អនុក្រឹត្យដែលចេញកាលពីខែកក្កដាមានគោលបំណងសំដៅកែលម្អដំណើរការចុះបញ្ជីឈ្មោះជនពិការដើម្បីទទួលជំនួយឧបត្ថម្ភពីរដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែភាគច្រើនបំផុតនៃជនពិការនៅទូទាំងប្រទេសពុំទាន់ទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីកម្មវិធីអត្តសញ្ញាណកម្មដែលបានចាប់ផ្ដើមការចុះឈ្មោះនៅឆ្នាំ២០២០នេះនៅឡើយទេ។
អនុក្រឹត្យដែលចុះហត្ថលេខាដោយអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន នាថ្ងៃទី១៩ ខែកក្កដា ស្ដីពីអត្តសញ្ញាណកម្មពិការភាពតាមគំរូសង្គម និងសិទ្ធិជាមូលដ្ឋាន ផ្ដល់ការណែនាំអំពីការរៀបចំ និងគ្រប់គ្រងមូលដ្ឋានទិន្នន័យនៃប្រព័ន្ធអត្តសញ្ញាណកម្មពិការភាពរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងកិច្ចប្រឹងប្រែងដើម្បីជួយជនពិការឱ្យអាចទទួលបានសេវាសង្គមកិច្ចនានា។
កន្លងមក រដ្ឋាភិបាលចុះបញ្ជីឈ្មោះបានប្រហែល ២៦០ ០០០នាក់ ដែលច្រើនជាងមួយភាគបីបន្តិចនៃចំនួនប្រជាជនដែលមានពិការភាពប៉ាន់ស្មានសរុបនៅកម្ពុជា ។ នេះបើយោងតាមនាយកដ្ឋានសុខុមាលភាពជនពិការ ។
ទោះបីមានកិច្ចប្រឹងប្រែងក្នុងការកែលម្អការចុះបញ្ជី និងការគ្រប់គ្រងទិន្នន័យស្ដីពីចំនួនជនពិការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាតាមរយៈអនុក្រឹត្យនេះក្ដី កម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់ប្រចាំខែមិនទាន់ត្រូវបានអភិវឌ្ឍនៅឡើយទេ ហើយការចុះបញ្ជីមានភាពយឺតយ៉ាវជាងការរំពឹងទុក និងមិនដឹងថាចប់នៅពេលណានោះទេ។
ប្រធាននាយកដ្ឋាន លោក សាន់ រតនា បាននិយាយថា ជនពិការជាច្រើននៅមិនទាន់បានដឹងថាពួកគេអាចចុះឈ្មោះបាននៅឡើយទេ ដោយសារពួកគេរស់នៅតាមតំបន់ជនបទដាច់ស្រយាលដែលពុំទទួលបានព័ត៌មានអំពីរឿងនេះ។
លោក រតនា បាននិយាយថា ពលរដ្ឋដែលមានពិការភាពអាចចុះឈ្មោះនៅក្នុងឃុំសង្កាត់របស់ខ្លួនបាន ហើយដំណើរការអត្តសញ្ញាណកម្មនេះបានទទួលការគាំទ្រពីអង្គការ UNICEF។ បុគ្គលដែលបានចុះឈ្មោះរួចមិនទាន់ទទួលបានបណ្ណសម្គាល់ខ្លួននៅឡើយទេ ប៉ុន្តែ នឹងទទួលបានបណ្ណនេះ«នៅពេលឆាប់ៗខាងមុខ»។
លោក រតនា និយាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំសុំមិនបញ្ជាក់កាលបរិច្ឆេទ[ថាតើពេលណាទើបបណ្ណសម្គាល់ខ្លួនជនពិការនឹងត្រូវចេញឱ្យ]នៅឡើយទេ ពីព្រោះវាអាចមានការប្រែប្រួល ដូច្នេះ ពុំចាំបាច់ឱ្យពលរដ្ឋពួកគាត់រំពឹងទុកមុន»។
