អស់រយៈពេលជាងពីរឆ្នាំហើយដែលកូដករកាស៊ីណូណាហ្គាវើលដ៍បានតស៊ូ ដើម្បីទទួលបានយុត្តិធម៌ក្នុងជម្លោះការងារដែលអូសបន្លាយយូរមកហើយ។ ប៉ុន្តែការងារតស៊ូមតិរបស់ពួកគេនៅគ្រានោះ ជួបតែភាពអយុត្តិធម៌ រួមទាំងការចោទប្រកាន់ពីបទឧក្រិដ្ឋដែលគេប្រឌិតឡើង ការចាប់ខ្លួន អំពើហិង្សា និងការបៀតបៀនលើកូដករជាស្ត្រីភេទ។ ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី ពួកគេសង្ឃឹមថា នឹងទទួលបានដំណោះស្រាយ។
នៅថ្ងៃច័ន្ទ វេលាម៉ោង២រសៀល កម្មករប្រមាណ៣០នាក់ បានប្រមូលផ្តុំគ្នានៅមុខកាស៊ីណូ ទីដែលពួកគេធ្លាប់ធ្វើការ ដោយកាន់បដា ឧបករណ៍បំពងសំឡេង និងមីក្រូហ្វូន ខណៈកំពុងវាយស្គរ និងច្រៀងចម្រៀងសហជីព ដើម្បីរំលឹកខួប២ឆ្នាំ នៃកូដកម្មរបស់ពួកគេ និងដើម្បីទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលជួយអន្តរាគមន៍ដោះស្រាយបញ្ហា។ ពួកគេសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិថ្មីនឹងដោះស្រាយជម្លោះចំពេលមានការចាប់ខ្លួន និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ។
កញ្ញា ពៅ រស្មី ជាបុគ្គលិកហាត់ការនៅកាស៊ីណូ បានប្រាប់ខេមបូចាថា នាងនឹងមិនភ្លេច «ការឈឺចាប់» នេះបានទេ ដោយមើលឃើញការចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំសហជីព អំពើហិង្សា និងការបៀតបៀនមកលើកូដករជាស្ត្រីភេទហើយស្ត្រីមួយចំនួនតូចដែលបានរលូតកូន។ នាងបាននិយាយថា ក្រសួងពាក់ព័ន្ធមិនដែលយកចិត្តទុកដាក់លើបញ្ហានេះទេ ផ្ទុយទៅវិញកូដករត្រូវបានគេលាបពណ៌ ដោយចោទថា ពួកគេចាប់ផ្តើមធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌។
កញ្ញា រស្មី បានរំលឹកថា៖ «ខ្ញុំនឹងមិនភ្លេចភាពអយុត្តិធម៌ដែលអាជ្ញាធរបានព្យាយាមបង្ក្រាបនោះទេ។ តាមពិតគាត់ [អាជ្ញាធរ] មកការពារថៅកែណាហ្គាវើលដ៍។ កូដករខ្លះមានរបួសលើមុខ ចំណែកអ្នកខ្លះទៀតរលូតកូន»។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា ថៅកែថ្មីរបស់ណាហ្គានឹងដោះស្រាយចំណុចទាំង៩ ហើយក្រសួងពាក់ព័ន្ធនឹងអនុវត្តច្បាប់ ព្រោះយើងសមនឹងទទួលបានយុត្តិធម៌»។
ចំណុចទាំងប្រាំបួន ដែលរាប់បញ្ចូលទាំងសំណងអត្ថប្រយោជន៍ និងការដកពាក្យ«ហាត់ការ»សម្រាប់ការងារពេញម៉ោង ត្រូវបានដាក់ចេញដោយសហជីពទ្រទ្រង់សិទ្ធិការងារបុគ្គលិកកម្មករខ្មែរនៃក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ (LRSU) ក្នុងឆ្នាំ២០២១។
កញ្ញាបាននិយាយថា ការស្វែងរកដំណោះស្រាយបានអូសបន្លាយជាបន្តបន្ទាប់ ដែលជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានដល់កូដករ។ កូដករជាច្រើនប្រឈមមុខនឹងការលំបាកផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ដោយសារពួកគេមិនមានការងារពេញម៉ោង ឬប្រាក់ឈ្នួលទៀងទាត់ ហើយត្រូវទទួលបន្ទុកគ្រួសារ។ បច្ចុប្បន្ន ពួកគេខ្លះធ្វើការជាអ្នករត់តុ ឬអ្នកមើលសត្វចិញ្ចឹមឲ្យគេ ដើម្បីរកប្រាក់ចិញ្ចឹមជីវិត ខណៈបន្តការងារតស៊ូមតិ ដោយសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលនឹងរកដំណោះស្រាយប្រកបដោយការយោគយល់។
