ពលរដ្ឋកម្ពុជាបីនាក់បានធ្វើដំណើរទៅប្រទេសថៃកាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា ដើម្បីប្រគល់ឯកសារមួយចំនួនទៅតុលាការថៃប្រឆាំងនឹងក្រុមហ៊ុនផលិតស្ករសដ៏ធំមួយក្នុងពិភពលោក ដែលក្រុមហ៊ុននោះមានម្ចាស់ជាជនជាតិថៃ និងមានឈ្មោះថា Mitr Phol Sugar Co Ltd។
អ្នកភូមិដែលជាដើមបណ្ដឹង និងភាគីក្រុមហ៊ុន Mitr Phol ត្រូវដាក់ឯកសារពាក់ព័ន្ធនឹងភស្តុតាងទាំងឡាយ នៅថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា។ នេះបើតាមការឲ្យដឹងពីអ្នកស្រី Sor Rattanamanee Polkla មេធាវីជនជាតិថៃ តំណាងឲ្យអ្នកភូមិ ដែលជាដើមបណ្ដឹងទាំងបីរូប។ អ្នកស្រីក៏ជាអ្នកសម្របសម្រួលកិច្ចប្រតិបត្តិការរបស់មូលនិធិមជ្ឈមណ្ឌលធនធានសហគមន៍ (Community Resource Centre Foundation ) ផងដែរ។
អ្នកស្រីប្រាប់ ខេមបូចា ថា៖ «ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ជាថ្ងៃពិនិត្យភស្តុតាងដែលភាគីទាំងពីរដាក់ទៅកាន់តុលាការ។ ភាគីទាំងពីរក៏ត្រូវពិនិត្យលើឯកសារទាំងនោះដែរ»។
អ្នកស្រីបន្តថា ភាគីទាំងពីរបានស្នើសុំពេលវេលាពិនិត្យឯកសារ និងថាតុលាការបានកំណត់យកថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា ជាថ្ងៃបើកសវនាការលើសំណុំរឿងនេះ។
អ្នកស្រីឲ្យដឹងទៀតថា ដើមបណ្ដឹងជាធម្មតាតែងមានវត្តមាននៅពេលដំណើរការសាកសួរក្នុងសវនាការ បើទោះបីជាពួកគាត់បានត្រឹមអង្គុយស្ដាប់សិនក៏ដោយ។ អ្នកស្រីថា នេះជាវិធីដែលអាចជួយឲ្យដើមបណ្ដឹងយល់ពីដំណើរការនៃសំណុំរឿង និងជាផ្នែកមួយនៃសំណុំរឿងនៅគ្រប់ដំណាក់កាល។
លោក ម៉ា អ៊ុកជឿន ជាជនរងគ្រោះម្នាក់មកពីខេត្តឧត្តរមានជ័យប្រាប់ ខេមបូចា ថា សហគមន៍របស់លោកបានរងផលប៉ះពាល់ពីសកម្មភាពរបស់ក្រុមហ៊ុន Mitr Phol និងថាពេលនេះខាងសហគមន៏របស់លោកបាននឹងកំពុងស្វែងរកជំនួយពីអង្គការក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិ ក្នុងការរៀបចំដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅតុលាការថៃ និងក្រៅប្រទេសថៃផងដែរ។
លោកថាការដាក់ពាក្យបណ្ដឹងនេះ គឺដើម្បីដាក់សម្ពាធទៅលើក្រុមហ៊ុនឲ្យផ្ដល់សំណងសមរម្យដល់អ្នកភូមិជាង៧០០គ្រួសារ ដែលត្រូវគេបណ្ដេញចេញពីផ្ទះ និងផ្ទះរបស់ពួកគាត់ត្រូវដុតបំផ្លាញជាងមួយទសវត្សរ៍មកហើយ។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំមិនអាចសន្និដ្ឋានបានទេថាសំណុំរឿងនៅតុលាការថៃបានលទ្ធផលយ៉ាងម៉េចនោះទេ ប៉ុន្តែយើងត្រូវដាក់ឯកសារទាំងអស់ឲ្យខាងតុលាការថៃធ្វើការសម្រាប់ត្រួតពិនិត្យសិន»។
លោកបន្តថា៖ «យើងបានប្រមូលឯកសារពាក់ព័ន្ធ និងបានដាក់ទៅតុលាការដើម្បីជំរុញឲ្យតុលារពន្លឿនការជំនុំជម្រះរឿងក្ដីដល់សម្រាប់សហគមន៍ឲ្យបានឆាប់រហ័ស»។
លោក អ៊ុកជឿន ត្រូវបានតុលាការខេត្តសៀមរាបកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារចំនួនពីរឆ្នាំក្រោមបទចោទថាបានទន្ទ្រានដីព្រៃដោយខុសច្បាប់ តែលោកបានច្រានចោលការចោទប្រកាន់នេះក្នុងឆ្នាំ២០០៩។ ជាមួយនឹងការជួយជ្រោមជ្រែងពីអង្គការក្នុងស្រុកមួយ លោកក៏បានផ្លាស់ពីឧត្តរមានជ័យមករស់នៅខេត្តសៀមរាបវិញ។
