ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ៨០នាក់ បានប្រមូលផ្តុំគ្នាកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ នៅក្បែរទីតាំងដី ដែលត្រូវបានរៀបចំទុកសម្រាប់គម្រោងសាងសង់អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិតេជោតាខ្មៅថ្មី ដែលបច្ចុប្បន្នកំពុងដំណើរការសាងសង់ ដោយពួកគាត់អំពាវនាវឱ្យអាជ្ញាធរពន្លឿនដំណើរការដោះស្រាយ នេះបើយោងតាមការលើកឡើងរបស់តំណាងសហគមន៍។
លោក ភោគ ផាន់នី តំណាងអ្នកតវ៉ាបាននិយាយថា អ្នកតវ៉ា គឺជាប្រជាពលរដ្ឋនៅភូមិអំពៅព្រៃក្នុងឃុំអំពៅព្រៃ ស្រុកកណ្តាលស្ទឹង ខេត្តកណ្តាល ទីដែលមានប្រជាពលរដ្ឋជាង៤០០គ្រួសាររងផលប៉ះពាល់ពីគម្រោងសាងសង់ព្រលានយន្តហោះថ្មីនេះ។
លោកនិយាយថា៖ «សហគមន៍មិនបានឃើញអាជ្ញាធរអញ្ជើញតំណាងប្រជាពលរដ្ឋមកប្រជុំដូចការសន្យាទេ។ ដោយសារពួកគាត់បានរង់ចាំអស់រយៈពេលជាយូរមកហើយ ប៉ុន្តែមិនមានដំណោះស្រាយ ប្រជាពលរដ្ឋបានសម្រេចចិត្តប្រមូលផ្តុំគ្នានៅវាលស្រែម្តងទៀតដោយសន្តិវិធីនៅថ្ងៃអាទិត្យនេះ»។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានអនុម័តយល់ព្រមលើផែនការសាងសង់ព្រលានយន្តហោះថ្មីក្នុងឆ្នាំ២០១៨។ អនុក្រឹត្យឆ្នាំ២០២០បានផ្តល់ដីទំហំ ២ ៦០០ហិកតានៅខេត្តកណ្តាល និងខេត្តតាកែវទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនវិនិយោគអាកាសយានដ្ឋានកម្ពុជា សម្រាប់គម្រោងសាងសង់ព្រលានយន្តហោះថ្មី ដែលជាគម្រោងរួមរបស់ក្រុមហ៊ុនសាជីវកម្មវិនិយោគក្រៅប្រទេសកម្ពុជា(OCIC) និង រដ្ឋលេខាធិការដ្ឋានអាកាសចរស៊ីវិលរបស់រដ្ឋាភិបាល។ អ្នកភូមិបានតវ៉ាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ដើម្បីទាមទារសំណងល្អប្រសើរជាងមុន សម្រាប់ដីដែលពួកគាត់បានបាត់បង់ដោយសារគម្រោងនេះ។
លោក ផាន់នី បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ការតវ៉ាកាលពីថ្ងៃអាទិត្យមិនមានចេតនា «ញុះញង់» ទេ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ គឺជាការប្រមូលផ្តុំដោយសន្តិវិធីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលមិនសប្បាយចិត្តនឹងស្ថានភាពនេះ។ លោកទទួលស្គាល់ថា ការអភិវឌ្ឍដូចជាការសាងសង់ព្រលានយន្តហោះជារឿងសំខាន់សម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ ប៉ុន្តែស្នើសុំឲ្យមានដំណោះស្រាយប្រកបដោយតម្លាភាពពីអាជ្ញាធរ។ លោក ផាន់នី ចង់ឲ្យអ្នកភូមិទទួលបានបណ្ណកម្មសិទ្ធិដីទំហំ ៨៣ហិកតា ដែលពួកគាត់បានប្រើប្រាស់តាំងពីឆ្នាំ១៩៨៤មក។
លោក ផាន់នី បាននិយាយថា៖ «យើងទាមទារឲ្យមានការចរចាសំណងត្រឹមត្រូវ ព្រោះបញ្ហានេះបានបន្តរយៈពេលប្រាំឆ្នាំមកហើយ ហើយប្រជាពលរដ្ឋបានព្យាយាមដាក់ញត្តិទៅក្រសួងពាក់ព័ន្ធរួចហើយ»។
លោក អ៊ូច សៅវឿន អភិបាលស្រុកកណ្តាលស្ទឹងមានប្រសាសន៍ថា ដីដែលអ្នកភូមិកំពុងទាមទារសំណងនោះ គឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋនៅភ្នំពេញ ដែលបានទទួលសំណង និងគោរពតាមគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំមិនដឹងថា ពួកគាត់តវ៉ាមានគោលបំណងអ្វីនោះទេនៅថ្ងៃអាទិត្យនេះ ខ្ញុំគ្រាន់តែដឹងថា អំឡុងពេលជួបប្រជុំចុងក្រោយនៅសាលាស្រុក ពួកគាត់ទាមទារសំណង»។
អ្នកស្រី រុន សុភា ជាកសិករ ដែលបានចូលរួមការតវ៉ា មិនយល់ស្របការដែលថា អ្នកភ្នំពេញ កាន់កាប់ដីនោះ។អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «យើងជាម្ចាស់ដីមកពីស្រុកនេះ ដែលបានធ្វើស្រែចម្ការលើដីនេះតាំងពីឆ្នាំ១៩៨៤មក។ ម្ចាស់ដីមិនបានទទួលសំណងសម្រាប់ដីខ្លួនឯង»។
