ក្រសួងអប់រំបានចេញសេក្តីណែនាំក្រើនរំឭកជាថ្មីទៀត ឱ្យគ្រូបង្រៀនពង្រឹងភារកិច្ចនៃការបង្រៀនប្រកបដោយក្រមសីលធម៌ និងបញ្ឈប់ការបង្ខំឱ្យសិស្សរៀនគួរបន្ថែមក្រៅពីម៉ោងរដ្ឋបានកំណត់។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ក្រសួងអប់រំចុះថ្ងៃទី៧ ខែឧសភា បានបញ្ជាក់ថា មានឪពុកម្តាយសិស្សមួយចំនួនត្អូញត្អែរពីការលំបាកដែលមិនមានលទ្ធភាពបង់លុយឱ្យកូនរៀនគួរ។ ក្រសួងក៏បានបញ្ជាក់ពីសកម្មភាពអវិជ្ជមានដែលគ្រូមួយចំនួនបានចេញមេរៀនពេលបង្រៀនគួរសម្រាប់ការប្រលងផ្សេងៗ។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះក្រសួងបានណែនាំ៥ចំណុចដល់គ្រូបង្រៀន និងគ្រឹះស្ថានសិក្សាសាធារណៈមានដូចជា គ្រូបង្រៀនត្រូវអនុវត្តតាមភារកិច្ចដែលគណៈគ្រប់គ្រងសាលារៀបចំជូនប្រកបដោយសីលធម៌ និងមិនត្រូវបង្ខំឱ្យសិស្សរៀនគួរ ឬយកមេរៀនដែលបង្រៀនគួរទៅចេញសម្រាប់វិញ្ញាសាប្រលងជាដើម។
មាតាបិតា និងអាណាព្យាបាលសិស្ស រួមទាំងមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានកោតសរសើរក្រសួងអប់រំដែលហ៊ានទទួលស្គាល់ការពិតហើយចាត់វិធានការដើម្បីដោះស្រាយ។ ប៉ុន្តែអ្នកទាំងនេះនៅសង្ស័យលើប្រសិទ្ធិភាព ព្រោះកន្លងមកក្រសួងអប់រំក៏ធ្លាប់ចេញវិធានការបន្តបន្ទាប់ដែរ ដែលបញ្ហាដាក់សម្ពាធឱ្យសិស្សរៀនគួរនៅតែបន្តកើតមាន។
នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣ ក្រសួងអប់រំបានធ្វើសេចក្តីណែនាំ ដោយមិនឱ្យគ្រូបង្រៀនយកម៉ោងរដ្ឋ និងយកសាលារដ្ឋធ្វើជាកន្លែងរៀនគួរទេ។
លោក សេរី វណ្ណ បុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយនៅរាជធានីភ្នំពេញ មានកូន៣នាក់កំពុង សិក្សា គឺម្នាក់នៅកម្រិតបឋម និង២នាក់នៅថ្នាក់វិទ្យាល័យដែលត្រូវចំណាយជាង៤០ម៉ឺនរៀលសម្រាប់រៀនគួរ គឺសិស្សបឋមចំណាយជាង៤ម៉ឺនរៀល ចំណែកកូននៅថ្នាក់វិទ្យាល័យម្នាក់ៗចំណាយជាង២០ម៉ឺនរៀលក្នុង១ខែ។
ចំពោះវិធានការរបស់ក្រសួងអប់រំចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី៧ លោក សេរី វណ្ណ មិនទាន់មានជំនឿទេ បើមិនមានវិធានការបន្ថែមឱ្យចេញជាលទ្ធផល។
លោក សេរី វណ្ណ ថ្លែងថា៖ «ក្រសួងអប់រំបានចេញជាគោលការណ៍ថ្មីៗនេះ ចេញតែក្រដាសហ្នឹង បើចេញគោលការណ៍ហើយត្រូវតែឱ្យអធិការកិច្ចគេចុះអង្កេតមើលផង ដើម្បីឱ្យដឹងថាសខ្មៅថាគ្រូហ្នឹងមានយកម៉ោងរៀនរដ្ឋមកបង្រៀនគួរអត់។ អាហ្នឹងចឹង ចុះផង! ចេញតែគោលការណ៍មកអត់ឃើញចុះ ចេញតែគោលការណ៍ ចេញតែក្រដាសហ្នឹង ដល់ក្រសួងចុះមកមើលផ្ទាល់តែម្តង។ បង្កើតក្រុមអធិការកិច្ចចុះមកមើលផ្ទាល់ថាម៉ោងណាដែលគាត់បង្រៀន។ មិនខ្វះទេតាមសាលានីមួយៗ ជាពិសេសគឺសាលាកូនខ្ញុំតែម្តង»។