លោកថា លោកចង់ឲ្យពិភពលោកបានដឹងទុក្ខលំបាករបស់ប្រជាជនកម្ពុជាដែលរងគ្រោះពីភាពអយុត្តិធម៌នៅលើដីរបស់ខ្លួន ដែលរដ្ឋាភិបាលបានផ្ដល់ដីទាំងនោះជាដីសម្បទានសេដកិច្ចទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនបីជាបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់ក្រុមហ៊ុន Mitr Phol កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០០៨។
លោកបន្តទៀតថា៖ «វាគឺជាសំណុំរឿងដ៏សំខាន់មួយដែលយើងស្វែងរកយុត្តិធម៌ជាសមូហភាពសម្រាប់គ្រួសាររងគ្រោះ មិនមែនតែយុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកណាម្នាក់ទេ។ វានឹងបង្ហាញទៅពិភពលោកថា យើងរងទុក្ខបែបណាដោយសារតែក្រុមហ៊ុននេះ។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថាតុលាការថៃនឹងផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់ពួកយើង»។
លោកក៏សង្កេតឃើញដែរថា ហេតុការណ៍ប្រហាក់ប្រហែលគ្នានេះកើតមាននៅខេត្តព្រះវិហារដែរ ដែលអ្នកភូមិត្រូវអាជ្ញាធរបណ្ដេញចេញពីលំនៅដ្ឋានដោយបង្ខំ បន្ទាប់ពីក្រុមហ៊ុនបានទទួលដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច។ លោកបន្ថែមថា៖ «វាជារឿងគួរឲ្យសង្វែកណាស់ ជាពិសេសក្នុងប្រទេសមួយដែលមានច្បាប រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងអធិបតេយ្យភាពច្បាស់លាក់»។
ចន្លោះពីឆ្នាំ២០០៨ ដល់២០០៩ ប្រជាពលរដ្ឋជាង៧០០គ្រួសារមកពី២៦ភូមិ ត្រូវបានអាជ្ញាធរបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំ បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលផ្ដល់ដីសប្បទាន ៩ ៤០០ហិកតាទៅឲ្យក្រុមហ៊ុន។ នេះបើតាមរបាយការណ៍របស់ Inclusive Development International (IDI)។ ដើម្បីបើកផ្លូវឲ្យក្រុមហ៊ុនដាំអំពៅចូលប្រើប្រាស់ដីនោះបាន «គ្រួសារទាំងនោះត្រូវគេបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំ និងហិង្សា» ពីដី និងផ្ទះរបស់ពួកគាត់ ខណៈដែលដំណាំផ្សេងៗត្រូវបំផ្លាញ។
នៅឆ្នាំ២០១៥ ក្រុមហ៊ុន Mitr Phol យល់ព្រមលុបចោលគម្រោងដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដែលខ្លួនទទួលបាន និងបានដកខ្លួនចេញពីកម្ពុជា ព្រមទាំងប្រគល់ដីឲ្យមករដ្ឋវិញ។ នៅពេលដែលមិនបានទទួលសំណង ក្រុមគ្រួសារទាំងនេះបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងប្រឆាំងនឹងក្រុមហ៊ុនទៅតុលាការថៃក្នុងឆ្នាំ២០១៨។ ជាមួយគ្នានេះដែរ អង្គការក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិបានបន្តដាក់សម្ពាធទៅក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅឲ្យទទួលខុសត្រូវ និងស្ដារជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះឡើងវិញ។
គិតពីឆ្នាំ២០០៨ ពេលដែលក្រុមហ៊ុន Mitr Phol បានទទួលសិទ្ធិលើដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ក្រុមហ៊ុនបានសន្យាវិនិយោគជាច្រើនលានដុល្លារ និងបង្កើតការងារច្រើនពាន់កន្លែង។ ជំនួសមកវិញ អ្នកភូមិបែរជារងគ្រោះដោយការបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំ មានការបំផ្លាញបរិស្ថាន និងថែមទាំងធ្វើឲ្យជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋធ្លាក់ចុះ ខណៈដែលព្រៃឈើត្រូវបានបំផ្លាញ ដើម្បីយកដីដាំអំពៅបែបឧស្សាហកម្ម។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ Oxfarm។
