កំពុងរស់នៅក្នុងផ្ទះថ្មតៀមតូចមួយជាមួយភរិយា និងកូនតូចពីរនាក់ ដែលមានចម្ងាយប្រហែលមួយគីឡូម៉ែត្រពីស្ពានក្រុងតាខ្មៅ អតីតបុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនដឹកជញ្ជូន Giant Ibis Transport លោក ឱ ចាន់ធី ដែលមានវ័យ៤៥ឆ្នាំហើយនោះ កំពុងប្រឈមនឹងការលំបាកខ្លាំងក្នុងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។ កាលពីឆ្នាំ២០២០ លោក ចាន់ធី ដែលជាសមាជិកសហជីពម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកបើកបរ៨០នាក់ដទៃទៀត ត្រូវបានក្រុមហ៊ុនព្យួរការងារដោយមិនបានទទួលប្រាក់សំណង និងប្រាក់អតីតភាពការងារ ពេលដែលក្រុមហ៊ុនបានផ្អាកដំណើរការក្នុងអំឡុងវិបត្តិកូវីដ-១៩។ ប្រាក់បំណាច់ និងប្រាក់អតីតភាពការងារជាអ្វីដែលនិយោជិតត្រូវទទួលបានតាមច្បាប់ស្ដីពីការងារ។
លោក ចាន់ធី ត្អូញត្អែរថា៖ «ជីវិតរបស់ខ្ញុំកំពុងជួបការលំបាកខ្លាំងណាស់តាំងពីខ្ញុំបាត់បង់ការងារកន្លងមក ហើយមិនអាចចូលធ្វើការងារវិញបានទៀត។ ប្រាក់ខែរបស់ខ្ញុំបានរួមចំណែកបំពេញបន្ថែមលើរបរកាត់ដេររបស់ប្រពន្ធខ្ញុំ ប៉ុន្តែដូចបានឃើញអីចឹង ខ្ញុំគ្មានបានទទួលប្រាក់ពីក្រុមហ៊ុនទេតាំងពីពេលហ្នឹងមកដល់ឥឡូវ។ ខ្ញុំមិនដឹងថាក្រុមហ៊ុនយ៉ាងម៉េចទេ [ប៉ុន្តែ]ខ្ញុំត្រូវការប្រាក់ទាំងនោះដើម្បីចិញ្ចឹមគ្រួសារ»។
នៅប្រទេសកម្ពុជា បុរសច្រើនដើរតួជាមេគ្រួសារ ហើយមានភារកិច្ចរកប្រាក់ចិញ្ចឹមគ្រួសារ។ ការបាត់បង់ការងារនៅក្រុមហ៊ុន Giant Ibis មានន័យថា លោកមិនអាចបំពេញកាតព្វកិច្ចឲ្យបានពេញលេញនោះទេ។ ដោយសារតែស្ថានភាពដូចសព្វថ្ងៃ លោកក៏បានធ្វើការជាអ្នកបើកបរឲ្យសេវាដឹកជញ្ជូនឯកជនមួយនៅក្នុងភូមិរបស់លោក ដែលត្រូវធ្វើដំណើរប្រចាំថ្ងៃពីភ្នំពេញទៅខេត្តព្រះសីហនុ និងត្រឡប់មកវិញ។ ការងារនេះបានផ្ដល់ចំណូលឲ្យលោកចំនួន១៥ដុល្លារក្នុងមួយថ្ងៃ ដែលចំណូលនេះតិចជាងអ្វីដែលក្រុមហ៊ុន Giant Ibis ធ្លាប់ផ្ដល់ឲ្យលោកនាពេលកន្លងមក។
ពេលដែលអ្នកសារព័ត៌មានខេមបូចាទៅផ្ទះរបស់លោកកាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែកញ្ញា លោកកំពុងតែរៀបចំធ្វើដំណើរមកក្រុងភ្នំពេញដើម្បីជួសជុលគ្រឿងបន្លាស់មួយចំនួន និងត្រូវត្រឡប់ទៅធ្វើការវិញនៅថ្ងៃបន្ទាប់។ កំពុងអង្គុយនៅលើកៅអី លោកនិយាយទាំងទឹកមុខក្រៀមក្រំថា៖ «គ្មានវិធីរកប្រាក់ចំណូលឲ្យបានសមរម្យជាងនេះទេ។ ខ្ញុំមិនអាចរកការងារជាក់លាក់ណាមួយបានទេ ព្រោះក្រុមហ៊ុនបានព្រមានខ្ញុំមិនឲ្យមានកិច្ចសន្យាការងារជាមួយក្រុមហ៊ុនផ្សេងទេ បើមិនអីចឹងទេខ្ញុំនឹងមិនទទួលបានប្រាក់បំណាច់ និងប្រាក់អតីតភាពការងារទេ»។
ថ្វីបើលោក ចាន់ធី មើលទៅគឺជាមេគ្រួសារ និងជាមនុស្សបង្គោលក្នុងការរកចំណូលសម្រាប់គ្រួសារ ប៉ុន្តែពេលនេះភរិយារបស់លោកដែលជាមេផ្ទះវិញទេ ដែលជាអ្នករាប់រងលើការចំណាយរបស់គ្រួសារជាចម្បង។ ក្នុងវ័យ៤៣ឆ្នាំ ភរិយារបស់លោករ៉ាប់រងលើការចំណាយក្នុងគ្រួសារគ្រប់បែបយ៉ាង រួមទាំងការរៀបចំថវិកាចំណាយក្នុងគ្រួសារ និងសម្រាប់ការសិក្សារបស់កូនៗ។
