ក្នុងជំនួបជាមួយក្រុមមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់កម្ពុជានាសប្តាហ៍នេះ ឧបការីរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាមេរិកទទួលបន្ទុកកិច្ចការអាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិកលោក Daniel J. Kritenbrink បានជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបើកលំហសង្គមស៊ីវិល និងនយោបាយឡើងវិញនៅមុនការបោះឆ្នោតនាឆ្នាំក្រោយ។
ថ្លែងទៅកាន់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃពុធ លោក Kritenbrink បាននិយាយថា កាលពីថ្ងៃអង្គារ លោកបានជួបជាមួយរដ្ឋមន្រ្តីមហាផ្ទៃលោក ស ខេង និងរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសលោក ប្រាក់ សុខុន ដើម្បីពិភាក្សាពីបញ្ហាផ្សេងៗ ដូចជា សិទ្ធិមនុស្ស ការបោះឆ្នោត គោលនយោបាយមាតុភូមិនិវត្តន៍ ភាពជាប្រធានអាស៊ានរបស់កម្ពុជា និងស្ថានភាពនៅមូលដ្ឋានទ័ពរាម។
លោកបានថ្លែងថា៖ «យើងចង់ឃើញពលរដ្ឋកម្ពុជាគ្រប់រូបអាចអនុវត្តសិទ្ធិ និងសេរីភាពរបស់ពួកគេ ដូច្នេះខ្ញុំសង្ឃឹមថា ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០២៣ នឹងត្រូវធ្វើឡើងដោយយុត្តិធម៌ សេរី និងបើកចំហ»។
លោកបានបន្តថា៖ «សហរដ្ឋអាមេរិកជំរុញឲ្យ [រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា] គោរពតាមច្បាប់អន្តរជាតិដើម្បីការពារ និងគោរពសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ សមាគម ការប្រមូលផ្តុំដោយសន្តិវិធី និងបើកទូលាយលំហសង្គមស៊ីវិល និងនយោបាយឡើងវិញនៅមុនការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ ២០២៣»។
អំឡុងពេលដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក លោក Kritenbrink បានជួបជាមួយនឹងមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ និងអតីតប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក កឹម សុខា មេដឹកនាំសង្គមស៊ីវិល និងយុវជនផងដែរ។
រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាមេរិកបានលើកឡើងថា សហរដ្ឋអាមេរិកបន្តបង្ហាញការព្រួយបារម្ភជុំវិញលទ្ធភាពនៃការពាក់ព័ន្ធរបស់ចិននៅមូលដ្ឋានទ័ពរាមក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ និងជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបង្ហាញតម្លាភាពច្រើនជាងមុន។
លោកបានថ្លែងថា៖ «យើងនៅតែមានការព្រួយបារម្ភអំពីការគំរាមកំហែងដែលអាចកើតមានមកលើស្វ័យភាពរបស់កម្ពុជា និងសន្តិសុខក្នុងតំបន់»។
សហរដ្ឋអាមេរិកបានចោទប្រកាន់កម្ពុជាពីការអនុញ្ញាតឲ្យយោធាចិនចូលក្នុងមូលដ្ឋានទ័ពជាថ្នូរនឹងជំនួយផ្នែកហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ មន្រ្តីយោធាកម្ពុជាធ្លាប់បាននិយាយថា ចិនពិតជាបានជួយផ្នែកសាងសង់មូលដ្ឋានទ័ព ប៉ុន្តែបានបដិសេធការជាប់ពាក់ព័ន្ធណាមួយផ្នែកយោធា។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយចេញដោយក្រសួងការបរទេសសរសេរថា រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសលោកប្រាក់ សុខុន បានអំពាវនាវឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកបន្តផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពាណិជ្ជកម្ម GSP ដល់កម្ពុជា។ លោក Kritenbrink បាននិយាយថា ករណីនេះកំពុងស្ថិតក្រោមពិនិត្យដោយសភាអាមេរិក។
លោកប្រាក់ សុខុនក៏បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភអំពីការរឹតត្បិតទិដ្ឋាការចំពោះមន្រ្តីការបរទេសជាន់ខ្ពស់របស់កម្ពុជាដោយសហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីឆ្នាំ ២០១៧ ជាការឆ្លើយតបនឹងការបដិសេធរបស់កម្ពុជាក្នុងការទទួលយកនិរទេសជន។ កន្លងមក លោកប្រាក់ សុខុន បានស្របជាមួយនឹងលោកហ៊ុន សែន ដោយបានអំពាវនាវឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកដកចេញការរឹតត្បិតទាំងនេះ ដោយកត់សម្គាល់ថា កម្ពុជាកំពុងសហការក្នុងផ្នែកការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍។
