ប្រជាសហគមន៍ដីព្រៃឈើភ្នំត្នោតស្នើអាជ្ញាធរខេត្តកំពតដោះលែងតំណាងពួកគេចំនួន២នាក់ ដែលត្រូវតុលាការខេត្តឃុំខ្លួនពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភលើដីព្រៃសហគមន៍។ មន្រ្តីសង្គមស៊ីវិល អំពាវនាវឱ្យអាជ្ញាធរប្រើប្រាស់យន្តការសម្របសម្រួលក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាមុននឹងអនុវត្ត ច្បាប់លើប្រជាពលរដ្ឋ។
គ្រួសាររបស់ពលរដ្ឋដែលត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ ឱ្យដឹងថា អាជ្ញាធរបានឃាត់ខ្លួនសាច់ញាតិរបស់ពួកគេ កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា និងបន្តឃុំខ្លួនរហូតដល់ថ្ងៃទី១៨ ក្នុងខែដដែល ទើបសាលាដំបូងខេត្តកំពត សម្រេចចោទប្រកាន់ពីបទ «ហ៊ុំព័ទ្ធកាន់កាប់ដីព្រៃដោយគ្មានលិខិតអនុញ្ញាត» និងបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារខេត្តនេះចំនួន២នាក់ ក្នុងចំណោមជនរងការចោទប្រកាន់៣នាក់ ដោយមួយរូបទៀតមានវ័យចាស់ជរាពេក។
អ្នកស្រី យឹង មុំ ជាកូនស្រីរបស់លោក យឹម យាន់ ដែលជាអនុប្រធានដីសហគមន៍ព្រៃឈើភ្នំត្នោត ហើយកំពុងជាប់ឃុំនៅពន្ធនាគារខេត្តកំពត បានបដិសេធការចោទប្រកាន់ថា ឪពុករបស់នាង បានបោះបង្គោលលើដីព្រៃសហគមន៍ និងបែងចែកដីនោះឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ។
អ្នកស្រី មុំ និយាយថា៖ «គេចោទប្រកាន់ [លោក យឹម យាន់] បោះបង្គោលដី១០ម៉ែត្រមួយៗ។ កាត់ឱ្យកំបុតហើយបោះដបទឹកសុទ្ធ [ចំណាំ] និងចែកដីទៅពលរដ្ឋសហគមន៍។ គាត់អត់បានធ្វើដូចពាក្យគេថាទេ»។
បើតាមអ្នកស្រី មុំ ឱ្យដឹងថា តុលាការសម្រេចមិនឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្ន លោក សឹម អៀត មានវ័យជាង៧០ឆ្នាំ ដោយសារភាពចាស់ជរានិងរាងកាយទ្រុឌទ្រោម។
អ្នកស្រី មុំ អះអាងថា កាលពីថ្ងៃសុក្រ ទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ប្រជាសហគមន៍ ចំនួន៥០នាក់បានសុំ ជួបអភិបាលខេត្តកំពតដោយធ្វើដំណើរទៅកាន់សាលាខេត្តដោយផ្ទាល់ ប៉ុន្តែមន្រ្តីនៅទីនោះ បានបដិសេធ ហើយប្រាប់ថាទុកឱ្យករណីនេះដោះស្រាយតាមច្បាប់។
ការឃុំខ្លួនតំណាងពលរដ្ឋនេះ អ្នកស្រីយល់ថា អាជ្ញាធរប្រហែលមិនពេញចិត្តចំពោះសកម្មភាពឪពុករបស់នាងដែលព្យាយាមរារាំងរាល់សកម្មភាពដែលបានរំលោភបំពានលើដីសហគមន៍កាលពីពេលកន្លងទៅ។
បើតាមកូនស្រីរបស់អនុប្រធានសហគមន៍រូបនេះ ឱ្យដឹងថា ដីសហគមន៍ព្រៃឈើភ្នំត្នោត មានប្រជាពលរដ្ឋចំនួន៣ភូមិកំពុងអាស្រ័យផល និងមានផ្ទៃដីចំនួន៤៥៨ហិកតា។
