សុន្ទរកថាសកម្មជនល្បីព្រះនាមមួយអង្គគឺ ព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត ដែលថ្លែងទៅកាន់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិកាលពីថ្ងៃទី០២ ខែតុលា ត្រូវបានបង្អាក់ជាបន្តបន្ទាប់ដោយតំណាងកម្ពុជាអចិន្រ្តៃយ៍ប្រចាំទីក្រុងហ្សឺណែវ ដែលបាននិយាយថា ព្រះអង្គ សុវ៉ាត «មិនមែនជាសង្ឃពិតប្រាកដ» និងត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទ រំលោភសេពសន្ថវៈ និងបិរហារកេរិ៍្តប្រឆាំងនឹងព្រះអង្គ។ ព្រះអង្គ លួន សុវ៉ាតបានច្រានចោលបទចោទប្រកាន់ទាំងនេះ។
អស់រយៈពេលជាងមួយទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ ព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត បានមានសង្ឃដីកាដោយចំហដែលតំណាងឲ្យជនរងគ្រោះពីជម្លោះដីធ្លី ចូលរួមចំណែកកិច្ចប្រឹងប្រែងតាមដានរបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនានា និងបានចូលរួមបាតុកម្មគាំទ្រសកម្មជនដែលត្រូវបានចាប់ដាក់ក្នុងពន្ធនាគារ។ កាលពីខែមិថុនា ព្រះអង្គត្រូវបានផ្សឹកពីបទចោទប្រកាន់មានទំនាក់ទំនងមិនសមរម្យជាមួយនឹងស្រ្តីមួយចំនួន។ បទចោទប្រកាន់នេះត្រូវបានព្រះអង្គ លួន សុវ៉ាត និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលនិយាយថា ត្រូវបានជំរុញពីក្រោយដោយហេតុផលនយោបាយ។
អំឡុងពេលសម័យប្រជុំលើកទី៣១ នៃអង្គសន្និបាតទី៤៥ របស់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ លោក អាន សុខខឿន តំណាងអចិន្រ្តៃយ៍កម្ពុជាប្រចាំការិយាល័យអង្គការសហប្រជាជាតិនៅទីក្រុងហ្សឺណែវ បានព្យាយាមរារាំងព្រះអង្គលួន សុវ៉ាតចំនួនបីលើក នៅពេលព្រះអង្គត្រូវបាននិមន្តជាវាគ្មិនថ្លែងសុន្ទរកថា ដោយចោទសួរពីភាពស្របច្បាប់នៃអង្គការដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងព្រះអង្គលួន សុវ៉ាត គឺអង្គការពិភពលោកប្រឆាំងនឹងការធ្វើទារុណកម្ម (World Organization Against Torture) និងភាពស្របច្បាប់ជាព្រះសង្ឃរបស់ព្រះអង្គលួន សុវ៉ាតផ្ទាល់។
នៅពេលអនុប្រធានក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិបានអនុញ្ញាតឲ្យរូបលោកនិយាយជាលើកទីពីរ លោក សុខឃឿន បានចោទសួរថា៖ «ប្រសិនបើគាត់ជាសមាជិកអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលហេតុអ្វីបានជាគាត់មានតួនាទីជាព្រះសង្ឃ?»
