យុវជនប្រមាណជាងមួយរយនាក់ចូលរួមក្នុងទិវាអឺរ៉ុប (Europe Day) ដែលជជែកលើប្រធានបទតួនាទីដ៏សំខាន់របស់យុវជនអំពីនិរន្តរភាពបរិស្ថាន និងការអប់រំ ពួកគេក៏បានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលបើកលម្ហសេរីភាពឱ្យទូលាយ ហើយបង្កលក្ខណៈឱ្យពួកគេយល់ថា មានសុវត្ថិភាព និងមានការគាំទ្រក្នុងការចូលរួមការពារបរិស្ថាន។
សហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំនៅកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ បានប្រារព្ធទិវាអឺរ៉ុប (Europe Day) ក្រោមប្រធានបទ «តួនាទីដ៏សំខាន់របស់យុវជនក្នុងការកាច់ចង្កូតឆ្ពោះទៅកាន់របៀបវារៈអំពីនិរន្តរភាពបរិស្ថាន និងការអប់រំ» ដែលមានវាគ្មិន៥រូបចូលរួមចែករំលែកចំណេះដឹង បទពិសោធន៍ និងទស្សនវិស័យពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាបរិស្ថាន ក្នុងកិច្ចពិភាក្សានោះ ក៏មានការចូលរួមពីសាធារណជន និងយុវជនចម្រុះប្រមាណជាងមួយរយនាក់។
យុវជន សុទ្ធ ពៅសំណាង ជាវាគ្មិនមួយរូប បានលើកឡើងថា វាជាឱកាសដ៏ល្អដើម្បីបង្ហាញការព្រួយបារម្ភ និងក្តីកង្វល់ជុំវិញបញ្ហានានា ដូចជាវិសមភាពយេនឌ័រ បញ្ហាម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ និងអតុល្យភាពរវាងអ្នកតំណាងឱ្យសហគមន៍ និងអ្នករស់នៅក្នុងសហគមន៍ ដើម្បីឱ្យអ្នកចូលរួមដែលជាយុវជនជំនាន់ក្រោយបានឈ្វេងយល់ និងចូលរួមដោះស្រាយទាំងអស់គ្នា។
យុវជន ពៅសំណាង បន្តថា៖ «យុវជនខ្លួនឯង គួរតែរៀបចំខ្លួន ឬក៏ពង្រឹងខ្លួនធ្វើយ៉ាងម៉េច ឱ្យក្លាយជាពលរដ្ឋសកម្ម ដើម្បីចូលរួមចំណែកក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសង្គម ជាពិសេសបញ្ហាបរិស្ថាន ពីព្រោះបញ្ហាបរិស្ថានដូចយើងដឹងស្រាប់មួយរយៈចុងក្រោយនេះ ក្តៅខ្លាំង វាមិនមែនប៉ះពាល់តែអ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ(policy maker)ទេ ប៉ុន្តែវាប៉ះពាល់សម្រាប់សហគមន៍ទាំងមូល»។
ជុំវិញបញ្ហាបរិស្ថាននេះ យុវជនរូបនេះក៏អំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលគួរតែបើកលម្ហសេរីភាពឱ្យទូលាយជាងនេះ ដើម្បីឱ្យយុវជនអាចចូលរួមចំណែកក្នុងសកម្មភាពការពារបរិស្ថាន ហើយក៏ត្រូវធ្វើឱ្យពួកគាត់មានអារម្មណ៍ថា សុវត្ថិភាព និងមានការគាំទ្រជាជាងការភ័យខ្លាច នៅពេលពួកគេធ្វើសកម្មភាពការពារបរិស្ថាន ស្របពេលនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ប្រទេសកម្ពុជាមានយុវជនប្រហែលជា៦០ភាគរយដែលជាឱកាសដ៏ល្អក្នុងការអភិវឌ្ឃប្រទេសជាតិ។