កាលពីជាង១០ឆ្នាំមុន អ្នកស្រី ស៊ីណា ភរិយាលោក ចាន់ធី បានចាប់ផ្ដើមបើករបរកាត់ដេរនៅផ្ទះ។ អ្នកស្រីរំឭកថាមុនពេលមានវិបត្តិកូវីដ-១៩ មុខរបរអ្នកស្រីកាក់កបណាស់ អាចរកប្រាក់បានប្រហែល១០០០ដុល្លារក្នុងមួយខែ។ ពេលនោះអ្នកស្រីថាទាំងខ្លួនអ្នកស្រី និងស្វាមីស្ទើររកពេលគេងមិនបាន។ អ្នកស្រី ស៊ីណា ជាអ្នកដេរសម្លៀកបំពាក់ ហើយលោក ចាន់ធី នៅពេលនោះមានភារៈជាអ្នកជួយអ៊ុតសម្លៀកបំពាក់ទាំងនោះ ដើម្បីឆាប់បានប្រគល់ទៅឲ្យភ្ញៀវ។ ប៉ុន្តែនៅប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បន្ទាប់ពីមានវិបត្តិកូវីដ-១៩ មុខរបររបស់អ្នកស្រីក៏ជួបការលំបាកខ្លាំងដូចគ្នា។ សព្វថ្ងៃនេះអ្នកស្រីរកប្រាក់ពីរបរកាត់ដេរមិនបាន១០០ដុល្លារផងក្នុងមួយខែ។
អ្នកស្រីរំឭកថា៖ «មុនកូវីដ-១៩ យើងអាចរកប្រាក់បានច្រើនគួរសមដែរ។ ប្ដីរបស់ខ្ញុំ និងខ្ញុំជួយធ្វើធ្វើការគ្នារាល់ថ្ងៃ ស្របពេលប្ដីខ្ញុំក៏មានរបរជាអ្នកបើកបរដែរនៅពេលនោះ។ យើងរវល់រកតែពេលដកដង្ហើមមិនចង់បាន»។ កំពុងអង្គុយនៅមុខម៉ាស៊ីនដេររបស់ខ្លួន អ្នកស្រីស៊ីណា បានដកដង្ហើមធំ និងលើកឡើងទៀតថា៖ «ពេលនេះចំណូលធ្លាក់ចុះ។ គេមិនសូវចំណាយលើអ្វីដែលមិនចាំបាច់ទេ ព្រោះចំណូលក្នុងគ្រួសារគេក៏ថយចុះដែរ»។
ទន្ទឹមនឹងជួបការលំបាកក្នុងជីវភាព មួយផ្នែកដោយសារតែស្វាមីមិនមានការងារជាប់លាប់ លោកស្រី ស៊ីណា ក៏មានអំរែកមួយទៀតដែរ គឺត្រូវដោះបំណុល ១៣ ០០០ដុល្លារដែលខ្ចីពីគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ក្នុងអត្រាការប្រាក់១,៥ភាគរយក្នុងមួយខែ សម្រាប់រយៈពេលប្រាំឆ្នាំ។ កម្ចីនេះអ្នកស្រីបានទទួលពីគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ អាក់ទីវភីភល ភីអិលស៊ី(Active People’s Microfinance Institution Plc)។ ពេលនេះអ្នកទាំងពីរកំពុងជាប់បំណុល ដែលកន្លងមកខ្ចីដើម្បីទិញដីធ្វើផ្ទះសម្រាប់រស់នៅសព្វថ្ងៃ។ បច្ចុប្បន្នអ្នកស្រី និងស្វាមីនៅជំពាក់គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុចំនួនពីរឆ្នាំទៀត ដោយក្នុងមួយឆ្នាំត្រូវបង់ ៥ ០០០ដុល្លារ ដែលចំនួននេះស្ទើរតែស្មើនឹងពីរដងនៃចំណូលប្រចាំឆ្នាំសរុបរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាភាគច្រើន។
អ្នកស្រីនិយាយទាំងសោកសៅថា៖ «ពេលខ្លះយើងត្រូវខ្ចីប្រាក់ពីអ្នកចងការប្រាក់នៅក្នុងភូមិដើម្បីបង់សងទៅកម្ចីពីគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ»។