លោក ជិន ម៉ាលីន រដ្ឋលេខាធិការ និងអ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាច្រានចោលការអធិប្បាយរបស់លោក Kritenbrink ពាក់ព័ន្ធនឹងសេរីភាពនយោបាយមិនពេញលេញ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «ប្រសិនបើគាត់យល់ពីស្ថានភាពនៅកម្ពុជា គាត់នឹងដឹងថា លំហសេរីភាពគឺ បើកចំហ។ នេះគឺសម្រាប់អ្នកដែលអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ពួកគេស្របតាមច្បាប់ ប៉ុន្តែយើងមិនធានាដល់ អ្នកដែលប្រើប្រាស់សិទ្ធិជាលេសដើម្បីបង្កចលាចលក្នុងសង្គមនោះទេ»។
បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា កម្ពុជាត្រៀមរៀបចំការបោះឆ្នោតជាតិនាឆ្នាំក្រោយ។ ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតបានកត់សម្គាល់ភាពមិនប្រក្រតីមួយចំនួនអំឡុងពេលការបោះឆ្នោតចុងក្រោយនេះ រួមមាន វត្តមានកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធនៅមណ្ឌលបោះឆ្នោត ការប្រមូលមនុស្សទៅបោះឆ្នោត និងអ្នករាប់សន្លឹកឆ្នោតមិនអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកសង្កេតការណ៍ពិនិត្យមើលដំណើរការរាប់សន្លឹកឆ្នោតជាដើម។
បន្ទាប់ពីបង្ហាញការព្រួយបារម្ភ អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន សុន ឆ័យ បានរងពាក្យបណ្តឹងពីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្រោយពីលោកបានលើកឡើងពីការព្រួយបារម្ភផ្សេងៗពាក់ព័ន្ធនឹងការបោះឆ្នោត។
លោក អំ សំអាត នាយកចាត់ការទូទៅ នៃអង្គការលីកាដូ និយាយថា ការរឹតត្បិតសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងសិទ្ធិនយោបាយ នឹងប៉ះពាល់ដល់លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនាឆ្នាំក្រោយ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «នៅពេលសំដៅទៅការបោះឆ្នោតសេរី និងយុត្តិធម៌ គឺមានការពាក់ព័ន្ធនឹងសិទ្ធិមនុស្ស វាទាក់ទងនឹងសិទ្ធិនយោបាយរបស់ពលរដ្ឋក្នុងការចូលរួមតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ»។ លោកបន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវការដោះស្រាយបញ្ហាដែលជាកង្វល់របស់សហគមន៍អន្តរជាតិ ដើម្បីទទួលបានប្រយោជន៍អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច។
លោកបានថ្លែងថា៖ «សហរដ្ឋអាមេរិកមិនបានផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP ឲ្យកម្ពុជាជាថ្មីនៅឡើយទេ ស្របពេលសហភាពអឺរ៉ុបក៏បានទាមទារឲ្យកម្ពុជាស្តារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។ ដូច្នេះ រដ្ឋាភិបាលគួរពិចារណាលើកង្វះខាតទាំងនេះដើម្បីកែលម្អរបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស»។
អ្នកស្រីចក់ សុភាព នាយិកាប្រតិបត្តិ មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា និយាយថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាកំពុងធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង ស្របពេលសង្គមស៊ីវិល និងគណបក្សប្រឆាំងបន្តប្រឆាំងបន្តទទួលរងនូវការរឹតត្បិតដោយមិនសមហេតុផលពីសំណាក់អាជ្ញាធរ។
អ្នកស្រីបានថ្លែងថា៖ «រដ្ឋាភិបាលគួរតែចងចាំថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដគឺ មានទៅដោយភាគីសង្គមស៊ីវិល និងលើកកម្ពស់នយោបាយបែបចម្រុះ»៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ US Assistant Secretary of State urges more political freedoms ahead of next year national election