យុវជន ពៅសំណាង បន្ថែមថា៖ «រដ្ឋាភិបាលគួរតែបើកលម្ហសេរីភាពឱ្យកាន់តែទូលាយជាងហ្នឹង ដើម្បីឱ្យយុវជនចូលរួមសកម្មភាពការពារបរិស្ថានឱ្យបានកាន់តែច្រើន ហើយឱ្យពួកគាត់មានអារម្មណ៍ថាសុវត្ថិភាព(safe and supportive) មានន័យថា គាត់ចូលរួមចំណែកហើយ គាត់មានអារម្មណ៍ថាគាត់ចូលដោយសុវត្ថិភាព ហើយមានអារម្មណ៍ថាពួកគាត់មានការគាំទ្រ មិនមែនចូលដោយមានការភ័យខ្លាច»។
វាគ្មិនមួយរូបទៀត យុវតី ម៉េង ម៉ូលីនណា ជាសិស្សវិទ្យាល័យ និងអ្នកបង្កើតមាតិកាឯករាជ្យផ្តោតលើការអប់រំ និងសុខភាពផ្លូវចិត្តរបស់យុវជន យល់ឃើញថា នេះជាជំហានវិជ្ជមានមួយដែលសហភាពអឺរ៉ុប ប្រចាំប្រទេសកម្ពុជាបានផ្តល់ឱកាសឱ្យយុវជន រួមមានក្មេងស្រីផងនោះ បានចូលរួមបង្ហាញអំពីទស្សនវិស័យ និងកិច្ចការរបស់ពួកគេក្នុងការចូលរួមការពារ និងដោះស្រាយបញ្ហាបរិស្ថាន ដែលបញ្ហានេះជាប្រធានបទក្តៅមួយមិនមែនសម្រាប់តែប្រទេសកម្ពុជាទេ គឺពិភពលោកទាំងមូល។
យុវតី ម៉ូលីនណា លើកឡើងថា៖ «ហើយអ្វីដែលខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍ជាងគេ គឺមានការបញ្ចូលនូវក្មេងស្រីៗ ឬស្ត្រីឱ្យចូលរួមនៅក្នុងកម្មវិធីទាំងអស់ណុង ទោះយ៉ាងណា ដូចជាវាគ្មិនរបស់យើង គឺមានមនុស្សស្រីដែលគាត់ជាអ្នកបង្កើតមាតិកា ជាសិស្សវិទ្យាល័យ វាជាអ្វីដែលធ្វើឱ្យខ្ញុំជំរុញលើកទឹកចិត្តខ្លាំងមែនទែន ព្រោះគេគិតថាក្មេងស្រី គឺមិនសូវធ្វើអ្វីបានច្រើន តែមើលឥឡូវវិញ គឺថាក្មេងស្រីគាត់ចូលរួមបានច្រើន ហើយធ្វើឱ្យសំឡេងរបស់គាត់ហ្នឹងឮ មិនត្រឹមដល់សហគមន៍ទេ តែដល់អន្តរជាតិទៀត»។
តែយ៉ាងណា ដើម្បីអាចឱ្យយុវជនចូលរួមការពារ និងដោះស្រាយបញ្ហាបរិស្ថានឱ្យបានកាន់តែច្រើន ឬល្អប្រសើរ និស្សិត នួន ចាន់លីម នៃសាកលវិទ្យាសាស្ត្របញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា ដែលបានចូលរួមស្តាប់កិច្ចពិភាក្សា យល់ឃើញថា រដ្ឋាភិបាល និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលគួរបង្កើតសិក្ខាសាលា ឬវគ្គបណ្តុះបណ្តាលអំពីបរិស្ថានទៅដល់សាធារណជន ឬយុវជន ដើម្បីឱ្យពួកគេបានយល់កាន់តែច្បាស់អំពីផលប៉ះពាល់ ការការពារ និងរបៀបដោះស្រាយ។ និស្សិតរូបនេះបន្តថា បន្ទាប់ពីពួកគេបានចូលរួមសិក្សា និងយល់ដឹងហើយ រដ្ឋាភិបាលគួរតែបង្កើតគម្រោងផ្សេងៗពាក់ព័ន្ធនឹងបរិស្ថាន ដើម្បីឱ្យពួកគេចូលរួមការពារ និងថែរក្សាបរិស្ថានដោយផ្ទាល់។
