ឪពុកម្ដាយ និងអាណាព្យាបាលរបស់សិស្សានុសិស្សនៃវិទ្យាល័យ ជា ស៊ីម ព្រែកអញ្ចាញ ខេត្តកណ្ដាល ប្រមាណជាងពីររយនាក់បានប្រមូលផ្ដុំគ្នាធ្វើការតវ៉ា នៅមុខសាលាស្រុក នាដើមសប្តាហ៍នេះ ដោយស្នើឱ្យបញ្ចុះការបង់ថ្លៃសិក្សាត្រឹមមួយរយដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ សម្រាប់ការរៀននៅសាលាជំនាន់ថ្មី និងបើកសាលារៀនរដ្ឋធម្មតាវិញ។
សាលារៀនេះមានឈ្មោះពេញគឺ វិទ្យាល័យសម្ដេចអគ្គមហាធម្មពោធិសាល ជា ស៊ីម ព្រែកអញ្ចាញ មានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិកណ្ដាល ឃុំព្រែកអញ្ចាញ ស្រុកមុខកំពូល ខេត្តកណ្ដាល ដែលមានចម្ងាយប្រមាណជិត៣០គីឡូម៉ែត្រពីរាជធានីភ្នំពេញ។
អ្នកស្រី ស៊ឹង ស៊ីយ៉ន មុខរបរជាអ្នកលក់នំតាមភូមិ រស់នៅភូមិលើ ឃុំព្រែកអញ្ចាញ ស្រុកមុខកំពូល ថ្លែងប្រាប់សារព័ត៌មានខេមបូចានៅពីមុខអគាររដ្ឋបាលស្រុកមុខកំពូលថា សព្វថ្ងៃអ្នកស្រីមានចំណូលត្រឹមតែ២ម៉ឺនរៀលប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយថ្ងៃ ខណៈកូនពីរនាក់កំពុងសិក្សានៅក្នុងសាលាជំនាន់ថ្មី នៃវិទ្យាល័យ ព្រែកអញ្ចាញ នេះ។
អ្នកស្រី និយាយថា៖ «ខ្ញុំកាន់តែចាស់កូនរៀនដល់ទៅ២ [នាក់នៅក្នុងសាលាជំនាន់ថ្មី] ឆ្នាំហ្នឹងចូលវិញ កូនខ្ញុំទី៩ម្នាក់ និងម្នាក់ទៀតទើបចូលកត់ឈ្មោះព្រឹកមិញទេ អាយុ៥ឆ្នាំ»។
អ្នកស្រី ឈឿន លីណា ជាអាជីវករលក់ត្រី ដែលមានកូនស្រីម្នាក់ត្រូវចូលរៀននៅសាលាជំនាន់ថ្មី នៃវិទ្យាល័យ ព្រែកអញ្ចាញ ក្នុងឆ្នាំនេះ ឱ្យដឹងថា សាលាបានតម្រូវឱ្យអាណាព្យាបាលសិស្សបង់ចំនួន១លានរៀល ក្នុងមួយឆ្នាំជាកំហិត ខណៈអ្នកស្រីបង្ហាញជំហរតវ៉ារហូតទាល់តែមានដំណោះស្រាយ។
អ្នកស្រី ឱ្យដឹងថា៖ «គាត់[សាលា]តម្រូវឱ្យបង់មួយលាន[រៀល]ហ្នឹងហ្មង ពី[ថ្នាក់]ទី៧ ដល់[ទី]១២ តែគាត់ទុកអាទិភាពឱ្យ ១ឆ្នាំបង់២ដង។ មិនមែនតាមលទ្ធភាពជាក់ស្ដែងទេ»។
លោក កី លន់ ជាកម្មកររោងចក្រទឹកក្រូច រស់នៅភូមិព្រែកតាបែន ឃុំព្រែកអញ្ចាញ ស្រុកមុខកំពូល មានកូនប្រុសរៀនថ្នាក់ទី៧ និងកូនស្រីរៀនថ្នាក់ទី១១ ក្នុងសាលាជំនាន់ថ្មី នៃវិទ្យាល័យ ព្រែកអញ្ចាញ ថ្លែងថា លោកចង់ឱ្យកូនរៀននៅសាលាជំនាន់ថ្មីនេះ ដោយឮថា សាលាមានឧបករណ៍ទំនើបៗ ក្នុងការបង្រៀន ព្រមទាំងសិស្សានុសិស្សតម្រូវឱ្យរៀនក្នុងថ្នាក់រហូតដល់៨ម៉ោងក្នុងមួយថ្ងៃ។