អ្នកស្រីលើកឡើងទៀតថា៖ «ចាស វាពិតជាពិបាកខ្លាំងណាស់ យើងបានជួបការលំបាកជាច្រើន។ ដូចនេះ ពេលប្ដីបាត់បង់ការងារ គ្មានចំណូលត្រឹមត្រូវ យើងពិបាកក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ការចំណាយក្នុងគ្រួសារ»។ អ្នកស្រីបន្ថែមថា ការចំណាយពេលបច្ចុប្បន្នគឺខ្ពស់ជាងចំណូល ដែលធ្វើឲ្យអ្នកស្រីគ្មានប្រាក់សល់ទេ។
លោក រ៉ាន់ ប្រសើរ ជាមាជិកសហជីពម្នាក់ទៀតក្នុងក្រុមហ៊ុន Giant Ibis ហើយលោកមានស្រុកកំណើតនៅខេត្តបាត់ដំបង។ លោកថា លោកបាត់បង់ការងារដោយគ្មានការធានាថាអាចនឹងបានចូលធ្វើការវិញ ក៏ដូចជាក្រុមហ៊ុនហ៊ុនហាក់មិនចង់ដោះស្រាយសំណងតាមច្បាប់ ដែលលោកត្រូវបាន។ លោក ប្រសើរ បានបម្រើការនៅក្រុមហ៊ុន Giant Ibis អស់រយៈពេលបីឆ្នាំ មុនពេលលោកត្រូវព្យួរការងារកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២០។
ក្នុងនាមជាកូនទីប្រាំមួយក្នុងចំណោមបងប្អូនចំនួន១០នាក់ លោក ប្រសើរ មានភារៈមើលថែម្ដាយឪពុកចាស់ជរា ដែលមានវ័យ៦៥ឆ្នាំ និង៧០ឆ្នាំ។ លោកបានចំណាយពេលប្រចាំថ្ងៃក្នុងការធ្វើចម្ការលើដីមួយហិកតា និងចិញ្ចឹមមាន់ខ្លះផងសម្រាប់លក់ដូរ។ លោកឲ្យដឹងថា៖ «ខ្ញុំមានកាតព្វកិច្ចមើលថែម្ដាយឪពុកចាស់ជរា។ លោកថាលោកមិនសប្បាយចិត្តចំពោះក្រុមហ៊ុន Giant Ibis ដែលមិនបានបំពេញកាតព្វកិច្ចតាមច្បាប់ស្ដីពីការងារ ហើយទុកឲ្យបុគ្គលិកជាច្រើននាក់អត់ការងារធ្វើ។
លោកឲ្យដឹងថា៖ «ក្រុមហ៊ុនមិនបានផ្ដល់សំណងដល់ពួកយើងទេ សូម្បីតែមួយសេនក៏គ្មានដែរ។ ពេលយើងបាត់បង់ការងារ វាធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់លទ្ធភាពក្នុងការទ្រទ្រង់គ្រួសារ។ វាចាំបាច់ណាស់ដែលយើងត្រូវមានការងារធ្វើដើម្បីបានចំណូល»។ ក្រុមហ៊ុនទំនងជាបានស្នើឲ្យមានការចរចាជាថ្មីទៀតនៅក្រោយបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ប៉ុន្តែលោកប្រសើរ មិនមានជំនឿនោះទេ។ លោកថា៖ «ខ្ញុំបានបាត់បង់ជំនឿលើការសន្យារបស់ក្រុមហ៊ុនហើយ»។
តស៊ូមតិដើម្បីសិទ្ធិសហជីព និងដំណោះស្រាយលើប្រាក់សំណង
ក្រុមហ៊ុន Giant Ibis ថាខ្លួនបានខាត ហើយក៏បានដួលរលំដោយសារតែវិបត្តិកូវីដ-១៩ និងមិនអាចបន្តដំណើរការទៀតបាន។ ដោយសារតែហេតុនេះ ក្រុមហ៊ុនព្យួរការងារបុគ្គលិក ហើយបុគ្គលិកត្រូវរការងារផ្សេងដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត។ បុគ្គលិកអាក់ខានក្នុងការរកប្រាក់ចំណូលការប្រកបការងារ ក៏ដោយសារតែការព្យួរការងារយូរពេកមកលើសហជីព។ នេះបើតាមការឲ្យដឹងពីលោក សៀម ម៉ូរ៉ាឌី។
កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០២០ មេដឹកនាំសហជីពនៅក្រុមហ៊ុន Giant Ibis លោក សៀម ម៉ូរ៉ាឌី និងបុគ្គលិក៨០នាក់ផ្សេងទៀតត្រូវបានផ្អាកពីការងារ។ នៅពេលនោះក្រុមហ៊ុនបានផ្ដល់ជម្រើសឲ្យអ្នកទាំងនោះឲ្យបានចូលធ្វើការងារវិញនៅពេលក្រោយ ប៉ុន្តែពេលសម្រាកការងារមិនមានប្រាក់ឈ្នួលនោះទេ ដែលអ្វីទាំងនេះគឺផ្ទុយនឹងច្បាប់។ ដូចគ្នាដែរក៏មានការអះអាងថាក្រុមហ៊ុនបានប្រាប់ទៅសមាជិកសហជីពថាពួកគេអាចនឹង «ត្រូវបញ្ឈប់តែម្ដងដោយផ្ដល់សំណងជារួម១ ០០០ដុល្លារ»។ ប៉ុន្តែលោក ម៉ូរ៉ាឌី ថាបើតាមច្បាប់ និយោជិតម្នាក់ៗដែលត្រូវព្យួរការងារគួរតែទទួលបានប្រាក់ពី៧ ០០០ទៅ៨ ០០០ដុល្លារ គិតត្រឹមថ្ងៃដែលត្រូវព្យួរការងារ។