លោក អ៊ំ សំអាត ជាប្អូនប្រុសរបស់លោក ម៉ែន និរាស្រ្ត ដែលកំពុងជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារផងដែរ អះអាងថា មុនថ្ងៃកើតហេតុបងប្រុសរបស់លោកបានរារាំងគ្រឿងចក្រដែលបានឈូសឆាយលើដីព្រៃសហគមន៍។ ក្រោយករណីនេះកើតឡើង លោក ថា បងប្រុសរបស់លោកក៏ត្រូវបានអាជ្ញាធរឃាត់ខ្លួន ក្រោមហេតុផលទាក់ទិននឹងការរំលោភបំពានដីព្រៃទៅវិញ។
លោក សំអាត និយាយថា៖ «មានអាត្រាក់ទ័រមានអាអិចឈូសឆាយ គាត់ទៅហាមឃាត់។ ហាមឃាត់ គេអត់ស្ដាប់ គាត់ក៏ដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅភ្នំពេញ។ ក្រោយពីមកពីភ្នំពេញវិញ គាត់ត្រូវគេចាប់ដាក់ឃុំឃាំងតែម្ដង»។
លោក បន្ថែមថា៖ «សំណូមពរដល់អភិបាលខេត្តនិងអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធចាប់ឃុំខ្លួនគាត់ ឱ្យជួយដោះលែងគាត់មកវិញ ព្រោះគាត់អត់មានកំហុសផង។ ការចោទប្រកាន់សុទ្ធតែចោទប្រកាន់ទាំងបំពានទាំងអស់»។
ប្រជាសហគមន៍មួយរូប ថ្លែងសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ដោយបារម្ភពីសុវត្ថិភាព ក្រោយមានការឃ្លាំងមើលពីមនុស្សនៅជុំវិញខ្លួន បានអះអាងថា ប្រធានដីសហគមន៍ព្រៃឈើភ្នំត្នោត លោក ខឹម ខឿន ជាអ្នករាយការណ៍ថា មានការបោះបង្គោលនិងបែងចែកដីឱ្យពលរដ្ឋទៅកាន់រដ្ឋបាលព្រៃឈើ។
ស្រ្តីវ័យ៣៧ឆ្នាំរូបនេះនិយាយថា៖ «ឥលូវអត់មានវិធានការ [ការពារដីព្រៃសហគមន៍បន្ត]អ្វីទេ សុទ្ធតែអ្នកខ្លាច បើអត់មានដឹងថាខុសអីផងហើយគេចាប់ទៅដាក់គុកបាត់អស់ចឹង»។
ស្រី្តរូបនេះ បន្តទៀតថា កន្លងមកដីសហគមន៍នេះ មានជម្លោះជាមួយ លោក គាវ ហាក់ឡុង ដែលព្យាយាមកាប់ទន្រ្ទានយកដីព្រៃកាលពីកំឡុងឆ្នាំ២០១៦ដល់ឆ្នាំ២០១៨។ បន្ថែមពីលើនេះ អ្នកស្រីសង្កេតឃើញថា ម្ចាស់ទីតាំងដីដែលមានព្រំប្រទល់ជាប់ដីសហគមន៍ព្រៃឈើភ្នំត្នោត សុទ្ធតែជាអ្នកមានលុយនិងមានអំណាច។
អ្នកស្រីបានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភប្រសិនបើបាត់បង់ដីសហគមន៍នេះ នឹងបង្កផលប៉ះពាល់ជីវភាពរស់នៅ ខណៈបច្ចុប្បន្ន អ្នកស្រីអាចរកបន្លែ ដូចជាផ្សិត ត្រពាំង ដំឡូងជាដើមនៅទីនោះសម្រាប់អាហារប្រចាំថ្ងៃ ដែលបានកាត់បន្ថយការចំណាយ។
បើតាមខ្លឹមសារក្នុងរបាយការណ៍មួយរបស់ប្រធានដីសហគមន៍ព្រៃឈើភ្នំត្នោតដែលអ្នកសារព័ត៌មានទទួលបានពីប្រជាសហគមន៍ បង្ហាញថា ប្រធានសហគមន៍រូបនេះ បានរាយការណ៍ទៅកាន់នាយខណ្ឌរដ្ឋបាលព្រៃឈើខេត្តថា មានមនុស្សចំនួន៩នាក់ ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបោះបង្គោលលើដីព្រៃសហគមន៍ជាប្លង់ៗ។ របាយការណ៍ចុះថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣នេះ អះអាងថា លោក ម៉ែន និរាស្រ្ត ដែលជាអតីតប្រធានដីសហគមន៍ព្រៃឈើភ្នំត្នោត ជាមេខ្លោងក្នុងរឿងនេះ។