បន្ទាប់ពីព្រះអង្គ លួន សុវ៉ាត បានណែនាំខ្លួនជាលើកទីបី លោក សុខឃឿន ត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យនិយាយសាជាថ្មី។
លោកបាននិយាយថា៖ «យើងសូមចោទសួរពីតំណែងនិងភាពស្របច្បាប់នៃតំណាងរូបនេះ និងពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយនេះ។យោងទៅតាមព័ត៌មានដែលរដ្ឋាភិបាលបញ្ជូនមកខ្ញុំគាត់មិនមែនជាព្រះសង្ឃពិតប្រាកដនោះទេគាត់ត្រូវបានផ្សឹកនៅកម្ពុជារួចទៅហើយ។ទីពីរគាត់ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទរំលោភសេពសន្ថវៈនិងបរិហារកេរ្តិ៍ យោងទៅតាមមាត្រាទី២៣៩និង៣០៥នៃច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា»។
ទោះបីជាមានការបង្អាក់ជាច្រើនលើកច្រើនសារពីសំណាក់ លោក សុខឃឿន យ៉ាងណាក្តី អនុប្រធានអង្គការសហប្រជាជាតិបានអនុញ្ញាតឲ្យព្រះអង្គលួន សុវ៉ាត បន្តថ្លែងសុន្ទរកថា ដោយនិយាយថា ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិមិនមែនជាកន្លែងសម្រាប់ពិភាក្សាបញ្ហាចោទប្រកាន់ទាំងនេះនោះទេ។
ព្រះអង្គលួន សាវ៉ាត បានថ្លែងប្រាប់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិពីស្ថានភាពចុះដុនដាបនៃសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
ព្រះអង្គមានសង្ឃដីកាថា៖ «ពួកគេកំពុងតែបំផ្លាញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមិនមានការបោះឆ្នោតដោយសេរីមិនមានសេរីភាពនៅក្នុងការបញ្ចេញមតិយោបល់មិនមានសេរីភាពនៅក្នុងការជួបជុំ។សកម្មជនមួយចំនួនត្រូវបានចាប់ខ្លួនធ្វើទារុណកម្មនិងបានរត់ភៀសខ្លួនទៅក្រៅប្រទេស។អាត្មាខ្ញុំនិងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សដទៃទៀតកំពុងកត់ត្រាទុកនូវការរំលោភបំពានទាំងនេះ»។
មុនពេលអនុប្រធានអង្គការសហប្រជាជាតិបានប្រាប់ព្រះអង្គថា ព្រះអង្គអស់ពេលសម្រាប់ធ្វើសង្ឃដីកា ព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត មានសង្ឃដីកាថា ៖ «យើងត្រូវបានជំរុញដោយក្តីប្រាថ្នាចង់បានសន្តិភាព និងយុត្តិធម៌។អាត្មាសូមអំពាវនាវដល់សហគមន៍អន្តរជាតិឲ្យបន្តជួយសង្រ្គោះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ»។
មុនពេលសុន្ទរកថារបស់ព្រះអង្គលួន សាវ៉ាតទៅកាន់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ លោកស្រី Rhona Smith អ្នករាយការណ៍ពិសេសពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាក៏បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភជុំវិញកង្វះការវិវត្តទៅមុខនៃកំណត់ត្រាសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ លោកស្រីបានលើកឡើងពីការឃុំខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ និងការកើនឡើងនៃការចាប់ខ្លួនសមាជិកគណបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជា ការបំពានសិទ្ធិនៃការប្រមូលផ្តុំ និងការបញ្ចេញមតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាដោយកងសន្តិសុខប្រឆាំងនឹងបាតុករ។
លោក អាន សុខខឿន តំណាងអចិន្រៃយ៍កម្ពុជាទៅកាន់អង្គការសហប្រជាជាតិ បានបដិសេធការលើកឡើងរបស់អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ។
