រដ្ឋជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិមួយចំនួនបានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាស្តារឡើងវិញនូវលំហសេរីភាពពលរដ្ឋនិងនយោបាយ ព្រមទាំងសិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ខណៈដែលមន្ត្រីកម្ពុជាឆ្លើយតបថា ពលរដ្ឋស៊ីវិលត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យអនុវត្តសិទ្ធិ«បញ្ចេញមតិជាសាធារណៈដោយគ្មានការរឹតត្បិត» ឡើយ ។
កាលពីថ្ងៃពុធ ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិនៅទីក្រុងហ្សឺណែវ បានធ្វើការត្រួតពិនិត្យឡើងវិញជាសាកលតាមកាលកំណត់លើកទី៤៦ មកលើប្រទេសកម្ពុជា ដែលកិច្ចប្រជុំនេះមានរយៈពេល ៣ម៉ោង ។ សហរដ្ឋអាមេរិកបានទាមទារឱ្យកម្ពុជាដោះលែងជនទាំងឡាយ«ដែលត្រូវបានចាប់ដាក់ឃុំឃាំងដោយអយុត្តិធម៌ដោយសារការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្សនិងសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពួកគេ» ក្នុងនោះរាប់បញ្ចូលទាំងលោក កឹម សុខា អតីតមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង និងមេធាវីជនជាតិខ្មែរសញ្ជាតិអាមេរិកាំង អ្នកនាង សេង ធារី ត្រូវបានរកឃើញថាមានទោសពីបទរួមគំនិតក្បត់និងញុះញង់ដើម្បីផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល ។
តំណាងសហរដ្ឋអាមេរិក អ្នកស្រី Kaitlin Sandin បាននិយាយយ៉ាងដូច្នេះ៖ «យើងទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគោរពឱ្យបានពេញលេញនូវសិទ្ធិពលរដ្ឋនិងសិទ្ធិនយោបាយ ព្រមទាំងស្តារឡើងវិញនូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពហុបក្ស» ។
អ្នកស្រីបានស្នើសុំឱ្យកម្ពុជាលុបចោលវិញនូវច្បាប់វិសោធនកម្មទៅលើច្បាប់បោះឆ្នោត ដែលបានរឹតត្បិតការចូលរួមផ្នែកនយោបាយនិងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ សេរីភាពក្នុងការប្រមូលផ្ដុំគ្នាដោយសន្តិវិធី និងសេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគម ។ អ្នកស្រី Sandin បានលើកឡើងថា កម្ពុជាក៏គួរធានាផងដែរថា សេចក្ដីព្រាងច្បាប់ដែលកំពុងរង់ចាំការអនុម័តត្រូវបានកែសម្រួលឱ្យស្របទៅតាមកាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិរបស់កម្ពុជា នៅមុនពេលដែលគេអនុម័តច្បាប់ទាំងនោះ ។ សេចក្ដីព្រាងច្បាប់ទាំងនេះ រួមមាន ច្បាប់ស្ដីពីឧក្រិដ្ឋកម្មនៅលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណែត ច្បាប់សន្តិសុខនៅលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណែត និងច្បាប់ស្ដីពីសិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន ។
ជាការឆ្លើយតប លោក កែវ សុទ្ធិ ប្រធានគណៈប្រតិភូនិងជាអនុប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានប្រាប់អង្គការសហប្រជាជាតិថា កម្ពុជាប្ដេជ្ញាចិត្តរឹងមាំក្នុងការលើកកម្ពស់ភាពជាដៃគូពិតប្រាកដជាមួយអង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅក្នុងគ្រប់វិស័យនៃការអភិវឌ្ឍសង្គម និងបានគាំទ្រសកម្មភាពរបស់សកម្មជនសង្គម សកម្មជនសហជីព និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស ។ លោកបាននិយាយថា៖ «នៅពេលសកម្មភាពនានាក្លាយជាបទឧក្រិដ្ឋ និងគំរាមកំហែងដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម និងប៉ះពាល់ដល់ប្រយោជន៍សាធារណៈ អ្នកប្រព្រឹត្តត្រូវតែចាប់ឱ្យទទួលខុសត្រូវ ។» លោកបានបន្ថែមថា ពលរដ្ឋកម្ពុជាគ្រប់រូបមានសិទ្ធិអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែ លោកបន្ថែមថា ការអនុវត្តសិទ្ធិនិងសេរីភាពនេះត្រូវភ្ជាប់ជាមួយនឹងទំនួលខុសត្រូវ ដើម្បីធានាថា សកម្មភាពទាំងនោះស្របទៅតាមច្បាប់ ។
លោក សុទ្ធិ បាននិយាយថា៖ «កម្ពុជាជឿជាក់យ៉ាងមុតមាំទៅលើប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ដែលត្រូវបានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់យើង» ។ លោកបានកត់សម្គាល់ថា ការបោះឆ្នោតសាកលឆ្នាំ២០២៣ ត្រូវបានធ្វើឡើង«ដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ សន្តិវិធី និងតម្លាភាព» ជាមួយនឹងអត្រាអ្នកបោះឆ្នោតដល់ទៅ ៨៤,៥% ។
លោក សុទ្ធិ បាននិយាយថា៖ «រដ្ឋធម្មនុញ្ញយើងបានចែងពីសិទ្ធិទាំងនេះនៅក្រោមមាត្រា ៤១ ដោយធានាសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ» ។
