អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បាននិយាយថា ក្រុមអ្នកជំនាញអាយស៊ីស៊ី-អង្គរបានចុះទៅពិនិត្យមើលកន្លែងតាំងលំនៅថ្មីចំនួនពីរកន្លែងនៅខេត្តសៀមរាប កាលពីថ្ងៃពុធ ដែលប្រជាជនរាប់ពាន់គ្រួសារកំពុងត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរចេញពីខាងក្នុងតំបន់រមណីយដ្ឋានអង្គរ។
អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ដែលគ្រប់គ្រងឧទ្យានបុរាណវិទ្យាអង្គរ បាននិយាយនៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថា៖ «ក្រុមអ្នកជំនាញការបានបង្ហាញការពេញចិត្តជាខ្លាំងចំពោះការអភិវឌ្ឍដែលកំពុងមាននៅតំបន់ទាំងពីរ»។
ក្រុមអ្នកជំនាញការចំពោះកិច្ចនៃគណៈកម្មាធិការអន្ដរជាតិ ដើម្បីសម្របសម្រួលកិច្ចគាំពារ និងអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ប្រវត្តិសាស្រ្តអង្គរ ហៅកាត់ថា អាយស៊ីស៊ី-អង្គរ (ICC-Angkor) និងលេខាធិការដ្ឋានបានចុះពិនិត្យកន្លែងតាំងទីលំនៅថ្មីរុនតាឯក និងពាក់ស្នែង ដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងបញ្ជូនប្រជាជនរាប់ពាន់នាក់ឲ្យតាំងលំនៅថ្មី ដែលពួកគេធ្លាប់រស់នៅក្នុងតំបន់រមណីយដ្ឋានអង្គរ។
ប្រជាជននៅក្នុងរមណីយដ្ឋានអង្គរ និងក្រុមសិទ្ធិមនុស្សបាននិយាយថា ពលរដ្ឋត្រូវបានបង្ខំឱ្យចាកចេញពីរមណីយដ្ឋានអង្គរ ហើយត្រូវផ្លាស់ទៅរស់នៅទីតាំងទាំងពីរនេះ ដោយពួកគាត់និយាយថា ទីនោះខ្វះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសំខាន់ៗជាច្រើន។
ស្ថានទូតបារាំង និងជប៉ុននៅភ្នំពេញ ដែលជាសហប្រធាននៃ អាយស៊ីស៊ី-អង្គរ បាននិយាយថា អាយស៊ីស៊ី-អង្គរ បានរៀបចំសម័យប្រជុំបច្ចេកទេសលើកទី ៣៧ របស់ខ្លួនក្នុងសប្តាហ៍នេះ ដែលរួមមានការដោះស្រាយបញ្ហាសំណង់ខុសច្បាប់នៅក្នុងរមណីយដ្ឋានអង្គរ។
អាជ្ញាធរអប្សរា បាននិយាយថា អ្នកជំនាញអាយស៊ីស៊ី-អង្គរ «បានកោតសរសើរចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងការលើកកម្ពស់គុណតម្លៃនៃអង្គរ ដោយបន្តរក្សា និងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍របស់អង្គការយូណេស្កូ»។
អ្នកនាំពាក្យអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា លោក ឡុង កុសល បានប្រាប់ ខេមបូចា ថា គោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ «ស្ម័គ្រចិត្ត» ផ្លាស់ប្តូរទីតាំងទៅកាន់ទីតាំងថ្មី។
អង្គការយូណេស្កូ បានប្រាប់ ខេមបូចា ថា៖ «អង្គការយូណេស្កូ សូមបញ្ជាក់ថា សម្រាប់ទីតាំងទាំងអស់ក្នុងពិភពលោកថា វិធានការអភិរក្សដែលសម្រេចដោយអាជ្ញាធរ ត្រូវតែមានការពាក់ព័ន្ធ ពិចារណាលើគំនិត និងគោរពសិទ្ធិសហគមន៍មូលដ្ឋាន»។
