ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្បែរសាលាបឋមសិក្សាទួលត្រាច ស្ថិតនៅក្នុងភូមិត្រាំរនាប ឃុំអង្គពពេល ស្រុកគងពិសី ខេត្តកំពង់ស្ពឺ អះអាងថា សាលារៀនលិចទឹកដោយសារការអភិវឌ្ឍរបស់ក្រុមហ៊ុនលំនៅដ្ឋានមួយ គួបផ្សំនឹងភ្លៀងធ្លាក់បន្តបន្ទាប់បណ្ដាលឱ្យគ្មានផ្លូវទឹកហូរ ធ្វើឱ្យទឹកលិចសាលាប៉ះពាល់ដល់ការសិក្សារបស់សិស្ស។
មានទីលំនៅក្បែររបងសាលា អ្នកស្រី ញឹក យ៉ុន អាយុ៦០ឆ្នាំ ថ្លែងប្រាប់ ខេមបូចា ថា គាត់រស់នៅតំបន់នេះយូរកាលហើយ មិនដែលប្រទះនឹងរឿងលិចសាលាឡើយ ទើបតែ២ឆ្នាំចុងក្រោយ ចាប់តាំងពីមានវត្តមានបុរីមួយឈ្មោះ«ម៉ន ដានី» ក៏កើតមានបញ្ហាទឹកលិចសាលារៀនដូច្នេះ។
ថ្លែងទាំងសម្លេងស្អកៗ អ្នកស្រី យ៉ុន បន្តថា ដោយសារតែមានទឹកលិចបរិវេណសាលា បណ្ដាលឱ្យសិស្សត្រូវអាក់ខានរៀនសូត្រប៉ុន្មានដងដែរ ព្រោះខាងសាលាបារម្ភពីសុត្ថិភាពសិស្សតូចៗ។
អ្នកស្រីរៀបរាប់ថា៖ «ស្រុកខ្ញុំអត់ដែលលិចផង តាំងពីខ្ញុំកើតមកនៅស្រុកហ្នឹងមិនដែលឃើញលិចទេ ទើបឃើញមានបុរីហ្នឹងមក ហើយគេវាយរបងមក ទឹកវាហូរមកហ្នឹងណា៎»។
អ្នកស្រីបានបន្តថា រូបគាត់មិនពេញចិត្តចំពោះវត្តមានបុរីខាងលើ ដែលកំពុងធ្វើអាជីវកម្មលក់ផ្ទះ ហើយបណ្ដាលឱ្យមានការជនលិចសាលារៀនដូច្នេះឡើយ។ តែអ្នកស្រីបានត្រឹមតែសម្ដែងការមិនពេញចិត្ត ដោយមិនដឹងពឹងអ្នកណាឱ្យដោះស្រាយបាន។
អ្នកស្រី យ៉ុន បញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំអត់សប្បាយចិត្តទេ ដល់តែលិចកូនសិស្សចឹង តែមិនដឹងធ្វើម៉េច»។
ចំណែកអ្នកស្រី ចិន ជាពលរដ្ឋរស់នៅក្បែរសាលារៀនខាងលើ បានប្រាប់ឱ្យដឹងថា រយៈពេលពីរឆ្នាំមកហើយដែលសាលារៀននេះលិចទឹក។ អ្នកស្រីថា កម្មករដែលមកធ្វើការនៅបុរី បានទម្លុះរបងហើយបង្ហូរទឹកចូលក្នុងដីសាលា គួបផ្សំនឹងបុរីនោះចាក់ដីខ្ពស់ និងបិទផ្លូវទឹកផង ទើបសាលាដែលមានដីទាប រងការលិចទឹកដូច្នេះ។
អ្នកស្រីបានសម្ដែងការបារម្ភដែរថា នឹងមានការលិចខ្លាំងជាងនេះ ពីព្រោះថានៅក្បែរសាលារៀន ពុំមានប្រលាយដើម្បីរំដោះទឹកឡើយ។ អ្នកស្រីថា កាលពីមុនទឹកលិចខ្លាំង ឪពុកម្ដាយសិស្សមិនហ៊ានឱ្យកូនមករៀនខ្លាចក្មេងលង់ទឹក រហូតមានសិស្សខ្លះត្រូវប្ដូរទៅរៀនសាលាផ្សេង។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ខ្ញុំអត់សូវចាំដែរ តែគ្រាន់តែដឹងថាលិចយូរដែរហើយ លិចជ្រៅ។ និយាយរួមខាងនោះចាក់ដីខ្ពស់ជាងយើង ហើយអ្នកនៅក្នុងរបងឃើញដើរវាយប្រលោះៗដែរ តាមថាវាអត់មានកន្លែងត្រូវបង្ហូរចេញ អត់មានប្រលាយត្រូវបង្ហូរ វាលិចសាលាចឹងទៅ»។
