នៅពេលដែលពិភពលោកទទួលយកការផ្លាស់ប្តូរឌីជីថល ស្ត្រីវ័យក្មេងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកំពុងបង្ហាញថាបច្ចេកវិទ្យាមិនមែនគ្រាន់តែជាការងារសម្រាប់តែបុរសនោះទេ។ ជាមួយនឹងការប្តេជ្ញាចិត្ត និងការបង្កើតថ្មី ពួកគេកំពុងជម្នះផ្នត់គំនិតសង្គម ដោះស្រាយបញ្ហាសហគមន៍ និងបំផុសគំនិតមនុស្សជំនាន់ក្រោយឱ្យឈានជើងចូលទៅក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យា។
ខណៈដែលទិវានារីអន្តរជាតិខិតចូលមកដល់ ប្រធានបទ «សិទ្ធិ សមភាព និងភាពអង់អាច ចំពោះស្រ្តី និងក្មេងស្រីគ្រប់រូបកុមារីទាំងអស់» បង្ហាញពីតម្រូវការដើម្បីដោះស្រាយសិទ្ធិស្មើគ្នា អំណាច និងឱកាសសម្រាប់មនុស្សគ្រប់គ្នា។ ការផ្តោតសំខាន់គឺការផ្តល់អំណាចដល់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ ជាពិសេសស្ត្រី និងកុមារី ជាកត្តាជំរុញនៃការផ្លាស់ប្តូរ។
ទោះបីជាស្ត្រីនៅតែជាតំណាងតិចតួចនៅក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន និងទំនាក់ទំនង (ICT) នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានត្រឹមតែ ១០% នៃកម្លាំងការងារក៏ដោយ ក៏ស្ត្រីវ័យក្មេងដូចជា កៅ ម៉េងហ័ង កំពុងជម្នះឧបសគ្គ និងបំផុសការផ្លាស់ប្តូរ។ នៅពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាប្រារព្ធទិវានារីអន្តរជាតិ វាគឺជាពេលវេលាមួយដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងពីការនាំស្ត្រីកាន់តែច្រើនចូលទៅក្នុងបច្ចេកវិទ្យា ដោយសង្កត់ធ្ងន់លើតម្រូវការសម្រាប់ការបង្ហាត់បង្រៀន និងការអប់រំ ដើម្បីជំរុញអនាគតបច្ចេកវិទ្យាដែលបរិយាបន្ន និងចម្រុះកាន់តែច្រើន។
ម៉េងហ័ង បានកត់សម្គាល់ការផ្លាស់ប្តូរដ៏សំខាន់នេះ។ យុវតីវ័យ ១៩ឆ្នាំរូបនេះ ជានិស្សិតវិទ្យាសាស្ត្រទិន្នន័យ និងបញ្ញាសិប្បនិមិត្តនៅសាកលវិទ្យាល័យ CamTech និងជាគ្រូបង្រៀនសរសេរកូដនៅសាលា Algorithmic School នៅភ្នំពេញ។ ដំណើររបស់យុវតីរូបនេះចូលទៅក្នុងបច្ចេកវិទ្យាចាប់ផ្តើមនៅថ្នាក់ទី៩ នៅពេលដែលនាងបានចូលរួមក្នុងកម្មវិធី Technovation Girls ដែលជាគំនិតផ្តួចផ្តើមដែលបង្រៀនក្មេងស្រីវ័យក្មេងជំនាញសរសេរកូដដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាសហគមន៍។ កម្មវិធីដំបូងរបស់នាងបានជួយសិស្សរៀនគីមីវិទ្យា និងភាសាអង់គ្លេស។
ចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ ម៉េងហ័ង ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាបានធ្វើឱ្យមានការទទួលស្គាល់ ហើយនាំឱ្យយុវតីរូបនេះនៅលើឆាកពិភពលោក ដោយបានចូលរួមក្នុងការប្រលង The 11 E-Icon World Contest ដែលនាងបានបង្កើតកម្មវិធីមួយដោយប្រើ ភាសាកូដ Java ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ។ នាងបានឈ្នះពានរង្វាន់សម្រាប់ការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់នាង។
នៅអាយុត្រឹមតែ១៥ឆ្នាំ នាងបានធ្វើដំណើរទៅសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់កម្មវិធីផ្លាស់ប្តូររយៈពេល ៣សប្តាហ៍ ដោយបានរៀនអំពីមនុស្សយន្ត និងបច្ចេកវិទ្យាដែលតែកំពុងរីកចម្រើន។ បទពិសោធន៍នេះបានជំរុញទឹកចិត្តរបស់ម៉េងហ័ង ឱ្យមានឥទ្ធិពលនៅក្នុងពិភពបច្ចេកវិទ្យា។