កញ្ញា រស្មី បានបញ្ជាក់ថា៖ «យើងហាក់បីដូចជាកំពុងតស៊ូប្រជែងនឹងពេលវេលា។ យើងមានសម្ពាធសេដ្ឋកិច្ច។ យើងមើលថែសត្វចិញ្ចឹមឲ្យគេ លាងចាន សម្អាតផ្ទះ និងការងារមួយចំនួនទៀត ដើម្បីរកប្រាក់ ខណៈពេលដែលបន្តធ្វើកូដកម្ម រហូតដល់មានដំណោះស្រាយពិតប្រាកដមួយ។ ខ្ញុំមិនចង់ឃើញក្រសួងអនុវត្តស្តង់ដារពីរមកលើយើងទេ ព្រោះអ្នកដែលតវ៉ា គឺជាពលរដ្ឋខ្មែរ ហើយអ្វីដែលយើងទាមទារ គឺស្របតាមច្បាប់ការងារ»។
កញ្ញាបានបន្តថា ចំណុចនៃការតស៊ូរបស់ពួកគេ គឺចង់ឃើញកម្មករដែលត្រូវបានបញ្ឈប់ពីការងារបានចូលបម្រើការងារវិញ និងដើម្បីឲ្យក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ទទួលស្គាល់សហជីព LRSU។ ពួកគេក៏បានអំពាវនាវឲ្យដោះលែងកញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ប្រធានសហជីព LRSU ពីពន្ធនាគារ ព្រមទាំងទម្លាក់បទចោទលើកូដករផ្សេងទៀត។
កញ្ញា រស្មី បានបន្ថែមថា៖ «កូដកម្មមិនមែនសំដៅតែលើប្រាក់ទេ គឺដោយសារការរើសអើងប្រឆាំងនឹងសហជីពឯករាជ្យ។ យើងចង់ឱ្យ LRSU មានវត្តមាននៅណាហ្គាវើលដ៍»។
កូដករម្នាក់ទៀតឈ្មោះ ខេង វិចិត្រ អាយុ៣៤ឆ្នាំ ដែលបម្រើការងារជាអ្នកចែកបៀរជិត១០ឆ្នាំនៅណាហ្គាវើលដ៍ បាននិយាយថា ការពន្យារពេលក្នុងការដោះស្រាយវិវាទការងារជូនកម្មករបានប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់ពួកគេ ខណៈដែលពួកគេរង់ចាំដំណោះស្រាយតាមច្បាប់។ «ឥឡូវនេះ យើងធ្វើការក្រៅម៉ោងជាអ្នករត់តុ កម្មករសំណង់ ឬជាអ្នកមើលហាង ដើម្បីរកប្រាក់ចិញ្ចឹមជីវិត ខណៈបន្តធ្វើកូដកម្ម»។
ក្នុងនាមជាកម្មករ ពួកគេទាមទារចង់បានយុត្តិធម៌ មិនមែនលុយទេ ដោយក្រើនរំឭកអាជ្ញាធរថា ពួកគេជាកម្មករខ្មែរ គួរតែត្រូវបានការពារដោយច្បាប់។
លោក វិចិត្រ បាននិយាយថា៖ «ពីមុនមានមនុស្សរាប់ពាន់នាក់ចេញធ្វើកូដកម្ម ប៉ុន្តែឥឡូវនេះមានមនុស្សតិចតួច ដោយសារការធ្លាក់ចុះសេដ្ឋកិច្ច»ដោយបន្ថែមថា ពួកគេខិតខំរកបានមួយថ្ងៃសម្រាប់មួយថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ដោយធ្វើការងារតូចតាចៗ ដើម្បីរកប្រាក់ចំណូល។
ដូច្នេះហើយ លោកសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលថ្មីនឹងដោះស្រាយវិវាទការងាររបស់កូដករ ហើយអាចត្រឡប់ចូលធ្វើការវិញ និងបន្តការតស៊ូមតិលើសិទ្ធិការងារ ដែលលោកយល់ថា ជាបញ្ហាបន្ទាន់ និងស្របតាមច្បាប់។
លោកបាននិយាយថា ៖«ខ្ញុំសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលថ្មីនឹងរកឃើញដំណោះស្រាយសមរម្យសម្រាប់យើង។ ខ្ញុំតស៊ូរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ដោយសារខ្ញុំចង់បានសេរីភាពសម្រាប់ខ្លួនខ្ញុំ សហការីរបស់ខ្ញុំ និងប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់។ ខ្ញុំចង់ឲ្យអ្នករាល់គ្នាទទួលបានការគោរព មានសិទ្ធិនៅកន្លែងធ្វើការ លក្ខខណ្ឌការងារល្អ និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ»។
