ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើននៅក្នុងភូមិមួយនៅក្រុងសំពៅពូន ខេត្តកណ្តាល អះអាងថា ពួកគេសម្រេចមិនទៅយកបណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីតាមការអំពាវនាវរបស់អាជ្ញាធរទេ ព្រោះរដ្ឋយកថ្លៃសេវាពីពួកគេពីរាប់សែនដល់រាប់លានរៀល ខណៈអ្នកភូមិកំពុងមានជីវភាពលំបាក។
កសិករនៅភូមិពោធិ៍អណ្តែត សង្កាត់ព្រែកស្តី ក្រុងសំពៅពូន លោក ណូន ដើង ថ្លែងថា ដីចម្ការរបស់លោកមួយកន្លែងអស់សេវាជាង១លាន៧សែនរៀល នេះនៅមិនទាន់រាប់បញ្ជូលដីស្រែ និងលំនៅឋានទេ។ លោកបន្តថា តាំងពីដូនតាមកមិនដែលជួបបញ្ហាអាជ្ញាធរយកពន្ធដី បែបនេះទេ។
លោក ណូន ដើង បញ្ជាក់ថា លោកសម្រេចចិត្តមិនទៅយកបណ្ណកម្មសិទ្ធិដីនោះទេ ព្រោះមិនមានលុយបង់ពន្ធ។
លោក ណូន ដើង ថ្លែងថា៖«ខ្ញុំមកប្រាប់មេភូមិ! កុងៗខ្ញុំមានតែផ្ញើសម្តេចទេ កុងហើយកុងអត់មានលុយទេ។ និយាយចឹងម៉ងថា បើទុកផ្ទះខ្ញុំក៏អត់មានធុងទុកដដែល ហើយហេងស៊យកណ្តៀរស៊ីខ្ទេច ហើយចឹងមានតែផ្ញើសម្តេចសិន ហើយចាំថ្ងៃណាមានលុយ បើថ្ងៃណាសម្តេចបន្ធូរបន្ថយអាហ្នឹងចេះតែមាន ព្រោះថាកូនចៅឥឡូវកំពុងតែជំពាក់រដ្ឋ[ធនាគារ]ផង។ ហើយឱ្យខ្ញុំធ្វើម៉េចហ៎?»។
ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀត លោក រិន ភារៈ ឱ្យដឹងថា ដីស្រែលោកមួយកន្លែងត្រូវចំណាយលុយសេវាប្រមាណ៣លានរៀល។ លោកបន្តថា រូបលោក និងអ្នកភូមិផ្សេងទៀតកំពុងជួបការលំបាកខ្លាំង ខ្វះខាតទាំងលុយឱ្យកូនទៅសាលាផង។
បើតាមលោក ភារៈ កត់សម្គាល់ថា ប្រជាពលរដ្ឋដែលបានទទួលយកបណ្ណកម្មសិទ្ធិនេះមិនទាន់បាន១០ភាគរយទេ។
លោក រិន ភារៈ បន្ថែមថា៖«ឥឡូវហ្នឹងអ្នកដកប្រហែលជាមិនដល់១០ភាគរយទេឥឡូវ ព្រោះយើងឥឡូវរកលុយអត់បានទេ បានអីយកទៅដក។ ម្នាក់ៗគ្នាត្រដខ្វល់ចង់ងាប់ហើយហ្នឹង។ យើងដាំដុះអីក៏មិនទាន់បានផល មួយទៀតសេដ្ឋកិច្ចយើងអ៊ីចឹងផង»។
អ្នកស្រី សែម សុផល ជាពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិពោធិ៍អណ្តែតក៏បានឱ្យដឹងដែរថា ដីលំនៅឋាន ដីចម្ការ និងដីស្រែរបស់អ្នកស្រី៥កន្លែង អ្នកស្រីមិនទាន់ដកយកបណ្ណកម្មសិទ្ធិទេ។ អ្នកស្រីឱ្យដឹងថា ពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិមានជីវភាពលំបាកខ្លាំង ដែលអ្នកខ្លះកំពុងពឹងលើរបររើសខ្យងលក់ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត។