ម៉េងហ័ង បានបង្កើតនូវគំនិតផ្តួចផ្តើម Ladies in Tech ដែលជាកម្មវិធីសិក្ខាសាលាអនឡាញរយៈពេលប្រាំពីរសប្តាហ៍ដែលបំពាក់បំប៉នឱ្យស្ត្រីវ័យក្មេងជាមួយនឹងជំនាញបច្ចេកវិទ្យាសំខាន់ៗ។ ក្រោយមកកញ្ញាបានបើកដំណើរការ Stemunity ដែលជាការចាប់ផ្តើមផ្តល់វគ្គសិក្សាតាមអនឡាញ ដើម្បីជួយសិស្សស្វែងយល់អំពី STEM និងស្វែងរកចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ពួកគេមុនចូលសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យ។
ម៉េងហ័ង បាននិយាយថា ៖ «បច្ចេកវិទ្យាគឺជាឧបករណ៍ដ៏មានឥទ្ធិពលមួយក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានៅក្នុងសហគមន៍របស់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំចង់ក្លាយជាអ្នកផ្លាស់ប្តូរ ដែលបង្កើតឥទ្ធិពលវិជ្ជមាននៅក្នុងសង្គម»។
ប៉ុន្តែដំណើរក្នុងការចូលរួមក្នុងបច្ចេកវិទ្យារបស់កញ្ញាមិនមែនគ្មានឧបសគ្គទេ។ បទដ្ឋានសង្គមកម្ពុជានៅតែយល់ថាបច្ចេកវិទ្យាជាវិស័យដែលគ្រប់គ្រងដោយបុរស ដែលធ្វើឱ្យស្ត្រីពិបាកទទួលបានការទទួលស្គាល់ស្មើគ្នា។ កញ្ញាមិនយល់ថាបញ្ហាទាំងនេះបង្អាក់ដំណើររបស់ខ្លួនទេ ដោយសង្កត់ធ្ងន់ថា មនុស្សគ្រប់រូបគួរមានសិទ្ធិបន្តក្ដីសុបិនរបស់ខ្លួនដោយមិនគិតពីភេទអ្វីឡើយ។
កញ្ញាបាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំចង់ធ្វើជាគំរូសម្រាប់ក្មេងស្រីជំនាន់ក្រោយ។ ប្រសិនបើយើងមានទាំងបុរស និងស្ត្រីធ្វើការផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា យើងអាចបង្កើតដំណោះស្រាយកាន់តែប្រសើរសម្រាប់សង្គម»។
ចក្ខុវិស័យរបស់កញ្ញាក្នុងបច្ចេកវិទ្យាគឺលើសពីភាពជោគជ័យរបស់កញ្ញា ដោយកញ្ញាចង់ឃើញឱកាសបច្ចេកវិទ្យាពង្រីកទៅកាន់តំបន់ជនបទ ជាកន្លែងដែលកុមារតែងតែខ្វះធនធានដើម្បីស្វែងរកកាងារលើសពីការងារប្រពៃណី។
កញ្ញាបានបន្តថា៖ «នៅតាមតំបន់ជនបទ កុមារមានក្តីស្រម៉ៃធំ ប៉ុន្តែបរិយាកាសជុំវិញពួកគេច្រើនតែជំរុញពួកគេឲ្យឆ្ពោះទៅរកការធ្វើជាវេជ្ជបណ្ឌិត គ្រូ ឬប៉ូលិស។ ខ្ញុំចង់ឱ្យពួកគេសុបិនលើសពីនេះ ដើម្បីក្លាយជាអ្នកដឹកនាំនៅក្នុងឧស្សាហកម្មបច្ចេកវិទ្យា»។
María Renée Rada វិស្វករបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន របស់ Bolivian និងជាសមាជិកស្ថាបនិកនៃ Women in Tech កម្ពុជា ទទួលស្គាល់មានបុរសលើសលុប ក្នុងឧស្សាហកម្មនេះ ប៉ុន្តែមើលឃើញការផ្លាស់ប្តូរដ៏ជោគជ័យនៅពេលដែលស្ត្រីកាន់តែច្រើនបន្តការសិក្សាទាក់ទងនឹងបច្ចេកវិទ្យា និងឈានជើងចូលទៅក្នុងតួនាទីជាអ្នកដឹកនាំ។
Rada បានទទួលស្គាល់ពីបញ្ហាប្រឈម ស្ត្រីជាច្រើននៅតែស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការចូលប្រឡូកក្នុងវិស័យនេះ ដោយសារតែវប្បធម៌ និងកង្វះគំរូភាព និងលទ្ធភាពទទួលបានការអប់រំ។ នាងបាននិយាយថា នៅមានការងារជាច្រើនដែលត្រូវធ្វើដើម្បីបង្កើតទិដ្ឋភាពបច្ចេកវិទ្យាដែលមានបរិយាបន្ន និងគាំទ្របន្ថែមទៀត។
