍ភាគច្រើនមិនបានទទួល ឬមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលនៅក្នុងដំណើរការចុះបញ្ជីដីធ្លីជាប្រព័ន្ធទេ»។
លោក ស៊ាង មួយឡៃ ប្រធានកម្មវិធីសិទ្ធិក្នុងទីក្រុងនៃអង្គការសមាគមធាងត្នោតប្រាប់ខេមបូចាថា របាយការណ៍នេះមានគោលបំណងលើកយកបញ្ហាសហគមន៍ជំរាបជូនសាធារណជន និងភាគីពាក់ព័ន្ធ រួមទាំងអាជ្ញាធរផង ដើម្បីឱ្យពួកគាត់អាចទទួលបានព័ត៌មាន និងផ្តល់ដំណោះស្រាយដល់សហគមន៍ដែលកំពុងជួបប្រទះបញ្ហាដីធ្លី។
លោក មួយឡៃ មានប្រសាសន៍ថា៖ «អាជ្ញាធរនៅតាមសហគមន៍នីមួយៗក្នុងចំណោមសហគមន៍ទាំង ១១ បានបង្ហាញកម្រិតនៃការយកចិត្តទុកដាក់ខុសៗគ្នាទៅតាមទីតាំងភូមិសាស្ត្រ។ ជារួមពាក់ព័ន្ធបញ្ហាដីធ្លីនេះ សហគមន៍ក្រីក្រអ្នកដែលងាយរងគ្រោះភាគច្រើនមិនមានភាពស្មើគ្មាដំណោះស្រាយរួមចំពោះបញ្ហារបស់ពួកគាត់ទេ»។
ជាក់ស្តែង សហគមន៍សំរោងត្បូងជាសហគមន៍មួយក្នុងចំណោមសហគមន៍ទាំងនោះ បានអះអាងថា ពួកគាត់បានរស់នៅទីនោះយូរមកហើយ ហើយមិនរស់នៅលើដីអនុក្រឹត្យនៅតំបន់បឹងតាមោក ដែលគ្រប់ដណ្តប់លើផ្ទៃដីប្រមាណ៣០០០ហិកតា ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលអះអាងថា វាគឺជាដីរបស់រដ្ឋ តម្រូវឱ្យគាត់ចាកចេញក្រោមហេតុផលការអភិវឌ្ឍ។ បឹងនេះកំពុងត្រូវបានចាក់ដីលុបជាបណ្តើរៗ ហើយបានឱ្យទៅក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍ឯកជន។
យោងតាមរបាយការណ៍ដដែលនេះបានឲ្យដឹងថា បញ្ហាទាំងនេះមួយផ្នែកគឺបណ្តាលមកពីកង្វះលទ្ធភាពទទួលបានព័ត៌មាន និងការមិនរាប់បញ្ចូលក្នុងដំណើរការស្វែងរកដំណោះស្រាយនៅពេលធ្វើការអភិវឌ្ឍ និងការបណ្តេញចេញ។ សហគមន៍ក្រីក្រទាំងនេះក៏ខកខានមិនបានទទួលឯកសារជាក់លាក់មួយចំនួនដែលអាចគាំទ្រសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លីរបស់ពួកគាត់ផងដែរ។ នៅពេលដែលគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ត្រូវបានរៀបចំឡើង ពួកគាត់ត្រូវបានគេតម្រូវឱ្យចាកចេញពីដីរបស់ពួកគាត់ហើយជួនកាលគ្មានសំណងគ្រប់គ្រាន់ទេ។
សហគមន៍ទាំងនេះបានបង្ខំចិត្តរួបរួមគ្នានិងតស៊ូមតិទាមទារឲ្យមានអន្តរាគមន៍ពីរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីការពារដីដូនតារបស់ពួកគាត់ បើទោះបីជាប្រឈមនឹងការបំភិតបំភ័យក៏ដោយ និងសមាជិកមួយចំនួនត្រូវបាននាំខ្លួនទៅតុលាការក៏ដោយ។ របាយការណ៍បានសរសេរថា៖ «វាជាការតស៊ូដ៏លំបាកមួយ ដើម្បីរក្សាទីកន្លែងដែលពួកគាត់ធ្លាប់ហៅថាផ្ទះ»។
អ្នកស្រី សឿន ស្រីសុទ្ធ ពលរដ្ឋសហគមន៍សំរោងត្បូងបាននិយាយថា អ្នកស្រីជាជនរងគ្រោះដោយសារការការអភិវឌ្ឍបឹងតាមោក ហើយបច្ចុប្បន្នកំពុងជាប់បណ្តឹងនៅតុលាការ។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ក្នុងនាមជាអ្នកតំណាងសហគមន៍ ខ្ញុំសូមស្នើឱ្យរកដំណោះស្រាយដោយយុត្តិធម៌សម្រាប់ពួកយើង ជាជាងគំរាមកំហែង ឬធ្វើបាបពួកយើង។ ដើមបណ្តឹងពីរបីនាក់ចង់ឲ្យទម្លាក់ពាក្យបណ្តឹងនេះចោល ហើយចង់ឲ្យអភិវឌ្ឍន៍ដីដែលយើងកំពុងរស់នៅនេះ សម្រាប់យើងទាំងអស់គ្នា»។
