ការផ្អាកផ្តល់ជំនួយបរទេសរយៈពេល៩០ថ្ងៃរបស់រដ្ឋការលោក ត្រាំ បានធ្វើឱ្យកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សំខាន់ៗនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាជាប់គាំង ដែលបង្កឱ្យមានការព្រួយបារម្ភក្នុងចំណោមអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនទាន់បានបញ្ជាក់ពីផលប៉ះពាល់លើគម្រោងដែលគាំទ្រដោយទីភ្នាក់ងារ USAID ក្នុងវិស័យសំខាន់ៗនៅឡើយទេ។
កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមករា លោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ បានចុះហត្ថលេខាលើបទបញ្ជាប្រតិបត្តិដែលផ្អាកកម្មវិធីផ្តល់ជំនួយបរទេសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិករយៈពេល៩០ថ្ងៃ ដើម្បីពិនិត្យមើលឡើងវិញថា តើកម្មវិធីទាំងនោះស្របជាមួយនឹងគោលដៅនៃគោលនយោបាយនៃរដ្ឋការរបស់លោកឬយ៉ាងណា។
ការផ្អាកនេះ គឺជាផ្នែកមួយនៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទូលំទូលាយ ដើម្បីធានាថាជំនួយបរទេសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកឆ្លុះបញ្ចាំងពីតម្លៃរបស់អាមេរិក និងបម្រើផលប្រយោជន៍ជាតិ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ផលប៉ះពាល់ភ្លាមៗទៅលើកម្មវិធីដែលមានស្រាប់គឺមិនច្បាស់លាស់ទេ ដោយសារកម្មវិធីជាច្រើនបានទទួលមូលនិធិតាមរយៈការអនុម័តរបស់សភា។
ចំណាត់ការនេះបានរងការរិះគន់ពីអន្តរជាតិ រួមទាំងអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិលោក អាន់តូនីញ៉ូ ហ្គូតេរ៉េស ដែលជាអ្នកនាំពាក្យរបស់លោក គឺលោក Stephane Dujarric បានដកស្រង់សម្តីរបស់លោកថា ការផ្អាកជំនួយនេះ គឺជារឿងដ៏គួរឱ្យបារម្ភ ដោយសារសហរដ្ឋអាមេរិក គឺជាអ្នកផ្តល់ជំនួយធំបំផុតនៅក្នុងពិភពលោក។
នៅទូទាំងពិភពលោក ទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ (USAID) បានចាត់ចែងថវិកាចំនួន២២,៦ពាន់លានដុល្លារសម្រាប់ឆ្នាំ២០២៥។ នៅកម្ពុជា ទីភ្នាក់ងារ USAID បានបរិច្ចាគជាង៣ពាន់លានដុល្លារដល់វិស័យផ្សេងៗក្នុងរយៈពេលបីទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ រាប់ចាប់ពីវិស័យសុខាភិបាល កសិកម្ម រហូតដល់អភិបាលកិច្ច និងការអប់រំ។
អំឡុងដំណើរទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជាកាលពីខែតុលា លោកស្រី សាម៉ាន់ថា ផាវើ នាយិកាទីភ្នាក់ងារ USAID បានប្រកាសផ្តល់ជំនួយជាង១៧លានដុល្លារ ដើម្បីកែលម្អការថែទាំសុខភាព និង២៩លានដុល្លារសម្រាប់កម្មវិធី Food for Progress ដើម្បីពង្រឹងវិស័យកសិកម្ម និងប្រព័ន្ធស្បៀងអាហារ។ ទីភ្នាក់ងារជំនួយអាមេរិក USAID ក៏បានផ្តល់ប្រាក់ជាង៦លានដុល្លារសម្រាប់សង្គមស៊ីវិល ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងគំនិតផ្តួចផ្តើមការងារ រួមជាមួយនឹងប្រាក់៣លានដុល្លារទៀតពីក្រសួងការងារសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីគាំទ្រដល់កិច្ចសហការ និងផ្តល់ឱកាសសម្រាប់ជនពិការ។
ការផ្អាកផ្តល់ជំនួយបរទេសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានធ្វើឱ្យអនាគតនៃកម្មវិធីនៅកម្ពុជាជាច្រើនប្រឈមនឹងហានិភ័យ។ ស្របពេលអង្គការសង្គមស៊ីវិលរាយការណ៍ពីការរំខានភ្លាមៗ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនទាន់បញ្ជាក់ពីទំហំនៃផលប៉ះពាល់នៅឡើយទេ។
អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលព្រមានថា ការផ្អាកក្នុងរយៈពេលយូរអាចរារាំងវឌ្ឍនភាពរបស់កម្ពុជាលើវិស័យនានាដូចជា សិទ្ធិមនុស្ស ការអប់រំ និងការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច ទន្ទឹមនឹងនោះ វាក៏កម្រិតឱកាសការងារ និងគំនិតផ្តួចផ្តើមកំណើនសហគមន៍ផងដែរ។