លោកបានបន្តថា បើទោះបីជាពុំទាន់មានបណ្ណសម្គាល់ខ្លួនក្ដី ជនពិការដែលបានចុះឈ្មោះរួចអាចទទួលបានសេវាកម្មមន្ទីរពេទ្យមួយចំនួន និងកម្មវិធីមួយដែលផ្ដល់អាទិភាពដល់ជនពិការដើម្បីទទួលបានការងារ ។ មូលដ្ឋានទិន្នន័យនេះក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ផងដែរសម្រាប់ការចែកចាយវ៉ាក់សាំងកូវីដ-១៩ទៅដល់ជនពិការជាក្រុមប្រជាជនអាទិភាព ។ លោក រតនា មិនបានផ្ដល់តួលេខនៃចំនួនប្រជាជនដែលកំពុងទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ទេ នៅពេលដែលអ្នកសារព័ត៌មាន ខេមបូចា បានសាកសួរ។
លោក រតនា បានបញ្ជាក់ថា៖ «ជនពិការជាច្រើនបានទទួលផលប្រយោជន៍ពីប្រព័ន្ធនេះរួចស្រាប់ទៅហើយ ដូចជា ត្រូវបានភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងទៅនឹងកម្មវិធីគាំពារសង្គម និងទទួលបានប្រាក់ឧបត្ថម្ភក្នុងអំឡុងពេលអតិផរណានិងគ្រោះទឹកជំនន់»។
បុគ្គលដែលបានចុះបញ្ជីរួចបានទទួលផលប្រយោជន៍ពីការផ្ទេរសាច់ប្រាក់ នៅពេលដែលសហគមន៍ទទួលរងផលប៉ះពាល់ពីវិបត្តិនានា ដូចជា គ្រោះទឹកជំនន់ ឬកូវីដ-១៩។ ប៉ុន្តែ កម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់ប្រចាំខែសម្រាប់ជនពិការមិនទាន់ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែ មន្ត្រីគ្រោងបង្កើតកម្មវិធីនេះនៅពេលអនាគត ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសង្គមកិច្ច លោក ទូច ចាន់នី បាននិយាយថា ការកែលម្អប្រព័ន្ធអត្តសញ្ញាណកម្មនឹងអនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋាភិបាលអាចមានទិន្នន័យល្អប្រសើរជាងនេះអំពីចំនួនប្រជាជនដែលមានពិការភាព។
លោកបានថ្លែងថា៖ «យើងចង់ដឹងថាតើមានមនុស្សប៉ុន្មាននាក់ដែលមានពិការភាព និងតើពួកគេមានពិការភាពប្រភេទណាខ្លះ»។ លោកបន្ថែមថា៖ «ក្រោយពីយើងមានទិន្នន័យនេះហើយ យើងអាចផ្ដល់មូលនិធិនិងការគាំទ្រសង្គមដល់ពួកគេតាមរយៈកម្មវិធីផ្ដល់សាច់ប្រាក់»។
យុទ្ធនាការរយៈពេល១០០ថ្ងៃកាលពីឆ្នាំ២០២១ បានប្រមូលផ្ដុំមន្ត្រីមកពី ១ ៦៥២ឃុំសង្កាត់ឱ្យចូលរួមនៅក្នុងដំណើរការចុះឈ្មោះដែលរៀបចំឡើងជាលក្ខណៈផ្អែកតាមតម្រូវការនិងការស្ម័គ្រចិត្ត ។ នេះបើយោងតាមលោក Will Parks តំណាងអង្គការ UNICEF ប្រចាំកម្ពុជា។
លោកបានលើកឡើងថា៖ «ដំណើរការនេះមានភាពយឺតយ៉ាវជាងការរំពឹងទុកដោយសារហេតុផលជាច្រើន ក្នុងនោះរួមទាំងទំនៀមទម្លាប់សង្គមដែលជាប់ទាក់ទិននឹងជនដែលមានពិការភាព»។ លោកបន្ថែមថា៖ «មនុស្សជាច្រើនដែលមានពិការភាពមិនចាត់ទុកខ្លួនឯងថាជាជនពិការទេ ឬក៏មិនចង់ឱ្យគេចាត់ទុកខ្លួនថាជាជនពិការឡើយ»។
លោកបាននិយាយថា យុទ្ធនាការចុះបញ្ជីមួយផ្សេងទៀតត្រូវបានគេគ្រោងនឹងធ្វើឡើងនៅខែកញ្ញា និងខែតុលានៃឆ្នាំនេះ ។
លោកស្រី ម៉ាក់ ម៉ូនីកា ប្រធានកម្មវិធីនៃអង្គការជនពិការកម្ពុជា បាននិយាយថា អនុក្រឹត្យនេះបង្ហាញពីជំហានវិជ្ជមានទៅមុខមួយទៀតឆ្ពោះទៅរកការជួយជនពិការ ។