អ្នកស្រី ស្រីសុទ្ធ និងអ្នកផ្សេងទៀតដែលរស់នៅក្នុងតំបន់នោះបានបាត់បង់ប្រភពចំណូលរបស់ខ្លួន បន្ទាប់ពីបឹងធម្មជាតិត្រូវបានគេចាក់ដីលុប។ អ្នកស្រីអាចរកចំណូលបានយ៉ាងតិចពី ៥០០០ ទៅ ១០ ០០០រៀលក្នុងមួយថ្ងៃពីការលក់បន្លែ ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ ប៉ុន្តែពេលខ្លះ ពួកគាត់គ្មានប្រាក់ចំណូលទេ នៅពេលលក់មិនដាច់។ អ្នកស្រីក៏បានចងការប្រាក់គេចំនួន៥០០ដុល្លារផងដែរ ដោយសារតែអ្នកស្រីគ្មានលទ្ធភាពរ៉ាប់រងការចំណាយប្រចាំថ្ងៃ។
អ្នកស្រី ស្រីសុទ្ធ មានកូន៣នាក់ អាយុ១៥ឆ្នាំម្នាក់រៀនថ្នាក់ទី៩ អាយុ១៣ឆ្នាំម្នាក់រៀនថ្នាក់ទី៤ និងអាយុ៩ឆ្នាំម្នាក់រៀនថ្នាក់ទី៣។ អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ខ្ញុំមានសម្ពាធខ្លាំង ហើយនៅខាងក្រោយផ្ទះ ពួកគេចាប់ផ្តើមសាងសង់ស្ពាន ជួនកាលខ្ញុំដេកមិនលក់ពីរទៅបីយប់ហើយហូបមិនបាន» ដោយអ្នកស្រីបន្ថែមថា អាជ្ញាធរចេញលិខិតមួយជូនដំណឹងឱ្យរុះរើទៅតំបន់ផ្សេង។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «យើងបានទាមទាររកដំណោះស្រាយ។ ទីបំផុត ពួកគេមិនបានអនុវត្តតាមលិខិតជូនដំណឹងនោះទេ។ នេះគឺជាទម្រង់នៃការបង្ខិតបង្ខំ […] ជារូបភាពគំរាមកំហែងខ្លាំងចំពោះយើង»។
សហគមន៍សំរោងត្បូងនៅក្នុងខណ្ឌព្រែកព្នៅស្ថិតនៅតំបន់ដីសើម ដែលត្រូវបានចាក់ដីលុបជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមកនេះ ហើយតំបន់នោះត្រូវផ្តល់ជាដីសម្បទាន ដែលនាំឲ្យមានការអភិវឌ្ឍបុរី។ របាយការណ៍ដដែលសរសេរថា៖ «បុរីទាំងនោះមានបណ្ណកម្មសិទ្ធិដី ប៉ុន្តែប្រជាសហគមន៍មិនមានបណ្ណកម្មសិទ្ធិដីទេ» ។
ទោះបីជាយ៉ាងណា នៅខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣ អាជ្ញាធរសង្កាត់បានស្នើឲ្យសហគមន៍ពិចារណាទទួលយកសំណងសម្រាប់ដីរបស់ពួកគាត់។ គ្រួសារខ្លះស្នើសុំធ្វើការអភិវឌ្ឍនៅនឹងកន្លែង ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមិនទាន់ឆ្លើយតបនៅឡើយទេ។ សហគមន៍សំរោងត្បូង គឺជាផ្នែកមួយនៃបឹងតាមោក ជាបឹងធម្មជាតិនៅសល់ចុងក្រោយនៅក្នុងខណ្ឌព្រែកព្នៅ។ បឹងដែលត្រូវបានគេចាក់ដីលុបនេះ ត្រូវបានបែងចែកនិងផ្តល់ជូនក្រុមហ៊ុន និងបុគ្គលដែលមានខ្នងក្រាស ដើម្បីអភិវឌ្ឍបឹងនេះ។ យ៉ាងហោចណាស់ ផ្ទៃដីទំហំ ២ ២៤៤ហិកតាក្នុងចំណោមផ្ទៃដីសរុប ៣ ២៣៩ហិកតា នៃបឹងនេះ ត្រូវបានចាក់ដីលុប។
អ្នកស្រី ស៊ីន ស៊ីនួន ជាពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតនៅសហគមន៍កៅពីរ បានយល់ស្របនឹងលទ្ធផលនៅក្នុងរបាយការណ៍ស្រាវជ្រាវនេះ។ អ្នកស្រីបាននិយាយថា សហគមន៍របស់អ្នកស្រីបាននឹងកំពុងប្រឈមនឹងបញ្ហា បើទោះបីជាពួកគាត់បានរស់នៅទីនោះតាំងពីឆ្នាំ១៩៩២ និងបានចងក្រងជាសហគមន៍តាំងពីឆ្នាំ២០១៣ ក៏ដោយ។
មានក្រុមហ៊ុនមួយអះអាងសិទ្ធិកាន់កាប់ដីនោះចាប់តាំងពីចុងឆ្នាំ២០២២មក ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលនេះ មិនទាន់មានដំណោះស្រាយនៅឡើយទេ។ ក្រុមហ៊ុននោះកំពុងប្តឹងពលរដ្ឋប្រមាណ៣៥ខ្នងផ្ទះ ឬប្រហែល៤០គ្រួសារពីបទ «រំលោភយកដី» ដែលមានទំហំ៤អា។