Rada បាននិយាយថា៖ «បញ្ហាប្រឈមដ៏ធំបំផុតមួយសម្រាប់ស្ត្រីក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យា គឺផ្នត់គំនិតសង្គម»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ Rada បានសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់នៃភាពចម្រុះនៃបច្ចេកវិទ្យាដោយពន្យល់ថានៅពេលដែលស្ត្រីជាផ្នែកមួយនៃឧស្សាហកម្មនេះ ពួកគេបង្កើតដំណោះស្រាយដែលបម្រើមនុស្សគ្រប់រូប មិនមែនត្រឹមតែពាក់កណ្តាលនៃចំនួនប្រជាជននោះទេ។
Rada បាននិយាយថា៖ «យើងឃើញស្ត្រីជោគជ័យក្នុងបច្ចេកវិទ្យាកាន់តែច្រើន វានឹងកាន់តែងាយស្រួលសម្រាប់អ្នកដទៃក្នុងការធ្វើតាម។ បច្ចេកវិទ្យាកំពុងកំណត់អនាគត ហើយស្ត្រីត្រូវតែជាផ្នែកនៃអនាគតនោះ»។
ទាំង ម៉េងហ័ង និង Rada ជឿថាការបង្កើនតំណាងស្រ្តីគឺមានសារៈសំខាន់ – មិនត្រឹមតែសម្រាប់សមភាពយេនឌ័រប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែសម្រាប់ការបង្កើតថ្មី និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។ ពួកគេអំពាវនាវឱ្យមានកម្មវិធីបណ្ដុះបណ្ដាលបន្ថែម កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងនៃភាពចម្រុះរបស់ក្រុមហ៊ុន និងការប្រកួតប្រជែង ដើម្បីលើកទឹកចិត្តស្ត្រីវ័យក្មេងឱ្យចូលទៅក្នុងវិស័យនេះ។
ជាមួយនឹងទិវានារីអន្តរជាតិនៅថ្ងៃទី៨ ខែមីនា សារពីស្រ្តីក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យាទាំងនេះគឺច្បាស់ណាស់៖ ស្ត្រីជាកម្មសិទ្ធិរបស់បច្ចេកវិទ្យា ហើយការរួមចំណែករបស់ពួកគេគឺចាំបាច់សម្រាប់អនាគតឌីជីថលដែលប្រសើរជាងមុន និងមានបរិយាបន្នកាន់តែច្រើន។
អ្នកស្រី Natalja Rodionova ស្ថាបនិក Sister of Code បានប្រាប់ ខេមបូចា តាមរយៈអ៊ីម៉ែលថា វត្តមានស្ត្រីក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យាមានចំនួនទាប មិនមែនមានតែប្រទេសកម្ពុជាទេ។ ប្រទេសជាច្រើនប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាក្នុងការទាក់ទាញស្ត្រីឱ្យចូលរួមក្នុង STEM (វិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា)។
លោកស្រីលើកឡើងទៀតថា ជំនាញឌីជីថលឥឡូវនេះមានសារៈសំខាន់សម្រាប់អ្នកជំនាញទាំងអស់នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល ដោយសារបច្ចេកវិទ្យាត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងឧស្សាហកម្មផ្សេងៗ រួមទាំងហិរញ្ញវត្ថុ ការថែទាំសុខភាព ពាណិជ្ជកម្មអេឡិចត្រូនិក និងកសិកម្ម។ ស្ត្រីដែលគេចពីអាជីពបច្ចេកវិទ្យាអាចជួបប្រទះឱកាសការងារ និងប្រាក់ខែទាប ហើយកាត់បន្ថយការចូលរួមក្នុងការច្នៃប្រឌិត។ លើសពីនេះកង្វះវត្តមានស្ត្រីក្នុងការអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យា អាចបណ្តាលឱ្យប៉ះពាល់ទៅតម្រូវការរបស់ពួកគេ ដែលនាំឱ្យមានបញ្ហាលទ្ធភាពប្រើប្រាស់ និងចន្លោះប្រហោងក្នុងការច្នៃប្រឌិត។
Rodionova និយាយថា៖« ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ នៅពេលដែលការអភិវឌ្ឍដំណោះស្រាយបច្ចេកវិទ្យាខ្វះភាពចម្រុះ ក្នុងករណីនេះការចូលរួមរបស់អ្នកជំនាញស្ត្រី វាអាចបណ្តាលឱ្យមានការប្រើប្រាស់ខុស ឬធ្វេសប្រហែសចំពោះតម្រូវការរបស់ប្រជាជនចំនួន ៥០% »។
របាយការណ៍គម្លាតយេនឌ័រសកលឆ្នាំ ២០២៤ ចេញផ្សាយដោយវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកបានកត់សម្គាល់ថា ៨.៤% នៃនិស្សិតស្រីបានបញ្ចប់ការសិក្សាពីបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន និងទំនាក់ទំនង (ICT) ដែលទាបជាងមធ្យមភាគសកល ៣៥% ចំនួន ៣ ដង។
