តំណាងគណបក្សនយោបាយជាសមាជិកឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់មួយចំនួនអះអាងថា ពួកគេបានត្រៀមខ្លួនរួចហើយក្នុងការផ្តល់យោបល់ និងចូលរួមសកម្មភាពនានា ជាមួយ រដ្ឋាភិបាលក្នុងការដោះស្រាយទុក្ខលំបាករបស់ប្រជាពលរដ្ឋ តែមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងពលរដ្ឋតាមដានបញ្ហាសង្គមមួយចំនួនលើកឡើងថា ការបង្កើតស្ថាប័ននេះធ្វើឱ្យខាតថវិកាជាតិជាច្រើនក្នុងមួយឆ្នាំៗ។
ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់បានបង្កើតឡើងនៅចុងឆ្នាំឆ្នាំ២០២៣ ជាលើកទី២ ដោយមានប្រតិភូពីតំណាងគណបក្សនយោបាយចំនួន២៩ចូលរួមក្នុងនោះមានទាំងគណបក្សកាន់អំណាចដែរ។
ព្រះរាជក្រឹត្យស្តីពីការរៀបចំ និងប្រព្រឹត្តទៅនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់ចុះថ្ងៃទី២៦ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ បានចែងពីតួនាទីរបស់ប្រតិភូសមាជិកស្ថាប័ននេះមាន៣គឺផ្តល់យោបល់ លើគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល ផ្តល់យោបល់លើការបង្កើតច្បាប់នានា និងតាមដានការអនុវត្តច្បាប់នៅថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ។
ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់បង្កើតឡើងដំបូងមានគណបក្សចំនួន១៦ចូលរួមជាមួយរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៦ ដែលដឹកនាំដោយអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ជាអាណត្តិដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបានអាសនសភាទាំង១២៥នៅក្នុងពេលបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១៨ក្រោយពេលរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឆ្នាំ២០១៧។
អ្នកសារព័ត៌មានខេមបូចា បានសាកសួរគណបក្សនយោបាយចំនួន១០សមាជិកនៃស្ថាប័ននេះ គឺតំណាងគណបក្សមួយចំនួនថា មិនទាន់បានផ្តល់យោបល់ទេ ខណៈមួយចំនួនទៀតអះអាងថា បានផ្តល់យោបល់មួយចំនួនហើយ។ ទោះយ៉ាងណាគណបក្សទាំងនោះសុទ្ធតែអះអាងថា ពួកគេបានត្រៀមខ្លួនរួចហើយ ក្នុងការចូលរួមជាមួយរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីដោះស្រាយស្រាយទុក្ខលំបាករបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិឱ្យរីកចម្រើន។
ប្រធានគណបក្សយុវជនកម្ពុជាលោក ពេជ្រ ស្រស់ មានប្រសាសន៍ថា លោកបានធ្វើកិច្ចការមួយ ចំនួនហើយក្នុងអាណត្តិទី៧នេះ។ ចំពោះផែនការទៅពេលខាងមុខលោកបញ្ជាក់ថា មិនទាន់ច្បាស់ នៅឡើយទេគឺត្រូវបត់បែនជាក់ស្តែងក្នុងការចូលរួមអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាមួយរដ្ឋាភិបាល។
លោក ពេជ្រ ស្រស់ បានថ្លែងថា៖«ផែនការទៅមុខទៀតគណបក្សយុវជនកម្ពុជាយើងមានទិសដៅមួយ គឺថាចូលរួមកសាងអភិវឌ្ឍន៍សង្គមជាតិផ្អែកលើតថភាពជាក់ស្តែងយើងអត់ទាន់កំណត់ថាការងារណាមួយថាជាការងារដែលច្បាស់លាស់ទេណា៎»។