លោកអះអាងថា៖ «ក្រុមហ៊ុនអនុវត្តផ្ទុយពីច្បាប់ទាំងស្រុង ដែលជាហេតុនាំឲ្យបាត់បង់អត្ថប្រយោជន៍ និងប្រាក់សំណងនានាអំឡុងពេលព្យួរការងារ»។ លោកបន្តថា៖«ហើយវាក៏អាចជាចេតនារបស់ពួកគេធ្វើឲ្យពួកយើងឈប់ដោយខ្លួនឯង ក្រោយពីក្រុមហ៊ុនប្រតិបត្តិការឡើងវិញ [ដើមឆ្នាំ២០២២ ក្រោយកូវីដ-១៩] ពីព្រោះពួកគេមិនទទួលពួកយើងវិញទេ»។
សហជីពនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយលោក ម៉ូរ៉ាឌី និងអ្នករូមការងារផ្សេងទៀតនៅខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០ គឺមួយខែក្រោយបុគ្គលិកត្រូវព្យួរការងារ និងនៅខែតុលា ក្នុងឆ្នាំដដែល សហជីពក៏បានចុះបញ្ជីជាផ្លូវការនៅក្រសួងការងារ។ នេះបើតាមវិញ្ញាបនបត្រដែលក្រសួងការងារបានទទួលស្គាល់ និងលោក ម៉ូរ៉ាឌី បានបង្ហាញដល់អ្នកសារព័ត៌មាន។
ការតវ៉ាលើកដំបូងបានធ្វើឡើងកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែមេសា ក្នុងឆ្នាំនេះ នៅមុខស្នាក់ការកណ្ដាលរបស់ក្រុមហ៊ុនក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ដោយក្រុមអ្នកតវ៉ាបានទាមទារឲ្យមានការផ្ដល់ប្រាក់បំណាច់ និងប្រាក់អតីតភាពការងារ។ ប៉ុន្តែការតវ៉ាទាមទារនេះមិនបានផលអ្វីទេ ព្រោះតែគ្មានការសម្របសម្រួលណាមួយទេនៅពេលនោះ។
នៅថ្ងៃទី១៣ ខែឧសភា ក្នុងឆ្នាំនេះ ក្រុមហ៊ុនបានយល់ព្រមថានឹងដោះស្រាយប្រាក់សំណងនៅថ្ងៃទី២២ ខែឧសភា និងបានសន្យាថានឹងអនុវត្តស្របតាមច្បាប់។ ដូចគ្នាដែរ ក្រុមហ៊ុនក៏បានសន្យាថានឹងផ្ដល់សំណងដល់សមាជិកសហជីពចំនួន៣០នាក់ដែលត្រូវព្យួរការងារផង ដែរ ប៉ុន្តែថានឹងមិនអនុញ្ញាតឲ្យចូលធ្វើការវិញ។ នេះបើតាមលោក ម៉ូរ៉ាឌី។ លោកបន្ថែមថា៖ «យ៉ាងណាក្រុមហ៊ុន Giant Ibis បានហាក់ព្រងើយកន្តើយតាំងពីថ្ងៃដែលបានព្រមព្រៀងគ្នា ហើយក្រោយមកក៏បានសុំលើកទៅពេលក្រោយវិញជាញឹកញាប់»។
ចុងក្រោយការចរចាហាក់ដូចជានៅទ្រឹង ដោយក្រសួងការងារ ដែលជាស្ថាប័នសម្របសម្រួលលើការចរចាហាក់ដូចជាមិនមានការសម្រេចច្បាស់លាស់ក្នុងការបង្ខំឲ្យក្រុមហ៊ុន Giant Ibis ធ្វើការសម្រេចចិត្តមួយប្រាកដប្រជា។ បន្ទាប់ពីនោះមក សហជីពរបស់លោក មូរ៉ាឌី ក៏បានទុក «ឱកាសចុងក្រោយ» ឲ្យទៅភាគីក្រុមហ៊ុន ដើម្បីគិតគូរ និងផ្ដល់សំណង និងប្រាក់អត្ថប្រយោជន៍នានាដល់បុគ្គលិកដែលក្រុមហ៊ុនបានជំពាក់នាពេលកន្លងមកត្រឹមថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា។ សហជីពក៏បានបោះបង់ការចរចា ដែលផ្ដួចផ្ដើមដំបូងដោយភាគីក្រសួង ជាមួយនឹងក្រុមហ៊ុន Giant Ibis ដោយថា «វាគ្រាន់តែជាល្បិច»។