អ្នកស្រី សែម សុផល បញ្ជាក់ថា៖«អាដីចម្ការខ្ញុំអត់ទាន់ដកទាំងអស់ ខ្ញុំថាមិនទាន់ដកទាំងអស់ចាំដកៗជាមួយគ្នាម៉ង ដោយសារគ្រប់គ្នាម្នាក់ៗគិតថាអត់លុយខែហ្នឹង ព្រោះឥឡូវម្នាក់ៗចង់ដាច់ខ្យល់ហើយ ម្នាក់ៗខ្លះរកអង្ករស៊ី ដាំបាយស៊ីអត់មានផង បានរកខ្យងរកអីតិតក់ៗហើយជំពាក់គេទៀត»។
ប្រជាពលរដ្ឋទាំងនេះឱ្យដឹងថា នៅពេលចុះវាស់វែងធ្វើបណ្ណកម្មសិទ្ធិអាជ្ញាធរមិនបានប្រាប់ថា នៅពេលដកបណ្ណកម្មសិទ្ធិត្រូវចំណាយលុយច្រើនបែបនេះទេ។ ពលរដ្ឋឱ្យដឹងទៀតថា នៅក្នុងដំណើរការធ្វើបណ្ណកម្មសិទ្ធិទាំងការវាស់វែង និងការបំពេញឯកសារ គឺអាជ្ញាធរតែងតែងទារលុយក្រៅផ្លូវការក្នុង១ក្បាលដីចន្លោះពី២ម៉ឺនទៅ៣ម៉ឺនរៀលក្រោមហេតុផលថាលុយបាយ។
មេភូមិពោធិ៍អណ្តែត លោក មាស ជ្រិ ឱ្យដឹងថា បណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីដែលត្រូវប្រគល់ឱ្យពលរដ្ឋនៅក្នុង ភូមិនេះត្រូវធ្វើឡើង៣ដំណាក់កាលគឺ ប្រគល់បណ្ណកម្មសិទ្ធិលើកដំបូងដីដែលរដ្ឋចែកឱ្យ ទី២ ដីឪពុកម្តាយចែកឱ្យកូន និងទី៣ ដីទិញ-លក់។
មេភូមិរូបនេះឱ្យដឹងថា អ្នកដែលត្រូវទទួលបណ្ណកម្មសិទ្ធិលើកដំបូងមានចំនួន១៧៤ឈ្មោះ។ ប៉ុន្តែលោកថា រហូតដល់ថ្ងៃទី៤ខែមករា អ្នកទៅទទួលយកបណ្ណមានតិចតួចណាស់។
លោក មាស ជ្រិ ថ្លែងថា៖«ម្ង៉ៃបានតិចគ្នា ខ្លះគ្នាអត់មានលុយមកបង់សេវាហ្នឹងគ្នាអត់ហ៊ានមក អត់បានមកធ្វើ»។
ប្រធានការិយាល័យ រៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ព្រមទាំងភូមិបាលក្រុងសំពៅពូន លោក សឿង សេងហុង ថ្លែងថា តម្លៃដែលរដ្ឋតម្រូវឱ្យពលរដ្ឋបង់ក្នុងការធ្វើបណ្ណកម្មសិទ្ធិនេះ គឺដីលំនៅឋាន១ម៉ែត្រការ៉េ២៥០រៀល ចំណែកដីស្រែ និងចម្ការ១ម៉ែត្រការ៉េថ្លៃ១០រៀល។ លោកបន្តថា ចំពោះតម្លៃនេះមិនថ្លៃទេ ហើយថា ករណីពលរដ្ឋភាគច្រើនមិនទៅដកបណ្ណកម្មសិទ្ធិនេះដោយសារពួកគាត់មិនទាន់ត្រូវការប្រើប្រាស់។
លោក សឿង សេងហុង បន្តទៀតថា៖«២៥០រៀលហ្នឹងមិនមែនដុល្លារទេណាបងកុំច្រឡំ២៥០រៀល! តាមខ្ញុំយល់អ្នកខ្លះអ៊ីចេះ អ្នកខ្លះគាត់អត់យល់អាហ្នឹង គាត់ចេះតែបំប៉ោងអ៊ីចឹងទៅអ្នកខ្លះអ៊ីចឹងហា៎ណា៎! ប៉ុន្តែតាមពិត២៥០រៀលទេបង អ្នកខ្លះ១០០ម៉ែត្រការ៉េ អ្នកខ្លះហាហុកសិបការ៉េអ៊ីចឹងទៅ គុណទៅតាមហ្នឹងទៅមានប៉ុន្មានតិចហ្នឹង»។
ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិពោធិ៍អណ្តែតមានចំនួន១៨៦គ្រួសារ ហើយក្នុង១គ្រួសារពួកគេមានដីចាប់ពី១កន្លែងទៅជិត១០កន្លែងរួមទាំងដីលំនៅឋាន ដីចម្ការ និងដីស្រែ។ ក្នុងចំណោមនោះ ពួកគេត្រូវបង់ថ្លៃសេវាក្នុងតម្លៃផ្សេងៗគ្នាតាមទំហំដីដែលមានចម្លោះពី១សែនទៅជាង៣លានរៀល។
