ប្រជាពលរដ្ឋ២០០គ្រួសារនៅខេត្តកោះកុង ដែលមានជម្លោះដីធ្លី ដោយតាមចោទថា ត្រូវបានក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅលួចយកក្នុងឆ្នាំ២០០៦នោះ ទីបំផុតសម្រេចបានដំណោះស្រាយមួយកាលពីចុងឆ្នាំ២០២២។ អង្គការសមធម៌កម្ពុជាបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយដោយប្រកាសឱ្យដឹងអំពីដំណោះស្រាយនៅសប្តាហ៍នេះ។
សមាជិកសហគមន៍២០០គ្រួសារ និងកុមារ៧១នាក់ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងវិវាទនេះសម្រេចបានដំណោះស្រាយជាមួយនឹង«អ្នកពាក់ព័ន្ធ នៃខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់» ដែលគេមិនបង្ហាញអត្តសញ្ញាណ។ ស្របពេលដែលគេមិនបង្ហាញ «អ្នកពាក់ព័ន្ធ នៃខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់» ជាក់លាក់ ដែលបានដោះស្រាយវិវាទនេះ បន្ទាប់ពីសម្រេចបានដំណោះស្រាយ ពាក្យបណ្តឹងដែលគ្រួសារពលរដ្ឋបានប្តឹងក្រុមហ៊ុនផលិតស្ករអំពៅរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស Tate & Lyle ត្រូវបានដកចេញវិញផងដែរ។
គួរឱ្យកត់សម្គាល់ដែលបណ្តឹងនេះត្រូវបានប្តឹងក្រុមហ៊ុនអង់គ្លេសដែលជាអ្នកទទួលទិញទំនិញជាជាងក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់របស់ថៃឈ្មោះ KSL Group ដែលតាមចោទថា បានលួចយកដីរបស់សហគមន៍។ ក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សបានបញ្ជាក់ពីការរំលោភបំពាន ដែលកើតឡើងតាមរយៈខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់សកលនិងស្មុគស្មាញ ជាទីដែលក្រុមហ៊ុនធំៗអាចជួលក្រុមហ៊ុនផ្សេងធ្វើការឱ្យ ដើម្បីកាត់បន្ថយការទទួលខុសត្រូវចំពោះការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍បានបញ្ជាក់ថា៖ «ទីបំផុត អ្នកពាក់ព័ន្ធនៃខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់បានបង្ហាញនូវកម្រិត នៃការទទួលខុសត្រូវខ្លះ ចំពោះការពាក់ព័ន្ធរបស់ខ្លួន ក្នុងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ ដោយការផ្តល់នូវដំណោះស្រាយនេះ ។ ជាញឹកញាប់ ការរៀបចំអាជីវកម្មដ៏ស្មុគស្មាញនេះ ផ្តល់ឱកាសឱ្យក្រុមហ៊ុនគេចវេះពីការទទួលខុសត្រូវចំពោះការរំលោភបំពាន»។
សមាជិកសហគមន៍ដែលផ្តល់បទសម្ភាសជាមួយខេមបូចាបានផ្តល់ប្រតិកម្មចម្រុះចំពោះដំណោះស្រាយនេះ ខណៈពួកគាត់ទទួលយកសំណង ប៉ុន្តែមិនមែនជាចំនួនមួយដែលស្មើនឹងការខាតបង់របស់ពួកគាត់នោះទេ។
ក្រុមហ៊ុន Tate & Lyle និង KSL Group មិនបានឆ្លើយតបនឹងសំណើសុំការអត្ថាធិប្បាយតាមអ៊ីមែលពីខេមបូចាទេ។
អ្នកភូមិអះអាងថា ដីជាង ១ ៣០០ហិកតា ត្រូវក្រុមហ៊ុនថៃលួចយកទៅធ្វើចម្ការអំពៅ។ ក្រុមហ៊ុន Tate & Lyle ក្រុមហ៊ុន KSL Group និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ត្រូវបានអ្នកភូមិចោទប្រកាន់ថា បានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រើប្រាស់ពលកម្មកុមារនៅតាមចម្ការអំពៅ ដូចដែលបានរាយការណ៍ដោយកាសែត The Guardian ។
អង្គការសមធម៌កម្ពុជា រួមជាមួយនឹងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិផ្សេងទៀត បានជួយសហគមន៍ក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងតស៊ូមតិរបស់ពួកគេចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១២។ អស់រយៈពេលមួយទស្សវត្សរ៍ក្រោយមក ទើបសម្រេចបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងដំណោះស្រាយស្ម័គ្រចិត្តរួមគ្នា ដើម្បីបញ្ចប់វិវាទដីធ្លីរវាងគ្រួសារសមាជិកសហគមន៍ និងកុមារ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងបណ្តឹងនៅតុលាការរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ដែលបានចេញផ្សាយនៅសប្តាហ៍នេះ។