អង្គុយលក់នំឱ្យសិស្សបណ្ដើរ អ្នកស្រីប្រាប់ទៀតថា នាយកសាលាបានព្យាយាមរកដំណោះស្រាយដែរ តែបញ្ហាទឹកលិចសាលានៅតែកើតឡើងដដែល។
អ្នកស្រីចិនប្រាប់ថា៖«គ្រូមិនដឹងធ្វើម៉េច បើគាត់ធ្វើអត់ចេញ ធ្លាប់ស្នើអីដែរ ប៉ុន្តែនៅតែចឹងអត់ដាច់ស្រេច»។
នៅពេលដែលអ្នកសារព័ត៌មានចុះទៅដល់ គេសង្កេតឃើញថា ទីធ្លាសាលារៀនមានដីទាបជាងបុរីដែលព័ទ្ធរបងដាច់កន្ទុយភ្នែក ហើយនៅពុំឃើញមានប្រលាយសម្រាប់រំដោះទឹកឡើយ។ ទន្ទឹមនឹងនោះនៅតាមរបងសាលារៀន គេឃើញមានទុយោខៀវ និងរន្ធទម្លុះមកពីខាងបុរី បង្ហូរទឹកចូលមកទីធ្លាសាលា ហើយឃើញស្នាមទឹកដែលទើបនឹងស្រកជាប់របងសាលានៅឡើយ។
ដោយសារតែបរិវេណសាលាមានទឹកលិចនៅកន្លែងមានដីទាប និងទឹកមិនទាន់ស្រកអស់ បណ្ដាលឱ្យកុមារតូចៗមិនមានទីធ្លាសម្រាប់រត់លេងឡើយ។ សិស្សខ្លះរត់លេងក្នុងថ្នាក់ សិស្សខ្លះទៀតទៅរត់លេងនៅក្នុងវត្តទល់មុខសាលា ខណៈផ្លូវ និងទីធ្លាសាលាមិនសូវស្អាត មានស្មៅដុះច្រើន និងសំរាមស្អេកស្កះ។
បើតាមលោកគ្រូបង្រៀនមួយរូបសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ បានប្រាប់ ខេមបូចា ថា បុរីនេះមានផ្ទៃដីប្រមាណ១ ៥០០ហិកតា លាតសន្ធឹងក្នុងឃុំពីរ គឺឃុំអង្គពពេល និងឃុំព្រះនិពា្វន្ត ដែលគេស្គាល់ថាឈ្មោះ«ម៉ន ដានី»។ លោកបន្តថា សាលារៀននេះចាប់ផ្ដើមលិចតាំងពីឆ្នាំ២០២១ តាំងពីមានវត្តមានបុរីនេះចាក់ដីលុបប្រលាយរដ្ឋ។
លោកថ្លែងថា៖ «ប្រឡាយគេនៅនេះ[ចង្អុលបង្ហាញអ្នកសារព័ត៌មាន] តែគេអត់ឱ្យបើក គេថាទឹកស្អុយ។ អាបុរីហ្នឹងវាបិទប្រឡាយ តែប្រឡាយហ្នឹងក្នុងដីគេទេ ប្រឡាយហ្នឹង២ម៉ែត្រ។ ពីមុនទោះម៉េចក៏វា[ទឹក]ហូរអត់ដែលលិចដែរ ដល់ហើយវា[បុរី]ចាក់លុបអស់ទៅ វាថាអត់មានប្រឡាយអត់មានអី ដល់តែភ្លៀងមកវាហូរមកយើងឯណេះ»។
គ្រូបង្រៀនសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះរូបនេះថា ម្ចាស់បុរីមានលុយទិញដីសង់ផ្ទះសន្ធឹកសន្ធាប់បែបនេះមិនមែនអ្នកតូចទេ ដូច្នេះវាមានការពិបាកក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាទឹកលិចសាលារៀននេះ។
លោកគ្រូប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំបង្រៀនជិត៣០ឆ្នាំហើយ មិនដែលមានទឹកលិចទឹកអីទេ។ ក្មួយឃើញទេ នោះផ្ទះកម្មករ៣០០ខ្នង ហើយវាធ្វើវាយរបងខ្ទេចខ្ទីអស់ហើយបង្ហូរទឹកមកយើង»។