លោក លន់ និយាយថា៖ «យើងខ្វះខាតរឿងជីវភាព ហើយយើងធ្វើការរោងចក្រប្រាក់ខែតិចៗ។ យើងគិតទៅដកថ្លៃទឹក ថ្លៃភ្លើង ថ្លៃស៊ី ហើយបង់ឱ្យវាទៀតវាអត់រួច។ ត្រឹមមួយឆ្នាំ១០០[ដុល្លារ] អីយើងរត់រួច»។
អ្នកស្រី រ៉ា ឆៃយ៉ាង អាយុ៣២ឆ្នាំ ជាអ្នកលក់ដូរឥវ៉ាន់ចាប់ហ៊ួយ រស់នៅភូមិព្រែកថ្មី ឃុំព្រែកអញ្ចាញ ស្រុកមុខកំពូល ឱ្យដឹងថា អ្នកស្រីមានលទ្ធភាពក្នុងការបង់ប្រាក់ចំនួន១លានរៀលក្នុងឆ្នាំ ប៉ុន្តែស្នើឱ្យមានសាលាចាស់ត្រលប់មកវិញ ដើម្បីឱ្យកូនស្រីរបស់អ្នកស្រីដែលប្រឡងធ្លាក់ចូលរៀនសាលាជំនាន់ថ្មី នៅតែអាចរៀនក្បែរផ្ទះបាន។
អ្នកស្រី ថ្លែងថា៖ «កូន[ខ្ញុំ]ជាស្រី ឱ្យទៅរៀននៅ[ឆ្ងាយ] ពិបាកណាស់ (ប្រឡងចូលទី៧ធ្លាក់)។ កូនខ្ញុំជាស្រី ហើយអាណាព្យាបាលក៏ពិបាកទៀត ធ្វើដំណើរទៅមក។ ចឹងសូមឱ្យកូនរៀននៅហ្នឹង ចង់ឱ្យមានសាលាជំនាន់ចាស់[សាលារដ្ឋធម្មតា] ឱ្យកូនខ្ញុំរៀន ព្រោះកម្រិតគ្នាខ្សោយឱ្យបានរៀននៅហ្នឹងផង»។
លោក អ៊ូ ប៊ុណ្ណារិទ្ធ តំណាងឱ្យអាណាព្យាបាលដែលបានចូលរួមពិភាក្សារកដំណោះស្រាយជាមួយអភិបាលស្រុកមុខកំពូល អស់រយៈពេឡជាងមួយម៉ោង បានអះអាងថា ក្រោយធ្វើការចចាររួច អាជ្ញាធរសម្រេចឱ្យប្រជាពលរដ្ឋបង់ប្រាក់ជាបីដំណាក់កាល គឺលើកលែងការបង់ប្រាក់មួយរយភាគរយ ដល់ពលរដ្ឋណាដែលមានបណ្ណក្រីក្រ និងបង់ត្រឹមតែហាសិប ឬចិតសិបភាគរយ តាមលទ្ធភាពជាក់ស្ដែង ក្រោយអាជ្ញាធរចុះពិនិត្យនិងវាយតម្លៃរួច។
ក្រោយពីការប្រកាសលទ្ធផលចំពោះការបង់ប្រាក់នៅថ្ងៃទី២៧ ខែធ្នូ នេះ ប្រជាពលរដ្ឋដែលនៅជុំវិញនោះ បានស្រែកតវ៉ាបដិសេធលើលទ្ធផលនេះ ដោយពួកគេទាមទារឱ្យមានការបង់ប្រាក់ស្មើភាពគ្នាចំនួនមួយរយដុល្លារ និងអត់បង់ថ្លៃសម្រាប់ពលរដ្ឋដែលមានបណ្ណក្រីក្រពិតប្រាកដ។
បើតាមតំណាងពលរដ្ឋរូបនេះ អភិបាលស្រុកសម្រេចយកសាលាបឋមសិក្សាព្រែកអញ្ចាញ និងសាលាបឋមសិក្សាឈើទាល ដើម្បីធ្វើអនុវិទ្យាល័យ សម្រាប់អ្នកប្រឡងអត់ជាប់ចូលរៀនសាលាជំនាន់ថ្មីនៃវិទ្យាល័យ ព្រែកអញ្ចាញ អាចបន្តការសិក្សានៅទីនោះបាន។
លោក ប៊ុណ្ណារិទ្ធ និយាយថា៖ «គាត់[អភិបាលស្រុក]ថា បើយកសាលា ជា ស៊ីម ព្រែកអញ្ចាញ ធ្វើការបែងចែកសាលាជំនាន់ថ្មី និងចាស់ មិនអាចទៅរួចទេ វាហាក់ដូចជាការបែងចែកវណ្ណៈ»។
