សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានបើកសវនាការលើសំណុំរឿងដែលពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មជនបរិស្ថានចំនួន១០នាក់ រួមទាំងសហស្ថាបនិកអង្គការមាតាធម្មជាតិជនជាតិអេស្បាញ លោក Alejandro Gonzalez-Davidson ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទរួមគំនិតក្បត់ដើម្បីផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល និងប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ។
ការចោទប្រកាន់នេះផ្តើមចេញពីកិច្ចប្រជុំតាមអនឡាញ Zoom កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ ទីដែលគេយកឃ្លីបវីដេអូមួយមកបង្ហោះនៅលើគណនីហ្វេសប៊ុកមួយឈ្មោះថា «កម្ចាត់ជនក្បត់» ជាភាសាខ្មែរ ដែលយកមកធ្វើជាភស្តុតាងចោទប្រកាន់សកម្មជនទាំងនោះថា មានផែនការផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។
ខ្សែអាត់វីដេអូដែលថតចេញពីកិច្ចប្រជុំអនឡាញ Zoom បានបង្ហាញមុខអ្នកចូលរួមដែលតាមចោទថា បានប្រើ «ពាក្យសម្តីមិនគប្បី» មកលើលោក ហ៊ុន សែន អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហមុនី។
លោក Gonzalez-Davidson និងជនជាប់ចោទឈ្មោះ យឹម លាងហ៊ី និង ស៊ុន រដ្ឋា ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ និងរួមគំនិតក្បត់ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល។ លី ចាន់ដារ៉ាវុទ្ធ, ថុន រដ្ឋា, ឡុង គន្ធា, ភួន កែវរស្មី, ពេញ ពិសិដ្ឋ, វៃ រក្សា និង ពក ខើយ ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទរួមគំនិតក្បត់។
អំឡុងសវនាការកាលពីថ្ងៃពុធ មានជនជាប់ចោទតែប្រាំនាក់ប៉ុណ្ណោះដែលបានបង្ហាញមុខនៅក្នុងតុលាការគឺ លាងហ៊ី ចាន់ដារ៉ាវុទ្ធ រដ្ឋា គន្ធា និង កែវរស្មី ។ ពួកគេស្លៀកសម្លៀកបំពាក់ពណ៌ស ដើម្បីបង្ហាញថា ពួកគេកំពុង«កាន់ទុក្ខចំពោះសោកនាដកម្មប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌»នៅកម្ពុជា។
ជនជាប់ចោទជនជាតិខ្មែរទាំងនេះ ត្រូវបានដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំបណ្តោះអាសន្ន ខណៈជនជាតិអេស្ប៉ាញ Gonzalez-Davidson ត្រូវបាននិរទេស និងហាមឃាត់មិនឱ្យចូលប្រទេសកម្ពុជា។ អំឡុងពេលសវនាការរយៈពេលពីរម៉ោងកន្លះ លោក លាងហ៊ី បានបដិសេធថា មិនបានប្រមាថព្រះមហាក្សត្រទេ នៅពេលដែលលោកព្រះរាជអាជ្ញារង សេង ហៀង សាកសួរលោកអំពីការប្រើប្រាស់ភាសាអសុរោះក្នុងកិច្ចប្រជុំអនឡាញ Zoom ។
លោកក៏បានទទូចឲ្យតុលាការកុំប្រើប្រាស់រូបលោក ដើម្បីបន្ទោសអ្នកផ្សេង ដែលសំដៅទៅលើលោក Gonzalez-Davidson។
លោក លាងហ៊ី ក៏មិនបានឆ្លើយតបនឹងសំណួរផ្សេងទៀតជុំវិញសកម្មភាពរបស់ចលនាមាតាធម្មជាតិ និងប្រភពមូលនិធិរបស់អង្គការនេះដែរ។