លោកគ្រូរូបនេះបន្ថែមថា កាលពីសាលានេះលិចខ្លាំងពេក សិស្សផ្អាករៀនតែ៣ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ តែរហូតមកដល់ពេលនេះទឹកស្រកហើយ ឯសិស្សសាលាក៏បានចូលរៀនវិញដែរ ព្រោះខាងសាលាបានចាក់ថ្មក្រាលផ្លូវដើរចូលទៅសាលាចំនួន២ឡាន ដើម្បីងាយស្រួលធ្វើដំណើរ។
នាយកសាលាបឋមសិក្សា ទួលត្រាច លោកអ៊ុន សង ឆ្លើយប្រាប់ ខេមបូចា ថា សាលាបឋមសិក្សានេះរងការលិចលង់រយៈពេល២ឆ្នាំមកហើយ និងបណ្ដាលឱ្យសិស្សឈប់រៀនបណ្ដោះអាសន្នតែមួយរយៈពេលខ្លីប៉ុណ្ណោះ។
នៅពេលដែលអ្នកសារព័ត៌មាន សាកសួរបញ្ជាក់ពីដើមចមថា ការលិចទឹកនេះទាក់ទងនឹងបុរី ឈ្មោះម៉ន ដាទី ឬទេ? លោកនាយកសាលាប្រាប់ថាមិនចង់និយាយឱ្យមានការវែងឆ្ងាយ។ បច្ចុប្បន្ននេះ លោកនាយកសាលាប្រាប់ថា បានចាក់ដី២០០ឡាន ជុំវិញបរិវេណសាលា ដើម្បីឱ្យសិស្សរត់លេង ខណៈសិស្សក៏បានចូលរៀនឡើងវិញ។
លោក សង ថ្លែងថា៖ «មិនបាច់និយាយអីទេ មិនបាច់ទេ! ខ្ចិលហែកកេរ្តិ៍គ្នាឯង ទ្រាំៗទៅ រឿងបើចង់ដោះតែបន្តិចទេ តែខ្ចិលបរិយាយ ព្រោះវាពាក់ព័ន្ធច្រើន»។
យ៉ាងណាមិញ មេឃុំអង្គពពេល លោក ប៉ែន ហេង បានអះអាងថា បញ្ហាទឹកលិចសាលាបឋមសិក្សា ទួលត្រាច គឺបង្កដោយសារបុរី ម៉ន ដានី ពិតមែន។ ប៉ុន្តែលោកបញ្ជាក់ថា បញ្ហានេះ មិនស្ថិតក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចលោកឡើយ ព្រោះសាលានេះស្ថិតនៅឃុំផ្សេង។ តែលោកបន្ថែមថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានបានចាក់ដី និងដាក់លូដើម្បីរំដោះទឹកក្នុងសាលាហើយ ដូច្នេះមិនមានការព្រួយបារម្ភអ្វីទៀតទេ។
លោកបន្ថែមថា៖ «យើងបានដាក់លូរំដោះទឹកនិងចាក់ដីឱ្យក្មេងៗអាចរៀនវិញបានហើយក្មួយ។ ហើយរឿងណែនាំបុរី គឺជាដែនសមត្ថកិច្ចអាជ្ញាធរឃុំផ្សេងទេ គឺវាឋិតនៅទឹកដីឃុំព្រះនិព្វានទេ ក្មួយអាចទៅសួរគាត់បាន»។
មេឃុំព្រះនិព្វាន លោក ប្រាក់ លន់ បានឱ្យដឹងថា លោកបានជជែកជាមួយម្ចាស់បុរី ម៉ន ដានី រួចហើយ ប៉ុន្ដែខាងបុរីមិនទាន់មានកាឆ្លើយតបមកទេ។
លោកមេឃុំបញ្ជាក់ថា៖ «ចាំមើលខ្ញុំរាយការណ៍ទៅស្រុកអំពីបញ្ហាអស់ហ្នឹងសិន ចាំខាងស្រុកគេឆ្លើយសិនចាំពូប្រាប់ក្មួយឯងវិញ»។
អភិបាលស្រុកគងពិសី លោក ចែម ភិនរីមវុទ្ធី បានថ្លែងប្រាប់ ខេមបូចា ថា កន្លងមកអាជ្ញាធរបានចុះពិនិត្យស្ថានភាពជាក់ស្ដែង និងបើកផ្លូវទឹកដែលអាចបង្ហូរទឹកបានមួយកន្លែង។
បច្ចុប្បន្ន អាជ្ញាធរបានចាក់ដីក្នុងទីធ្លាសាលានៅកន្លែងណាទាបៗ និងកាយប្រឡាយសម្រាប់ឱ្យទឹកហូរបាន ដើម្បីបញ្ចប់បញ្ហាទាំងអស់ដែលនៅសេសសល់ពាក់ព័ន្ធនិងបញ្ហាទឹកលិចនេះ។
