សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចកួយនៅភូមិបុស្ស និងភូមិប្រើសក្អក ឃុំម្លូព្រៃ២ ស្រុកឆែប ខេត្តព្រះវិហារទទូចឱ្យអាជ្ញាធរជួយរកយុត្តិធ៌មជូនពួកគាត់ បន្ទាប់ពីត្រូវបានបុរសមួយក្រុមវាយធ្វើបាប។ អ្នកភូមិសង្ស័យថា ពួកគេគឺជាកម្មករចម្ការអំពៅដែលបានបំផ្លាញដីស្រែចម្ការរបស់ពួកគាត់។
លោក ពាន សុផាត តំណាងសហគមន៍ប្រាប់ខេមបូចាថា កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ អ្នកភូមិបានប្រមូលផ្តុំគ្នារារាំងត្រាក់ទ័រ៣គ្រឿង ដែលគេដឹងថា ជាកម្មសិទ្ធិរបស់អ្នកស្រុកក្នុងមូលដ្ឋានម្នាក់ឈ្មោះ ឈាង គង់នូវ មិនឲ្យភ្ជួរដីនៅតំបន់ ដែលអ្នកភូមិបានដាំដុះយូរមកហើយ។
លោក សុផាត បាននិយាយថា ពេលពួកគាត់ទៅដល់ការដ្ឋានសាងសង់លេខ១១ ដើម្បីជួបលោក គង់នូវ មនុស្សរបស់គាត់តាមចោទថា បានបិទទ្វារហើយវាយដំអ្នកភូមិ ហើយអ្នកភូមិបីនាក់រងរបួស។
អ្នកភូមិម្នាក់ទៀតឈ្មោះ សឿន ថា អាយុ៣០ឆ្នាំ ជាជនជាតិដើមភាគតិចបាននិយាយថា លោក គង់នូវ តែងតែភ្ជួរលើដីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដូច្នេះនេះមិនមែនជាលើកទីមួយទេ។ ហេតុដូច្នេះហើយ វាជាមូលហេតុនៅពីក្រោយការសម្រេចចិត្តរបស់អ្នកភូមិក្នុងការបញ្ឈប់សកម្មភាព និងស្វែងរកចម្លើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ ក្រុមរបស់លោក គង់នូវ បានប្រើអំពើហិង្សាមកលើអ្នកភូមិ។
លោកបានរៀបរាប់ថា៖ «ពេលយើងទៅដល់ការដ្ឋាន គាត់បានបញ្ជាឲ្យក្រុមរបស់គាត់បិទទ្វារ ហើយប្រើអំពើហិង្សាមកលើយើង។ គាត់ក្របួចកអាវអ្នកភូមិម្នាក់ទៀតនិងវាយមនុស្សបីនាក់»។
បើតាមលោក សឿន ថា បានឲ្យដឹងថា រដ្ឋាភិបាលបានបែងចែកដីដែលអ្នកភូមិដាំដុះទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនចិនមួយកាលពីឆ្នាំ២០១១។ នៅពេលដែលក្រុមហ៊ុនចិនដួលរលំនៅឆ្នាំ២០១៩ អ្នកភូមិបានបន្តដាំដុះលើដីនោះឡើងវិញ។ ពួកគាត់ដាំដំឡូង និងធ្វើស្រែ។ ប៉ុន្តែថ្មីៗនេះ បុរសមួយក្រុមជាមួយលោក គង់នូវ ចាប់ផ្តើមភ្ជួរដីដាំដំឡូង និងបំពានមកលើអ្នកភូមិ។
លោក សឿន ថា បាននិយាយថា៖ «វាមិនត្រឹមត្រូវ និងអយុត្តិធម៌ ហើយអាជ្ញាធរនៅក្នុងខេត្តមិនប្រឹងប្រែងជួយយើងទេ»។
កាលពីខែមករា ក្រុមហ៊ុនចិនចំនួន៥បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចសន្យាជួលដីរដ្ឋនោះរយៈពេល៥០ឆ្នាំ។ ក្រុមហ៊ុនដែលបានចុះបញ្ជីនៅកម្ពុជាទាំងនោះគ្រោងធ្វើចម្ការអំពៅ និងដំណាំកសិឧស្សាហកម្មផ្សេងទៀតលើផ្ទៃដីសរុបទំហំ ២០.១៧៩ហិកតា។
ទោះបីជាយ៉ាងណា លោក សឿន ថា និយាយថា មនុស្សមួយក្រុមដែលមកភ្ជួរដី នោះមិនមានការអនុញ្ញាត ឬលិខិតបញ្ជាក់ថា ពួកគេត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យឈូសឆាយដីនោះទេ។
លោកបន្ថែមថា អ្នកភូមិមិនចង់ប្រឆាំងនឹងក្រុមហ៊ុនទេ ដោយលើកឡើងថា៖ «យើងគ្រាន់តែចង់ចរចារកដំណោះស្រាយ ព្រោះយើងធ្វើស្រែចម្ការលើដីនេះយូរមកហើយ»។
លោក កាន់ សុវណ្ណគា មេឃុំម្លូព្រៃ២ បានប្រាប់ខេមបូចាថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានបានដឹងអំពីរឿងនេះ ដោយបន្ថែមថា នឹងបញ្ជូនករណីនេះទៅអាជ្ញាធរស្រុក ដើម្បីអន្តរាគមន៍។ លោកមិនអាចដោះស្រាយបញ្ហានេះបានទេ ព្រោះវា «ហួសពីសមត្ថភាពរបស់លោក»។