លោក ប៊ុណ្ណារិទ្ធ តំណាងអាណាព្យាបាល ឱ្យដឹងថា លោកនឹងប្រមូលស្នាមមេដៃពីឪពុកម្ដាយ ឬអាណាព្យាបាលសិស្សានុសិស្សទាំងនោះ ដើម្បីដាក់ញត្តិទៅកាន់មន្ទីរអប់រំយុវជននិងកីឡាខេត្ត ឱ្យជួយរកដំណោះស្រាយក្នុងករណីនេះ។
នៅថ្ងៃទី២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ វិទ្យាល័យ ព្រែកអញ្ចាញ បានចេញសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មាន ដោយអំពាវនាវឱ្យអាណាព្យាបាលសិស្សមានបណ្ណក្រីក្រ ដែលរៀននៅវិទ្យាល័យហ្នឹង ក្នុងកម្មវិធីសាលាជំនាន់ថ្មី មកដាក់ពាក្យចូលរៀនឱ្យបានត្រឹមថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១នេះ។
លិខិតដដែលបន្តថា នាយកវិទ្យាល័យ ព្រែកអញ្ចាញ លោក សៅ ចន្ថា ស្នើឱ្យអាណាព្យាបាលសិស្សមានបណ្ណក្រីក្រដែលសិក្សាក្នុងកម្មវិធីជំនាន់ថ្មី ចូលរួមប្រជុំនៅថ្ងៃទី០៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២។
លោក សៅ ចន្ថា នាយកវិទ្យាល័យ ព្រែកអញ្ចាញ បដិសេធលើការចោទប្រកាន់ថា សាលាតម្រូវឱ្យមានការបង់ប្រាក់មួយលានរៀលក្នុងមួយឆ្នាំ សម្រាប់អាណាព្យាបាលគ្រប់រូប។
លោក ចន្ថា លើកឡើងថា ប្រជាពលរដ្ឋអាចដាក់ពាក្យស្នើសុំបង់ថវិការទៅតាមលទ្ធភាពជាក់ស្ដែងរបស់ពួកគេ ខណៈសាលាទាមទារត្រឹមមួយលានរៀលច្រើនបំផុត ហើយការកំណត់តម្លៃនេះ ក្រោយមានការប្រជុំជជែកជាមួយអាណាព្យាបាលផងដែរ។ នាយកសាលារូបនេះ ឱ្យដឹងទៀតថា តាំងពីបង្កើតឱ្យមានសាលាជំនាន់ថ្មី ការចំណាយបានកើនឡើងទ្វេដង ដោយថ្លៃទឹកភ្លើង មួយខែ ៣លានរៀល ដោយឡែកពីមុនត្រឹម២០ទៅ៣០ម៉ឺនរៀលប៉ុណ្ណោះ ព្រមទាំងថ្លៃសេវាអ៊ីនធឺណិតចំនួន៣៥០ដុល្លារក្នុងមួយខែទៀត។
លោក មានប្រសាសន៍ថា៖ «អ្នកក្រីក្រ លើកលែងគាត់តាមជាក់ស្ដែង យើងមានឧបករណ៍វាយតម្លៃគាត់ បើអត់មែនទែន គឺមួយរយភាគរយ មិនមែនមានន័យថា អត់លុយអត់រៀនបានទេ ប៉ុន្តែត្រូវពិតប្រាកដថាអត់មែន។»។
បើតាមនាយកសាលារូបនេះ វិទ្យាល័យ ព្រែកអញ្ចាញ ប្ដូទៅកម្មវិធីសិក្សាជំនាន់ថ្មីទាំងស្រុង និងមានចំនួន៥០បន្ទប់សិក្សាដែលមានលក្ខណៈទំនើប និងក្នុងមួយបន្ទប់មានសិស្សត្រឹម៣៤នាក់ ខណៈសិស្សសរុប ១ ២០០នាក់។
លោក បន្ថែមថា សាលាជំនាន់ថ្មីនៃវិទ្យាល័យ ព្រែកអញ្ចាញ ត្រូវបានបង្កើតឡើងរយៈពេល៤ឆ្នាំរួចមកហើយ ដោយកន្លងមករដ្ឋជាអ្នកធានារ៉ាប់រង ខណៈឆ្នាំនេះជាលើកទីមួយដែលតម្រូវឱ្យអាណាព្យាបាលបង់ប្រាក់។