ក្នុងឆ្នាំ២០១៤ អ្នកភូមិដែលគាំទ្រដោយអង្គការសមធម៌កម្ពុជា និងអង្គការ លីកាដូ បានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅស្ថាប័នគណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្សថៃ ឲ្យស៊ើបអង្កេតលើករណីរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សនៅលើដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
នៅពេលចុងបញ្ចប់នៃដំណើរការស៊ើបអង្កេត គណៈកម្មការបានរកឃើញថា មានការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សជាច្រើនករណីពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុន Mitr Phol ដោយបានធ្វើឲ្យប្រជាជនធ្លាក់ក្នុងភាពក្រីក្រ និងបានស្នើឲ្យក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅមួយនេះសងការខូចខាតដល់ប្រជាពលរដ្ឋវិញ។
ក្រុមហ៊ុន Mitr Phol មិនបានឆ្លើយតបការស្នើសុំធ្វើអត្ថាធិប្បាយតាមអ៊ីម៉ែលនោះទេ។
លោក អំ សំអាត នាយកចាត់ការទូទៅនៃអង្គការ លីកាដូ មានប្រសាសន៍ថា សហគមន៍បានស្វែងរកការគាំទ្រពីអង្គការជាច្រើន ដើម្បីដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅតុលាការថៃប្រឆាំងនឹងក្រុមហ៊ុនទាក់ទងនឹងការរំលោភពំពានសិទ្ធិមនុស្សក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំនោះ។ លោកបន្តថា ពួកគេកំពុងស្វែងរកដំណោះស្រាយពីក្រុមហ៊ុន ដែលនេះជាករណីផ្លូវច្បាប់លើកទីមួយធ្វើឡើងដោយប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។
លោកបន្តថា៖ «សហគមន៍បានប្រមូលឯកសារដោយខ្លួនពូកគាត់ផ្ទាល់ គ្រាន់តែមានអង្គការមួយចំនួនបានជួយគាំទ្រពួកគាត់ពីក្រោយ ទាក់ទងទៅនឹងការរៀបចំឯកសារជាដើម។ វាជាសំណុំរឿងដ៏សំខាន់មួយ ដែលខាងសហគមន៍ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបាននាំប្ដឹងដល់តុលាការថៃ»។
លោក អំ សំអាត ឲ្យដឹងទៀតថា ស្របពេលជាមួយគ្នានេះដែរ គណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្សជាតិបានបើកការស៊ើបអង្កេតទាក់ទងនឹងរឹបអូសដីធ្លី និងករណីរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅខេត្តឧត្តរមានជ័យ ដោយបានឃើញថា មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងក្រុមហ៊ុនថៃ។
មុនមានការប្រកាសឲ្យផ្អាកការផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដោយអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីកាលពីឆ្នាំ២០១២ ដីសម្បទានដែលបានផ្ដល់ទៅក្រុមហ៊ុនឯកជនភាគច្រើន មិនបានធ្វើការសិក្សាលើផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមនោះទេ។
លោកបន្ថែមថា៖ «ជាលទ្ធផលនៃដីសម្បទានទាំងនេះ ធ្វើឲ្យប្រជាជនបាត់ដីកសិកម្ម ដែលដីទាំងនោះជាន់គ្នាជាមួយដីដែលត្រូវផ្តល់ជាដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច»៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Thai Court Fixes May 9 Hearing for Oddar Meanchey Villagers Versus Global Sugar Producer Case