អ្នកស្រី ស៊ីនួន បាននិយាយថា៖ «យើងតែងតែទទួលបានការគំរាមកំហែងពីក្រុមហ៊ុន» ដោយអ្នកស្រីទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាលពិនិត្យមើលផលប៉ះពាល់មកលើប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសហគមន៍ ព្រោះមានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។
ប្រជាពលរដ្ឋមានឯកសារ និងមានសិទ្ធិរស់នៅលើដីនោះ ដូច្នេះសហគមន៍មិនចង់ផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅទេ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រមិនបានជិះជាន់អ្នកមានទេ មានតែអ្នកមានទេ ដែលជិះជាន់អ្នកក្រ» ។
សហគមន៍កៅពីរ ធ្លាប់មានជម្លោះដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុនបីផ្សេងគ្នាតាំងពីឆ្នាំ២០១៦។ លើកទីមួយ គឺជាមួយក្រុមហ៊ុន ឧស្ម័ននៅឆ្នាំ២០១៦ ប៉ុន្តែពួកគេបានប្រគល់ដីនេះឱ្យសហគមន៍វិញ បន្ទាប់ពីមានជម្លោះ។ នៅឆ្នាំ២០២២ ក្រុមហ៊ុនចិនមួយបានអះអាងកាន់កាប់លើដីចំនួន១៨ ប្លង់និងបានផ្តល់សំណងពី៥០០០ ទៅ១០ ០០០ដុល្លារក្នុងមួយគ្រួសារ។ បច្ចុប្បន្ន ក្រុមហ៊ុនមួយឈ្មោះ «Junk Shop Company» កំពុងទាមទារយកដី ដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន៣៣គ្រួសារ។
របាយការណ៍នេះបានអះអាងថា សហគមន៍បានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅអាជ្ញាធរសង្កាត់ និងខណ្ឌ ប៉ុន្តែពួកគាត់មិនទាន់ទទួលបានការឆ្លើយតបនៅឡើយទេ។ មេគ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួន (២៧,០៧ ភាគរយ) នៅក្នុងសហគមន៍នេះ ពឹងផ្អែកលើមុខរបរសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ ដើម្បីរស់ ដោយបំពេញការងារជាកម្មករសំណង់ អ្នករើសអេតចាយ អ្នកបើកបរ អ្នកលក់ដូរតាមដងផ្លូវ និងអ្នកលក់អីវ៉ាន់តាមផ្ទះ(៦៨,៤៧ ភាគរយ) និងអ្នកគ្មានការងារធ្វើ (៤,៤៦ ភាគរយ)។
លោក កើត ឆែ អភិបាលរងរាជធានីភ្នំពេញបានបដិសេធធ្វើអត្ថាធិប្បាយលើរបាយការណ៍របស់អង្គការសមាគមធាងត្នោត ដោយសាររបាយការណ៍នេះធ្វើឡើងដោយគ្មានការសហការពីសាលារាជធានីភ្នំពេញ ហើយថា លោកមិនបានអានរបាយការណ៍នេះទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «នេះជារបាយការណ៍របស់អង្គការសមាគមធាងត្នោតតែម្នាក់ឯង ដូច្នេះខ្ញុំមិនអាចធ្វើអត្ថាធិប្បាយបានទេ»។
លោកបានស្នើឲ្យអ្នកសារព័ត៌មានខេមបូចាសួរទៅអង្គការសមាគមធាងត្នោតវិញ ព្រោះអង្គការនេះជាអ្នកសរសេររបាយការណ៍។
លោក កើត ឆែ បានព្រមានថា៖ «ប្រសិនបើគាត់និយាយអ្វីដែលប៉ះពាល់ដល់សាលារាជធានីភ្នំពេញ គាត់នឹងប្រឈមមុខច្បាប់»។
លោក ប៉ែន បូណា អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលបានបដិសេធធ្វើអត្ថាធិប្បាយ ចំណែកលោក សេង ឡូត អ្នកនាំពាក្យក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់មិនអាចទាក់ទងបានទេ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ STT Report: Urban Poor Communities Fear Forced Evictions, No Land Titles