លោក ចន្ថា បានគូសបញ្ជាក់ថា រាល់សិស្សានុសិស្សដែលពុំមានសមត្ថភាពក្នុងការប្រឡងចូលរៀនសាលាជំនាន់ថ្មី ពួកគេអាចស្វែងរកចុះឈ្មោះចូលរៀននៅវិទ្យាល័យផ្សេងដែលពួកគេចង់សិក្សា។ លោកសង្កេតឃើញ កូនសិស្សដែលរៀននៅសាលាជំនាន់ថ្មី មិនត្រឹមផ្លាស់ប្ដូរសមត្ថភាព រួមទាំងឥរិយាបទក៏ខុសប្លែក។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «NGS [សាលាជំនាន់ថ្មី] មិនមានសិស្សពូកែទេ ប៉ុន្តែសិស្ស NGS គឺមានសមត្ថភាព ហើយមានការផ្លាស់ប្ដូរ ឥរិយាបទក្មេងគឺផ្លាស់ប្ដូរ បានន័យថា សិស្សបើដាក់ឱ្យប្រឡងមិនបាច់ឈរមើលវាទេ មិនមើលគ្នាទេ មកដល់ហ្នឹង គឺឥរិយាបទវាផ្លាស់ប្ដូរ គេយល់ពីការរៀនសូត្រ អត់ចម្លងគ្នាដើម្បីជាប់ផង»។
លោកនាយកសាលា ឱ្យដឹងទៀតថា គោលបំណងនៃការបង្កើតសាលាជំនាន់ថ្មី គឺចង់ឱ្យសាលារៀននេះក្លាយជាសាលារបស់សហគមន៍ ព្រមទាំងមានការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្នុងសហគមន៍ នៅពេលសាលាខ្វះខាតអ្វីសម្រាប់កូនរបស់ពួកគេក្នុងការសិក្សា គឺពលរដ្ឋទាំងនោះត្រូវរៃអង្គាសប្រាក់គ្នាដើម្បីទិញឧបករណ៍សិក្សា។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងខិតខំប្រឹងប្រែងឱ្យកូនខ្មែរយើងនៅស្រុកស្រែចំការហ្នឹង បានចេះដឹងទៅ។ ឧបមាថា សាលាបច្ចេកវិទ្យា វាចេញទៅវិញ ជាវិស្វករជាអីអ៊ីចឹង»។ លោកបន្តថា៖ «យើងចាស់ទុំ យើងថ្លឹងថ្លែង យើងធ្វើអីដើម្បីក្មេងជំនាន់ក្រោយ»។
អំឡុងឆ្នាំ២០១៥ សាលាជំនាន់ថ្មីត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយក្រសួងអប់រំយុវជននិងកីឡា ដោយដំបូងគេ នៅក្នុងវិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវត្ថិ ក្នុងគោលបំណងពង្រឹងសមត្ថភាពសិស្សានុសិស្សកម្ពុជា ដោយផ្ដោតលើការសិក្សានិងបង្រៀនមុខវិជ្ជា វិទ្យាសាស្រ្ត បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា(STEM) ដើម្បីពង្រឹងការអប់រំឌីជីថល សម្រាប់ចូលរួមអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថលរបស់កម្ពុជា។ ក្រៅពីនេះក្រសួងអប់រំក៏ បានដាក់ដំណើរការមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវគរុកោសល្យជំនាន់ថ្មីនៅវិទ្យាស្ថានជាតិអប់រំ រាជធានីភ្នំពេញផងដែរ។