លោក កត្តា អន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈបានប្រាប់ ខេមបូចា ថា មានការខិតខំប្រឹងប្រែង ដើម្បីសម្រុះសម្រួលកូដកម្មរបស់ណាហ្គាវើលដ៍ស្របតាមយុត្តាធិការ និងតួនាទីរបស់ពួកគេនៅក្នុងច្បាប់ការងារ ដោយប្រើយន្តការដោះស្រាយវិវាទ។ ក្រសួងបានសម្រុះសម្រួលពីរដង ហើយឥឡូវនេះបានបញ្ជូនសំណុំរឿងនេះទៅក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្តាល។
យោងតាមសេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្តាល ក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ «បានផ្ទេរប្រាក់បំណាច់ការងារទៅគណនីរបស់អតីតបុគ្គលិកចំនួន៣៧៣នាក់ ជាយូរមកហើយ»។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ការតវ៉ារបស់កូដករណាហ្គាវើលដ៍ស្ថិតក្រោមគណៈកម្មាធិការដោះស្រាយកូដកម្ម និងបាតុកម្ម។ គណៈកម្មការដោះស្រាយកូដកម្ម បាតុកម្មនៅតាមគ្រប់មុខសញ្ញាបានសម្រុះសម្រួលចំនួន ២៧ករណី ប៉ុន្តែភាគីទាំងសងខាងមិនអាចដោះស្រាយជម្លោះបានទេ»។
គិតត្រឹមថ្ងៃទី១៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ អតីតនិយោជិត២៨៧នាក់ក្នុងចំណោមអតីតបុគ្គលិក៣៧៣នាក់បានទទួលយកប្រាក់បំណាច់ការងារ និងការបញ្ចប់កិច្ចសន្យាការងារជាមួយក្រុមហ៊ុន។ ក្រៅពីអតីតបុគ្គលិក៨៦នាក់ដែលនៅសល់និងបដិសេធសំណង ដោយសារពួកគេចង់បានការងារនៅក្នុងកាស៊ីណូមកវិញ ប៉ុន្តែបានរកការងារក្រៅម៉ោងបណ្តោះអាសន្ន ហើយមានមនុស្សប្រមាណ២០នាក់ប៉ុណ្ណោះ នៅតែបន្តធ្វើកូដកម្មយ៉ាងសកម្ម។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក កត្តា អន ជឿជាក់ថា ប្រសិនបើកូដករ និងក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ចង់ដោះស្រាយវិវាទ ពួកគេអាចស្នើសុំ «គណៈកម្មាធិការដោះស្រាយកូដកម្ម និងបាតុកម្ម» ក្នុងក្រុមរបស់ខ្លួន ដើម្បីបើកការសម្របសម្រួលឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលនេះ គណៈកម្មាធិការដោះស្រាយកូដកម្ម និងបាតុកម្មមិនទាន់ទទួលបានសំណើថ្មីណាមួយទេ។
នៅក្នុងអ៊ីមែលផ្ញើមកកាន់ ខេមបូចា លោក ហ្វីល រ៉ូបឺតសិន នាយករងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំតំបន់អាស៊ី បានសង្កត់ធ្ងន់ថា បញ្ហាចម្បងនោះគឺថា អ្នកគ្រប់គ្រងក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ «មិនដែលចូលរួមក្នុងការចរចាដោយស្មោះត្រង់ជាមួយសហជីពនោះទេ» ហើយថា រដ្ឋាភិបាល «មិនបានធ្វើអ្វី ដើម្បីបង្ខំពួកគេឱ្យធ្វើដូច្នេះទេ»។
ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកគ្រប់គ្រងក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ពឹងផ្អែកលើ «ដៃគូ» របស់ពួកគេនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាល ដើម្បី«ប្រើល្បិចបង្ខិតបង្ខំ»ដើម្បីបញ្ចប់កូដកម្ម។ លោកបានចោទប្រកាន់ថា កលល្បិចទាំងនេះរួមមានការបំភិតបំភ័យ ការរំលោភសិទ្ធិការងារ និងការឃុំខ្លួនកម្មករដែលតវ៉ាដោយសន្តិវិធី ដើម្បីឲ្យទទួលយកចូលធ្វើការវិញ។
លោក រ៉ូបឺតសិន មានប្រសាសន៍ថា៖ «កម្មករ និងសហជីពរបស់ពួកគេគួរតែទទួលបានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការប្រមូលផ្តុំ ការតវ៉ា និងកូដកម្ម ផ្ទុយទៅវិញ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលបានវាយប្រហារពួកគេ និងចាប់មេដឹកនាំរបស់ពួកគេដាក់ពន្ធនាគារ។ ដូច្នេះ រាល់ការស្តីបន្ទោសចំពោះការបរាជ័យក្នុងការដោះស្រាយវិវាទនេះ គឺធ្លាក់ទៅលើភាគីអ្នកគ្រប់គ្រងក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ ហើយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ជាពិសេសក្រសួងការងារ ដែលបានបង្ហាញថា មានភាពលម្អៀងខ្លាំងក្នុងជម្លោះការងារនេះ»។
លោក រ៉ូបឺតសិន មិនរំពឹងថា រដ្ឋាភិបាលថ្មីនឹងដោះស្រាយកូដកម្មដែលកំពុងបន្តនោះទេ ខណៈដែលយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ណាហ្គាវើលដ៍គឺ «ប្រើល្បិចកលពន្យារពេលវេលា»និង «រង់ចាំរហូតដល់កម្មករដែលធ្វើកូដកម្មអស់កម្លាំងធុញទ្រាន់ ហើយបោះបង់ការតស៊ូរបស់ពួកគេ»។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ដូច្នេះ យើងមិនរំពឹងថា រដ្ឋាភិបាលនឹងផ្លាស់ប្តូរជំហរលម្អៀងរបស់ខ្លួនចំពោះកូដកម្មរបស់កម្មករនោះទេ»។
កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ប្រធានសហជីពណាហ្គាវើលដ៍ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយហិង្សាដោយក្រុមបុរសស្លៀកពាក់ស៊ីវិលនៅមុខស្ថានទូតអូស្ត្រាលី កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២២ និងចោទប្រកាន់ពីបទញុះញង់រួមនឹងសមាជិកសហជីពដទៃទៀត។
បន្ទាប់ពីត្រូវឃុំខ្លួននៅមណ្ឌលកែប្រែ ម២ អស់រយៈពេលពីរខែ កញ្ញា ស៊ីថរ ត្រូវបានដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំបណ្តោះអាសន្នក្នុងខែមីនា ឆ្នាំ២០២២។ ប៉ុន្តែនាងត្រូវបានប៉ូលីសអន្តោប្រវេសន៍ចាប់ខ្លួនម្តងទៀត ខណៈពេលនាងត្រលប់មកពីចូលរួមសន្និសីទសិទ្ធិការងារនៅប្រទេសអូស្ត្រាលី ដែលតាមចោទថា បានរំលោភលើលក្ខខណ្ឌនៃការដោះលែងនៅក្រៅឃុំបណ្តោះអាសន្នកាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២។
ចំណែកនៅថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកបានប្រកាសថា កញ្ញា ស៊ីថរ ស្ថិតក្នុងចំណោមអ្នកទទួលពានអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំឆ្នាំចំនួន១០រូប។
បីខែក្រោយមក នៅថ្ងៃទី២៥ ខែឧសភា លោកស្រី សឿង ចរិយា ចៅក្រមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានសម្រេចផ្តន្ទាទោសកញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេលពីរឆ្នាំ តាមមាត្រា ៤៩៤និង ៤៩៥នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ពីបទ «ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរក្នុងសង្គម»។