ធ្វើការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាអស់រយៈពេល ១០ ឆ្នាំមកនេះ ដោយផ្តោតលើការលើកកម្ពស់ស្ត្រី និងការអប់រំជំនាញឌីជីថល លោកស្រី Rodionova មើលឃើញថានិស្សិតស្រីចាប់អារម្មណ៍នឹងមុខជំនាញបច្ចេកវិទ្យាកំពុងកើនឡើងជាលំដាប់ ទោះបីជាមានល្បឿនយឺតក៏ដោយ។
លោកស្រីនិយាយថា៖ «ផ្អែកលើការសម្ភាសន៍របស់យើងជាមួយនិស្សិត និងការស្រាវជ្រាវ យើងឃើញថាក្មេងស្រីមិនចាត់ទុកបច្ចេកវិទ្យាជាផ្នែកមួយគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍នោះទេ នៅពេលដែលពួកគេធំឡើងនៅក្នុងបរិយាកាសដែលជំរុញពួកគេឱ្យចូលទៅក្នុងផ្នែកប្រពៃណីកាន់តែច្រើន ដូចជាវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម ឬមនុស្សធម៌ជាដើម»។
លោកស្រី Rodionova បានលើកឡើងទៀតថា សិស្សស្រីត្រូវការជំនួយដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ទំនុកចិត្ត និងសមត្ថភាពរបស់ពួកគេ ហើយនោះជាអ្វីដែល Sisters of Code កំពុងធ្វើ នោះគឺតាមរយៈការបង្កើតកម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាលដោយឥតគិតថ្លៃ «សម្រាប់តែក្មេងស្រីប៉ុណ្ណោះ» ដោយ «អ្នកអាចសាកល្បង និងរុករក បច្ចេកវិទ្យាអាចរីករាយ ហើយអ្នកអាចធ្វើវាបាន»។
រដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតគោលនយោបាយច្បាស់លាស់ណាស់ឆ្ពោះទៅរកសមភាពយេនឌ័រ និងការចូលរួមរបស់ស្ត្រី ថែមទាំងលើកទឹកចិត្តសិស្សស្រីឱ្យសិក្សា STEM បន្ថែមទៀត។
Rodionova ជឿជាក់ថា ចាំបាច់ត្រូវមានគំនិតផ្តួចផ្តើម ឬសកម្មភាពបន្ថែមទៀត ដើម្បីអនុវត្តគោលនយោបាយទាំងនោះ។ ដើម្បីបង្កើតបរិយាកាសល្អសម្រាប់ស្ត្រីផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា ពួកគេក៏ត្រូវការការគាំទ្រពីគ្រួសារផងដែរ ហើយបុរសត្រូវបើកចំហរ និងស្វាគមន៍ចំពោះស្ត្រីដែលចង់ចូលរួមបច្ចេកវិទ្យា។
លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា ការវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះភាពចម្រុះ ភាពជាដៃគូ និងការកសាងបរិយាកាសគាំទ្រដែលនឹងផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់សង្គម និងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេស គឺជារឿងសំខាន់។
លោកស្រីនិយាយថា៖ «ការអប់រំត្រូវការពេលវេលា និងការតស៊ូ។ ការផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិតត្រូវការពេលវេលា និងភាពក្លាហាន។ យើងត្រូវការទាំងពីរ។ យើងក៏ត្រូវកោតសរសើរចំពោះស្ត្រីខ្មែរដ៏ក្លាហានទាំងនោះដែលចូលរួមបច្ចេកវិទ្យា បង្ហាញគំរូរបស់ពួកគេ និងលើកទឹកចិត្តដល់យុវនារី»។
លោកស្រី ឃួន វិច្ឆិកា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួង ឧស្សាហកម្ម វិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា និងនវានុវត្តន៍ លោក ហេង សុខគង់ មិនឆ្លើយតបសំណួរខេមបូចា ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Breaking Barriers: Young Women Lead Cambodia’s Tech Revolution