ដោយយោងទៅលើបញ្ជីស្តីពីសមិទ្ធផលនាពេលថ្មីៗនេះរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស លោក សុខឃឿន បាននិយាយថា៖ «អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិលោក [Antonio] Guterres បានសង្កត់ធ្ងន់ថាយើងមិនអាចធ្វើការជ្រើសរើសនៅពេលនិយាយពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនោះទេ។ជាអកុសលរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់អ្នករាយការណ៍ពិសេសគឺប្រាសចាកពីវិធានទូទៅដោយសារតែមានភាពលម្អៀងតែម្ខាងនិងផ្តោតទៅលើសិទ្ធិជនស៊ីវិលនិងសិទ្ធិនយោបាយ ស្របពេលដែលការវិវត្តវិជ្ជមានដទៃទៀតមិនត្រូវបានរាយការណ៍»។
កាលពីថ្ងៃទី០២ ខែតុលា អ្នកនាំពាក្យតុលាការខេត្តសៀមរាប លោក ជួន សុបញ្ញា បាននិយាយថា តុលាការបានចោទប្រកាន់ព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត ពីបទរំលោភសេពសន្ថវៈ និងបរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណៈ និងថាចៅក្រមស៊ើបអង្កេតកំពុងដំណើរការរឿងក្តីនេះ។
យោងទៅតាមមាត្រា ២៣៩ នៃច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌ ទោសពីបទរំលោភសេពសន្ថវៈមានស្ថានទម្ងន់ទោសជាប់ពន្ធនាគារពី ០៥ទៅ១០ឆ្នាំ និងផាកពិន័យជាប្រាក់ពី០៤ទៅ១០លានរៀល។
ព្រះតេជគុណ លួន សាវ៉ាតបានបដិសេធបទចោទប្រកាន់ប្រឆាំងនឹងព្រះអង្គ ដោយមានសង្ឃដីកាថា បទចោទប្រកាន់ទាំងនោះត្រូវបានធ្វើឡើងក្រោមឥទ្ធិពលនយោបាយរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលជាគណបក្សដឹកនាំប្រទេស។
ព្រះតេជគុណ សុវ៉ាត បានសង្ឃដីកាតាមកម្មវិធីផ្ញើសារ Facebook Messenger ពីប្រទេសស្វីស ទីដែលព្រះអង្គទទួលបានសិទ្ធិជ្រកកោនផ្នែកនយោបាយថា៖ «បទចោទប្រកាន់ទាំងនោះគឺត្រូវបានជំរុញដោយនយោបាយហើយមិនមានអ្វីប្លែកនោះទេពីព្រោះតុលាការកម្ពុជាគ្រាន់តែស្តាប់តាមអ្នកនយោបាយប៉ុណ្ណោះ»។
ព្រះតេជគុណ លួន សាវ៉ាត បានលើកឡើងថា ព្រះអង្គបានចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជាកាលពីខែឧសភា នៅពេលព្រះអង្គបានរកឃើញថា តុលាការបានចាប់ផ្តើមធ្វើការស៊ើបអង្កេតបឋមទៅលើសារជាសំឡេងបែកធ្លាយ ដោយព្រះអង្គបានគង់ជាជនភៀសខ្លួនរយៈពេលមួយខែនៅប្រទេសថៃ មុនពេលទទួលបានសិទ្ធិជ្រកកោន។
ព្រះតេជគុណបានបន្តថា ការរំលោភបំពានការបញ្ចេញមតិដោយសេរីគឺ កាន់តែអាក្រក់ឡើងនៅពេលដែលតំណាងកម្ពុជាបានធ្វើដូចនេះក្នុងបរិស្ថានប្រជាធិបតេយ្យនៅក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ។
ព្រះតេជគុណមានសង្ឃដីកាថា៖ «គាត់ [លោកអានសុខឃឿន] បានអះអាងថាកម្ពុជាមានកំណត់ត្រាសិទ្ធិមនុស្សល្អប៉ុន្តែតាមពិតគឺថាគាត់បានរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សនៅមុខអង្គការសហប្រជាជាតិតែម្តង»។
ព្រះតេជគុណបានបន្តថា៖ «គាត់បានរារាំងអាត្មា ពីព្រោះគាត់ព្យាយាមលាក់បាំងការពិតពីពិភពលោកនិងក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិដោយនិយាយថាកម្ពុជាមិនបានរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្ស មិនបានរំលាយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ និងមិនបានបំផ្លាញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ»។