លោក រ៉ូបឺតសិន បានរកឃើញថា ការចោទប្រកាន់ពីបទព្រហ្មទណ្ឌលើ ស៊ីថរ គឺជា «រឿងកំប្លែងបែបនយោបាយ» និងប្រើដើម្បីបង្ហាញពីឆន្ទៈរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការយក «ប្រព័ន្ធតុលាការ» ធ្វើជាអាវុធប្រឆាំងនឹងនាង និងមេដឹកនាំសហជីពផ្សេងទៀត។
លោកបានចោទប្រកាន់ថា៖ «វាបញ្ជាក់ថា របៀបដែលការផ្តល់សច្ចាប័នរបស់កម្ពុជាលើអនុសញ្ញាស្នូលនានារបស់អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ [ILO] គឺជាល្បិចកលឃោរឃៅ ហើយថា ក្រសួងការងារ និងរដ្ឋាភិបាលមិនដែលមានបំណងអនុវត្តតាមលក្ខខណ្ឌទាំងនោះឡើយ»។
លោក អំ សំអាត ប្រធានចាត់ការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ មានប្រសាសន៍ថា ការដោះស្រាយភាពជាប់គាំងក្នុងវិវាទការងារ គឺអាស្រ័យលើឆន្ទៈរបស់រដ្ឋាភិបាល។ លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា ទោះបីជាយ៉ាងណា ដំណោះស្រាយនេះមិនអាចកើតឡើងដោយហេតុផលពីរយ៉ាង។ ទីមួយគឺទាក់ទងនឹងការបាត់បង់ការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ ប្រសិនបើសហជីព LRSU ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យមានវត្តមាននៅក្នុងក្រុមហ៊ុន និងទីពីរ គឺការលាបពណ៌កូដករ ដែលធ្វើឱ្យជម្លោះកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ជាជាងដោះស្រាយជម្លោះនេះ ដោយប្រើច្បាប់ការងារ និងច្បាប់សហជីព។
ដូច្នេះហើយ លោក សំអាត ជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងពិចារណាដោះស្រាយវិវាទនេះ ព្រោះការអូសបន្លាយនឹងប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពកម្មករ។ លើសពីនេះ ប្រសិនបើវិវាទមិនត្រូវបានដោះស្រាយទេ កម្មករអាចនឹងមិនមានសហជីពនៅកន្លែងធ្វើការ ដែលនាំឱ្យមានលក្ខខណ្ឌការងារមិនល្អ ផ្ទុយពីអនុសញ្ញារបស់អង្គការ ILO។ លើសពីនេះ លោកថា ការដែលមិនមានដំណោះស្រាយនឹងនាំឱ្យមានការយល់ឃើញអវិជ្ជមានចំពោះរដ្ឋាភិបាលពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។
លោក សំអាត បានបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំគិតថា រដ្ឋាភិបាលគួរតែអន្តរាគមន៍ និងបញ្ចប់បញ្ហានេះទុកជាគំរូមួយ [ក្នុងការដោះស្រាយវិវាទការងារ]» ដោយបន្ថែមថា ការបរាជ័យក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះនេះ នឹងប៉ះពាល់ដល់វិស័យផ្សេងទៀត ខណៈដែលអ្នកវិនិយោគអាចរារែក ដោយសារកង្វះការយកចិត្តទុកដាក់ការពារកម្មករ ឬការអនុវត្តច្បាប់៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ “I Have Seen Injustice” – Two Years Gone, NagaWorld Strikers Soldier On To Regain What Was Taken From Them