អ្នកស្រីចង់ឲ្យភាគីពាក់ព័ន្ធរួមទាំងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ពន្លឿនដំណើរការដោះស្រាយសំណង និងដោះស្រាយបញ្ហាជូនសហគមន៍អ្នកស្រី។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖ «បន្ទាប់ពីអាជ្ញាធរបានសន្យា មិនមានព័ត៌មានទាក់ទងនឹងដំណោះស្រាយទេ។ យើងព្រួយបារម្ភ»។
បន្ទាប់ពីមានការតវ៉ា លោក គង់ សោភ័ណ្ឌ អភិបាលខេត្តកណ្តាល និងលោក ផាន់នី តំណាងសហគមន៍ បានជួបគ្នាកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ។ លោក សោភ័ណ្ឌ មានប្រសាសន៍ថា លោកបានពន្យល់ពីនីតិវិធីច្បាប់ដល់លោក ផាន់នី ដោយបន្ថែមថា លោកកំពុងរង់ចាំអ្នកជំនាញ ដើម្បីបញ្ចប់ការស្រាវជ្រាវ និងផ្តល់ការវាយតម្លៃលើបញ្ហាដីធ្លីក្នុងករណីនេះ។
លោក សោភ័ណ្ឌ បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ការងារនេះទាមទារពេលវេលាសម្រាប់អ្នកជំនាញ ដើម្បីស្វែងយល់បន្ថែមអំពីដី និងប្រមូលការស្រាវជ្រាវ និងទិន្នន័យ» ដោយលោកគាំទ្រការលើកឡើងរបស់អភិបាលស្រុកអំពីស្ថានភាពកាលពីប្រាំខែមុន។
លោក ផាន់នី បាននិយាយថា លោក គង់ សោភ័ណ្ឌ បានប្រាប់ថា គាត់នឹងធ្វើការ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហា ប៉ុន្តែមិនបានផ្តល់ពេលវេលាជាក់លាក់ថា បញ្ហានេះនឹងត្រូវបានដោះស្រាយនៅពេលណានោះទេ។
យោងតាមលិខិតចុះថ្ងៃទី៥ ខែកក្កដា របស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលបានពិនិត្យដោយខេមបូចា ក្រសួងបានស្នើឱ្យអភិបាលខេត្តអនុវត្តតាមច្បាប់ និងដោះស្រាយបញ្ហាទាក់ទងនឹងដីចំនួនពីរកន្លែង ដីមួយកន្លែងទំហំ៨៣ហិកតា និងដីមួយកន្លែងទៀតមានទំហំ ២៣ហិកតា។
លោក ជីវ កុកសាយ មកពីក្រុមហ៊ុនសាជីវកម្មវិនិយោគក្រៅប្រទេសកម្ពុជា ដែលទទួលបន្ទុកទិញដីសម្រាប់គម្រោងព្រលានយន្តហោះនេះ បានប្រាប់ខេមបូចានៅថ្ងៃពុធនេះថា ដីដែលមិនទាន់បានដោះស្រាយមួយផ្នែកតូច គឺជាដីលំនៅដ្ឋាន និងដីស្រែចម្ការ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងបានដោះស្រាយជាមួយពួកគាត់ [អ្នកស្រុក] នៅច្រើនកន្លែង។ ប្រហែល ៥% [នៃដី] មិនទាន់បានដោះស្រាយនៅឡើយទេ»។
នៅពេលសួរថា តើដីប៉ុន្មានហិកតាមិនទាន់បានដោះស្រាយ និងផ្តល់សំណងដល់ម្ចាស់ លោកមានប្រសាសន៍ថា មិនអាចប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មានបានទេ។
លោកបន្តថា បញ្ហារបស់អ្នកភូមិទាំងនេះប្រហែលជាពួកគាត់បានលក់ដីរួចហើយកាលពីពេលកន្លងមក ដូច្នេះនឹងមិនទទួលបានសំណងទេ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា «ប៉ុន្តែប្រសិនបើពួកគាត់មានប្លង់រឹង យើងនឹងផ្តល់សំណងតាមគោលការណ៍របស់ក្រុមហ៊ុន»។
ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាភាគច្រើន ជាពិសេសអ្នកនៅតាមបណ្តាខេត្ត មិនមានប្លង់រឹង ដែលចេញដោយអាជ្ញាធរកម្រិតថ្នាក់ជាតិទេ ហើយដំណើរការផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មិនបានទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាទាំងអស់ដែរ។
លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ មានប្រសាសន៍ថា អង្គការរបស់លោកចង់ឃើញដំណើរការដោះស្រាយបញ្ចប់ឱ្យបានឆាប់តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះជូនអ្នកដែលមានដីប៉ះពាល់។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «កន្លងមកយើងបានឃើញការតវ៉ា ការគំរាមបែបហិង្សា ដែលឈានដល់ការចាប់ខ្លួន ដែលមិនមែនជារូបភាពល្អសម្រាប់សង្គមរបស់យើងឡើយ។ យើងចង់ឃើញអាជ្ញាធរប្រញាប់ប្រញាល់ដោះស្រាយបញ្ហានេះ ដើម្បីកុំឲ្យប៉ះពាល់ដល់អាយុជីវិតប្រជាពលរដ្ឋ»៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Residents Near New Phnom Penh Airport Site Protest Land Settlement