ប្រាក់សំណងត្រូវបានផ្ទេរទៅឱ្យគ្រួសារពលរដ្ឋកាលពីខែមេសា។
លោក តេង កៅ តំណាងសហគមន៍មានសេចក្តីសោមនស្សរីករាយដែលសមាជិកសហគមន៍បានឈានដល់ដំណោះស្រាយ ដែលរួមមានសំណងសម្រាប់គ្រួសារពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋាន។
លោកបដិសេធមិនបង្ហាញចំនួនទឹកប្រាក់ពិតប្រាកដ ដែលគេបានផ្តល់ដល់ក្រុមគ្រួសារពលរដ្ឋ ដោយនិយាយថា វាជា «ការសម្ងាត់» ហើយថា គាត់បានព្រមព្រៀងមិនបង្ហាញចំនួនទឹកប្រាក់ទេ។
លោកបានលើកឡើងថា៖ «ប្រាក់សំណង គឺសមរម្យ និងអាចទទួលយកបាន។ យើងសប្បាយចិត្ត»។
ប៉ុន្តែមិនមែនគ្រប់គ្រួសារទាំងអស់មានអារម្មណ៍បែបនេះទេ។
អ្នកស្រី ទិត្យ ហៀង ជាអ្នកស្រុកម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកដែលទទួលបានសំណងកាលពីខែមេសា បាននិយាយថា គាត់មិនពេញចិត្តនឹងដំណោះស្រាយនេះទាំងស្រុងនោះទេ។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំបានទទួលសំណងប្រហែល៦ពាន់ដុល្លារ»។ បើទោះជាអ្នកស្រីបានទាមទារសំណង ៧ ០០០ដុល្លារសម្រាប់ដំណាំ ដែលអ្នកស្រីបាននិយាយថា ក្រុមហ៊ុន KSL Group បានបំផ្លាញរួមមានដើមស្វាយចន្ទី ដើមស្វាយ និងដើមខ្នុរ។
អ្នកស្រីមិនហ៊ានបង្ហាញព័ត៌មានលម្អិតបន្ថែមទៀតអំពីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះទេ ព្រោះតំណាងសហគមន៍ប្រាប់អ្នកស្រីកុំឱ្យនិយាយជាមួយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។
ដីមួយផ្នែកទំហំ៣០០ហិកតានៃដីសម្បទាន ត្រូវបានប្រគល់ជូនគ្រួសារពលរដ្ឋវិញ តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងគ្នាដែលបានធ្វើកាលពីឆ្នាំ២០១៤។
អ្នកស្រី ទិត្យ ហៀង និយាយថា អ្នកស្រីទទួលបានដី ១,៥ ហិកតា ប៉ុន្តែដីស្រែពីមុនដែលអ្នកស្រីបាត់បង់នៅឃុំជីខលើ គឺមានទំហំ១១ហិកតា។ ដើម្បីរកប្រាក់ផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ អ្នកស្រីបានដាំអំពៅនៅលើដីនោះ។ ទោះបីជាក្រុមហ៊ុនបានផ្តល់ដីទំហំតូចជាងដីដែលបានកាន់កាប់ពីដំបូងក៏ដោយក៏អ្នកស្រីមានអារម្មណ៍ថា អ្នកស្រីគ្មានជម្រើសអ្វីក្រៅពីទទួលយកវានោះទេ។
អ្នកស្រី ទិត្យ ហៀង បានបញ្ជាក់ថា៖ «វាជារឿងអយុត្តិធម៌តាំងពីដើមមក [ការយកដីតូចៗ] ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនអាចនិយាយចេញបានទេ ព្រោះ [តំណាង] បានបន្ទោសខ្ញុំ។ ខ្ញុំបង្ខំចិត្តយក [១,៥ ហិកតា]។ ខ្ញុំមិនពេញចិត្តទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនដឹងថា ត្រូវធ្វើយ៉ាងណា»។
លោក តេង កៅ ជាអ្នកជិតខាងរបស់អ្នកស្រីក៏មិនសប្បាយចិត្តចំពោះការដោះស្រាយកន្លងមកដែរ។
លោក តេង កៅ បានបន្ថែមថា៖ «ដីនេះមិនគ្រប់គ្រាន់ទេ ប៉ុន្តែបើទោះបីយើងទាមទារច្រើនជាងនេះ ក៏គេមិនឱ្យយើងដែរ»។
លោក អៀង វុទ្ធី នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសមធម៌កម្ពុជាមានប្រសាសន៍ថា ការចរចានេះ គឺជាការដោះស្រាយដោយស្ម័គ្រចិត្ត ដែលសហគមន៍បានយល់ព្រមទទួលប្រាក់ ដើម្បីកសាងជីវភាពរបស់ពួកគាត់ឡើងវិញ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «ទាំងនេះ គឺជារឿងសម្ងាត់ [ប្រាក់សំណង ] រវាងអ្នកភូមិ និងក្រុមហ៊ុន ប៉ុន្តែពួកគាត់បានយល់ព្រមទទួលប្រាក់នោះ ហើយយើងជឿថា ប្រាក់នេះនឹងជួយកសាងជីវភាពរបស់ពួកគាត់ឡើងវិញ។ វាជាការល្អដែលក្រុមហ៊ុនបានចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហានេះ ដោយសារពួកគាត់បានពាក់ព័ន្ធក្នុងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សទាក់ទងនឹងដីសម្បទានទាំងនេះ»៕
រាយការណ៍បន្ថែមដោយ Leila Goldstein
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទអង់គ្លេស៖ Koh Kong Families Settle Years-Long Land Dispute Involving U.K. Sugar Conglomerate