លោកបានពន្យល់ថា ប្រជាពលរដ្ឋមកពីឃុំរបស់លោកបានដាំដុះនៅលើដីរបស់ក្រុមហ៊ុនដែលគេស្គាល់ថា ក្រុមហ៊ុន ហេងហ្វូ ប៉ុន្តែក្រុមហ៊ុននេះបានបញ្ឈប់ការដាំដុះទៅវិញនៅឆ្នាំ២០១៩។ ប៉ុន្តែលោកមិនបានដឹងថា ប្រជាពលរដ្ឋប៉ុន្មានគ្រួសារដែលបានធ្វើការដាំដុះនៅលើដីនោះទេ។
លោក សុវណ្ណគា បាននិយាយថា៖ «ឥឡូវនេះ ខ្ញុំសម្រុះសម្រួលឲ្យពួកគាត់ [ជាមួយលោក គង់នូវ]។ តាមពិត អ្នកភូមិបានដាំដំណាំលើដីក្រុមហ៊ុន ហើយចង់បន្តដាំដុះបន្ថែមទៀត»។
អ្នកស្រី ណាប់ នឿន អាយុ៣៧ឆ្នាំបាននិយាយថា អ្នកភូមិបានធ្វើកំណត់ហេតុជាមួយមន្ត្រីនគរបាល បន្ទាប់ពីហិង្សានេះកើតឡើង ដោយបន្ថែមថា ពួកគាត់បានស្នើឱ្យអាជ្ញាធរឃុំជួយរកយុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកដែលមានដីធ្លី ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ «ត្រូវបានរំខានដោយមនុស្សដែលមិនស្គាល់អត្តសញ្ញាណ»។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖«ខ្ញុំបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងហើយ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនទាន់ដឹងលទ្ធផលនៅឡើយទេ។ វាអយុត្តិធម៌ ព្រោះដីយើងអាស្រ័យផលយូរមកហើយ។ មានដំណាំនៅទីនោះ ប៉ុន្តែពួកគេមកភ្ជួររាស់បំផ្លាញដំណាំរបស់យើង»។
ខណៈអ្នកភូមិមិនស្គាល់ថា ជននោះគឺជាអ្នកណា អ្នកស្រីជឿថា ច្បាស់ជាមាន «អ្នកមានអំណាច» នៅពីក្រោយការវាយប្រហារនេះ ព្រោះពួកគេហ៊ានធ្វើបាបអ្នកភូមិ។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖«ប្រហែលជាមាននរណាម្នាក់នៅពីក្រោយខ្នងពួកគេ។ បើមិនអ៊ីចឹងទេ គាត់មិនហ៊ានធ្វើអ៊ីចឹងទេ ហើយអាជ្ញាធរនៅតែស្ងាត់ស្ងៀម»។
ប្រទេសកម្ពុជាមានជនជាតិដើមភាគតិច១៤ក្រុមនិងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចចំនួន១៥៥ នេះបើយោងតាមការសិក្សាស្តីពីប្រជាសាស្រ្ត និងស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចសង្គមរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចក្នុងប្រទេស ដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយនៅឆ្នាំ ២០២១ ដោយក្រសួងផែនការ និងក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ។
រដ្ឋសភាបានអនុម័តសេចក្តីព្រាងក្រមបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិថ្មីកាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣។
ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតឈ្មោះ ខាត ស៊ីសុផាន សង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលនឹងឈប់ប្រគល់ដីដែលប្រជាពលរដ្ឋប្រើប្រាស់សម្រាប់ដាំដំណាំទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន ខណៈលោកស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលដកដីពីក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅចិន រូយ ហ្វេង។
លោកនិយាយថា អ្នកភូមិត្រូវការដីស្រែចម្ការសម្រាប់ចិញ្ចឹមគ្រួសារ ខណៈជីវភាពរបស់ពួកគាត់ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពលំបាក ហើយពួកគាត់ជំពាក់បំណុលគេ។
លោក ខាត់ ស៊ីសុផាន បាននិយាយថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋនៅភូមិនេះជួបការលំបាកហើយមិនសប្បាយចិត្តទេសព្វថ្ងៃនេះ។ វាមិនយុត្តិធម៌ទេ [ដីនោះត្រូវបានធ្វើជាឯកជនភាវូបនីយកម្មផ្តល់ឲ្យក្រុមហ៊ុន]»។