ប្រធានគណបក្សបំណងពលរដ្ឋ លោក អ៊ិត សារម្យ ឱ្យដឹងដែរថា ក្នុងរយៈពេលជិត៣ខែនៃការបង្កើតស្ថាប័ននេះឡើងគឺ សមាជិកចំណាយពេលច្រើន ក្នុងការរៀនពីបែបបទនៃការបំពេញការងារ ដោយមិនទាន់បានធ្វើកិច្ចអ្វីបានធំដុំទេ។ ទោះយ៉ាងណាលោកថា បញ្ហាដែលពលរដ្ឋ កំពុងជួប ប្រទះខ្លះដូចជា កសិករខ្វះទឹកធ្វើកសិកម្ម បញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ និងគ្រឿងញៀន ជាដើម រូបលោក និងប្រតិភូផ្សេងទៀតបានលើកឡើងជាបន្តបន្ទាប់។
លោក អ៊ិត សារម្យ លើកឡើងថា៖ «បញ្ហាទាំងអស់នេះយើងឃើញបណ្តាសមាជិកនៅក្នុងឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់នេះ ជាពិសេសគាត់បានលើកឡើងទាក់ទងនឹងសំណួរដែលបានលើកឡើងទាក់ទងនឹងកសិកម្ម ទាក់ទងដូចជាបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ទាក់ទងនឹងបញ្ហានឹងគ្រឿងញៀន នោះយើងលើកជាអនុសាសន៍ទៅដល់ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលតាមការប្រជុំនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សា និងលេខាធិការដ្ឋានហ្នឹង អាចរៀបចំជារបាយការណ៍ និងផ្តល់ទៅប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល»។
ប្រធានប្រតិភូគណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ និងជាប្រធានប្តូរវេនឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់ យោបល់ដឹកនាំការប្រជុំនៅថ្ងៃទី២៩ ខែមករា លោក អ៊ុំ សុមន្ថា ឱ្យដឹងថា តាំងពីបង្កើតឡើងមកគឺរដ្ឋាភិបាលឱ្យតែផ្តល់យោបល់ មិនទាន់ឱ្យចុះមូលដ្ឋានជួបពលរដ្ឋទេ។ លោកបន្តថា គណបក្សលោកបានត្រៀមករណីគ្រោះចរាចរណ៍ និងបញ្ហាមួយចំនួនទៀតសម្រាប់លើកឡើងទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលនៅពេលខាងមុខ។
លោក អ៊ុំ សុមន្ថា មានប្រសាសន៍ថា៖«ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាហ្នឹងប្រឹងតែរៀបហើយ ព្រោះខ្ញុំរៀបចំពីរហើយផ្នែកចរាចរណ៍ផ្នែកអីហ្នឹងណា៎។ ចរាចរណ៍ផ្នែកស្អីៗហ្នឹងយើងប្រុងប្រៀបហើយ តែមិនទាន់បានធ្វើ។ យើងមានគម្រោងរួចអស់ហើយ ក៏ប៉ុន្តែយើងមិនទាន់បានរៀបចំធ្វើហ្នឹងណា៎»។
រដ្ឋមន្ត្រីប្រតិភូអមនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជាប្រធានលេខាធិការដ្ឋាននៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់ លោក ឈឹម ផលវរុន មានប្រសាសន៍ថា ស្ថាប័ននេះធ្វើការបានកាន់តែទូលាយ ដោយសេរី និងល្អប្រសើរជាងមុនដោយសារមានបទពិសោធន៍ការងារមួយអាណត្តិមកហើយ។
លោក ឈឹម ផលវរុន បានបញ្ជាក់ថា៖ «អាណត្តិនេះគឺឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់បានធ្វើការបោះជំហានទៅមុខបន្តពីអាណត្តិទី១ដែលផ្តល់លទ្ធភាពកាន់តែទូលំទូលាយដល់ការចូលរួមស្ថាបនារបស់គណបក្សនានានៅក្នុងនោះលទ្ធភាពនៃវិសាលភាពទូលំទូលាយដើម្បីផ្តល់ឱ្យគណបក្សនានាចូលរួមក្នុងការផ្តល់នូវទស្សនាទានកែលម្អឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពបន្ថែម»។
ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់មានប្រតិភូមកពីគណបក្សចំនួន២៩ ដែលក្នុង១បក្ស មានតំណាង៦រូប សរុបប្រតិភូទាំងអស់មាន១៧៤រូប។ ក្នុងចំណោមនោះអ្នកមាន ឋានៈស្នើទេសរដ្ឋមន្ត្រី ចំនួន២៩រូប ឋានៈស្មើរដ្ឋមន្ត្រី២៩រូប ឋានៈស្មើរដ្ឋលេខាធិការ២៩រូប ឋានៈស្មើអនុរដ្ឋលេខាធិការ២៩រូប ឋានៈស្មើអគ្គនាយក២៩រូប និងឋានៈស្មើអគ្គនាយករង២៩រូប។ ក្រៅពីប្រតិភូតំណាងគណបក្សនៅក្នុងស្ថាប័ននេះនៅមានប្រធានលេខាធិការដ្ឋាន និងមន្ត្រីធ្វើកិច្ចការទូទៅ ប្រមាណ២០រូបផ្សេងទៀត។
នៅក្នុងពិធីជួបជាមួយតំណាងគណបក្សនយោបាយផ្សេងៗនៅថ្ងៃទី២៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត មានប្រសាសន៍ថា វត្តមានឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់នេះ មានសារៈសំខាន់ក្នុងការជំរុញដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស និងជួយផ្តល់ធាតុចូលដល់រដ្ឋាភិបាល។
លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មានប្រសាសន៍ថា៖«លើកកម្ពស់ភាពរស់រវើកនៃប្រព័ន្ធពហុបក្សនៅក្នុងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យសេរីនៅកម្ពុជា។ ក្នុងនាមប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលនីតិកាលទី៧នៃរដ្ឋសភា ខ្ញុំបានសម្រេចជាគោលការណ៍ឱ្យរៀបចំបន្តនូវយន្តការនេះ ដើម្បីរាជរដ្ឋាភិបាលអាចទទួលបាននូវធាតុចូលដែលជាចរិតជាទស្សនពហុគំនិតពីគណបក្សនយោបាយនានាដើម្បីជាការពិនិត្យ និងពិចារណាសម្រាប់ជាប្រយោជន៍ដល់ការស្ថាបនាជាតិ»។
សម្រាប់អ្នកឃ្លាំមើលការអភិវឌ្ឍសង្គម មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួន យល់ឃើញថា ស្ថាប័ននេះមិនបានជួយអ្វីជាផលប្រយោជន៍ធំដុំដល់ជាតិ និងប្រជាពលរដ្ឋនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញជាការបង្កើនបន្ទុកដល់ថវិកាជាតិដែលបានពីការប្រមូលពន្ធពីប្រជាពលរដ្ឋតែប៉ុណ្ណោះ។
យោងតាមព្រះរាជក្រឹត្យ និងអនុក្រឹត្យ បើគិតតែប្រាក់បៀវត្សប្រតិភូឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់ចំនួន១៧៤រូបដែលមានឋានៈ ចាប់ពីអគ្គនាយរងដល់ទេសរដ្ឋមន្ត្រីនោះ រួមទាំងប្រាក់ផ្តល់ឱ្យគណបក្សនីមួយៗចំនួន៤លានរៀលក្នុង១ខែ គឺរដ្ឋត្រូវចំណាយប្រមាណជាង៤រយលានរៀល(៤១៧ ៣១០ ០០០រៀល)ស្មើនឹងជាង១០ម៉ឺនដុល្លារក្នុង១ខែ និងស្មើនឹងជាង១លាន២សែនដុល្លារក្នុង១ឆ្នាំ។ នេះមិនទាន់រាប់បញ្ជូលការចំណាយលើប្រធានលេខាធិការដ្ឋាន និងមន្ត្រីប្រមាណ២០រូបទៀតទេ។
ប្រធានមជ្ឃមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង កត់សម្គាល់ថា តាំងពីអាណត្តិទី៦រហូតដល់ដើមអាណត្តិទី៧នេះ លោកមិនទាន់ឃើញស្ថាប័នឧត្តមក្រុមប្រឹក្សា ពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់លើកយកបញ្ហាសំខាន់ណារបស់ជាតិ និងប្រជាពលរដ្ឋមកជជែកឱ្យចេញជាលទ្ធផលនោះទេ។