យោងតាមដីកាសម្រេចឃុំខ្លួនដែលអ្នកសារព័ត៌មានទទួលបានពីអ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តកំពត លោក ម៉ាន់ បូរេត បញ្ជាក់ថា តុលាការបានបង្គាប់ឱ្យឃុំខ្លួនលោក យឹម យាន់ និង លោក ម៉ែន និរាស្រ្ត រួមទាំងបក្សពួក ក្រោមបទចោទប្រកាន់ «ហ៊ុំព័ទ្ធកាន់កាប់ដីព្រៃគ្មានលិខិតអនុញ្ញាត» ដែលប្រព្រឹត្តនៅភូមិត្រពាំងគុយ ឃុំល្បើក ស្រុកឈូក ខេត្តកំពត កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ តាមក្រមព្រហ្មទណ្ឌមាត្រា ៩៧ នៃច្បាប់ស្ដីពីព្រៃឈើ។
ដោយឡែកប្រធានដីសហគមន៍ព្រៃឈើភ្នំត្នោត លោក ខឹម ខឿន ដែលរងការចោទប្រកាន់ថាបានរាយការណ៍ទៅកាន់ខណ្ឌរដ្ឋបាលព្រៃឈើខេត្តកំពតដែលបណ្ដាលឱ្យសមាជិក២រូបត្រូវជាប់ឃុំ លើកឡើងថា លោកគ្រាន់តែរាយការណ៍ពីសកម្មភាពលើដីសហគមន៍តាមការណែនាំរបស់ថ្នាក់លើប៉ុណ្ណោះ។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំគ្រាន់តែជូនរបាយការណ៍ទេ អាចាត់វិធានការយ៉ាងណាៗវាស្រេចនៅលើគេទេ»។
អង្គការគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក (World Justice Project) កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣ បានបន្តចាត់ទុកកម្ពុជាជាប្រទេសមានការគោរពនីតិរដ្ឋទាបជាងគេ ពោលគឺស្ថិតនៅលេខរៀង១៤១ ក្នុងចំណោម១៤២ប្រទេសនៅលើពិភពលោក។ បើធៀបនឹងសន្ទស្សន៍ឆ្នាំ២០២២ កាលនោះកម្ពុជាទទួលបានលេខ១៣៦លើ១៤០ប្រទេស។
ការវាយតម្លៃរបស់អង្គការអន្តរជាតិនេះ ដោយផ្ដោតសំខាន់លើកត្តាមួយចំនួនដូចជា សិទ្ធិមនុស្ស អំពើពុករលួយ ការអនុវត្តច្បាប់ ប្រព័ន្ធតុលាការ សណ្ដាប់ធ្នាប់និងសន្តិសុខ ការកម្រិតអំណាចរបស់រដ្ឋ និងការបើកចំហរបស់រដ្ឋាភិបាល។
មេប៉ុស្តិ៍នគរបាលរដ្ឋបាលល្បើក ស្រុកឈូក អះអាងថា លោកកំពុងជាប់រវល់មិនអាចនិយាយជាមួយអ្នកកាសែតបានឡើយ។ ចំណែកមន្រ្តីមួយរូប ដែលកាន់ទូរសព្ទដាក់លើទំព័រហ្វេសប៊ុកផេករបស់អធិការដ្ឋាននគរបាលស្រុកឈូក ថ្លែងថា ករណីនេះ អាជ្ញាធរស្រុកបានបញ្ជូនទៅតំណាងអយ្យការខេត្តហើយ។
បុរសរូបនោះនិយាយថា៖ «ពាក់ព័ន្ធរឿងហ្នឹងយើងបានបញ្ជូនទៅខាងអយ្យការ បាត់ហើយ មានរឿងអីបងសួរខាងខេត្ត[នគរបាលខេត្ត]ទៅ»។
អភិបាលស្រុកឈូក លោក នាក់ សុវណ្ណារី ថ្លែងថាប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានសួរទៅកាន់រដ្ឋបាលព្រៃឈើ ដោយសារបទល្មើសព្រៃឈើ ស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់នគរបាលយុត្តិធម៌នៃរដ្ឋបាលព្រៃឈើ។
លោកនិយាយថា៖ «រដ្ឋបាលព្រៃឈើគាត់ជានគរបាលយុត្តិធម៌ គាត់គ្រប់គ្រងដីព្រៃឈើ។ ចឹងមានបទល្មើសព្រៃឈើអីគាត់អ្នកមុខការហើយ គាត់អ្នកកសាងសំណុំរឿងធ្វើអីៗគាត់អ្នកធ្វើលិខិតធ្វើអីៗ អាហ្នឹងជារឿងរបស់គាត់»។