លោកបន្តថា៖«ខ្ញុំចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលថ្មីធ្វើកំណែទម្រង់ច្បាប់ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្ស រួមទាំងអ្នកដែលរស់នៅតំបន់ដាច់ស្រយាលដូចពួកយើងចឹង។ បើគ្មានដីស្រែចម្ការ យើងនឹងមិនអាចរស់នៅបានស្រួលនោះទេ»។
លោក ណុប វុទ្ធី អភិបាលរងខេត្តព្រះវិហារជំរុញឲ្យប្រជាពលរដ្ឋដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើហិង្សានេះ។ លោក វុទ្ធី ប្រាប់ខេមបូចាថា«ដរាបណាពួកគាត់មានភស្តុតាង»។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរខេត្តព្រះវិហារបានធ្វើកិច្ចសន្យាជាមួយអ្នកភូមិ ដើម្បី «ធ្វើឲ្យពួកគាត់យល់» ថា ដីនោះត្រូវបានផ្តល់ឲ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន។
កិច្ចសន្យាក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា ពួកគាត់គួរតែ «ឈប់ដាំដុះនៅលើដីវិនិយោគ»ប៉ុន្តែ «រៀងរាល់ឆ្នាំនិងរាល់រដូវ» អ្នកភូមិនៅតែបន្តដាំដំណាំលើដីនោះដដែល។
លោក វុទ្ធី បានមានប្រសាសន៍ថា៖«យើងបានប្រគល់វាទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនចិន។ [អ្នកភូមិ] តែងតែនិយាយថា [វាជាដីរបស់គាត់]។ ជាក់ស្តែង វាមិនដូច្នេះទេ។ ដីនេះត្រូវបានចុះបញ្ជីជាដីរដ្ឋរួចហើយ»។ដោយលោកបានបន្ថែមថា៖ «ឥឡូវនេះ យើងមានគណៈកម្មាធិការគ្រប់គ្រងដីរដ្ឋ។ យើងកំពុងស៊ើបអង្កេតលើប្រវត្តិរបស់ដីនេះថា តើពួកគាត់ពិតជាកាន់កាប់ដីឬយ៉ាងណា ហើយប្រសិនបើពួកគាត់មានឯកសារគ្រប់គ្រាន់។ អាជ្ញាធរខេត្តនឹងចាត់វិធានការតាមច្បាប់»។
យោងតាមមាត្រា២៥ នៃច្បាប់ភូមិបាល ដីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចគឺជាដីទាំងអស់ ដែលសហគមន៍បានរៀបចំនិវេសដ្ឋាន និងប្រកបរបរកសិកម្មប្រពៃណី។ ដីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចមិនមែនមានតែដី ដែលបានដាំដុះជាក់ស្តែងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែមានដីបម្រុងចាំបាច់ក្នុងការដូរវេនដំណាំថែមទៀត ហើយត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយអាជ្ញាធររដ្ឋបាល។
លោក ប៉ិក សោភ័ណ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការពន្លកខ្មែរ មានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរគួរតែជួយជនជាតិដើមភាគតិចឲ្យទទួលបានយុត្តិធម៌ និងធ្វើឲ្យស្ថានការណ៍ស្ងប់ស្ងាត់ ព្រោះពួកគាត់បានធ្វើស្រែចម្ការលើដីនោះយូរមកហើយ។
សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចត្រូវបានការពារដោយច្បាប់ និងមានសិទ្ធិទទួលបានដីធ្លី «ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរហាក់ដូចជាមិនខ្វល់ច្រើនពីសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទេ ហើយពួកគាត់អាចនឹងបាត់បង់សិទ្ធិដីធ្លីរបស់ខ្លួន»។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖«ហេតុអ្វីបានជាមិនជួយពួកគាត់ឱ្យចុះបញ្ជីដីរបស់គាត់? យ៉ាងហោចណាស់ ជួយពួកគាត់ឲ្យទទួលបានកម្មសិទ្ធិដីធ្លីសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ជាឯកជន។ ធ្វើបែបនេះមានភាពយុត្តិធម៌ជាង»៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Kuy Community Assaulted Over Land Dispute, Asks Authorities To Restore Justice