លោកថ្លែងយ៉ាងខ្លីថា៖ «អាជ្ញាធរកំពុងដោះស្រាយបញ្ហារឿងទឹកលិចហ្នឹងហើយ»។
អ្នកសារព័ត៌មានខេមបូចា មិនអាចទំនាក់ទំនងខាងម្ចាស់បុរី ម៉ន ដានី បានទេ ប៉ុន្តែបុគ្គលិកម្នាក់ធ្វើការនៅការិយាល័យលក់របស់បុរី ម៉ន ដានី បានថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានតាមទូរសព្ទថា គាត់ឈ្មោះ ទ្រី ហើយគាត់មិនបានប្រាប់ឈ្មោះពេញទេ។ លោក ទ្រី បន្តថា ថ្វីត្បិតតែមានពលរដ្ឋលើកឡើងពីបញ្ហានេះ ប៉ុន្តែខាងបុរីមិនទាន់ទទួលបានដំណឹងអ្វីទាក់ទងនឹងការលិចទឹកនៅសាលានោះទេ ហើយលោកនឹងសាកសួរខាងថ្នាក់លើបន្ថែម។
លោកបានថ្លែងយ៉ាងខ្លីថា៖ «ចាំខ្ញុំសាកសួរថ្នាក់លើខ្ញុំសិនបង ព្រោះខ្ញុំខាងបុរីអត់ទាន់ទទួលព័ត៌មានពីខាងសាលាបញ្ចូនព័ត៌មានមកខាងខ្ញុំផង ស្ងាត់ឈឹងអ៊ីចឹងណាបង»។
ប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនឯករាជ្យកម្ពុជា( CITA) អ្នកស្រី អ៊ុក ឆាយ៉ាវី កត់សម្គាល់ឃើញថា បញ្ហាទឹកលិចសាលារៀននេះ មិនមាននៅតែខេត្តកំពង់ស្ពឺឡើយ សូម្បីតែសាលាមតេ្តយ្យនៅកៀនស្វាយក៏រងការជនលិចដែរ។
លោកស្រីបានដាក់បន្ទុកទៅលើអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានក្នុងនាមជាម្ចាស់ផ្ទះ មិនបានយកចិត្តទុកដាក់ និងដោះស្រាយបញ្ហាក្នុងភូមិឃុំ ពិសេសទាក់ទងនឹងបញ្ហាអប់រំ ដែលបណ្ដាលមកពី ការវិនិយោគនានាក្នុងមូលដ្ឋាន។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «ឥទ្ធិពលអ្នកមានលុយមានអំណាចលុបបាត់ហើយ ឥទ្ធិពលគេ គេលើសលុប ប៉ុន្ដែក្នុងនាមម្ចាស់ផ្ទះត្រូវតែយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះវិស័យអប់រំ»។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា ក្នុងវិស័យអប់រំចាប់ពីមតេ្តយ្យសិក្សារហូតដល់អនុវិទ្យាល័យ គឺស្ថិតនៅក្រោមដែនសមត្ថកិច្ចរបស់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ដូច្នេះអាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមគួរតែចិត្តទុកដាក់ឱ្យបានខ្ពស់ និងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ទើបមិនមានបញ្ហាទាំងនេះកើតឡើង។
អ្នកស្រីបន្ដថា៖«ក្រសួងអប់រំក៏ដូចជាអាជ្ញាធរដែនដីនៅថ្នាក់មូលដ្ឋានហ្នឹងត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះសាលារៀនរដ្ឋ បើមិនអ៊ីចឹងទេគឺវាប៉ះពាល់ការសិក្សាសិស្សដែលកំពុងរៀន»៕