លោកស្រី ចក់ សុភាព នាយិកាមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បាននិយាយថា ការព្យាយាមរបស់លោក សុខឃឿន នៅក្នុងការបំបិទសំឡេងព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត អំឡុងពេលអនុញ្ញាតឲ្យមានការថ្លែងពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល «បង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ថែមទៀតពីការចាត់គោលដៅទៅលើអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងក្រុមគាំពារសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា»។
លោកស្រីបានបន្តថា ការព្យាយាមបំបិទសំឡេងនេះបង្កផលប៉ះពាល់ខ្លាំង ជាពិសេសបន្ទាប់ពីក្រុមប្រឹក្សាបានដឹងឮពីអ្នកស្រី Rhona Smith និងតំណាងក្រុមប្រឹក្សាទៅកាន់ប្រទេសមួយចំនួនដទៃទៀតបានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងចំពោះសេរីភាពនៅក្នុងការបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជា។
លោកស្រី សុភាព បាននិយាយថា៖ «រដ្ឋាភិបាលត្រូវគោរពសិទ្ធិនៅក្នុងការបញ្ចេញមតិដោយសេរីស្របជាមួយនឹងកាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុស្ស និងគួរតែប្រើប្រាស់ការពិភាក្សាជាមួយនឹងក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សជាឱកាសមួយដើម្បីលើកកម្ពស់ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សមិនមែនបំបិទសំឡេងអង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងក្រុមគាំពារសិទ្ធិមនុស្សនោះទេ»។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយកាលពីថ្ងៃទី០៣ ខែមិថុនា ក្រុមប្រឹក្សាគណៈសង្ឃនៅខេត្តសៀមរាបបានសរសេរថា ក្រុមប្រឹក្សាសម្រេចផ្សឹកព្រះអង្គ លួន សុវ៉ាត បន្ទាប់បានឃើញខ្សែអាត់សំឡេងចំនួនបួនត្រូវបានបង្ហោះលើទំព័រហ្វេសប៊ុក។ ខ្សែអាត់សំឡេងទាំងនោះមានសំឡេងព្រះសង្ឃប្រើប្រាស់ភាសាសន្ទនាពាក់ព័ន្ធផ្លូវភេទជាមួយនឹងស្រ្តីចំនួនបួននាក់ ទោះបីជាមិនមានការបញ្ជាក់ថា សំឡេងបុរសនៅក្នុងសំឡេងខ្សែអាត់សំឡេងនោះជាសំឡេងរបស់ព្រះតេជគុណលួន សុវ៉ាត ក៏ដោយ។
នាគ្រានោះ ព្រះអង្គ លួន សុវ៉ាត កំពុងគង់នៅវត្តស្លែងក្នុងស្រុកជីក្រែង ខេត្តសៀមរាប។
ប្រធានគណៈសង្ឃប្រចាំខេត្តសៀមរាប ព្រះតេជគុណ ជុំ គឹមឡេង មានសង្ឃដីកានៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថា៖ «ប្រសិនបើ លួន សុវ៉ាត នៅស្លៀកស្បង់ជីពរ ដូចជា ព្រះសង្ឃទូទៅ អាត្មាសូមស្នើទៅគណៈសង្ឃ និងអាជ្ញាធរឲ្យចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់»។
តុលាការខេត្តសៀមរាបបានធ្វើការស៊ើបអង្កេតរឿងក្តីរំលោភសេពសន្ថវៈប្រឆាំងនឹងព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត កាលពីចុងខែឧសភា បន្ទាប់ពីស្រ្តីម្នាក់បានឮខ្សែអាត់សំឡេង ហើយបានដាក់ពាក្យបណ្តឹង។ នេះបើយោងទៅតាមមន្រ្តីប៉ូលិស។
លោកស្រី ដួង ថាវរី ស្នងការរងនគរបាលខេត្តសៀមរាប បានលើកឡើងកាលពីគ្រានោះថា ជនរងគ្រោះម្នាក់បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងប្រឆាំងសកម្មជនសង្ឃអង្គនេះ បន្ទាប់ពីដឹងថា រឿងរបស់ខ្លួនត្រូវបានបង្ហោះជាសាធារណៈតាមបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក។
លោកស្រីបាននិយាយថា៖ «ករណីរំលោភសេពសន្ទវៈនេះបានកើតឡើងកាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះប៉ុន្តែនាងបានដាក់ពាក្យបណ្តឹងពីព្រោះមានការបរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណៈមកលើនាងដែលត្រូវបានបង្ហោះនៅលើហ្វេសប៊ុក។ដូច្នេះ នាងក៏សម្រេចដាក់ពាក្យបណ្តឹងមកកាន់មន្រ្តីនរគបាលរបស់យើង»៕