ស្នងការនគរបាលខេត្តកំពត លោក ម៉ៅ ច័ន្ទមធុរិទ្ធ ក៏លើកឡើងដូចគ្នាដែរថា ករណីនេះស្ថិតនៅក្រោមដែនសមត្ថកិច្ចនៃរដ្ឋបាលព្រៃឈើ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «មនុស្សគេគ្រាន់តែផ្ញើនៅកន្លែងខ្ញុំទេ។ រដ្ឋបាលព្រៃឈើ គេអ្នកធ្វើសំណុំរឿងបញ្ជូនទៅតុលាការ»។
អ្នកសារព័ត៌មានពុំអាចសូមការអត្ថាធិប្បាយពីនាយខណ្ឌរដ្ឋបាលព្រៃឈើខេត្តកំពត លោក ជួន សារ៉ា បាននៅឡើយទេ ដោយទូរសព្ទចូលប៉ុន្តែគ្មានអ្នកទទួល។
ចំណែក ប្រធានមន្ទីរកសិកម្មខេត្តកំពត លោក ចាន់ រិទ្ធិ បានចុចបិទទូរសព្ទ ក្រោយអ្នកសារព័ត៌មានលើកឡើងពី ការឃាត់ខ្លួនតំណាងដីសហគមន៍ព្រៃឈើភ្នំត្នោតចំនួន២នាក់នេះ។
លោក សំ សុវណ្ណា អនុប្រធានមន្ទីរកសិកម្មខេត្តកំពត ប្រាប់ឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានខលសួរទៅកាន់នាយខណ្ឌរដ្ឋបាលព្រៃឈើខេត្តកំពតវិញ ដោយលោកមិនបានដឹងច្បាស់ជុំវិញករណីនេះ និងកំពុងសម្រាកព្យាបាលជំងឺ។
អ្នកសារព័ត៌មានខេមបូចា ពុំអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយពីលោក ម៉ៅ ធនិន អភិបាលខេត្តកំពត បានទេ កាលពីសប្តាហ៍មុន។
នាយករដ្ឋបាលខេត្តកំពត លោក ឃុត ឧសភា អះអាងថា លោកពុំដឹងដឹងពីការដាក់ញត្តិរបស់ប្រជាសហគមន៍នោះទេ ប៉ុន្តែបើសិនជាមានករណីប្រជាសហគមន៍ដាក់ញត្តិស្នើសុំដោះលែងតំណាងពួកគេទាំង២នាក់នោះ លោកនឹងជម្រាបជូននិងបញ្ជូនញត្តិទៅលោកអភិបាលខេត្តបន្តហើយ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ពេលទទួលបាន[ញត្តិ] ខ្ញុំគោរពជូនថ្នាក់ដឹកនាំបន្ត ដើម្បីសុំមតិដឹកនាំពីលោកបន្ត។ ប៉ុន្តែពាក់ព័ន្ធនឹងប្រព័ន្ធតុលាការ ពួកខ្ញុំក៏អត់ដឹងថាម៉េចដែរ ព្រោះនេះជាឯករាជ្យភាពនៃការអនុវត្តមុខងាររបស់ពួកគាត់យើងអត់ទាន់ដឹងថាម៉េចទេ»។
មន្ត្រីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអង្គកាអាដហុកខេត្តកំពត លោក យន់ ផល្លី ជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរធ្វើការសម្របសម្រួលជាមួយពលរដ្ឋ ប្រសិនបើពួកគេបានប្រព្រឹត្តផ្ទុយនឹងច្បាប់មែននោះ ប្រសើរជាង មុនសម្រេចប្រើវិធានការច្បាប់ដោយមានការដាក់ទោសទណ្ឌ។ លោក អះអាងថា ប្រជាសហគមន៍នឹងមិនប្រព្រឹត្តបទល្មើសនោះទេ បើអាជ្ញាធរបានណែនាំពួកគេ ព្រមទាំងរងការព្រមានជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ។
លោក ផល្លី និយាយថា៖ «ខ្ញុំគិតថាអាជ្ញាធរលោកគួរតែមានវិធានការក្នុងការសម្របសម្រួលទៅដល់សហគមន៍ទាំងអស់ហ្នឹង។ […] បើសិនជាគាត់មានសិទ្ធិអំណាចណាមួយដែលទៅបែងចែកដីជូនប្រជាពលរដ្ឋ ខ្ញុំគិតថា វាមិនអាចទៅបែបហ្នឹងកើតទេ។ បើសិនជាគាត់ [ពលរដ្ឋ]ធ្វើ គាត់ [អាជ្ញាធរ] គួរតែហៅធ្វើកិច្ចសន្យាណាមួយបញ្ឈប់សកម្មភាពទៅគឺប្រជាពលរដ្ឋលោកអាចទទួលបានហើយ»៕
