តំណាងអចិន្ត្រៃយ៍របស់កម្ពុជាប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិបានទាត់ចោលការលើកឡើងរបស់អ្នកនាំពាក្យផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ លោក Thameen Al-Kheetan ដែលបានជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា«ពិនិត្យលើបទចោទឡើងវិញ» ចំពោះសកម្មជនបរិស្ថានចលនាមាតាធម្មជាតិ ដោយថាវាគឺជា «ការរើសអើងយ៉ាងខ្លាំង» ចំពោះប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជា។
សកម្មជនទាំងនោះ រួមមានទាំងលោក អាឡិច ជនជាតិអេស្ប៉ាញផង ត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារចន្លោះពីប្រាំមួយឆ្នាំទៅប្រាំបីឆ្នាំពីបទប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ និងរួមគំនិតក្បត់។
ចំពោះលោក អាឡិច ក៏ដូចជា កញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា និងលោក យីម លាងហ៊ី ត្រូវកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារម្នាក់ប្រាំបីឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់១០លានរៀល។
តំណាងអចិន្ត្រៃយ៍របស់កម្ពុជាប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ បានចេញសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានមួយកាលពីថ្ងៃពុធ ដោយបានលើកឡើងថាការសម្រេចរបស់តុលាកាគឺផ្អែកលើភស្តុតាងច្បាស់លាស់ និងត្រឹមត្រូវស្របទៅតាមនីតិវិធី និងគោលការណ៍ច្បាប់។
ក្នុងសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានសរសេរថា៖ «សកម្មជនបរិស្ថានទាំងនេះ ត្រូវបានផ្តន្ទាទោសពុំមែនដោយសារតែការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគេនោះទេ ប៉ុន្តែដោយសារការរៀបចំសកម្មភាពប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល និងប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ»។
ប្រភពដដែលលើកឡើងថា ការណ៍ដែលនិយាយថានីតិវិធីរបស់តុលាការមិនអនុលោមតាមស្តង់ដារសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិគឺ «គ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់» ។ សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានសរសេរទៀតថា ការអំពាវនាវឲ្យ«ធ្វើវិសោធនកម្ម»លើមានត្រាមួយចំនួននៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌគឺជាការ «ភ័ន្តច្រលំ»។
តំណាងអចិន្ត្រៃយ៍របស់កម្ពុជាមានប្រសាសន៍ថាបទល្មើសរបស់សកម្មជនទាំងនោះប្រព្រឹត្តនៅកម្ពុជាចន្លោះឆ្នាំ២០១២ និង២០២១ ហើយការដាក់ទោសនេះធ្វើឡើងតាមមាត្រា៤៣៧ និង៤៥៣នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។
កាលពីថ្ងៃទី២ ខែកក្កដា អ្នកនាំពាក្យអង្គការសហប្រជាជាតិបានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភទាក់ទងនឹងការចោទប្រកាន់ពីបទប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ និង«ការកាត់ទោសធ្ងន់ធ្ងរ» លើសកម្មជនបរិស្ថានដោយអាជ្ញាធរកម្ពុជា ដោយថាការដាក់ទោសទណ្ឌលើសកម្មជនទាំងនោះចំពោះការអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ពួកគេ។