លោក យង់ គិមអេង លើកឡើងថា៖«ខ្ញុំកន្លងមកដូចជាមិនឃើញមានអីថាជាដុំកំភួនដែលចេញពីឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាហ្នឹង។ មែនទែនទៅមិនឃើញថារដ្ឋាភិបាលយកមតិយោបល់ ឬក៏សេចក្តីសម្រេចណាមួយរបស់ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាយកទៅជាចំណែកមួយនៅក្នុងការធ្វើគោលនយោបាយ ឬក៏ការអនុវត្តផ្សេងៗហ្នឹងណា។ មិនធ្លាប់!»។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិនៃអង្គការខុមហ្វ្រែម លោក កន សាវាង្ស ឱ្យដឹងថា ស្ថាប័នរបស់លោកមិនមានក្រុមការងារតាមដានឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់ទេ ប៉ុន្តែលោកសង្តេតជាទូទៅឃើញថា ក្រុមនេះមិនបានធ្វើសកម្មភាពណាមួយឱ្យចេញជាលទ្ធផលក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសង្គមទេ។
ពលរដ្ឋម្នាក់រស់នៅរាជធានីភ្នំពេញ កញ្ញា ខែម ស្រីមុំ លើកឡើងជាចម្ងល់ថា ហេតុអ្វីបានជារដ្ឋាភិបាលបង្កើតស្ថាប័ននេះឡើងនាំឱ្យមានការបន្ថែមបន្ទុកចំណាយលើថវិកាជាតិទៀត? ព្រោះកន្លងមកកញ្ញាមិនបានឃើញលទ្ធផលអ្វីចេញពីក្រុមនេះទេ។ កញ្ញា ខែម ស្រីមុំ បន្តថា បើរដ្ឋាភិបាលចង់បានគំនិតល្អបន្ថែមក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាគួរតែជួលអ្នកជំនាញឱ្យធ្វើកិច្ចការទាំងនេះ។
កញ្ញា ខែម ស្រីមុំ លើកឡើងថាថា៖«អីផ្សេងៗដែលរដ្ឋាភិបាលគាត់ត្រូវអភិវឌ្ឍប្រទេសត្រូវធ្វើស្អីដែលឱ្យជាតិរីកចម្រើនត្រូវការបញ្ញវ័នដូចជាអ្នកចេះដឹងបណ្ឌិតៗអីណា៎គាត់បង្ហាញបែបម៉េចប្រទេសរីកចម្រើន ធ្វើម៉េចកុំឱ្យជាតិខាតបង់ថវិកាអាហ្នឹងត្រូវការមែន។ បញ្ហាត្រូវស្រាវជ្រាវម៉េច ដោះម៉េចឱ្យជាតិរីកចម្រើនត្រូវការសិក្សាស្រាវជ្រាវឱ្យច្បាស់លាស់អ៊ីចឹងហាណា៎។ ធ្វើអ៊ីចឹងទើបអាចជួយជាតិបាន»។
ចំណែកប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ទៀត រស់នៅក្នុងស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង លោក បូ ភក្តិ ឱ្យដឹងថា លោកបានតាមដានព័ត៌មាននានាដែរតែមិនឃើញលទ្ធផលអ្វីចេញពីឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់នេះ ក្នុងការជួយពលរដ្ឋទេ។ លោក បន្តថា បច្ចុប្បន្នស្រូវរបស់លោក និងកសិករផ្សេងទៀតប្រមាណ៣០០ហិកតា កំពុងក្រៀមស្វិត ប៉ុន្តែមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ និងឧត្តមក្រុមប្រឹក្សា មិនដែលលើកយកបញ្ហារបស់ពួកគាត់ទៅពិភាក្សាស្វែងរកដំណោះស្រាយទេ។
ទីប្រឹក្សាឯករាជ្យ និងជាអ្នកជំនាញខាងអភិបាលកិច្ចលោក ឱក សេរីសោភ័ក្តិ៍ យល់ឃើញថា ការបង្កើតស្ថាប័នឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានេះឡើងជាការល្អ បើសិនជាមានការផ្តល់យល់ល្អៗ ហើយរដ្ឋាភិបាលយកទៅអនុវត្តន៍។ ទោះយ៉ាងណាលោកបន្តថា កន្លងមកលោកតែងតែស្វែងរក ឯកសារស្រាវជ្រាវរបស់ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាដែលបានផ្តល់យោបល់ទៅរដ្ឋាភិបាលដែរ ប៉ុន្តែរកមិនឃើញ។