លោក យី យ៉េន អភិបាលស្រុកមុខកំពូល បដិសេធមិនឆ្លើយសំណួរអ្នកសារព័ត៌មានខេមបូចា ដោយលោកតម្រូវឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានសម្ភាសផ្ទាល់នៅសាលាស្រុក។ ប៉ុន្តែនៅពេលអ្នកសារព័ត៌មានទៅដល់សាលាស្រុកមុខកំពូល មន្ត្រីសាលាស្រុកប្រាប់ថា គាត់មិននៅទេ។
ប្រធានមន្ទីរអប់រំយុវជនខេត្តកណ្ដាល លោក ចេង សំអុល មានប្រសាសន៍ថា ការប្រមូលថវិកាពីអាណាព្យាបាលនេះ គឺដើម្បីយកប្រាក់ទៅលើកទឹកចិត្តបន្ថែមឱ្យគ្រូបង្រៀន ហើយការកំណត់ចំនួនប៉ុន្មាន គឺទាល់តែមានការឯកភាពពីអាណាព្យាបាលសិស្សផងដែរ។
លោក សំអុល មានប្រសាសន៍ថា៖ «ការអភិវឌ្ឍសាលាជំនាន់ថ្មី គឺមាតាបិតាសិស្ស ត្រូវចូលរួម ដើម្បីរកថវិការឱ្យគ្រូម៉ោងបន្ថែម។ ជូនកាលគេកំណត់ អាស្រ័យលើសាលាគេចង់ពង្រីកអី ដោយគណៈកម្មការគ្រប់គ្រង់របស់សាលា»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ លោក រស់ សុវាចា ជំរុញឱ្យអាណាព្យាបាលសិស្សដែលស្នើសុំបញ្ចុះការបង់ថ្លៃសិក្សា និងបង្កើតសាលារដ្ឋធម្មតាឡើងវិញចំនួនពាក់កណ្ដាលនៃបន្ទប់សរុបនៃវិទ្យាល័យជា ព្រែកអញ្ចាញ ដាក់ញត្តិទៅក្រសួងអប់រំ ដើម្បីឱ្យក្រសួងមានចំណាត់ការតាមរយៈមន្ទីរអប់រំខេត្តកណ្ដាល។
លោក មានប្រសាសន៍ថា៖ «សូមស្នើភាគីពាក់ព័ន្ធរៀបចំលិខិតស្នើមកក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាតាមរយ:មន្ទីរអប់រំ យុវជន និងកីឡាខេត្ត និងតាមឋានានុក្រម»។
បើតាមអ្នកនាំពាក្យរូបនេះ បច្ចុប្បន្នមានសាលាចំនួនដប់មួយ កំពុងដាក់ឱ្យអនុវត្តកម្មវិធីសិក្សាសាលារៀនជំនាន់ថ្មី ដោយមានចំនួនប្រាំទីតាំងស្ថិតនៅរាជធានីភ្នំពេញ និងខេត្ត។ ក្នុងនោះរួមមាន សាលាបឋមសិក្សាចំនួនបួន វិទ្យាល័យចំនួនប្រាំមួយ និងអនុវិទ្យាល័យចំនួនមួយ។
ទោះយ៉ាងណាអ្នកនាំពាក្យរូបនេះ ពុំបានឆ្លើយបញ្ជាក់ថា តើសាលាទាំងនោះ ដាក់ឱ្យអនុវត្តកម្មវិធីសិក្សាសាលាជំនាន់ថ្មី គ្រប់បន្ទប់ឬយ៉ាងណានោះទេ?។
លោក សម្យ កំសាន្ត នាយករងវិទ្យាល័យ ព្រះស៊ីសុវត្ថិ ទទួលបន្ទុកសាលាជំនាន់ថ្មី លើកឡើងថា អាណាព្យាបាលតវ៉ាទាក់ទិននឹងការបង់ថ្លៃសិក្សានេះ ព្រោះពួកគេពុំសូវយល់ច្បាស់ពីគោលការណ៍របស់សាលាជំនាន់ថ្មី។
លោក កំសាន្ត មានប្រសាសន៍ថា សាលាជំនាន់ថ្មីនៅវិទ្យាល័យ ព្រះស៊ីសុវត្ថិ តម្រូវឱ្យអាណាព្យាបាល បង់ប្រាក់ចំនួន២៨០ដុល្លារ ក្នុងមួយឆ្នាំ និងសម្រាប់អ្នកពុំមានលទ្ធភាពអាចដាក់ពាក្យស្នើសុំការអនុគ្រោះបាន។ លោកអះអាងថា នៅវិទ្យាល័យ ព្រះស៊ីសុវត្ថិ រាល់ឆ្នាំក៏តែងមានការតវ៉ាពីអាណាព្យាបាលផងដែរ ពាក់ព័ន្ធនឹងការបង់ប្រាក់នេះ ដោយសារពួកគេមិនសូវយល់ពីការសិក្សានៃសាលាជំនាន់ថ្មី។