លោកស្រីបានថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំគិតថា នេះជាការចាប់ផ្ដើមនៃការធ្វើអត្តសញ្ញាណពួកគាត់ [ជនពិការ]។ អាចថានៅពេលអនាគត រដ្ឋាភិបាលនឹងផ្ដល់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភប្រចាំខែដល់ពួកគេ»។ លោកស្រីបន្តថា៖ «យើងជឿជាក់ថា ប្រសិនបើជនពិការទាំងនោះអាចទទួលបានបណ្ណ[សម្គាល់ខ្លួន] ពួកគេអាចទទួលផលប្រយោជន៍ពីបណ្ណនោះ»។
អនុក្រឹត្យដដែលចាត់ចំណាត់ប្រភេទពិការភាពជា៥ប្រភេទ៖ ពិការភាពកាយសម្បទា ពិការភាពញាណដឹង ខ្សោយសតិបញ្ញា ពិការភាពផ្លូវចិត្ត និងពិការភាពផ្សេងៗទៀត ។ ពិការភាពនៃប្រភេទនីមួយៗចែកជាបីកម្រិត ៖ កម្រិត១ (កម្រិតធ្ងន់បំផុត និងធ្ងន់) កម្រិត២ (កម្រិតមធ្យម) និងកម្រិត៣ (កម្រិតស្រាល) ។
ការបែងចែកចំណាត់ប្រភេទទាំងនេះក៏មាននៅក្នុងសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីសិទ្ធិជនពិការផងដែរ ដែលបានចំណាយពេលរៀបចំចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៩មកម្ល៉េះ ។ អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស (Human Rights Watch) បានរិះគន់ច្បាប់នេះ ដោយលើកឡើងថា ច្បាប់នេះប្រើប្រាស់ភាសាមាក់ងាយ និងបង្កើតជាកម្រិតដាច់ដោយឡែកពីគ្នានៃពិការភាពដែលមានលក្ខណៈរើសអើង ហើយអង្គការសហប្រជាជាតិបានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភអំពីច្បាប់នេះ ថាមិនស្របទៅតាមបទដ្ឋានសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ។
លោកស្រី ម៉ូនីកា សម្ដែងការរីករាយចំពោះជនពិការដែលត្រូវបានចុះបញ្ជីសម្រាប់កម្មវិធីអត្តសញ្ញាណកម្ម ប៉ុន្តែ លោកស្រីជឿជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលក៏ចាំបាច់ត្រូវតែពន្លឿនដំណើរការនៃការអនុម័តសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះផងដែរ ។ លោក រតនា បានប្រាប់ ខេមបូចា ថា ការធ្វើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់និងការអនុម័តច្បាប់ស៊ីពេលវេលាយូរ ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលចាំបាច់ត្រូវប្រមូលធាតុចូលពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ។
លោក ហៀក និត ដែលជាអ្នកចម្រៀងពិការភ្នែកមួយរូបរស់នៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ បានប្រាប់ ខេមបូចា ថា លោកមិនបានដឹងពីកិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការធ្វើអត្តសញ្ញាណកម្មជនពិការ ឬអនុក្រឹត្យដែលចេញកាលពីពេលថ្មីៗនេះទេ ។ លោកបាននិយាយថា បញ្ហាមួយដែលលោកជួបប្រទះ គឺការត្រូវប៉ូលិសចាប់ខ្លួនដោយសារតែច្រៀងនៅតាមផ្លូវទីសាធារណៈ ដែលលោកធ្វើបែបនេះដើម្បីរកប្រាក់ចិញ្ចឹមជីវិត ។