ប៉ុន្តែការស៊ើបអង្កេតរបស់ ខេមបូចា បានរកឃើញថា ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារបាននិយាយថា ពួកគេគិតថាមានការគាបសង្កត់ពីសំណាក់អាជ្ញាធរ ហើយត្រូវបានបង្ខំឱ្យ «ស្ម័គ្រចិត្ត» ផ្លាស់ប្តូរលំនៅទៅតំបន់រុនតាឯក ជាកន្លែងដែលខ្វះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាមូលដ្ឋាន និងឱកាសសេដ្ឋកិច្ចមានកម្រិត។ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយផ្សេងទៀតក៏បានចោទប្រកាន់ស្រដៀងគ្នានេះដែរ។
អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិបានហៅការផ្លាស់ទីលំនៅថ្មីនេះថាជា «ការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំដោយលាក់កំបាំង» នៅចុងខែមីនា។
អង្គការយូណេស្កូធ្លាប់បានបញ្ជាក់ថា ខ្លួនមិនពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចប្រឹងប្រែងផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅប្រជាពលរដ្ឋនោះទេ ទោះបីជាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍កាលពីខែកញ្ញាថា ការផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅនេះ គឺមានបំណងលួងលោមចិត្តអង្គការយូណេស្កូក៏ដោយ។
លោក កុសល អ្នកនាំពាក្យអាជ្ញាធរអប្សរាបានបាននិយាយថា អ្នកជំនាញអាយស៊ីស៊ី-អង្គរ មិនបានលើកឡើង ឬសួរសំណួរអំពីការចោទពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សក្នុងកិច្ចប្រជុំអន្តររដ្ឋាភិបាលក្នុងសប្តាហ៍នេះទេ។
លោក កុសល បាននិយាយថា៖ «អត់មាន [ការពិភាក្សា] អំពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សទេ ហើយខ្ញុំសូមជម្រាបថា អ្នកជំនាញអាយស៊ីស៊ី-អង្គរ រួមជាមួយលេខាធិការវិទ្យាសាស្ត្រអចិន្ត្រៃយ៍បានចុះពិនិត្យទីតាំងលំនៅថ្មីកាលពីម្សិលមិញ [ថ្ងៃពុធ] ហើយពួកគេបានឃើញការអភិវឌ្ឍជាក់ស្តែងដែលក្រុមការងារកំពុងសាងសង់ [ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ]»។
ស្ថានទូតជប៉ុនបានបញ្ជាក់ថា មន្ត្រីរបស់ខ្លួនបានចុះទៅមើលកន្លែងតាំងលំនៅថ្មីជាមួយអង្គការយូណេស្កូ និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីពិនិត្យមើលវឌ្ឍនភាពទីនោះ។
ស្ថានទូតបាននិយាយថា ក្នុងសម័យប្រជុំបច្ចេកទេសសប្តាហ៍នេះ អគ្គនាយកអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា លោក ហង្ស ពៅ បានពន្យល់ថា «ស្ថានភាពហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅក្នុងភូមិរុនតាឯក ចាប់តាំងពីសម័យប្រជុំពេញអង្គចុងក្រោយរបស់អាយស៊ីស៊ី កាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ មានរៀបរាប់នៅក្នុងរបាយការណ៍របស់រាជរដ្ឋាភិបាល»។