លោក កំសាន្ត បន្ថែមថា វិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវត្ថិ បច្ចុប្បន្ននៅបន្តបែងចែងជាពីរ គឺសាលាជំនាន់ថ្មី និងសាលារដ្ឋធម្មតា ខណៈលោកអះអាងថា ហេតុដែលនាំឱ្យវិទ្យាល័យ ព្រះស៊ីសុវត្ថិ ពុំអាចផ្លាសប្ដូរទៅជាសាលាជំនាន់ថ្មីទាំងស្រុង ដោយសារតែប៉ះពាល់ដល់គ្រូបង្រៀនមួយចំនួនដែលអាចរកចំណូលបានដោយសារការបង្រៀនគួរក្រៅម៉ោង។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ជាក់ស្ដែង[វិទ្យាល័យ] ព្រះស៊ីសុវត្ថិដំបូងក៏ពិបាកចឹងដែរ។ ក្រោយយើងបង្ហាញលទ្ធផល ជាក់ស្ដែងឆ្នាំនេះសិស្សយើងជាប់អាហារូបករណ៍ មួយរយហាសិបប្រាំពីរនាក់ ទៅបរទេស ពេលនេះហើយដែលមហាជនទូទៅទទួលស្គាល់ពីគុណភាព»។
បើតាមនាយករងរូបនេះ ឱ្យដឹងថា សាលាជំនាន់ថ្មីនៅវិទ្យាល័យ ព្រះស៊ីសុវត្ថិ មានកូនសិស្សត្រឹម៣៦នាក់ប៉ុណ្ណោះ ក្នុងមួយបន្ទប់ និងសិស្សានុសិស្សសរុបជាង មួយពាន់បីរយនាក់ ខណៈសិស្សរៀនសាលារដ្ឋធម្មតា សរុបមាន បីពាន់នាក់កំពុងសិក្សា។ លោកបន្ថែមថា ក្នុងឆ្នាំនេះ មានអាណាព្យាបាលជាង២០នាក់ បានស្នើសុំអនុគ្រោះលើការបង់ប្រាក់ចូលរៀនសាលាជំនាន់ថ្មី។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ឪពុកម្ដាយខ្លះគាត់រត់កង់បី គាត់បង់មួយខែសាមសិបដុល្លារក៏បាន។ មានអ្នកខ្លះសូមអត់បង់សោះក៏មានដែរ ប៉ុន្តែចចារជាមួយគាត់អាចជួយអ្វីដល់សាលាបាន។ ខ្លះគាត់សុខចិត្តមកសម្អាតសាលា ហើយគិតលុយឱ្យគាត់ទៅ នេះជាការទទួលខុសត្រូវរបស់គាត់មួយដែរ»។
លោកស្រី អ៊ុក ឆាយ៉ាវី ប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ លើកឡើងថា ក្រសួងគួរពិនិត្យមើលលទ្ធភាពជាមុនសិន ក្រោយសម្រេចកែប្រែសាលារៀនណាមួយឱ្យក្លាយជាសាលាជំនាន់ថ្មី។ រដ្ឋគួរតែទទួលខុសត្រូវលើការសិក្សារបស់សិស្សានុសិស្សទាំងអស់ដែលរៀនសាសារដ្ឋ ដោយមិនតម្រូវឱ្យអាណាព្យាបាលបង់ប្រាក់សិក្សានោះទេ។
លោកស្រី យ៉ាវី មានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា ហាក់បីដូចជាដាក់បន្ទុកពលរដ្ឋខ្លួនឯងកាន់តែធ្ងន់ បើថានៅតែចឹងទៀត ខ្ញុំគិតថា ពេលខ្លះសិស្សអាចបោះបង់ការសិក្សាច្រើនជាងនេះ»៕