លោក Thameen Al-Kheetan មានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងអំពាវនាវឲ្យពិនិត្យសំណុំរឿងនេះឡើងវិញនៅបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍ឲ្យស្របតាមច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ។ យើងក៏សូមជំរុញឲ្យអាជ្ញាធរពិនិត្យមើលឡើងវិញនូវការចោទប្រកាន់ដែលធ្វើឡើងប្រឆាំងនឹងសកម្មជនបរិស្ថានទាំងនេះ ជាពិសេសទាក់ទងនឹងសកម្មជនប្រាំមួយនាក់ដែលកាលនោះនៅជាអនីតិជននៅឡើយចំពោះអ្វីដែលពួកគេបានធ្វើ និងត្រូវបានចោទប្រកាន់»។
អង្គការសហប្រជាជាតិជំរុញឲ្យកម្ពុជារៀបចំការប្រឹក្សាយោបល់ឲ្យបានទូលំទូលាយដើម្បីធ្វើវិសោធនកម្មមាត្រាពាក់ព័ន្ធមួយចំនួននៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌរបស់កម្ពុជា ដោយធ្វើយ៉ាងណាឲ្យសមស្របទៅតាមច្បាប់ស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ។
សកម្មជនបរិស្ថានប្រាំនាក់របស់មាតាធម្មជាតិត្រូវបាននាំខ្លួនទៅដាក់នៅពន្ធនាគារនៅខេត្តប្រាំផ្សេងគ្នា ដែលបង្កជាកង្វល់ដល់គ្រួសារទាក់ទងនិងសុវត្ថិភាព និងសុខភាពរបស់អ្នកទាំងនោះ។
ភរិយារបស់លោក ថុន រដ្ឋា គឺអ្នកស្រី ប៉ាត រស្មី បានប្រាប់ខេមបូចាថា មេធាវីសកម្មជនទាំងនោះកំពុងរៀបចំឯកសារដាក់បណ្ដឹងទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ប្រឆាំងនឹងសេចក្ដីសម្រេចរបស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលអ្នកស្រីថាវាគឺ «ជារឿងអយុត្តិធម៌»។
អ្នកស្រីឲ្យដឹងថា៖ «បើយើងពិនិត្យមើលតាមជាក់ស្តែង នៅពេលដែលដេញដោលសួរ ឬក៏ចាក់ភស្តុតាងដែលចោទប្រកាន់ពួកគាត់ទាំងប្រាំនាក់ហ្នឹង គឺវាអត់មានភស្តុតាងណាមួយជាក់លាក់ដែលថាពួកគាត់បានក្បត់ជាតិ ឬក៏រួមគំនិតក្បត់អីទេ»។ អ្នកស្រីបន្ថែមថា ការនាំអ្នកទាំងនោះទៅឃុំនៅឆ្ងាយពីគ្រូសារគឺធ្វើឲ្យគ្រួសារមានបញ្ហាផ្លូវចិត្ត និងសកម្មជនក៏ដូចគ្នា។
អ្នកស្រី រស្មី បច្ចុប្បន្នមានកូនពីរនាក់និងកំពុងរស់នៅខេត្តកណ្ដាល ខណៈដែលស្វាមីកំពុងជាប់ឃុំនៅឯពន្ធនាគារខេត្តត្បូងឃ្មុំដែលតុលាការកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារប្រាំមួយឆ្នាំ។ អ្នកស្រីថា អ្នកស្រីត្រូវចំណាយថ្លៃធ្វើដំណើរចន្លោះពី៣០ម៉ឺនរៀល ទៅ៤០ម៉ឺនរៀលក្នុងការធ្វើដំណើរម្ដងទៅសួរសុខទុក្ខប្ដី ព្រមជាមួយនឹងការចំណាយលើការទិញសម្ភារៈមួយចំនួនផង។