ក្រុមអ្នកជំនាញអាដហុក រួមជាមួយតំណាងអង្គការយូណេស្កូ និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានធ្វើទស្សនកិច្ចនៅតំបន់រុនតាឯក កាលពីខែធ្នូ។ ស្ថានទូតបាននិយាយថា «ជាទូទៅអ្នកជំនាញចាប់អារម្មណ៍ចំពោះការផ្លាស់ប្តូរចាប់តាំងពីដំណើរទស្សនកិច្ចចុងក្រោយរបស់ពួកគេនៅក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២២មកម្ល៉េះ»។
ខេមបូចា បានរាយការណ៍ថា អង្គការយូណេស្កូបានទទួលរបាយការណ៍ពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកាលពីខែធ្នូ ដោយបញ្ជាក់ថា ទីតាំងលំនៅថ្មី រុនតាឯក ត្រូវបាន “«សាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ» និងរៀបចំទទួលប្រជាជនឲ្យរស់នៅក្នុង «លក្ខខណ្ឌសមរម្យ និងសុវត្ថិភាព»។
ប៉ុន្តែការចុះទៅមើលទីតាំងលំនៅថ្មីដោយ ខេមបូចា និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយផ្សេងទៀតបានបង្ហាញថា មានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតិចតួចដែលអាចប្រើបានជាច្រើនខែមកហើយ ហើយគ្រួសារនីមួយៗត្រូវចេញលុយកាក់សាងសង់ផ្ទះដោយខ្លួនឯងនៅកន្លែងតាំងលំនៅថ្មី។
ស្ថានទូតបារាំងបាននិយាយថា សម័យប្រជុំនេះ «បានដោះស្រាយបញ្ហាសំណង់ខុសច្បាប់នៅតំបន់អង្គរ» និង «វិធានការដែលអនុវត្តដោយរាជរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីការពារគុណតម្លៃនៃរមណីយដ្ឋានអង្គរ ក៏ដូចជាគ្រប់គ្រងសំណង់ខុសច្បាប់ទាំងឡាយដែរ»។
ស្ថានទូតបានបញ្ជាក់ថា ឯកអគ្គរដ្ឋទូតបារាំងបានចុះទៅមើលតំបន់រុន តាឯក កាលពីពេលថ្មីៗនេះ។
អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតអាមេរិកបានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយទេ ហើយបានបង្វែរសំណួរអំពីការតាំងលំនៅថ្មីទៅអាជ្ញាធរកម្ពុជាវិញ។
ស្ថានទូតសហភាពអឺរ៉ុប ស៊ុយអែត និងអាល្លឺម៉ង់ មិនបានឆ្លើយតបនឹងសំណើសុំការអត្ថាធិប្បាយទេ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ លោកស្រី ភឿង សកុណា មិនឆ្លើយតបនឹងសំណើសុំការអត្ថាធិប្បាយទេ។
លោក កុសល និយាយថា៖ «គាត់ [អ្នកជំនាញអាយស៊ីស៊ី] បានឃើញសិស្សទៅសាលារៀនតំបន់រុនតាឯក គាត់បានឃើញផ្សាររៀបចំបានរួចហើយ។ គាត់ក៏បានឃើញប្រជាជន [ដែលស្ម័គ្រចិត្តផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅ] និងទទួលបានស័ង្កសី [ដំបូលប្រក់ផ្ទះ] ជាគោលនយោបាយផ្សេងៗរបស់រដ្ឋាភិបាល ហើយគាត់ បានសម្តែងការរីករាយខ្លាំងណាស់»។
អ្នកនាំពាក្យអប្សរារូបនេះបានបដិសេធមិនប្រាប់ចំនួនគ្រួសារសរុបដែលបានបញ្ជូនទៅកន្លែងតាំងលំនៅថ្មីនោះទេ ប៉ុន្តែលោកធ្លាប់បានបញ្ជាក់ថាតំបន់រុនតាឯកអាចផ្តល់លំនៅដល់ប្រជាជនប្រហែល៩០០០ គ្រួសារ។
លោក កុសលបានបន្តថា៖ «នៅទីតាំងបច្ចុប្បន្នដែលពួកគេរស់នៅ [រមណីយដ្ឋានអង្គរ] យើងឃើញថា ពួកគេគ្មានសុខុមាលភាព គ្មានអនាម័យល្អ… និងគ្មានអនាគតសម្រាប់កូនចៅជំនាន់ក្រោយទេ ព្រោះទីតាំងនោះ [រមណីយអង្គរ] ត្រូវការការអនុវត្តគោលការណ៍ [ការអភិរក្ស]ជាច្រើនរបស់អង្គការយូណេស្កូ»។
ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្នុងរមណីយដ្ឋានអង្គរ ដែលបច្ចុប្បន្នមិនប្រឈមមុខនឹងការផ្លាស់ទីលំនៅ ប៉ុន្តែខ្វះបណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី បាននាំគ្នាតវ៉ាប្រឆាំងនឹងអ្វីដែលពួកគេនិយាយថាជាគោលនយោបាយតឹងរ៉ឹងរបស់អាជ្ញាធរអប្សរាដែលមិនព្រមឲ្យពួកគេពង្រីកផ្ទះ និងកសិដ្ឋានចិញ្ចឹមត្រីរបស់ពួកគេ។
លោក អ៊ា រី ជាគ្រួសារមួយក្នុងចំណោមគ្រួសារដែលមករស់នៅតំបន់រុនតាឯក កាលពីខែកុម្ភៈបាននិយាយថាប្រព័ន្ធអគ្គិសនី និងទឹកស្អាតក៏ត្រូវបានតភ្ជាប់ក្នុងខែដដែលនោះដែរ។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា មណ្ឌលសុខភាពបានសាងសង់រួចរាល់ហើយ ប៉ុន្តែមិនទាន់បើកដំណើរការ ហើយការសាងសង់សាលារៀនសម្រេចបានប្រមាណ ៧០%។ ការសាងសង់ផ្លូវក៏បានចាប់ផ្តើមនៅខាងក្រៅផ្ទះរបស់អ្នកស្រីដែរ។
អ្នកស្រី រី បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំបានចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់អគ្គិសនីនៅខែមីនា ហើយឥឡូវខ្ញុំកំពុងសុំតទឹកស្អាត។ ពេលនេះ ខ្ញុំប្រើទឹកអណ្តូង ហើយសម្រាប់ទឹកផឹក ខ្ញុំយកវាពីអង្គការមួយ»។
យោងតាមគោលនយោបាយដែលបានប្រកាសកាលពីខែតុលាដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានឲ្យដឹងថា អ្នកស្រី រីបានទទួលប្រាក់ប្រហែល ១០០ ដុល្លារក្នុងមួយខែពីមូលនិធិរបស់រដ្ឋាភិបាលតាមរយៈបណ្ណក្រីក្ររបស់អ្នកស្រី ដែលមានសុពលភាពរយៈពេល១០ឆ្នាំ។
រដ្ឋាភិបាលក៏បានបែងចែកដីបន្ថែមចំនួន ៨៩៦ ហិកតា នៅក្នុងឃុំពាក់ស្លែង កាលពីខែធ្នូ ដើម្បីពង្រីកទីតាំងលំនៅថ្មីដល់ចំនួនសរុប ១.៣០០ ហិកតា សម្រាប់ប្រជាជនរាប់ពាន់គ្រួសារទៀត ដែលគ្រោងនឹងរុះរើចាកចេញពីរមណីយដ្ឋានអង្គរ។ ទីតាំងលំនៅថ្មីទី២ ស្ថិតនៅក្នុងឃុំពាក់ស្នែង ស្វាយចេក និងឃុំលាងដៃ ក្នុងស្រុកអង្គរធំ ខេត្តសៀមរាប។
កាលពីចុងខែឧសភា មេឃុំពាក់ស្នែង លោក សុខ ស៊ា ប្រាប់ ខេមបូចា ថា អ្នកភូមិដែលរស់នៅក្នុងតំបន់នេះ កំពុងជំទាស់នឹងការផ្លាស់ដីស្រែចម្ការរបស់ខ្លួន ដើម្បីបើកផ្លូវសម្រាប់ការតាំងទីលំនៅថ្មីរបស់គ្រួសារដែលត្រូវគេបញ្ជូនចេញពីតំបន់អង្គរ។ ក្រុមអ្នកភូមិនៅតំបន់ពាក់ស្នែងបាននិយាយថា ពួកគេទទួលបានសំណងតិចតួចបំផុតពីដីស្រែចម្ការរបស់ពួកគេ។
លោកមេឃុំបាននិយាយថា ប្រជាពលរដ្ឋជាង ៣០០០ គ្រួសារត្រូវគេរំពឹងថានឹងផ្លាស់មករស់នៅតំបន់ពាក់ស្នែងក្នុងខែកក្កដាខាងមុខនេះ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Amid Allegations of Forced Evictions, Gov’t Says Angkor Experts Praise Mass Relocation Sites