លោក លាង ហ៊ី បានថ្លែងនៅក្នុងតុលាការថា៖ «តើខ្ញុំបានប្រើប្រាស់ពាក្យពេចន៍អ្វី ដើម្បីប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ? ខ្ញុំគោរពព្រះមហាក្សត្រ» ដោយបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំមិនដែលញុះញង់»ប្រជាពលរដ្ឋឱ្យស្អប់រដ្ឋាភិបាលនោះទេ។
បន្ទាប់មក ព្រះរាជអាជ្ញារង សេង ហៀង បានអានចម្លើយពីមុនរបស់លោក លាងហ៊ី ដែលឆ្លើយនៅចំពោះមុខចៅក្រមស៊ើបសួរ ពេលដែលលោកបានចោទប្រកាន់ថា លោក Gonzalez-Davidson បាន «ប្រើពាក្យសម្តីមិនគប្បីចំពោះព្រះមហាក្សត្រ»។
បើតាមលោកព្រះរាជអាជ្ញារង លោក លាងហ៊ី ត្រូវបានចោទបាថា៖ «ខ្ញុំមិនគាំទ្រ [ពាក្យសម្តីមិនគប្បី] ទេ ព្រោះព្រះមហាក្សត្រ គឺជាជនរងគ្រោះ។ សូមកុំយកគាត់ [ព្រអង្គ] មកពាក់ព័ន្ធ»។
លោក លាងហ៊ី និយាយថា៖ «គ្រាន់តែនិយាយថា ព្រះមហាក្សត្រគឺជាជនរងគ្រោះ តើវាជាការប្រមាថឬ? ខ្ញុំមិនឆ្លើយនឹងការចោទប្រកាន់នេះទេ»។
លោកបាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំធ្វើការជាមួយអង្គការមាតាធម្មជាតិជាអ្នកស្ម័គ្រចិត្តដោយទទួលបានប្រាក់ឧបត្ថម្ភ៥០០ដុល្លារ»។
លោកក៏បានប្រាប់តុលាការថា លោកបានចូលរួមជាមួយអង្គការមាតាធម្មជាតិប្រហែលពីរខែមុនការចាប់ខ្លួន ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាបរិស្ថានស្របតាមមាត្រា៣៥ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ដែលចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវិតនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ។
អ្នកគាំទ្រប្រមាណ២០នាក់បានប្រមូលផ្តុំគ្នានៅខាងក្រៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីគាំទ្រសកម្មជនបរិស្ថាន ដោយលើកបដាសរសេរថា៖ «ការងារការពារបរិស្ថានមិនខុសច្បាប់ទេ»និង «យើងគាំទ្រសកម្មជនអង្គការមាតាធម្មជាតិ»។
សឿន ស្រីម៉ៃ និស្សិតទស្សនវិជ្ជានៅសកលវិទ្យាល័យមួយក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញដែលស្ថិតនៅក្នុងតុលាការបាននិយាយថា នាងមកទីនេះ ដើម្បីបង្ហាញការគាំទ្ររបស់នាងចំពោះសកម្មជនដែលខិតខំការពារបរិស្ថាន។
សឿន ស្រីម៉ៃ បាននិយាយថា៖ «សឿន ស្រីម៉ៃ បាននិយាយថា នៅក្នុងកិច្ចការពារបរិស្ថាននេះ គឺគាត់មានការលះបង់ច្រើន មិនថាអាយុជីវិត មែនទែនទៅគឺមានការប្រឈមច្រើនពីអាជ្ញាធរគម្រាមកំហែង ហាមឃាត់ ការធ្វើដំណើរចុះទៅតំបន់ដែលរងផលប៉ះពាល់ផ្ទាល់»។
ស្រីម៉ៃ បានបន្ថែមថា កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងការពារបរិស្ថានគួរតែត្រូវបានលើកទឹកចិត្ត និងកិច្ចសហការជាមួយអាជ្ញាធរ។
ស្រីម៉ៃ សង្ឃឹមថា តុលាការនឹងទម្លាក់ចោលបទចោទមកលើសកម្មជនអង្គការមាតាធម្មជាតិ ដោយពិចារណាលើការខិតខំប្រឹងប្រែងកន្លងមករបស់ពួកគាត់។
នាងនិយាយថា៖ «ការងារដែលយើងការពារបរិស្ថាន វាមិនមែនជាការដែលធ្វើរឿងខុសច្បាប់ទេ តែវាជាចំណែកមួយក្នុងការជួយឱ្យសង្គមកាន់តែមានភាពរីកចម្រើន»។