លោកម៉ូរ៉ាឌី និយាយទៀតថា៖ «ខ្ញុំមិនបានដឹងថាក្រសួងការងារធ្វើបែបនេះដាក់ពួកយើងនោះទេ។ ក្រសួងមានសិទ្ធិពេញលេញក្នុងការដាក់សម្ពាធលើក្រុមហ៊ុន ប៉ុន្តែជាក់ស្ដែងពួកគេមិនដោះស្រាយបញ្ហាបាន»។
សមាជិកសហជីពពីរភាគបីបានដកខ្លួនពីការខិតខំរបស់ខ្លួនក្នុងការទាមទារនូវអ្វីដែលក្រុមហ៊ុនជំពាក់ ដោយសារថាពួកគាត់មិនមានប្រាក់គ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ចំណាយក្នុងការធ្វើដំណើរទៅមករវាងភ្នំពេញ និងខេត្ត។ អ្នកទាំងនោះក៏ត្រូវរកការងារថ្មីដើម្បីបានចំណូលចិញ្ចឹមគ្រួសារផងដែរ។ បច្ចុប្បន្ន លោក ម៉ូរ៉ាឌី បានឲ្យដឹងថា នៅមានសមាជិកតែ១០នាក់ប៉ុណ្ណោះដែលនៅជាមួយសហជីព និងបន្តទាមទារជាទៀងទាត់នូវអ្វីដែលខ្លួនត្រូវបាន។ លោកលើកឡើងថា៖ «យើងនឹងនៅតែបន្តតស៊ូមតិដើម្បីសិទ្ធិរបស់ពួកយើង រហូតយើងទទួលបានយុត្តិធម៌សម្រាប់សមាជិក»។
បើតាមលោក ម៉ូរ៉ាឌី ពេលដែលសមាជិកសហជីពពីតាមខេត្តឡើងមកភ្នំពេញ អ្នកទាំងនោះបានស្នាក់នៅផ្ទះរបស់លោក និងថាលោកបានត្រឹមតែផ្ដល់កន្លែងស្នាក់នៅនិងអាហារបន្តិចបន្តួច។ លោកបន្ថែមថា៖ «ពេលខ្លះយើងស្ងោរពងទាហូបជាមួយគ្នា។ យើងនឹងបន្តគោរពគោលការណ៍របស់យើង និងរៀបចំតស៊ូដើម្បីសិទ្ធិរបស់យើងរហូតដល់ទីបញ្ចប់»។
ដូចទៅនឹងសមាជិកសហជីពផ្សេងទៀតដែលត្រូវគេព្យួរការងារដែរ លោក ចាន់ធី បានបង្ហាញការមិនសប្បាយចិត្តចំពោះក្រសួងការងារដែលថាមិនមានសមត្ថភាពក្នុងការបង្ខំឲ្យក្រុមហ៊ុន Giant Ibis អនុវត្តច្បាប់បាន។ លោកបានប្រាប់ខេមបូចាថា ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជាបានជាប់គាំងជាមួយនឹងបញ្ហាជាច្រើន និងត្រូវបានគេដឹងថាជាប្រព័ន្ធមួយដែលមាន «អំពើពុករលួយច្រើនបំផុតមួយនៅក្នុងប្រទេស»។ ចំពោះការចរចារបស់សហជីពជាមួយនឹងក្រសួង លោក ចាន់ធី បានង្ហាញពីការអស់ជំនឿ ដោយថា៖ «យុត្តិធម៌ និងការដោះស្រាយដោយមិនលំអៀងលើបណ្ដឹងរបស់យើងតាមរយៈប្រព័ន្ធមួយនេះគឺមិនសូវទទួលបានផលទេ»។
លោកបន្តថា៖ «ពួកគេហាក់មានទំនោរទៅរកក្រុមហ៊ុនដែលមានអំណាច។ ប្រព័ន្ធនេះបង្កើតឲ្យមានការលំបាកក្នុងការវិនិច្ឆ័យលើរឿងអ្វីមួយឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព»។
អ្នកស្រី ស៊ីណា ដែលជាភរិយា តែងតែឈរនៅជាមួយលោក ចាន់ធី ជានិច្ច និងមិនដែលរអ៊ូរទាំពីសកម្មភាពរបស់លោកនោះទេ ជំនួសមកវិញអ្នកស្រីតែងតែលើកទឹកចិត្តស្វាមីឲ្យធ្វើអ្វីដែលខ្លួនយល់ថាត្រឹមត្រូវ បើទោះបីជាពួកគាត់ទាំងពីរកំពុងប្រឈមការលំបាកលើប្រាក់ចំណូលក្ដី។