លោក នី សុខា ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស អាដហុក មានប្រសាសន៍ថា៖ «ការផ្អាកជំនួយនេះ មានផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរទៅលើសកម្មភាពរបស់អង្គការអាដហុក ក្នុងការរួមចំណែកធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ កម្ពុជា គឺជាប្រទេសក្រីក្រ ដែលត្រូវការជំនួយបរទេស ដើម្បីអភិវឌ្ឍប្រទេសក៏ដូចជាធនធានមនុស្ស»។
លោកបានកត់សម្គាល់ថា ការកាត់ផ្តាច់ជំនួយសំខាន់ៗដល់ប្រទេសក្រីក្រអាចប៉ះពាល់ដល់ប្រជាប្រិយភាពរបស់លោក ត្រាំ ដោយបង្ហាញក្តីសង្ឃឹមថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងពិចារណាពីជំហររបស់ខ្លួនឡើងវិញ។ លោកបានព្រមានថា ការផ្អាកជំនួយទាំងស្រុងក្នុងរយៈពេលបីខែខាងមុខ នឹងបង្កបញ្ហាប្រឈមធ្ងន់ធ្ងរដល់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ជាពិសេសក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ការធ្វើបែបនេះនឹងប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់យើងក្នុងការគាំទ្រដល់សហគមន៍ងាយរងគ្រោះ និងពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា»។
ការផ្អាកនេះបានប៉ះពាល់ដល់អង្គការសង្គមស៊ីវិលរួចហើយ។ លោកស្រី ឆន សុគន្ធា នាយិកាប្រតិបត្តិ នៃមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជា ដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM) មានប្រសាសន៍ថា គម្រោងចំនួនពីរដែលគាំទ្រដោយទីភ្នាក់ងារ USAID ក្នុងការលើកកម្ពស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងការពង្រឹងសមត្ថភាពអ្នកសារព័ត៌មានពលរដ្ឋបានរងផលប៉ះពាល់។
ម៉េង លីហួរ ដែលជាយុវជនដឹកនាំលើគម្រោង «Cornnect Phum 5» ក្រោមអង្គការវេទិកាអនាគត បាននិយាយថា គម្រោងកសាងសហគមន៍តាមប្រឡាយស្ទឹងមានជ័យរបស់នាង ត្រូវបានផ្អាកកាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែមករា។
លីហួរ បន្តថា៖ «យើងមិនបានគិតថា ការផ្អាកនេះនឹងប៉ះពាល់ដល់គម្រោងតូចៗនោះទេ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីទទួលបានដំណឹងនេះ យើងមានអារម្មណ៍សោកស្តាយព្រោះគម្រោងនេះមានប្រយោជន៍ដល់សហគមន៍»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ លោក ហេង គឹមហុង ប្រធានប្រតិបត្តិបណ្តាញសមាគមយុវជនកម្ពុជា (CYN) បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភអំពីផលប៉ះពាល់រយៈពេលវែងដោយសារការផ្អាកផ្តល់ជំនួយនេះ។
CYN លើកកម្ពស់ការការពារបរិស្ថាន រួមជាមួយនឹងសេរីភាពយុវជន សិទ្ធិមនុស្ស និងយុត្តិធម៌សង្គម ដូច្នេះការដកខ្លួនរបស់លោក ត្រាំ ពីកិច្ចព្រមព្រៀងអាកាសធាតុទីក្រុងប៉ារីស នឹងមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានលើការងាររបស់ពួកគេ។
លោកបាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំមានការសោកស្តាយយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការផ្អាកជំនួយជាអចិន្ត្រៃយ៍ ពីព្រោះប្រទេសកម្ពុជាងាយរងគ្រោះដោយសារការបាត់បង់ការគាំទ្រពីអន្តរជាតិ។ យើងបានឃើញប្រទេសមួយចំនួនរូចមកហើយ ដូចជា ស៊ុយអែតបានដកជំនួយពីកម្ពុជា»។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី លោកនៅតែសង្ឃឹមថា មូលនិធិ ឬដំណោះស្រាយជាជម្រើសនឹងត្រូវបានរកឃើញ ដើម្បីធានាបាននិរន្តរភាព។ លោកបានបញ្ជាក់ពីតួនាទីសំខាន់នៃជំនួយក្នុងការជំរុញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិមនុស្ស ការការពារបរិស្ថាន ការបង្កើតការងារ កំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស ជាពិសេសតាមរយៈគំនិតផ្តួចផ្តើមកសាងជំនាញ។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ក្នុងនាមជាសង្គមស៊ីវិល ខ្ញុំសង្ឃឹមថា សហរដ្ឋអាមេរិក និងម្ចាស់ជំនួយផ្សេងទៀតនឹងបន្តការគាំទ្ររបស់ពួកគេ ដើម្បីរក្សាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ។ ការធ្វើបែបនេះនឹងធានាបាននូវការបន្តលើកកម្ពស់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ យុត្តិធម៌សង្គម និងសិទ្ធិមនុស្ស»។
ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំនៅទីក្រុងភ្នំពេញបានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយទេ ដោយបានលើកឡើងពីសេចក្តីណែនាំជាសកល និងបានបង្វែរសំណួរទៅកាន់ក្រសួងការបរទេស។ ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក និងទីភ្នាក់ងារ USAID នៅកម្ពុជា មិនបានឆ្លើយតបទេ។
ក្តីកង្វល់ដែលលើកឡើងដោយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងស្រុកត្រូវបានគាំទ្រដោយអង្គការផ្តល់គំនិត Stimson Center ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយដែលគម្រោងផ្តោតលើទន្លេមេគង្គមួយចំនួនរបស់អង្គការនេះ ត្រូវបានបញ្ជាផ្អាកផងដែរ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អង្គការនេះកំពុងធ្វើការយ៉ាងសកម្មក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាដោយចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការរៃអង្គាសប្រាក់ដើម្បីគាំទ្រដល់ការបន្តការងារសំខាន់ៗរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់។
ទន្ទឹមនឹងនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៅតែមិនប្រាកដប្រជាអំពីផលប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់នៃការផ្អាកជំនួយនេះ។ លោក ឃឹម ហ្វីណង់ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ មានប្រសាសន៍ថា គេមិនទាន់ច្បាស់ថា ការផ្អាកនេះនឹងប៉ះពាល់ដល់គម្រោងរបស់ទីភ្នាក់ងារទាំងនោះយ៉ាងដូចម្តេចនោះទេ។ លោកស្រី ឃួន វិច្ឆិកា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា (MoEYS) មានប្រសាសន៍ថា លោកស្រីមិនទាន់ទទូលបានព័ត៌មានផ្លូវការណាមួយនោះទេ។
លោក លី សុវណ្ណ ប្រធាននាយកដ្ឋានប្រយុទ្ធនឹងជំងឺឆ្លង នៃក្រសួងសុខាភិបាល បានបញ្ជាក់ថា ការផ្តល់មូលនិធិរបស់ USAID សម្រាប់គម្រោងគាំពារសុខភាព មិនត្រូវបានរំខាននោះទេ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ដំណើរការកំពុងបន្តដូចធម្មតា»។
ទីភ្នាក់ងារជំនួយអាមេរិក USAID បានសហការជាមួយក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ដើម្បីលើកកម្ពស់វិស័យអប់រំនៅកម្ពុជា។ គម្រោងអប់រំបរិយាបន្នថ្នាក់បឋមសិក្សា (IPEA) ដែលមានទឹកប្រាក់២៥លានដុល្លារ ផ្តោតលើការពង្រឹងអក្ខរកម្ម និងជំនាញលេខសម្រាប់សិស្សបឋមសិក្សា ដោយគាំទ្រដល់កម្មវិធីកុមាររៀន កុមារចេះ (Komar Rien Komar Cheh) ដើម្បីបង្កើនអក្ខរកម្មមូលដ្ឋានរបស់កុមារនៅទូទាំងប្រទេស។
នៅឆ្នាំ២០២៣ ទីភ្នាក់ងារជំនួយអាមេរិក USAID បានចាប់គម្រោងលើកកម្ពស់គុណភាពសេវាថែទាំងសុខភាពដំណាក់កាលទី២ (EQHA II) រយៈពេល៥ឆ្នាំ ជាមួយនឹងមូលនិធិចំនួន៣៥លានដុល្លារ។ គម្រោង EQHA II នឹងត្រូវបានអនុវត្តដោយអង្គការ FHI 360 ដោយមានការសម្របសម្រួលពីក្រសួងសុខាភិបាល។
លោក ប៉ែន បូណា អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលមិនបានឆ្លើយតបទេ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Trump Administration’s Foreign Aid Halt Is Worrying, Cambodian NGOs Say, As Programs Left in Limbo