អភិបាលក្រុងសំពៅពូន លោក អេង សុវិចិត្រ មានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរដំណើរការធ្វើបណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីឱ្យពលរដ្ឋគ្រប់សង្កាត់នៅក្នុងក្រុងនេះ។ លោកបន្តថា ពលរដ្ឋរីករាយក្នុងការដំណើរការធ្វើបណ្ណកម្មសិទ្ធិ និងការដកយក មិនមានបញ្ហាត្អូញត្អែរលើតម្លៃខ្ពស់ និងការទារលុយក្រៅផ្លូវការ ដូចការលើកឡើងទេ។
ទោះយ៉ាងណា លោក អេង សុវិចិត្រ ថ្លែងថា ក្រោយទទួលដំណឹង ពីអ្នកសារព័ត៌មាន ខេមបូចា សាកសួរនេះ លោកនឹងជ្រាវស្រាវករណីនេះ និងជួយរកដំណោះស្រាយជូនពលរដ្ឋ បើមានបញ្ហាកើតឡើងបែបនេះមែន។
លោក អេង សុវិចិត្រ បន្ថែម៖«ចាំមើលខ្ញុំពិនិត្យមើលសិនណាបង ព្រោះមានតែខេត្តកណ្តាលទេដែលតាមខ្ញុំដឹង ទៅចែកបណ្ណជូនដល់ខ្នងផ្ទះរបស់ប្រជាជន ឱ្យប្រជាជនមកយកម៉ង។ បណ្ណពន្ធសូន្យមិនចាំបាច់រំខានគាត់ទៅបង់ពន្ធទៅអីទេគឺយើងយកមកចែកជូនគាត់តែម្តង។ បើសិនជាមានករណីហ្នឹងចាំមើលខ្ញុំពិនិត្យមើលសិនណា៎!»។
ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសង្កាត់ព្រែកស្តីក៏កំពុងតែជជែកវែកញែកលើសំឡេងរបស់លោក ហ៊ុន សែន អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីបច្ចុប្បន្នជុំវិញការអះអាងថា មិនយកពន្ធលើដីស្រែកចម្ការ និងមិនយកពន្ធលើការទិញលក់ អចលនទ្រព្យតម្លៃទាបជាង៧ម៉ឺនដុល្លារ។
នៅក្នុងខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០២៣ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ថ្លែងថា លោកបន្តអនុវត្តគោលនយោបាយ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដោយមិនយកពន្ធលើដីស្រែកចម្ការ និងពន្ធលើការលក់-ទិញមួយចំនួនទេ។
លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មានប្រសាសន៍ថា៖«ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋនូវការប្តេជ្ញាចិត្ត និងគោលនយោបាយបន្តទៀតរបស់គណបក្សប្រជាជនទៅលើការមិនយកពន្ធ ទី១ យើងនឹងបន្តមិនយកពន្ធទៅលើដីកសិកម្ម ដីស្រែជាលក្ខណៈគ្រូរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទេ ទី២ យើងមិនយកពន្ធលើសម្ភារៈកសិកម្មទេ ទី៣យើងមិនយកពន្ធទៅលើកសិផលកសិកម្មទេ។ យើងមិនយកពន្ធអចលនទ្រព្យតម្លៃថោកជាង១០០លានរៀល ស្មើ២៥០០០[ដុល្លារ]នោះទេ ចឹងបងប្អូនទិញផ្ទះថោកជាងហ្នឹងមិនជាប់ពន្ធទេ។ ពន្ធប្រថាប់ត្រាបើមានការទិញលក់អចលនទ្រព្យ ក្រោម៧ម៉ឺនដុល្លារមិនយកពន្ធទេ។ អានេះយើងបន្តមិនយកពន្ធ»។
នៅក្នុងគោលនយោបាយយុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណរបស់រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៧ ក៏បានផ្តោតលើការពង្រឹងគុណភាពសេវាសាធារណៈ ឱ្យបានឆាប់រហ័ស និងកាត់បន្ថយអំពើពុករលួយ។ ប៉ុន្តែក្រោយរដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះដំណើរការបានជាង៤ខែប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួននៅតែរអ៊ូរទាំពីបញ្ហាសេវាសាធារណៈមានភាពស្មុគស្មាញ និងមានអំពើពុករលួយ។
តាមតារាងតម្លៃនៅលើគេហទំព័រក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ បញ្ជាក់ថា សេវាធ្វើបណ្ណកម្មសិទ្ធីដីធ្លីលើដីកសិកម្មនៅក្រៅរាជធានីភ្នំពេញ១ម៉ែត្រការ៉េ១រៀលធ្វើក្នុងរយៈពេល១០០ថ្ងៃ ចំណែកដីលំនៅឋាន ឬដីសាងសង់នៅក្នុងក្រុង១ម៉ែត្រការ៉េ២៥០រៀលធ្វើរយៈពេល១០០ថ្ងៃ។
បញ្ហាលក់ និងទិញដីជាប់គាំងក៏ជាហេតុផលមួយដែលប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិពោធិ៍អណ្តែងអះអាងថា ពួកគាត់មិនចង់ទៅយកបណ្ណកម្មសិទ្ធិនេះដែរ ដោយពួកគេថា ចង់យកបណ្ណកម្មសិទ្ធិ ហើយលក់ដីនោះ ដើម្បីសងបំណុលក៏មិនមានអ្នកទិញដែរ។
នាយកប្រតិបត្តិនៃសមាគមធាងត្នោតលោក សឿង សារ៉ន មានប្រសាសន៍ថា ចំពោះបញ្ហានេះ អាជ្ញាធរត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ប្រើប្រាស់មធ្យោបាយផ្សេងៗ ដើម្បីផ្តល់ព័ត៌មានច្បាស់លាស់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។ លោកបន្តថា ករណីនោះពលរដ្ឋមានជីវភាពលំបាកដូចបច្ចុប្បន្នរដ្ឋាភិបាល ត្រូវមានការអនុគ្រោះឬបន្ធូរបន្ថយតម្លៃដល់ពលរដ្ឋ។
លោក សឿង សារ៉ន ថ្លែងថា៖«រដ្ឋគួរតែមានវិធានការណាមួយជាក់លាក់ដូចធ្វើ ដូចជាConcession ធ្វើសម្បទានទៅលើតម្លៃណាមួយដែលអាចឱ្យប្រជាពលរដ្ឋគាត់ទទួលយកបាន។ យើងក្រលែកមើលដូចករណីខ្លះដូចការទទួលបានសេវាសាធារណៈសម្រាប់ជនដែលមានស្ថានភាពលំបាកគឺរដ្ឋគាត់ធ្វើការសម្បទាន ឬធ្វើបដិភាគ»។
បណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីចំនួន១៧៤ នៅក្នុងភូមិពោធិ៍អណ្តែតនេះ អាជ្ញាធរប្រកាសឱ្យពលរដ្ឋ ទៅទទួលចាប់ពីចុងខែធ្នូឆ្នាំ២០២៣ ហើយបើផុតកំណត់ពលរដ្ឋនៅតែមិនទៅយក បណ្ណកម្មសិទ្ធិទាំងនេះនឹងបញ្ជូន ទៅថ្នាក់ខេត្តវិញ។ ពលរដ្ឋមួយចំនួនដែលមិនមានលទ្ធភាពបង់លុយដើម្បីដកបណ្ណកម្មសិទ្ធិនៅពេលនេះ បារម្ភថា បើបញ្ជូនទៅខេត្តពួកគាត់អាចនឹងចំណាយលុយក្រៅផ្លូវការ និងសេវាក្នុងផ្លូវការផ្សេងៗទៀតច្រើន៕