លោក និត បានបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «ពេលខ្លះ ពួកគេ[ប៉ូលិស]ជេរប្រមាថខ្ញុំ ហើយខ្ញុំមិនអាចនិយាយអ្វីកើតទេ ដោយសារពួកគេចោទថាខ្ញុំធ្វើរឿងខុសច្បាប់»។ លោកបន្តថា៖ «ពីមុនមក ខ្ញុំមិនដែលបានទទួលការឧបត្ថម្ភអ្វីមួយពីរដ្ឋាភិបាលទេ»។
នៅពេលដែលអ្នកសារព័ត៌មាន ខេមបូចា បានប្រាប់ឱ្យដឹងពីអនុក្រឹត្យថ្មី លោកសប្បាយចិត្តដែលឮថា រដ្ឋាភិបាលកំពុងផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះជនពិការ និងបាននិយាយថា លោកនឹងស្ម័គ្រធ្វើការសម្ភាសនិងចុះឈ្មោះដើម្បីទទួលបានផលប្រយោជន៍ទាំងនេះ ។
លោកនិយាយថា បើមានការគាំទ្របន្ថែមពីរដ្ឋាភិបាល ជនពិការមានជីវភាពរស់នៅស្រួលជាងនេះ ។
លោក និត បានឱ្យដឹងថា៖ «ការរំពឹងទុករបស់ខ្ញុំ គឺជនពិការនឹងអាចរស់នៅប្រសើរជាងនេះ និងមានលទ្ធភាពប្រសើរជាងនេះក្នុងការទទួលបានសេវាកម្មសាធារណៈ ដូចជា មន្ទីរពេទ្យ ហើយយើងអាចទៅទទួលសេវាដោយមិនចាំបាច់បង់ប្រាក់ ពីព្រោះសព្វថ្ងៃ យើងមិនទាន់មានសេវាកម្មទាំងអស់នោះនៅឡើយទេ»។
ជនពិការមួយរូបទៀតដែលដើរច្រៀងតាមដងផ្លូវនៅទីក្រុងភ្នំពេញដែរ ឈ្មោះ ញឹម សឺន អាយុ ៥៣ឆ្នាំ បាននិយាយថា លោកជួបការលំបាកជាច្រើន ដោយសារតែលោកត្រូវរកលុយសងបំណុលធនាគារ និងចិញ្ចឹមគ្រួសាររបស់លោក ។ លោកបានប្រាប់ ខេមបូចា ថា លោកមិនបានដឹងពីកិច្ចប្រឹងប្រែងចុះបញ្ជីជនពិការនោះទេ ពីព្រោះអាជ្ញាធរមិនដែលបានប្រាប់លោកអំពីកម្មវិធីនេះឡើយ ។
លោកបានលើកឡើងថា៖ «ខ្ញុំសូមស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលជួយផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាននេះនៅក្នុងភូមិខ្ញុំផង ពីព្រោះខ្ញុំអត់ចេះអក្សរទេ»។ លោកបន្តថា៖ «ប្រសិនបើគេ[រដ្ឋាភិបាល]ជួយគាំទ្រខ្ញុំ ខ្ញុំសូមថ្លែងអំណរគុណ»។
លោកសង្ឃឹមថា នៅពេលរដ្ឋាភិបាលអនុវត្តកម្មវិធីផ្ដល់ជំនួយឧបត្ថម្ភរបស់ខ្លួនដល់ជនពិការ លោកនឹងមិនចាំបាច់បង់លុយទៀតទេ នៅពេលលោកទៅទទួលសេវាសាធារណៈនានា ដូចជាការទៅព្យាបាលជំងឺនៅមន្ទីរពទ្យក្ដី ។
អតីតអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន បានបដិសេធមិនផ្ដល់អត្ថាធិប្បាយជុំវិញអនុក្រឹត្យខាងលើនេះទេ នៅពេល ខេមបូចា ទាក់ទងសួរទៅលោកកាលពីខែសីហា នៅខណៈដែលលោកស្ថិតនៅក្នុងតំណែងជាអ្នកនាំពាក្យនៅឡើយ ។ អ្នកនាំពាក្យថ្មីរបស់រដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា មិនបានឆ្លើយតបភ្លាមៗចំពោះសំណើសុំការអត្ថាធិប្បាយនៅឡើយទេ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Only One Third of Disabled People Identified for Government Assistance Program Since 2020