លោកបានបន្ថែមថា អង្គភាពសារព័ត៌មានជាង ២០០០អង្គភាព និងអ្នកសារព័ត៌មាន ១០.០០០នាក់ ក្នុងនោះរួមបញ្ចូលទាំងអ្នកដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលផងដែរ បាននិងកំពុង«ធ្វើការងារដោយសេរី» នៅក្នុងទម្រង់ប្រពៃណី និងឌីជីថល «ដោយគ្មានការឃ្លាំមើល នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣» ។
លោក សុទ្ធិ បាននិយាយថា កម្ពុជាមានគណនីបណ្ដាញសង្គមដែលបានចុះឈ្មោះច្រើនជាង ១១លានគណនី ដែលតំណាងឱ្យ ៦៥% នៃចំនួនប្រជាជនសរុប ដែលអនុញ្ញាតឱ្យប្រជាជនទទួលបានព័ត៌មានចម្រុះដ៏សម្បូរបែប ព្រមទាំងបញ្ចេញមតិរបស់ពួកគេដោយសេរីនិងគ្មានដែនកំណត់ ។
លោកក៏បានឆ្លើយតបទៅនឹងអត្ថាធិប្បាយរបស់សរដ្ឋអាមេរិក អង់គ្លេស ថៃ មិចស៊ិក និងប្រេស៊ីល ដែលទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាស៊ើបអង្កេតនិងផ្ដន្ទាទោសជនល្មើសដែលប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មទាក់ទងនឹងប្រតិបត្តិការឆបោកតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណែត ។
លោកបានបន្តថា៖ «រដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដាក់លើបញ្ហានេះយ៉ាងហ្មត់ចត់ ហើយយើងសង្ឃឹមថា សេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីសន្តិសុខនៅលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណែតនឹងផ្ដល់លទ្ធភាពដល់យើងច្រើនបន្ថែមទៀតក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងបទឧក្រិដ្ឋបែបនេះ» ។
«ការសម្រេចបានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស គឺជាដំណើរមួយដែលបន្តរហូត ។ ជានិច្ចកាល យើងប្ដេជ្ញាចិត្តសម្រេចឱ្យបានលទ្ធផលកាន់តែប្រសើរជាងមុនដើម្បីប្រជាជន ហើយយើងយល់ពីភាពចាំបាច់ដើម្បីបន្តទទួលបាននូវទំនុកចិត្តផ្នែកនយោបាយពីប្រជាជនរបស់យើង និងពីពិភពលោក ។»
ប្រធានអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស អាដហុក លោក នី សុខា បានគាំទ្រមតិរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ ដែលបានលើកឡើងពីលំហសេរីភាពពលរដ្ឋដែលត្រូវបានរឹតត្បិត និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិក្នុងការចូលរួមក្នុងជីវភាពនយោបាយ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលបានអះអាងថាបញ្ហាទាំងអស់នោះគឺជាការអនុវត្តច្បាប់។
លោកបាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំគិតថា អ្វីដែលភាគីពាក់ព័ន្ធបានលើកឡើងនឹងប៉ះពាល់ដល់កេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់រដ្ឋាភិបាល ហើយវានឹងធ្វើឱ្យវិនិយោគិននៃប្រទេសមួយចំនួនដែលគេចង់រកស៊ីក្នុងប្រទេស គេមានការខ្លាចរអា មិនចង់មករកស៊ី [វិនិយោគនៅកម្ពុជាទេ]» ។ ដោយលោកបន្ថែមថា៖ «ប្រសិនបើយើងនៅតែមិនស្ដារសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញទេ ច្រើន ឬតិច រដ្ឋាភិបាលនឹងជួបឧបសគ្គនៅពេលអនាគត» ។
លោក Wesley Holzer មន្ត្រីកិច្ចការសាធារណៈរបស់ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា បាននិយាយនៅក្នុងសារអ៊ីមែល ថា ឯកអគ្គរដ្ឋទូតដែលផុតអាណត្តិ លោក Patrick Murphy ដែលបានជួបជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ បានទាមទារទៅកាន់អាជ្ញាធរកម្ពុជា ឱ្យបើកឡើងវិញនូវ«លំហសេរីភាពពលរដ្ឋ នយោបាយ និងសារព័ត៌មានដែលបានរួមតូច» នៅក្នុងប្រទេសនេះ ។
លោក Wesley បានសរសេរថា៖ «លោកបានបញ្ជូនសារអំពីការប្ដេជ្ញាចិត្តមុតមាំរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះប្រជាជនកម្ពុជា និងបំណងប្រាថ្នារបស់ពួកគេដែលចង់ឱ្យប្រទេសរីកចម្រើន មានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងឯករាជ្យ ដែលសំឡេងទាំងអស់ត្រូវបានស្ដាប់ និងគោរព» ។
លោក Wesley បានបន្ថែមថា៖ «លោក៏បានអំពាវនាវឱ្យមានស្តង់ដារខ្ពស់សម្រាប់សិទ្ធិការងារ ការគោរពសេរីភាពនៃការបង្កើតសមាគម និងដំណើរការបោះឆ្នោតមួយដែលប្រជាជនកម្ពុជាគ្រប់រូបអាចរីករាយក្នុងការអនុវត្តសិទ្ធិនយោបាយរបស់ពួកគេ» ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Restore Civic, Political Space and Release Kem Sokha, UN Member States Urge Cambodia