អ្នកស្រីប្រាប់ ខេមបូចា ថា៖ «ទោះបីជាប្ដីខ្ញុំមិនអាចរកចំណូលបានច្រើនដូចពេលកន្លងមក ខ្ញុំក៏មិនខឹងនឹងគាត់ដែរ។ ខ្ញុំនៅតែឈរខាងគាត់ និងតស៊ូជាមួយក្រុមហ៊ុនដែលបំពានលើពួកយើង»។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការងារ លោក ហេង សួរ មិនបានឆ្លើយតបនឹងសំណើរសុំអត្ថាធិប្បាយពីខេមបូចានោះទេ។ យ៉ាងណា កាលពីខែមិថុនា លោក ហេង សួរ ដែលកាលនោះនៅជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងនៅឡើយ បានប្រាប់ ខេមបូចា ថា «ក្រសួងបានតម្រូវឲ្យក្រុមហ៊ុនអនុវត្តអ្វីដែលបានព្រមព្រៀងគ្នា» និងផ្ដល់សំណង។ ថ្វីបើមានការលើកឡើងបែបនេះពីក្រសួងក្ដី ក៏ភាគីក្រុមហ៊ុនមិនបានធ្វើទៅតាមការសន្យាក្នុងការដោះស្រាយដែរ ដែលការដោះស្រាយនេះនឹងត្រូវធ្វើតាំងពីចុងខែឧសភា។
លោក អាត់ ធន់ ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា ដែលបានជួយជ្រោមជ្រែងឲ្យសមាជិកក្រុមហ៊ុន Giant Ibis បានចុះបញ្ជីបង្កើតសហជីពក្នុងឆ្នាំ២០២០ មានប្រសាសន៍ថា ការអះអាងរបស់ក្រុមហ៊ុនថា បានគណនាខុសលើប្រាក់បំណាច់ និងប្រាក់អតីតភាពការងារសម្រាប់បុគ្គលិកដែលត្រូវព្យួរការងារនោះ គឺគ្រាន់តែជាលេសដែលវាមិនសមហេតុផលទាល់តែសោះ។
លោកប្រាប់ ខេមបូចា ថា៖ «ក្រុមហ៊ុនត្រូវតែពិចារណាផ្ដល់ប្រាក់ទាំងនោះទៅឲ្យសហជីពស្របទៅតាមច្បាប់។ ពេលពួកគាត់គ្មានការងារធ្វើ វាប៉ះពាល់ណាស់ដល់ជីវភាព។ ហេតុនេះហើយ សហជីពត្រូវតែបន្តទាមទារទៀតតាមអ្វីដែរអាចធ្វើបាន»។
លោក ធន់ លើកឡើងថា វាជាសិទ្ធិដែលសហជីពបានបន្តតស៊ូឥតឈប់ឈរទាមទាររកយុត្តិធម៌បែបនេះ ហើយលោកជឿថាក្រុមហ៊ុនបានបំពានច្បាប់ ហើយក្រសួងការងារ «មិនបានធ្វើការគ្រប់គ្រាន់» ដើម្បីដាក់សម្ពាធលើក្រុមហ៊ុនឲ្យអនុវត្តច្បាប់។
បើតាមមាត្រា ៩៥ នៃច្បាប់ស្ដីពីការងារ «កម្មករនិយោជិតដែលត្រូវគេបញ្ឈប់ពីការងារនោះ ត្រូវបានរក្សាទុករវាងពីរឆ្នាំជាអាទិភាពក្នុងការទទួលមកធ្វើការងារវិញ ក្នុងមុខងារប្រភេទដូចគ្នាក្នុងសហគ្រាស។ និយោជកត្រូវបង់ប្រាក់បំណាច់ និងប្រាក់អតីតភាពការងារនៅពេលដែលបញ្ឈប់ ក៏ដូចជាការខូចខាតនានាក្នុងកិច្ចសន្យាការងារដែលត្រូវបានបញ្ចប់ ឬការបំពានកិច្ចសន្យាណាមួយ»។
ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន Giant Ibis និងការចោទប្រកាន់ពីការរំលោភបំពាន
ក្រុមហ៊ុន Giant Ibis បានហៅខ្លួនឯងថា «ជាក្រុមហ៊ុនដឹកជញ្ជូនអ្នកដំណើរឈានមុខគេមួយ» នៅកម្ពុជា ហើយក្រុមហ៊ុននេះបានសម្ពោធដាក់ឲ្យដំណើរការកាលពីឆ្នាំ២០១១ ដោយក្រុមហ៊ុន Royal Group របស់លោកឧកញ៉ា គិត ម៉េង។ ក្រុមហ៊ុននេះបានធ្វើប្រតិបត្តិការដឹកអ្នកដំណើរក្នុងស្រុករហូតដល់ឆ្នាំ២០១២ មុននឹងបន្តពង្រីកប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួនទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម និងថៃ។
ទាំងលោក គិត ម៉េង និងក្រុមហ៊ុន Royal Group មិនបានឆ្លើយតបនឹងសំណើសុំអត្ថាធិប្បាយនោះទេ។ ដូចគ្នាដែរ ក្រុមហ៊ុនដឹកអ្នកដំណើរ Giant Ibis ក៏មិនអាចទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយបានដែរ។
