អ្នកភូមិជនជាតិដើមភាគតិចកួយនៅស្រុកឆែប ខេត្តព្រះវិហារ បានបួងសួងដល់ព្រលឹងបុព្វការីជន និងបានរៀបចំធ្វើ«ពិធីសែនព្រេន»ដើម្បីដាក់បណ្ដាសាលើបុគ្គលមានអំណាច ដែលក្នុងនោះរួមទាំងមន្ត្រីបរិស្ថានផង ដែលពួកគេនិយាយថា បានរំលោភសិទ្ធិដីធ្លីរបស់ពួកគេ។
ក្រុមអ្នកភូមិជនជាតិដើមភាគតិចកួយប្រមាណ៥០នាក់ បានស្រែកដាក់បណ្ដាសានៅក្នុងឃ្លីបវីដេអូមួយនៃពិធីដែលត្រូវបានបង្ហោះនៅលើហ្វេសប៊ុក កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែសីហា ដែលនិយាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «យើងកំពុងជួបការលំបាក មានជនដែលមានអំណាចនាំគ្នាមកទន្រ្ទានរំលោភបំពានលើដីធ្លីរបស់យើង»។ «ប្រសិនបើបុគ្គលមានអំណាចណាម្នាក់នៅតែបន្តរំលោភបំពានទៀត សូមព្រលឹងលោកតា ដងផ្លិត លោកតា ត្រឹប កាច់បំបាក់ករបស់ពួកគេ ។ ប្រសិនបើពួកគេមកតាមផ្លូវទឹក សូមឱ្យលិចទូក បើពួកគេមកតាមផ្លូវគោក សូមឱ្យក្រឡាប់ឡាន ហើយបើសិនពួកគេមកតាមយន្តហោះ សូមឱ្យធ្លាក់យន្តហោះ»។
ពិធីសែនព្រេននេះបានកើតឡើងបន្ទាប់ពីមន្ត្រីបរិស្ថានបានហាមឃាត់អ្នកភូមិមកពីឃុំឆែប២ មិនឱ្យចូលធ្វើចម្ការនៅលើដីកាន់កាប់ជាប្រពៃណីរបស់ពួកគេ នៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រះរកា ។ នេះបើយោងតាមសមាជិកសហគមន៍ និងមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលបានប្រាប់ ខេមបូចា។
លោក សុង ចន្ទសុជាតិ ប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តព្រះវិហារ បានប្រាប់ ខេមបូចា ថា មន្ទីររបស់លោកពិតជាមានផែនការដើម្បីសាងសង់ក្រោលគោមួយកន្លែងដើម្បីបង្កាត់ពូជគោ សម្រាប់ក្រុមគ្រួសាររបស់មន្ត្រី ដោយលោកបានបន្ថែមថា ប្រជាជនជនជាតិដើមភាគតិចមិនមានសិទ្ធិក្នុងការរារាំងមិនឱ្យក្រុមមន្ត្រីធ្វើដូច្នេះបានទេ។
លោក សុជាតិ បាននិយាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ពួកគេមិនចង់ឱ្យយើងសាងសង់។ វាជាដីនៅក្នុងតំបន់អភិរក្ស ហេតុអ្វីបានជាយើងមិនអាចសាងសង់វាបាន?»។ លោកបន្តថា៖ «ក្រោលគោនោះតូចទេ មិនធំទេ»។
ប៉ុន្តែ លោកបានទទួលស្គាល់ថា លោកមិនបានដឹងពីទំហំពិតប្រាកដទេ ពីព្រោះក្រោលគោនោះមិនទាន់ត្រូវបានសាងសង់នៅឡើយទេ។
សមាជិកសហគមន៍និយាយថា ពួកគេបានចូលទៅក្នុងព្រៃកាលពីពាក់កណ្ដាលខែសីហា ដើម្បីព្យាយាមរុះរើក្ដារឈើដែលគេប្រើប្រាស់ដើម្បីសាងសង់ក្រោលគោចេញ ។
អ្នកភូមិជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ឈ្មោះ សោម ណៃ បាននិយាយថា មន្ត្រីមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តបានកាត់យកដីប្រមាណ២០ហិកតានៃតំបន់ដែលត្រួតស៊ីគ្នានឹងតំបន់ដែលត្រូវបានអាស្រ័យផលតាមបែបប្រពៃណីដោយសមាជិកសហគមន៍។
លោក ណៃ បាននិយាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ចំពោះខ្ញុំ ការលំបាកជាមួយមន្ទីរបរិស្ថានគឺថា អ្នកភូមិពិបាកក្នុងការធ្វើចម្ការ និងប្រើប្រាស់អនុផលព្រៃឈើពីធនធានធម្មជាតិ»។ លោកបន្តថា៖ «ប្រជាជនមិនហ៊ានសូម្បីចូលទៅកាន់ចម្ការរបស់ពួកគេ។ អ្វីដែលប្រជាជនចង់បាន គឺកុំឱ្យពួកគេសាងសង់កន្លែងចិញ្ចឹមគោ និងទុកដីនោះឱ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយ»។