ឪពុកសិស្សម្នាក់ទៀតនៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក ចាយ ពិសិដ្ឋ ឱ្យដឹងថា កូនលោកម្នាក់រៀននៅថ្នាក់បឋម និងម្នាក់ទៀតរៀននៅថ្នាក់អនុវិទ្យាល័យ។ លោកឱ្យដឹងថា កូននៅថ្នាក់វិទ្យាល័យរៀនគួរ៤មុខវិទ្យា គឺគណិត រូប គីមី និងភាសាខ្មែរ ដែលមួយមុខវិជ្ជាចំណាយ៣ម៉ឺនរៀលក្នុង១ខែ។ ឪពុកជាកសិកររូបនេះឱ្យដឹងថា ជាញឹកញាប់លោកមិនមានលទ្ធភាពបង់ឱ្យគ្រូចំនួន១២ម៉ឺនរៀលក្នុង១ខែនេះទេ គឺត្រូវពន្យារពេលបង់។
លោក ចាយ ពិសិដ្ឋ ឱ្យដឹងថា លោកបានទទួលដំណឹងបន្តបន្ទាប់ពីវិធានការទប់ស្កាត់ការដាក់សម្ពាធឱ្យសិស្សរៀនគួរនេះតែមិនមានប្រសិទ្ធិភាព ទើបលោកមិនជឿទេចំពោះវិធានការថ្មីនេះ។
លោក ចាយ ពិសិដ្ឋ ថ្លែងថា៖ «និយាយចេញពីចិត្តស្មោះម៉ងខ្ញុំអត់ជឿ ប្រាប់ត្រង់ថាអត់ជឿទេ ព្រោះថាហ្នឹងអត់ដែលឃើញអនុវត្តទេ ខ្ញុំឃើញភាគច្រើនថាចឹងហ្នឹងឯង។ ឆ្នាំទៅមិញខ្ញុំធ្លាប់ឮព័ត៌មានហ្នឹងដែរ គាត់ថានឹងអនុវត្ត ខ្ញុំមើលតាមប្រព័ន្ធបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកគេថាចឹងដែរ តែពេលរួច ចុងក្រោយនៅតែអ៊ីចឹងដដែល នៅតែតម្រូវឱ្យរៀនគួរដដែលហ្នឹង»។
គ្រូបង្រៀនផ្នែកសីលធម៌-ពលរដ្ឋនៅវិទ្យាល័យមួយនៅខេត្តកំពង់ចាមលោក ជា ធារ៉ា កោតសរសើរក្រសួងដែលហ៊ានទទួលស្គាល់ចំណុចអវិជ្ជមាននេះ។ លោកស្នើឱ្យក្រសួងមានយន្តការតាមដានដើម្បីលុបបំបាត់សកម្មភាពដាក់សម្ពាធឱ្យសិស្សរៀនគួរនេះ។
លោក ជា ធារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា៖ «ក្រសួងគាត់បានចេញលិខិតបំភ្លឺហ្នឹង គឺវានៅមានមួយចំនួនតូច នៅដោយកន្លែងទេ អ៊ីចឹងបញ្ហាអស់នេះកាលណាបើយើងកំណត់មុខសញ្ញាឱ្យច្បាស់លាស់ ឱ្យដឹងហើយធ្វើការពិន័យឱ្យជាក់លាក់គឺបញ្ហានេះនឹងអាចសាបរលាប និងអាចមានប្រសិទ្ធភាព ហើយពេលនោះក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈ គឺនឹងអាចមានប្រសិទ្ធភាពចំពោះបុគ្គលដែលជាមន្ត្រីអប់រំហ្នឹងហើយបាទ»។
នាយកអនុវិទ្យាល័យម្សាក្រង ស្ថិតឃុំម្សាក្រង ស្រុកស្ទោង ខេត្តកំពង់ធំលោក យ៉ន គឹមលន់ ឱ្យដឹងថា សាលារៀនរបស់លោកមិនមានបញ្ហាដាក់សម្ពាធឱ្យសិស្សរៀនគួរទេ។ លោកបន្តថា សាលារៀនរបស់លោកមានការទំនាក់ទំនង និងសហការល្អជាមួយឪពុកម្តាយសិស្ស និង អាជ្ញាធរដែនដី។
ទោះយ៉ាងណា លោក យ៉ន គឹមលន់ បញ្ជាក់ថា លោកគោរព និងយកចិត្តទុកដាក់បន្ថែមទៀត លើសេចក្តីណែនាំដែលក្រសួងទើបចេញបន្ថែមនៅថ្ងៃទី៧ខែឧសភានេះ។
