ជាកូនស្រីច្បងក្នុងគ្រួសារដែលមានជីវភាពក្រលំបាក និងជាប់បំណុលធនាគារច្រើន អ្នកស្រី ចាន់ រស្មី បានសម្រេចចិត្តបោះបង់ការសិក្សាត្រឹមថ្នាក់ទី១០ ដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើ។
អ្នកស្រី រស្មី មានអាយុ៤៣ឆ្នាំ និងមានបងប្អូនចំនួន៤នាក់។ អ្នកស្រីមានស្រុកកំណើតភូមិតាត្រាវ ឃុំកំពង់ត្រាច ស្រុករមាសហែក ខេត្តស្វាយរៀង។ បន្ទាប់ពីឈប់រៀននៅឆ្នាំ១៩៩៩ អ្នកស្រីបានចាប់អាជីពលក់បង្អែមដើម្បីចិញ្ចឹមគ្រួសារអស់រយៈពេលពីរឆ្នាំ។ ក្នុងឆ្នាំ២០០២ អ្នកស្រីសម្រេចចិត្តមកធ្វើការរោងចក្រដើម្បីដោះបំណុលគ្រួសារ។
អ្នកស្រីរៀបរាប់ទាំងទឹកមុខស្រពោន និងអួលដើមកថា៖ «តាមពិតពេលសម្រេចចិត្តមកធ្វើការរោងចក្រដោយសារតែកត្តាជីវភាព ម៉ែឪជំពាក់បំណុលរដ្ឋផងឯកជនផង ប្អូននៅតូច ហើយយើងអត់អាចមានលទ្ធភាពរកស៊ីអីបានហ្នឹងណា អ៊ីចឹងក៏សម្រេចចិត្តមកធ្វើការរោងចក្រ»។
ឪពុកម្តាយរបស់អ្នកស្រីបានជំទាស់នឹងការសម្រេចចិត្តធ្វើការរោងចក្រ ដោយសារពួកគាត់ចង់ឱ្យអ្នកស្រីបន្តការសិក្សា។
អ្នកស្រីលើកឡើងថា៖ «ធ្វើការរោងចក្រម៉ែឪមិនឱ្យមកទេ ផ្នត់គំនិតគាត់ចង់ឱ្យរៀនត ហើយខ្ញុំមកធ្វើការតាមរយៈបងប្អូនខ្ញុំ ពេលរដូវចូលឆ្នាំគេទៅស្រុក។ មុនពេលទៅធ្វើការយាយបានលក់ស្រូវបានប្រាំម៉ឺនរៀលឡើងមកភ្នំពេញជាមួយបងប្អូនខ្ញុំ ហើយវេចអង្ករប៉ុន្មានតៅអ៊ីចឹង មានត្រីងៀត ត្រីប្រឡាក់អ៊ីចឹង»។
នៅពេលដែល អ្នកស្រី ចាន់ រស្មី ធ្វើការងាររោងចក្រ អ្នកស្រីបានកត់សម្គាល់ឃើញថា ស្ថានភាពធ្វើការនៅទីនោះមិនមានភាពល្អប្រសើរ ទើបអ្នកស្រីចូលរួមតស៊ូតមតិក្នុងការទាមទារឱ្យកម្មករផ្សេងទៀតទទួលបានបរិយាកាសការងារដែលប្រសើរ រហូតអ្នកស្រីក្លាយជាមន្រ្តីគាំទ្រផ្នែកច្បាប់ និងតស៊ូមតិនៅសមាគមមណ្ឌលព័ត៌មានកម្មករ Worker’s Information Center(WIC)។
អ្នកស្រីអះអាងថា អ្នកស្រីតែងគិតថាជីវិតធ្វើការរោងចក្រអាចមានភាពល្អប្រសើរ និងអាចផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារបាន ប៉ុន្តែវាខុសពីការគិតរបស់អ្នកស្រី ទាំងការរស់នៅ បរិយាកាសការងារ និងសិទ្ធិសេរីភាពផ្សេងៗ។
អ្នកស្រីនិយាយដោយទម្លាក់សំឡេង និងទឹកមុខស្រពោនថា៖ «ពេលចូលធ្វើការរោងចក្រយើងគិតថា យើងអាចបានប្រាក់ខែមួយដែលអាចជួយក្រុមគ្រួសារបាន ប៉ុន្តែពេលដែលចូលទៅអ្វីដែលយើងរំពឹងទុក វាមិនដូចការគិត។ ហើយកន្លែងរស់នៅខ្ញុំ នៅបន្ទប់ជួលរួមគ្នា ងូតទឹករួមគ្នា ម្នាក់ប្រាំដុល្លារនៅសម័យហ្នុងហា៎។ ដេកហ្នឹងដាំហ្នឹងទៅ។ ដេកចូលគ្នាអ៊ីចឹងទៅ ទឹកភ្លើងលើគេ ហើយអាហារគឺត្បិតត្បៀត»។