បើតាមកំណត់ត្រាអូស្រ្តាលី បានដាក់ឈ្មោះលោក Jacob Monstross ជា «ស្ថាបនិក និងជាអ្នកគ្រប់គ្រងដៃគូអាជីវកម្ម» របស់ក្រុមហ៊ុន Giant Ibis។ កំណត់ត្រាដដែលក៏បានបញ្ជាក់ថាឈ្មោះ Jacob Monstross គឺជាសមាជិកជាន់ខ្ពស់របស់ក្រុមហ៊ុន Royal Group។
យ៉ាងណាក៏គ្មានឯកសារសាធារណៈណាបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងក្នុងសាជីវកម្មនេះដែរ។ ហើយក៏គ្មានកំណត់ត្រាពីការផ្ទេរម្ចាស់កម្មសិទ្ធិ ឬលក់ក្រុមហ៊ុន Giant Ibis ពីវិបសាយរបស់ក្រុមហ៊ុន Royal Group ឬក្រសួងពាណិជ្ជកម្មដែរ។
ប៉ុន្តែសម្រាប់ការចុះបញ្ជីនៅក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម មានដាក់ឈ្មោះ «ង៉ែត បូរ៉ា» ជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាល ហើយលោក ម៉ូរ៉ាឌី ក៏បានបញ្ជាក់ដូចគ្នាដែរថាឈ្មោះនេះជាភរិយារបស់លោក Jacob Monstross។ លោកស្រី ង៉ែត បូរ៉ា មិនអាចទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយបានទេ។
លោក ម៉ូរ៉ាឌី បានឲ្យ ខេមបូចា ដឹងថា បច្ចុប្បន្នលោក Monstross គឺជានាយកគ្រប់គ្រងក្រុមហ៊ុន Royal Cambodian Limousine Service ដែលជាបុត្រសម្ព័ន្ធមួយរបស់ក្រុមហ៊ុន Royal Group។
លោក ម៉ូរ៉ាឌី និងសហការីរបស់លោក បានលើកឡើងថាក្រុមហ៊ុន Giant Ibis របស់លោក Monstross បានបន្តធ្វើសកម្មភាពបំពានមកលើសហជីព។ ពួកគេបានអះអាងក្រុមហ៊ុន «មិនខ្វល់ពីអត្ថប្រយោជន៍របស់បុគ្គលិកដែលព្យួរការងារនោះទេ» និងលោកថា ក្រុមហ៊ុនបានធ្វើសកម្មភាពយ៉ាងច្រើនក្នុងការ «រារាំងសកម្មភាពរបស់សហជីព»។
លោកបន្ថែមទៀតថា៖ «ក្រុមហ៊ុនបានជ្រើសរើសអ្នកបើកបរថ្មីជំនួសឲ្យអ្នកបើកបរដែលព្យួរការងារ។ វាជាការបំពានទៅលើច្បាប់ស្ដីពីការងារ និងសិទ្ធិរបស់ពួកយើង។ ពួកគេមិនផ្ដល់ប្រាក់សំណង [ទោះបី] ធ្លាប់បានសន្យាអនុវត្តតាម [ការណែនាំរបស់] ក្រសួង»។
លោក មូរ៉ាឌី បានចោទប្រកាន់ក្រុមហ៊ុន Giant Ibis ថា ហាក់ដូចជាមើលស្រាលលើគោលការណ៍សហជីព ដោយបានប្រាប់ក្រុមហសជីពថា៖ «ថ្ងៃមួយអ្នកឯង [សហជីព] រំសាយដោយខ្លួនឯង ពេលអ្នកឯងអស់កម្លាំង»។ លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំបានឮលោក Jacob Monstross ស្រែកទៅកាន់សមាជិកសហជីពបែបនេះ»។
អ៊ូ ផានី តំណាងឲ្យក្រុមហ៊ុន Giant Ibis ដែលគេដឹងថាជាអ្នកមានសកម្មភាពមិនសមរម្យដាក់ក្រុមសហជីព និងបានប្រមាថលើក្រុមហសជីពពេលកំពុងតវ៉ា ក៏មិនអាចទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយបានដែរ។ យ៉ាងណាពេលខេមបូចាទាក់ទងទៅលោក កាលពីខែឧសភា លោកបានច្រានចោលការចោទប្រកាន់នេះ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ លោក កត្តា អ៊ន បានប្រាប់ ខេមបូចា ថា នាយកដ្ឋានដោះស្រាយវិវាទបានសម្របសម្រួលលើការចរចារវាងភាគីទាំងពីរចំនួនបីដងរួចហើយ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ប៉ុន្តែភាគីទាំងពីរមិនបានឈានដល់ការព្រមព្រៀងគ្នាលើដំណោះស្រាយនៅឡើយទេ»។