លោក យ៉ន គឹមលន់ បញ្ជាក់ថា៖ «ចង់និយាយថាអ្វីដែលជាសារាចរណែនាំរបស់ក្រសួង គឺយើងអ្នកនៅក្នុងអង្គភាពយើងត្រូវតែទទួលស្គាល់ត្រូវតែគោរពតាមរឿងហ្នឹងហា៎»។
អ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គម លោក មាស នី យល់ថា គ្រូប្រើជំនាញដើម្បីបង្រៀនគួរមិនខុសទេ ប៉ុន្តែអ្វីដែលខុសនោះគឺការដាក់សម្ពាធដើម្បីឱ្យសិស្សរៀនគួរ។
លោក មាស នី ចាត់ទុកថា ជាចំណុចចាប់ផ្តើមល្អដែលក្រសួងទទួលស្គាល់បញ្ហាដែលកំពុងកើតមាន។ លោកបន្តថា ដើម្បីឱ្យដំណោះស្រាយមានប្រសិទ្ធិភាពក្រសួងត្រូវមានយន្តការតាមដាន ហើយឈានដល់ការបណ្តេញគ្រូដែលមានកំហុសចេញពីក្របខណ្ឌ។
លោក មាស នី មានប្រសាសន៍ថា៖ «ដាក់ពិន័យអាចធ្វើពិន័យលើកទី១លើកទី២ទៅ ហើយប្រសិនបើនៅតែមិនស្តាប់ទៀតដកចេញពីបញ្ជីក្រសួងទៅ បានន័យថាបណ្តេញចោលទៅ អាហ្នឹងឱ្យគាត់ទៅរកស៊ីក្រៅណាក៏រកទៅអាហ្នឹងជាសិទ្ធិរបស់គាត់។ ខ្ញុំឃើញគ្រាន់តែអំពាវៗហ្នឹងវានៅស្ទើរតែគ្រប់វិស័យទៅហើយ អាអំពាវដូចជាអត់មានប្រយោជន៍អីណា៎។ ថាៗទៅ ប៉ុន្តែរឿងនេះវានៅវិលវិញដដែល»។
ចំណែកប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនឯករាជ្យលោកស្រី អ៊ុក ឆាយ៉ាវី ចាត់ទុកថា ក្រសួងអប់រំហាក់អសកម្ម ព្រោះបញ្ហាគ្រូបង្រៀនមានជីវភាពលំបាក និងឪពុកម្តាយត្អួញត្អែរពីបញ្ហាដាក់សម្ពាធឱ្យរៀនគួរនេះកើតមានទូទាំងប្រទេសច្រើនឆ្នាំមកនៅមិនមានដំណោះស្រាយ។ លោកស្រីស្នើឱ្យក្រសួងមានវិធានការច្បាស់លាស់ក្នុងការដោះស្រាយរួមទាំងការដំឡើងប្រាក់ខែគ្រូឱ្យសមនឹងតម្លៃទំនិញលើទីផ្សារផងដែរ។
លោក ស្រី អ៊ុក ឆាយ៉ាវី មានប្រសាសន៍ថា៖ «ឈប់ឱ្យមានការរៀនគួរ ប៉ុន្តែប្រាក់បៀវត្សរ៍គាត់ហ្នឹងត្រូវគុណទ្វេដងឱ្យលោកគ្រូអ្នកគ្រូទៅ ព្រោះអីយើងឃើញហើយថាដោយសារតែគាត់ខ្វះខាតហើយបានគាត់បង្រៀនគួរបង្រៀនអីហ្នឹង ដើម្បីយកប្រាក់ចំណូលហ្នឹងដោះស្រាយជីវភាពគ្រួសាររបស់គាត់ដែរ។ បើសិនជាគាត់មិនរៀនគួរជីវភាពក្រុមគ្រួសារគាត់ហ្នឹងក៏តោកយ៉ាកដូចគ្នាអ៊ីចឹង»។
បើតាមលោកស្រី អ៊ុក ឆាយ៉ាវី ប្រទេសជឿនលឿន រួមទាំងប្រទេសថៃ និងវៀតណាមនៅក្បែរកម្ពុជាផងគេមិនមានការដាក់សម្ពាធឱ្យសិស្សរៀនគួរទេ។
លោក ស៊ីន តាប់ ជាគ្រូបង្រៀនផ្នែកភាសាខ្មែរនៅវិទ្យាល័យមួយក្នុងខេត្តសូរិន្ទដែលថៃកំពុងគ្រប់គ្រង ឱ្យដឹងថា នៅប្រទេសថៃមិនមានការដាក់សម្ពាធឱ្យរៀនគួរទេ ចំណែកប្រាក់ខែគ្រូពីថ្នាក់បឋមដល់ថ្នាក់វិទ្យាល័យចន្លោះពី៥ដុល្លារទៅ១ពាន់ដុល្លារ។
ចំណែក លោក ដាញ់ សេដ សកម្មជនទាមទារសិទ្ធិនៅខ្មែរកម្ពុជាក្រោមដែលកំពុងរស់នៅខេត្តព្រះត្រពាំងក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់វៀតណាមឱ្យដឹងថា នៅវៀតណាមក៏មិនមានករណីដាក់សម្ពាធឱ្យសិស្សរៀនគួរដែរ ខណៈប្រាក់ខែគ្រូចន្លោះពី២៥០ដុល្លារ ទៅ៧០០ដុល្លារ។