អ្នកស្រីបានព្យាយាមទៅជួបស្វាមីនៅពន្ធនាគារត្រពាំងថ្លុងកាលពីថ្ងៃទី៤ ខែកក្កដា ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរមិនអនុញ្ញាតនោះទេ ដោយថាអ្នកស្រីមិនបានយកសៀវភៅគ្រួសារ និងសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ទៅជាមួយ។ អ្នកស្រីគ្រាន់តែបានបញ្ជូនអាហារខ្លះទៅឲ្យប្ដីតែប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកស្រីឲ្យដឹងថា៖ «ខ្ញុំធ្លាប់ពិបាកម្តងហើយគាត់កាលមុន [ធ្លាប់ជាប់គុក] ហើយឥឡូវហ្នឹងវាអាចថាពិបាកជាលើកទីពីរប៉ុន្តែធ្ងន់ជាងពីមុនទៀត ខ្ញុំមានបន្ទុកកូនប្រុសពីរហើយ កូនប្អូនត្រឹមតែអាយុប្រាំមួយខែទេ អ៊ីចឹងខ្ញុំត្រូវរ៉ាប់រងគ្រួសារផង»។
អ្នកស្រីឲ្យដឹងថាកាលពីលោក រដ្ឋា ជាប់ពន្ធនាគារលើកទីមួយកាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២០ នៅពេលនោះ កូនប្រុសច្បងមានអាយុទើបប្រាំមួយខែ ហើយលើកនេះទៀត ប្ដីអ្នកស្រីជាប់ពន្ធនាគារលើកទីពីរពេលកូនប្រុសទីពីរមានអាយុប្រាំមួយខែដែរ។
កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ លោក រដ្ឋា ត្រូវបានកាត់ទោសពីបទញុះញង់ ដែលកាលនោះត្រូវជាប់ពន្ធនាគារ២០ខែ ជាមួយនឹងសកម្មជនបួនរូបផ្សេងទៀត ទាក់ទងនឹងការសហការរៀបចំផែនការយុទ្ធនាការស្រ្តីម្នាក់ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីផលប៉ះពាក់នៃការលុបបឹងក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំសំណូមពរឲ្យអង្គការជាតិ ក៏ដូចជាអន្តរជាតិដែលគាំទ្រលើសិទ្ធិមនុស្សហ្នឹងសូមឲ្យតាមដាន និងឃ្លាំមើលចំពោះរឿងហ្នឹងផង ហើយជួយជម្រុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏ដូចជាតុលាការកម្ពុជាហ្នឹងច្រានចោលនូវការចោទប្រកាន់ដល់ពួកគាត់ដែលគាត់គ្មានកំហុសទេ»។
លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការលីកាដូ មានប្រសាសន៍ថាវាជារឿងធម្មតាទៅហើយដែលរដ្ឋាភិបាលច្រានចោលសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិទាក់ទឹងនឹងការរឹតត្បិតលើសិទ្ធិមនុស្ស។
លោកលើកឡើងថា៖«ជាធម្មតារដ្ឋនីមួយៗតែងតែមានការការពារខ្លួន ការឆ្លើយនឹងបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹង អាហ្នឹងវាជាសិទ្ធិរបស់រដ្ឋ»។
យ៉ាងណា លោកថា អ្វីដែលលោកចាប់អារម្មណ៍នោះគឺលោកបានឃើញថាទាំងអង្គការជាតិ និងអន្តជាតិ រួមទាំងប្រទេសលោកខាងលិចមួយចំនួនផងបានបង្ហាញពីកង្វល់របស់ខ្លួនទាក់ទងនឹងការដែលថារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានការរឹតត្បិតលើសេរីភាព ជាពិសេសសេរីភាពនៃការសម្ដែងមតិ។ លោកថា៖ «អ្នកជំនាញអង្គការសិទ្ធិមនុស្សគេមើលឃើញថា ការផ្តន្ទាទោសចាប់ខ្លួនហ្នឹងវាប៉ះពាល់ទៅលើសិទ្ធិ និងសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋយើង»។
លោកបញ្ជាក់ថាមេធាវីបានជួបជាមួយសកម្មជនទាំងប្រាំ និងថានឹងដាក់បណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍នៅពេលឆាប់ៗនេះ។
មេធាវីការពារក្ដីលោក សំ ចំរើន និងលោក លី សុចិត្រា បដិសេធអត្ថាធិប្បាយលើបញ្ហានេះ។
(រាយការណ៍នបន្ថែមដោយ៖ ឃួន ណារីម)
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Cambodia Rejects UN Human Rights Criticism Of “Harsh Penalty” of Mother Nature Activists