លោកបន្ថែមថាតាំងពីពេលនោះមក «ក៏គ្មានសំណើចរចា» ពីភាគីណាមួយដាក់មកនាយកដ្ឋានរបស់លោកទៀតដែរ។
តស៊ូដល់ដង្ហើមចុងក្រោយ
លោក ហៃ សំអុល សមាជិកសហជីពម្នាក់ បានស្លាប់កាលពីខែមិថុនា ដោយសារជំងឺផ្លូវដង្ហើម ប៉ុន្តែឆន្ទៈនៃការតស៊ូដើម្បីសិទ្ធិការងាររបស់លោកនៅតែបន្តដក់ជាប់ក្នុងចិត្តមិត្តរួមក្រុម។ ការតស៊ូមិនឈប់ឈររបស់លោក បានញ៉ាំងឲ្យសមាជិកផ្សេងទៀតបន្តស្វែងរកយុត្តិធម៌ដែរ។
ការងារតស៊ូមតិរបស់លោកត្រូវសហជីពចាត់ទុកថាជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមានន័យថាប្រជាពលរដ្ឋតវ៉ាដើម្បីសេរីភាពនៅក្នុងសង្គមមួយដើម្បីមានភាពស្មើគ្នា និងមានន័យថាកម្មករបានខំការពារសិទ្ធិរបស់ខ្លួន។ កម្មករនិយោជិតទាំងអស់គួរទទួលបានការងារមួយសមរម្យ ហើយពួកគេក៏គួរទទួលបានការគោរព និងមានសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ។
លោក ម៉ូរ៉ាឌី ឲ្យដឹងទៀតថា៖ «យើងរក្សាជំហរការពារសិទ្ធិរបស់យើង និងបង្កើតសហជីពដើម្បីធានាជីវិតល្អប្រសើរសម្រាប់យើង និងក្រុមគ្រួសារ។ សហជីពក្រុមហ៊ុន Giant Ibis ធ្វើការជាសកម្មជនតស៊ូមតិ ការពារសិទ្ធិនិយោជិត ចែករំលែកពត៌មានអំពីសហជីព និងផ្ដល់ការគាំទ្រដល់សហជីពដែលកំពុងជួបការលំបាក»។ លោក ម៉ូរ៉ាឌី រំឭកថា លោក សំអុល ខិតខំណាស់សម្រាប់សហជីព។ លោកថា លោកសំអុលជាសម្មជនសហជីពដែលគួរឲ្យស្ញប់ស្ញែងម្នាក់។
លោក សំអុល បានធ្វើការនៅក្រុមហ៊ុនតាំងពីពេលបើកដំណើរការឆ្នាំ២០១២។ ម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកដែលគេព្យួរការងារផ្សេងទៀត លោក សំអុល បានចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងសកម្មភាពរបស់សហជីព ជាមួយលោក ម៉ូរ៉ាឌី។
លោក សំអុល បានស្លាប់នៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យមិត្តភាពខ្មែរ-សូវៀត ជាកន្លែងដែលលោកត្រូវចំណាយថ្លៃព្យាបាលជាច្រើន។ គ្រួសាររបស់លោកពិបាកក្នុងការរកប្រាក់បង់ថ្លៃព្យាបាល ពួកគេក៏មានចេតនាស្វែងរកការផ្ដល់សំណងមិនសមាមាត្រទៅនឹងអ្វីដែលត្រូវបានពីក្រុមហ៊ុន Giant Ibis។ ក្រុមគ្រួសារបានទទួលប្រាក់សំណងប្រហែល ២ ០០០ដុល្លារ តិចជាងមួយភាគបីពីអ្វីដែលត្រូវទទួលបានទៅតាមច្បាប់ស្ដីពីការងារ។
ភរិយាលោក សំអុល អ្នកស្រី ពិល មុនី បានសន្លប់បាត់ស្មារតីពេលដឹងថាប្ដីអ្នកស្រីបានស្លាប់។ ពេលនិយាយដល់ស្វាមី អ្នកស្រីមានភាពក្ដុកក្ដួលក្នុងចិត្ត។ អ្នកស្រីលើកឡើងថា៖ «គាត់ខំណាស់ដើម្បីសហជីព។ ទោះបីជាគាត់កំពុងសម្រាកព្យាបាលទៅហើយក្ដី ក៏គាត់នៅតែចង់ដឹងព័ត៌មានពីដំណើរការនៃការតវ៉ា។ គាត់បានតស៊ូដើម្បីសហជីពរហូតដល់ដង្ហើមចុងក្រោយ»៕