ជុំវិញការសាទរ និងក្តីកង្វល់ទាំងនេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំលោកស្រី ឃួន វិច្ឆិកា ឱ្យដឹងថា ក្រសួងបានប្រឹងប្រែងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងបន្តបន្ទាប់លើគុណភាពអប់រំ រួមទាំងការបង្កើតសាលា គំរូ ការពង្រឹងលើការចេញវិញ្ញាសា ពង្រឹងការប្រលង រួមទាំងការរៀបចំមន្ត្រីចុះទៅតាមដាននិងសហការពង្រឹងការអប់រំតាមសាលារៀនជាប្រចាំ។
ចំពោះកំហុសលើការដាក់សម្ពាធឱ្យសិស្សរៀនគួរ និងកំហុសផ្សេងៗទៀត ក្រសួងអនុវត្តលើយន្តការ និងច្បាប់ដែលមានស្រាប់។
លោកស្រី ឃួន វិច្ឆិកា មានប្រសាសន៍ថា៖ «នៅក្នុងកម្រិតនៃទោសពិន័យនេះក៏បានចែងយ៉ាងច្បាស់តាំងពីកម្រិតស្រាលរហូតដល់កម្រិត[ធ្ងន់] មានន័យថាតាំងពីការស្តីបន្ទោសជាមាត់ ការបន្ទោសជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ និងនីតិវិធីផ្សេងៗទៀត ដូច្នេះក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ក៏ដូចជាមន្ទីរអប់រំ ក៏នឹងអនុវត្តនូវច្បាប់នេះ ហើយកន្លងមកយើងក៏បានអនុវត្តតាមរយៈការពិនិត្យមើលអំពីកម្រិតនៃទោសកំហុសរបស់មន្ត្រីរាជការនិយាយដោយរួមតែម្តង គឺទាក់ទងទៅនឹងបុគ្គលិកអប់រំតាមរយៈការអនុវត្តតាមច្បាប់ដែលបានចែងនៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីសហលក្ខន្តិកៈមន្ត្រីរាជស៊ីវិលនេះដែរ»។
ទោះយ៉ាងណា លោកស្រី ឃួន វិច្ឆិកា មិនបានបញ្ជាក់ទេថា មានគ្រូបង្រៀនប៉ុន្មានដែលរងការដាក់ពិន័យដោយសារការបង្ខំឱ្យសិស្សរៀនគួរនេះទេ។
យោងតាមសៀវភៅស្ថិតិ និងសូចនាករអប់រំឆ្នាំសិក្សា២០២៣-២០២៤ របស់ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ដែលផ្តល់ព័ត៌មានជាមូលដ្ឋានអំពីសាលារៀនសាធារណៈ បានឱ្យដឹងថា សាលារៀនទូទាំងប្រទេសមានជាង១ម៉ឺន៣ពាន់(១៣ ៩១៥) ក្នុងនោះសាលាមត្តេយ្យសិក្សាមានជាង៤ពាន់(៤៦៩៤) សាលាបឋមសិក្សាមានជាង៧ពាន់(៧ ៣៩៨) និងអនុវិទ្យាល័យ និងវិទ្យាល័យមានជិត២ពាន់(១ ៨២៣)។ ចំនួនសិស្សសរុបមានជា៣លាននាក់(៣ ៤០៨ ១៥៤នាក់) ក្នុងនោះសិស្សស្រីមានជាង១លាននាក់(១ ៦៩៦ ១៧៦ នាក់)។
របាយការណ៍ដដែលឱ្យដឹងទៀតថា សាលារៀនក្នុងតំបន់ទីប្រជុំជនមានជាង១ពាន់(១ ៦១៦) និងជនបទមានជាង១ម៉ឺន២ពាន់(១២ ២៩៩) ហើយសិស្សនៅប្រជុំជនមានជិត២ម៉ឺននាក់(១៧ ០៩៨នាក់)ក្នុងនោះស្រីជាង១ម៉ឺន៣ពាន់នាក់ (១៣ ៧៦៩នាក់) សិស្សនៅតំបន់ជនបទមាន ជិត៨ម៉ឺននាក់(៧៩ ៨៥៧នាក់) ស្រីមានជាង៦ម៉ឺននាក់(៦៣ ០៩៧នាក់)៕