លោក ណៃ និងអ្នកភូមិផ្សេងទៀតបាននិយាយថា ចាប់តាំងពីក្រសួងបរិស្ថានបានមកដល់តំបន់នេះនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨ ជនជាតិដើមភាគតិចបានរងគ្រោះកាន់តែខ្លាំងជាងមុន។ ពួកគេនិយាយថា ពួកគេបានប្រើប្រាស់ដីធ្លីនេះតាំងពីតំបន់ការពារនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ២០១៦មកម្ល៉េះ។
តំណាងជនជាតិដើមភាគតិចកួយម្នាក់ទៀតមកពីឃុំឆែប២ ដែលសុំមិនបញ្ចេញអត្តសញ្ញាណ បាននិយាយថា មន្ត្រីបរិស្ថានធ្លាប់បានព្យាយាមសាងសង់ក្រោលគោនៅក្នុងតំបន់ការពារ កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំទៅមិញ ប៉ុន្តែ អ្នកភូមិប្រមាណ១០០នាក់នៅក្នុងសហគមន៍បាននាំគ្នារុះរើក្រោលគោនោះចោលវិញ។ មន្ត្រីបានប្រាប់ពួកគេថា ពួកគេបានសុំការអនុញ្ញាតពីក្រសួងបរិស្ថានដើម្បីសាងសង់នៅក្នុងតំបន់ការពារ ប៉ុន្តែសមាជិកសហគមន៍និយាយថា ពួកគេមិនដែលបានទទួលការជូនដំណឹងជាមុនឡើយ។
អ្នកភូមិដដែលបាននិយាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ពួកគេអាចពង្រីកគ្រប់កន្លែងដែលពួកគេចង់ពង្រីក ប៉ុន្តែសូមកុំមកប៉ះពាល់ដីដែលប្រជាជនធ្វើចម្ការ»។ អ្នកភូមិម្នាក់នោះបន្តថា៖ «សូមមេត្តាក្រសួងបរិស្ថាន យើងសង្ឃឹមថាក្រសួងយល់ពីទំនៀមទម្លាប់របស់ជនជាតិដើមភាគតិច»។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថានថ្មី លោក អ៊ាង សុផល្លែត មិនអាចទាក់ទងសុំការអធិប្បាយបានទេ។
យោងតាមអនុក្រឹត្យដែលចេញកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ដីជាង១លានហិកតានៅក្នុងខេត្តចំនួន ១៣ត្រូវបានពង្រីកដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងរបៀងជីវចម្រុះ ដែលបានបង្កើតឡើងកាលពីឆ្នាំ២០១៧ ។
តំណាងជនជាតិដើមភាគតិចកួយ បាននិយាយថា ពួកគេក៏បានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅកាន់អភិបាលខេត្តព្រះវិហារ កាលពីច្រើនសប្ដាហ៍មុនរួចហើយដែរ អំពីការពង្រីកព្រំដែនតំបន់ការពារ ប៉ុន្តែពុំទាន់បានទទួលការឆ្លើយតបណាមួយនៅឡើយទេ។
អភិបាលខេត្តព្រះវិហារ លោក គីម ឫទ្ធី មិនអាចទាក់ទងសុំការអធិប្បាយបានទេ ។
លោក ផាវ ឈឿន មេភូមិដងផ្លិត បានបញ្ជាក់ប្រាប់ ខេមបូចា ថា វាជាការពិតដែលថា ក្រសួងបរិស្ថានមិនអនុញ្ញាតឱ្យប្រជាជនធ្វើចម្ការ ឬចូលទៅក្នុងព្រៃដើម្បីរកផលអនុផលព្រៃឈើ។
លោកប្រធានភូមិបានលើកឡើងថា៖ «វាជាតំបន់ដែនជម្រកសត្វព្រៃ ហើយ[ក្រសួងបរិស្ថាន]និយាយថា ពួកគេគឺជាអ្នកការពារ។ ប្រជាជនមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើចម្ការនៅទីនោះទេ»។ លោកបន្តថា៖ «វាជាការពិត ក្រសួងបរិស្ថានគំរាមប្រជាជនមិនឱ្យប្រជាជនធ្វើចម្ការទេ។ ប្រសិនបើពួកគេធ្វើចម្ការ ពួកគេនឹងត្រូវចាប់ខ្លួន និងបញ្ជូនទៅពន្ធនាគារ»។
លោក ឈៀន ចិន មេឃុំឆែប២ បានថ្លែងថា ប្រជាជន១០គ្រួសារកំពុងធ្វើចម្ការនៅលើដីទំនាស់ និងថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមិនមានសិទ្ធិមិនឱ្យមន្ត្រីបរិស្ថានសាងសង់ក្រោលគោនិងវាលស្មៅនៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃនោះទេ។
លោកបានបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ពួកគេមិនបានកំណត់ព្រំដែនដីទេ ដូច្នេះពួកគេមិនដឹង ពីព្រោះវាជាដែនជម្រកសត្វព្រៃ ហើយពួកគេទើបតែបានជូនដំណឹងមកយើងនៅពេលក្រោយមកទៀត»។ លោកបន្តថា៖ «ប្រជាជនមិនយល់ព្រម ។ ពួកគេស្នើសុំឱ្យដកគម្រោងនេះចេញវិញ»។
លោកបានកត់សម្គាល់ថា ក្រសួងបរិស្ថានបានកាន់កាប់តំបន់នេះនៅឆ្នាំ២០១៨ ប្រជាជនបានធ្វើចម្ការវិលជុំតាមប្រពៃណី ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីពេលនោះមក ពួកគេមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូលធ្វើចម្ការនៅក្នុងដែនជម្រកសត្វទៀតឡើយ ។
លោក ចិន ឱ្យដឹងថា៖ «ក្នុងនាមអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន វាពិបាកណាស់។ ម្ខាងជាច្បាប់ ហើយម្ខាងទៀតជាប្រជាពលរដ្ឋ។ យើងមិនដឹងថាត្រូវសម្រេចយ៉ាងណាទេ»។
ជនជាតិដើមភាគតិចកួយនៅក្នុងឃុំឆែប២ មិនមានបណ្ណកម្មសិទ្ធិកាន់កាប់ដីរួមសហគមន៍ ដើម្បីទទួលស្គាល់ការទាមទារសិទ្ធិលើដីជាប្រពៃណីរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់នេះឡើយ ចំណែកអ្នកផ្សេងទៀតក៏ពុំមានបណ្ណកម្មសិទ្ធិប្រភេទណាមួយដែរ។
ប៉ុន្តែ លោក ចិន បាននិយាយថា លោកសង្ឃឹមថា អនុក្រឹត្យលេខ២៤៥ ដែលចេញកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំកន្លងទៅ ដែលធ្វើឡើងដើម្បីបង្កើតតំបន់សហគមន៍ និងផ្ដល់បណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីសម្រាប់ដីជិតមួយលានហិកតានៅក្នុងតំបន់ការពារ នឹងអនុញ្ញាតឱ្យជនជាតិដើមភាគតិចទទួលបានការទទួលស្គាល់ពីសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លីរបស់ពួកគេ។ ប៉ុន្តែក្រមបរិស្ថានថ្មី ដែលដាក់បញ្ចូលនូវច្បាប់អភិរក្ស និងដែលត្រូវបានអនុម័តកាលពីដើមឆ្នាំ បានលុបចោលនូវពាក្យ«ជនជាតិដើមភាគតិច» និងប្រើពាក្យ«សហគមន៍មូលដ្ឋាន» ជំនួសវិញ ដែលនាំឱ្យមានការព្រួយបារម្ភពីក្រុមការពារសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចថា ការទាមទារកម្មសិទ្ធិដីធ្លីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចអាចនឹងមានទម្ងន់កាន់តែខ្សោយជាងមុនថែមទៀត។
ជនជាតិដើមភាគតិចកួយនៅក្នុងខេត្តព្រះវិហារ កន្លងមក ធ្លាប់បានធ្វើពិធីដាក់បណ្ដាសាទៅលើក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍ចិនដែលរារាំងពួកគេមិនឱ្យចូលទៅដីចម្ការរបស់ពួកគេ។ កាលពីខែមុន នៅក្នុងខេត្តក្រចេះ អ្នកភូមិមកពីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចក្រោល បានដុតទីស្នាក់ការបរិស្ថានមួយ បន្ទាប់ពីមន្ត្រីនៅទីនោះត្រូវបានចោទប្រកាន់ថា បានរារាំងប្រជាជនមិនឱ្យចូលទៅកាន់ចម្ការរបស់ពួកគេ នៅក្រោយពេលដែលគេពង្រីកផ្ទៃដីនៃតំបន់ការពារ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Ethnic Kuy Put Curse on Environment Officials Building Cow Stable in Wildlife Sanctuary