លោក សាន ម៉ាឡា ប្រធានកម្មវិធីបណ្តាញ និងតស៊ូមតិនៃអង្គការភាពជាដៃគូដើម្បីបរិស្ថាន និងកាអភិវឌ្ឍ ដែលបានតាមដានសវនាការនេះ បានអំពាវនាវឱ្យតុលាការទម្លាក់ចោលរាល់ការចោទប្រកាន់ទាំងអស់លើសកម្មជន ដែលបានលះបង់កម្លាំងកាយ ដើម្បីការពារបរិស្ថាន និងផលប្រយោជន៍សាធារណៈ។
លោកបាននិយាយថា៖ «យើងឃើញថា តុលាការតែងតែកាត់ទោស និងចាប់សកម្មជនបរិស្ថានដាក់ពន្ធនាគារ»។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៥មក សកម្មជនបរិស្ថានចំនួន១១នាក់មកពីចលនាមាតាធម្មជាតិត្រូវបានចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ។
លោក សាន់ ម៉ាឡា បានថ្លែងថា៖ «រដ្ឋយើងគួរតែលើកទឹកចិត្តទៅដល់ជនទាំទ្បាយណា ដែលបានលះបង់ពេលវេលា និងកម្លាំងកាយចិត្តការពារបរិស្ថាន។ ហើយគួរតែបង្កលក្ខណៈអំណោយផល មិនគួរចាត់ទុកអ្នកការពារបរិស្ថានជាខ្មាំងសត្រូវ ឬក៏ជាអ្នកប្រឆាំងនោះនឹកការអភិវឌ្ឍទេ»។
លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការ លីកាដូ មានថ្លែងថា យុវជនដែលបានចូលរួមការពារធនធានធម្មជាតិ ដូចជាព្រៃឈើ បញ្ហាបរិស្ថាន គួរតែត្រូវបានលើកទឹកចិត្ត ជាជាងការចាប់ខ្លួន។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងឃើញមានការរិះគន់ជាច្រើនចំពោះការឃុំខ្លួន និងការចោទប្រកាន់ពួកគាត់កន្លងមក។ វា [ផ្ញើ] ជាសារដល់យុវជនផ្សេងទៀតដែលនឹងមានភាពស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការចូលរួមការការពារបរិស្ថាន ប្រសិនបើយុវជនទាំងនោះ [ជនជាប់ចោទ] ត្រូវបានកាត់ទោស ឬឃុំខ្លួន»។
កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ លោក Gonzalez-Davidson និងសកម្មជនបរិស្ថាន៤នាក់ទៀត ត្រូវបានរកឃើញពិរុទ្ធភាពពីបទញុះញង់ ហើយត្រូវបានផ្តន្ទាទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល២០ខែពីបទគ្រោងដើរក្បួនតវ៉ាតែម្នាក់ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីផលប៉ះពាល់នៃការចាក់ដីលុបបឹងក្នុងរដ្ឋធានីភ្នំពេញ។
ចលនាមាតាធម្មជាតិត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ២០១៣ ហើយបានតស៊ូយ៉ាងជាប់លាប់ជាមួយមន្ត្រី និងអ្នកជំនួញដែលមានខ្នងក្រាស ដែលតាមចោទថា មានការជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងល្មើសបរិស្ថាន និងការប្រព្រឹត្តមិនត្រឹមត្រូវ។ នេះរួមបញ្ចូលទាំងការលាតត្រដាងអំពីខ្សាច់ដែលមានតម្លៃរាប់រយលានដុល្លារ ដែលត្រូវគេលួចបូមពីផ្លូវទឹកកម្ពុជា ហើយលក់នៅប្រទេសសិង្ហបុរី។
អង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា ត្រូវបានក្រសួងមហាផ្ទៃលុបឈ្មោះកាលពីឆ្នាំ ២០១៧ ប៉ុន្តែនៅតែសកម្មក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
តុលាការនឹងបន្តសវនាការនៅថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Phnom Penh Court Hears Mother Nature Activists’ Case on Plotting, Insulting the King