សម្រាប់លោក ឱក សេរីសោភ័ក្តិ៍ ការចំណាយលុយលើឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាមិនចោទជាបញ្ហាទេ បើយោបល់ទាំងនោះឆ្លងកាត់ការស្រាវជ្រាវច្បាស់លាស់ ហើយរដ្ឋាភិបាលយកទៅប្រើប្រាស់ ដើម្បីបានជាប្រយោជន៍ជាតិ និងពលរដ្ឋពិតប្រាកដ។
លោក ឱក សេរីសោភ័ក្តិ៍ លើកឡើងថា៖ «បើគ្រាន់តែប្រជុំពិគ្រោះយោបល់ តាមដានសភាពការណ៍ ហើយប្រជុំគ្នាវិភាគ ប្រជុំគ្នាផ្គូផ្គូងចេញជាយោបល់ទៅរដ្ឋាភិបាលប៉ុណ្ណឹងមិនច្រើនទេ បើសិនយើងប្រៀបធៀបទៅចំណាយផ្សេងៗទៀត ក៏ប៉ុន្តែបញ្ហាមិននៅត្រង់នេះទេ។ បញ្ហានៅត្រង់ថាតើគេយកយោបល់គាត់ពិតប្រាកដមែនអត់ ហើយនៅពេលដែលគាត់បញ្ចេញយោបល់គាត់អាចធ្វើការពិតប្រាកដមែនអត់?»។
នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយនៅខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ លោក ឈឹម ផលវរុន បានចាត់ទុកអ្នករិះគន់នានាថា មិនស្គាល់ពីការងាររបស់ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់។ លោកលើកឡើងថា ការស្វែងរកធាតុចូលមានសារសំខាន់ណាស់សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំប្រទេស ហើយថាប្រទេសរីកចម្រើននានាក៏គេប្រើវិធីសាស្ត្រនេះដែរ។
លោក ឈឹម ផលវរុន បនបន្ថែមថា៖ «ផ្តល់ធាតុចូលជូនរាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការលើកស្ទួយប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្តគោលនយោបាយបញ្ចកោណដំណាក់កាលទី១ អ៊ីចឹងការផ្តល់ធាតុចូលវាជាសារប្រយោជន៍សំខាន់ណាស់ដែលយើងត្រូវយល់ថាប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស មិនមែនគ្រាន់តែជាការតតាំងទេ ជាវេទិការនៃការផ្តល់ធាតុចូលមួយទៀតដែលសំខាន់។ នៅបណ្តាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យក៏ធ្វើដូច្នេះដែរ គ្រាន់តែយន្តការនេះគេឱ្យឈ្មោះផ្សេងៗគ្នា»។
សម្រាប់អ្នកនាំពាក្យគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ ជាគណបក្សមិនចូលរួមក្នុងសមាជិកឧត្តមក្រុមប្រឹក្សា ពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់ លោក គីមសួរ ភីរិទ្ធ លើកឡើងថា ស្ថាប័ននេះគ្រាន់តែបង្កើតឡើងដើម្បីលម្អការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនតែប៉ុណ្ណោះ។ លោកបន្តថា បើគណបក្សរបស់លោកឈ្នះ និងដឹកនាំប្រទេសមិនត្រូវការស្ថាប័ននេះទេ គឺប្រើតែយន្តការសភា និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធមានចែងក្នុងច្បាប់គ្រប់គ្រាន់ហើយ។
លោក គីមសួរ ភីរិទ្ធ មានប្រសាសន៍ថា៖«អត់ចាំបាច់ទេៗ ឱ្យតែគណៈរដ្ឋមន្ត្រីហ្នឹងត្រឹមត្រូវ ក្រសួងហ្នឹងត្រឹមត្រូវ បុគ្គលិករដ្ឋធ្វើការសកម្ម មានប្រាក់បៀវត្សគ្រប់គ្រាន់ហូបចុកហើយយើងមានគោលនយោបាយ គោលការណ៍ច្បាស់លាស់សម្រាប់គាត់ធ្វើទៅ ឱ្យច្បាស់លាស់ត្រួតពិនិត្យការងារហ្នឹងឱ្យវាមានក្រឹត្យក្រមវិន័យទៅ ខ្ញុំថាទៅរលូន មិនចាំបាច់ទៅសួរអ្នកណាច្រើនទេ»៕