អ្នកស្រីលើកឡើងថា៖ «បើកប្រាក់ខែដំបូងបាន១៧ដុល្លា។ ប្រាក់ខែដែលបានពីរោងចក្រមកមិនអាចជួយឱ្យគ្រួសារបានប្រសើរទេ ដោយសារគ្រួសារខ្ញុំជាប់បំណុលគេ ហើយអ៊ីចឹងយើងត្រូវការហូបត្បិតត្បៀត» ។ ដោយអ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «នេះសំណាងហើយសម័យនោះបន្ទប់ជួល ការរស់នៅជុំគ្នាវាមិនសូវថ្លៃ ម្ហូបអាហារមិនសូវថ្លៃ ប៉ុន្តែសំនួរសួរថាជីវភាពគ្រួសារយើងបានប្រសើរ ឬអត់? វាជួយបានផ្នែកខ្លះ វាអត់អាចធ្វើឱ្យយើងបានប្រសើរទេ ជួយបានតិចតួច»។
អ្នកស្រីបន្តដោយទឹកមុខមាំថា ក្នុងអំឡុងពេលធ្វើការងាររោងចក្រ អ្នកស្រីត្រូវបានប្រធានដែលជាជនជាតិចិនប្រើភាសាអាក្រក់ដាក់ ស្របពេលដែលសិទ្ធិសេរីភាពក៏ត្រូវបានរឹតត្បិត។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «នៅពេលបាត់លុយយើងទៅសួរនាំរឿងលុយយើង ហេតុអ្វីបាត់លុយយើង? ពេលណាសងអ៊ីចឹង? គេអត់ចូលចិត្ត ពេលដែលយើងចេះប្រើសំនួរ សួរសំនួរហ្នឹងទៅគេ»។ «យើងប្រៀបដូចជាមនុស្សអាក្រក់ត្រូវបានគេ Note [ចំណាំ] ទុកបញ្ជីស្បែកខ្មៅទៅហើយ អឺរយើងចេញមកខុសគេតែឯង។ […] ហើយដូចខ្ញុំពូកែតវ៉ាជាងគេចឹង គេថាថ្ងៃណាមួយគេនឹងបញ្ឈប់ចោល គេនឹងដេញចោលអ៊ីចឹង គេអត់ចូលចិត្តអ្នកសួរនាំអ៊ីចឹង»។
ក្នុងអំឡុងពេលកំពុងធ្វើការនៅរោងចក្រ អ្នកស្រីបានឆ្លៀតពេលចូលរួមការងារស្ម័គ្រចិត្តតាមរយៈអង្គការកម្មវិធីស្រ្តីដើម្បីការផ្លាស់ប្តូរ និងចូលរៀនវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនៅមណ្ឌលកម្មករ រហូតក្លាយទៅជាអ្នកសម្របសម្រួលនៅមណ្ឌលកម្មករ។
លោកស្រីបានលើកឡើងថា៖ «ចុងឆ្នាំ២០០៧ ចូល២០០៨ មានអ្នកហៅទៅរៀន ក៏ចាប់អារម្មណ៍ ហើយធ្វើជាអ្នកស្ម័គ្រចិត្តនៅហ្នឹង។ ឆ្នាំ២០០៧ស្ម័គ្រចិត្ត បន្ទាប់មកក្លាយទៅជាអ្នកចងក្រងនៅអង្គការកម្មវិធី»។ «យើងក្លាយជាអ្នកស្ម័គ្រចិត្តហើយ គេមើលឃើញយើងថាធ្វើការងារល្អ យើងក៏ត្រូវបានគេជ្រើសរើស មានន័យថាដាក់ពាក្យត្រូវគេរើសយើងធ្វើជាអ្នកចងក្រងកម្មករនៅហ្នឹង ក្នុងឆ្នាំ២០០៨ រហូតដល់ឆ្នាំ២០០៩ ខ្ញុំក្លាយទៅជាសម្របសម្រួល (DSO) នៅមណ្ឌលកម្មករ នៅចាក់អង្រែលើ»។