និស្សិត ចាន់លីម ឱ្យដឹងថា៖ «តួនាទីរបស់យុវជនចំពោះបរិស្ថានពិតជាសំខាន់ដោយសារយុវជន គឺមានកម្លាំងកាយ ក៏ដូចជាកម្លាំងប្រាជ្ញា ដែលពួកគាត់អាចធ្វើការប្រើប្រាស់កម្លាំងទាំងអស់នេះ ទៅជួយនៅក្នុងសង្គម ហើយការចូលរួមរបស់យុវជននឹងធ្វើឱ្យបរិស្ថានរបស់យើងកាន់តែស្អាត»។
សកម្មជនបរិស្ថានវ័យក្មេង កញ្ញា ធួន ស្រីពៅ យល់ឃើញថា បច្ចុប្បន្នមានយុវជនចូលរួមការពារ និងដោះស្រាយបញ្ហាបរិស្ថានច្រើនជាងមុនបន្តិច ប៉ុន្តែក្នុងលក្ខខណ្ឌផ្សេងៗគ្នា ដូចក្រុមយុវជនខ្លះចូលរួមការពារបរិស្ថានតាមរយៈសម្អាត ឬក៏រើសសំរាម និងក្រុមខ្លះទៀតមានយុទ្ធនាការដាំដើមឈើជាដើម។ តែយ៉ាងណា មានយុវជនតិចតូចណាស់ ដែលហ៊ាននិយាយ និងធ្វើសកម្មភាពចំបញ្ហាដែលកំពុងកើតមាន ឬក៏ទីតាំងដែលព្រៃឈើកំពុងបំផ្លាញដោយជនទុច្ចរិត។
កញ្ញា ស្រីពៅ បន្តថា៖ «វាមានកត្តាច្រើនមែនទែន ដែលអាចជាកត្តារាំងស្ទះមិនឱ្យយុវជន គាត់អត់សូវហ៊ានចូលរួមក្នុងកិច្ចការងារបរិស្ថាន ព្រោះយើងមើលឃើញទៅលើសង្គមរបស់យើងជាក់ស្តែង នរណាគេដែលហ៊ាននិយាយការពិត នរណាគេដែលហ៊ានបកអាក្រាតពីផ្ទៃមុខអ្នកបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ និងបញ្ហាផ្សេងៗទៀត តែងតែទទួលរងនៃសម្ពោធ និងការគំរាមកំហែង ការបិទសិទ្ធិសេរីភាព ឬក៏រហូតដល់គ្រោះថ្នាក់ប៉ះពាល់ទៅដល់រូបរាងកាយ ឬក៏ដល់អាយុជីវិត វាជាសកម្មភាពមួយដែលលងបន្លាចទៅកាន់យុវជន ដែលធ្វើឱ្យគាត់មិនហ៊ានក្នុងការនិយាយ និងចូលរួមការពារធនធានធម្មជាតិ»។
ជុំវិញបញ្ហានេះ សកម្មជនបរិស្ថានវ័យក្មេងរូបនេះ ក៏ជំរុញឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសក្រសួងបរិស្ថានបើកលម្លសិទ្ធិសេរីភាពឱ្យយុវជនចូលរួមការពារ និងដោះស្រាយបញ្ហាធនធានធម្មជាតិដូចបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗទៀតដែរ។ យ៉ាងហោចណាស់ រដ្ឋាភិបាលគួរបើកលម្លឱ្យយុវជន ឬសិស្សនិស្សិតបានចូលទៅសិក្សាឈ្វេងយល់នៅក្នុងតំបន់ការពារធនធានធម្មជាតិ ឧទ្យានជាតិ និងតំបន់ដែនអភិរក្សជាដើម។ ជាឱកាសឱ្យពួកគាត់បានរៀនអំពីប្រវត្តិនៃតំបន់ទាំងនោះ យល់ដឹងអំពីរបៀបនៃការការពារធនធានធម្មជាតិ និងចុះល្បាតជាមួយសហគមន៍ជាដើម ដែលកិច្ចការទាំងអស់នេះអាចលើកទឹកចិត្ត និងបណ្តុះឆន្ទៈ និងមនសិការរបស់ពួកគាត់ឱ្យស្រឡាញ់ និងការពារបរិស្ថាន។
កញ្ញា ស្រីពៅ បញ្ជាក់ថា៖ «ប្រសិនបើរឿង(បញ្ហាបរិស្ថាន)នេះនៅតែបន្តកើតមានទៀត ខ្ញុំជឿថា សង្គមជាតិយើងនឹងជួបផលអវិជ្ជមានច្រើន យើងឃើញបញ្ហាឡើងកម្តៅផែនដីជាដើម»។
លោក ខ្វៃ អាទិត្យា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន ឆ្លើយតបនឹងអ្នកសារព័ត៌មាន ខេមបូចា ថា «ចាំបន្តិច ខ្ញុំនឹងឆ្លើយតប» ប៉ុន្តែមិនឃើញលោកឆ្លើយតប រហូតដល់ថ្ងៃទី១៥បន្ទាប់ លោកឆ្លើយតបថារវល់។
យ៉ាងណាមិញ លោក ប៉ា ចន្ទរឿន ប្រធានវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា យល់ឃើញថា ដើម្បីអាចឱ្យយុវជនកម្ពុជាចូលរួមការពារ និងដោះស្រាយបញ្ហាបរិស្ថានឱ្យបានកាន់តែច្រើន លុះត្រាតែយុវជនខ្លួនឯងត្រូវដឹងអំពីតួនាទីរបស់ខ្លួន ជាមួយគ្នានេះយុវជនត្រូវមានចំណេះដឹងឱ្យបានទូលំទូលាយអំពីវិធីការពារ និងដោះស្រាយបញ្ហាបរិស្ថានតាមបែបវៃឆ្លាត បន្ថែមពីនេះយុវជនត្រូវមានផ្នត់គំនិត ឬទម្លាប់វិជ្ជមានក្នុងការរស់នៅក្នុងសង្គម។ លោកបន្តថា កត្តាដែលសំខាន់បំផុត គឺការបើកទូលាយឱ្យយុវជនចូលរួមការពារ និងដោះស្រាយបញ្ហាបរិស្ថាន ពីសំណាក់អាជ្ញាធររដ្ឋ និងភាគីពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ដូចជាអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងវិស័យឯកជនជាដើម។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំជឿថាប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលមានគោលនយោបាយ ក៏ដូចជាច្បាប់ល្អនៅក្នុងការការពារ និងដោះស្រាយបញ្ហាបរិស្ថាន ហើយមានការចូលរួមយ៉ាងសកម្ម និងជាប្រចាំពីយុវជនរបស់ខ្មែរ។ ខ្ញុំជឿថាបញ្ហាបរិស្ថាននឹងត្រូវបានដោះស្រាយយ៉ាងមានប្រសិទ្ធិភាព ហើយការការពារបរិស្ថានក៏នឹងធ្វើឡើងដោយមានឥទ្ធិពលខ្លាំងផងដែរ»។
ដោយឡែកក្នុងពេលបារព្ធទិវាអឺរ៉ុប (Europe Day)នេះ ស្ថានទូតសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា ក៏បានដាក់បង្ហាញផ្ទាំងរូបភាពធំៗជាច្រើនជុំវិញជញ្ជាំងស្ថាតទូត ដែលផ្ទាំងរូបភាពទាំងនោះ បានរំលេចអំពីទេសភាពវាលស្រែក្នុងរដូវវស្សា ផ្ទះនៅលើទឹកដែលព័ទ្ធដោយព្រៃប្រឹក្សា និងសត្វហោះហើរនៅលើព្រៃភ្នំជាដើម ដែលរូបភាពទាំងនេះបានទាក់ទាញការចំណាប់អារម្មណ៍ និងការទស្សនាពីអ្នកចូលរួមជាច្រើននាក់ផងដែរ។
ជាមួយគ្នានេះ លោក ឌី្រសម៉ាន់ អ៊ីហ្គោរ៍ (Igor Driesmans) ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុប ប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា បានផ្តល់កិច្ចសម្ភាសន៍ដល់អ្នកកាសែតថា កាលប្រារព្ធទិវាអឺរ៉ុប ដើម្បីរំលឹកពីសន្តិភាព និងឯកភាពទូទាំងក្នុងទ្វីប ដែលជាថ្ងៃដ៏សំខាន់មានតាំងពីពាក់កណ្តាលសតវត្សទី២០ ដែលបានចាក់ឫសបន្ទាប់ពីសង្គ្រាមជាច្រើន ហើយមានគោលបំណងលើកកម្ពស់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងសមាហរណកម្មក្នុងចំណោមប្រជាជាតិអឺរ៉ុប។ លោកបន្តថា ទោះបីវាជាលើកដំបូងរបស់លោកក្នុងការបារព្ធទិវានេះនៅកម្ពុជា ប៉ុន្តែលោកចាត់ទុកបញ្ហាបរិស្ថាននៅជាប្រធានបទចម្បង មូលហេតុនេះបានសហភាពអឺរ៉ុបជ្រើសរើសតួនាទីដ៏សំខាន់របស់យុវជនអំពីនិរន្តរភាពបរិស្ថាន និងការអប់រំក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះ។
លោកបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំគិតថា រលកកម្ដៅមិនធម្មតាដែលបានឆ្លងកាត់ប្រទេសកម្ពុជា ជាភស្តុតាងមួយទៀតដែលបង្ហាញថា ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុអាចមានគ្រោះថ្នាក់ដូចជាមិនមានទឹក គ្មានកសិកម្ម គ្មានអាហារសម្រាប់ប្រជាជន ហើយអ្នកដែលព្រួយបារម្ភបំផុត គឺមិនមែនតែមនុស្សចាស់ទេ ប៉ុន្តែមនុស្សវ័យក្មេង ហេតុដូច្នេះហើយយើងចង់ចូលរួមជាមួយពួកគេ ហើយនិងស្តាប់សំឡេងរបស់ពួកគេតាមរយៈកិច្ចពិភាក្សា»។
យោងតាមទិន្នន័យស្រាវជ្រាវនៅសកលវិទ្យាល័យ Maryland និងការវិភាគលើរូបភាពផ្កាយរណបរបស់អង្គការ Global Forest Watch ដែលកាសែតម៉ុងហ្គាបេ(Mongabay) យកមកចុះផ្សាយនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ បានរកឃើញថា ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ កម្ពុជាបាត់បង់ព្រៃឈើអស់ ១២១ ០០០ហិកតា ក្នុងនោះ មានជាងពាក់កណ្តាលជាព្រៃឈើដែលស្ថិតក្នុងតំបន់ការពារដែនជម្រកសត្វព្រៃឡង់។
Global Forest Watch បង្ហាញថាព្រៃឈើក្នុងតំបន់ការពារដែនជម្រកសត្វព្រៃឡង់រងការកាប់បំផ្លាញច្រើនជាងគេលំដាប់ទី១ ដែលមានទំហំ ១១ ៥០០ហិកតា។ លំដាប់ទី២ គឺព្រៃឈើក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃបឹងពែរដែលបាត់បង់អស់ ៧ ២៣២ហិកតា និងលំដាប់ទី៣ គឺព្រៃឈើក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំសំកុសដែលបាត់បង់អស់ ៦ ១២៥ ហិកតា។
ដោយឡែក តាមកាសែតម៉ុងហ្គាបេ(Mongabay) មានមូលដ្ឋានៅអាមេរិកផ្តោតលើបញ្ហាបរិស្ថានបានសរសេរចោទថា ការបាត់បង់ព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ គឺដោយសារការពង្រីកអណ្តូងរ៉ែមាសគ្រប់គ្រងដោយចិន និងការបើកអណ្តូងរ៉ែដែកដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ឈ្មួញឈើជាអ្នកឧកញ៉ាល្បីឈ្មោះមួយរូបក្នុងប្រទេសកម្ពុជា៕