លោកស្រីឈប់ធ្វើការរោងចក្រឆ្នាំ២០០៩ រួចក៏បន្តធ្វើការនៅមណ្ឌលកម្មករមួយរយៈសិន ។ ដោយសារតែចង់បន្តការសិក្សា អ្នកស្រីបានដាក់ពាក្យរៀនស្វ័យរិនថ្នាក់ទី១២ រហូតទទួលបានជោគជ័យ។
បន្ទាប់ពីប្រឡងជាប់បាក់ឌុប អ្នកស្រីសម្រេចចិត្តចាប់យកជំនាញផ្នែកច្បាប់នៅសាកលវិទ្យាល័យ។ អ្នកស្រីត្រូវធ្វើការបណ្តើររៀនបណ្តើរដើម្បីទ្រទង់ការចំណាយថ្លៃសិក្សា។
អ្នកស្រី រស្មី បានសម្រេចចិត្តរៀនច្បាប់នៅសាកលវិទ្យាល័យ ដោយសារធ្លាប់ទទួលរងភាពយុត្តិធម៌នៅក្នុងរោងចក្រច្រើន។ បន្ទាប់ពីរៀនចប់ អ្នកស្រីយកចំណេះជំនាញទាំងអស់នោះមកចែករំលែក ក៏ដូចជាពង្រឹងសមត្ថភាពដល់កម្មករ ដើម្បីដឹងថាកម្មករមានសិទ្ធិសេរីភាពអ្វីខ្លះនៅក្នុងរោងចក្រ។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ដោយសារតែការឈឺចាប់ ពេលដែលយើងធ្វើការនៅរោងចក្រ សិទ្ធិសេរីរបស់យើងត្រូវបានគេរឹតត្បិត ត្រូវបានគេហាមឃាត់ទោះបីយើងត្រូវក៏ដោយ យើងមានហេតុផលម៉េចក៏ដោយ។ ពេលដែលយើងនិយាយទៅអត់មាន គេហៅថាអត់មានសិទ្ធិអត់អំណាចនៅក្នុងការនិយាយ អ៊ីចឹងខ្ញុំបានសម្រេចចិត្តទៅរៀនច្បាប់»។
ទន្ទឹមនឹងការធ្វើការងារជាអ្នកការពារសិទ្ធិកម្មករ អ្នកស្រីប្តេជ្ញាបន្តធ្វើការងារនេះ រហូតទាល់តែមានដំណោះស្រាយគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធដល់កម្មករ ព្រោះកម្មករជាផ្នែកមួយនៃសេដ្ឋកិច្ចជាតិ ដែលត្រូវមានការលើកកម្ពស់ សិទ្ធិសេរីភាព ក៏ដូចជាអំណាច ជាពិសេសត្រូវយកចិត្តទុកដាក់កម្មករមិនថាបញ្ហា តម្រូវការ និងសំណូមពររបស់ពួកគាត់ដាក់ចូលក្នុងគោលនយោបាយ។
កំពុងអង្គុយនៅខាងក្នុងផ្ទះលោកស្រីនិយាយទាំងមុខស្មើថា៖ «បើមិនមានការតស៊ូទេ មិនមានការធ្វើសកម្មភាពទេ ជីវិតនឹងមិនមានការផ្លាស់ប្តូរទេ ស្ថានភាពរបស់ក្មេងជំនាន់ក្រោយនឹងមិនមានភាពប្រសើរទេ អត់មានការផ្លាស់ប្តូរទេ»៕
ខ្លឹមសារនៅក្នុងអត្ថបទនេះ គឺជាទំនួលខុសត្រូវទាំងស្រុងរបស់អ្នកផលិត ដោយមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីទស្សនៈរបស់ អង្គការផ្លែនអន្តរជាតិកម្ពុជា អង្គការនារីដើម្បីសន្តិភាព និង ខេមបូចា នោះទេ ។
Disclaimer:The contents of the article are sole responsibility of the reporter and do not reflect the views of Plan International Cambodia, Women Peace Makers and CamboJA.
