ក្នុងសម្លៀកបំពាក់ខោពណ៌ស្វាយជើងវែងទទឹកទឹកនិងអាវពណ៌ខៀវខ្ចីមានផ្កាចម្រុះពណ៌ ដែលជើងប្រឡាក់ដោយភក់ ខណៈដៃស្តាំកាន់ទូរស័ព្ទម៉ាក NOKIA ស៊េរីចាស់មួយគ្រឿង ដែលទើបតែមកពីច្រូតស្រូវ យ៉ី ហឿន មានវ័យ៥១ឆ្នាំ ជាស្រ្តីមេម៉ាយមានកូនពីរនាក់មានស្រុកកំណើតនៅក្នុងភូមិព្រៃសំឡាញ ឃុំសំរោង ស្រុកស្វាយអន្ទរ ខេត្តព្រៃវែង។ ហឿន បានរៀបរាប់អំពីបញ្ហាបណ្ណក្រីក្រដែលគាត់ធ្លាប់មានប៉ុន្តែក្រោយមកបើកលុយមិនបាន។
អ្នកស្រី ហឿន ទទួលបានបណ្ណក្រីក្រ ហើយក៏បើកលុយបានប្រហែល៣រឺ៤ខែ តែបន្ទាប់មកទៀតក៏បើកលែងបានមិនដឹងថាមកពីមូលហេតុអ្វីទេ។ គាត់បានឱ្យកូនស្រីពៅទៅបើក ហើយបើកម្តងបាន១២ម៉ឺន៨ពាន់រៀល បើកតាំងពីពេលកូវីត ហើយដល់ពេលចប់កូវីតបើកលែងបាន។
អ្នកស្រី ហឿន ឱ្យដឹងថា៖ «កូនទៅបើកអត់បាន គេបើកបាន វាបើកមិនបាន វាបោះកាតចោលអស់ហើយមិនដឹង»។ គាត់បន្តថា៖ «គេមិនដកទេឈ្មោះ ប៉ុន្តែបើកវាមិនបានថា អត់មានឈ្មោះ»។
អ្នកស្រីបន្តទៀតថា អ្នកស្រីមានបងប្អូន៧នាក់ ប្រុស៣នាក់ ស្រី៤នាក់ ហើយកាលពី២០ឆ្នាំមុន គាត់និងប្តីរបស់គាត់សម្រេចចិត្តទៅធ្វើការនៅប្រទេសថៃ ប៉ុន្តែមិនទាន់នឹងឡើងឡានផងស្រាប់តែបាត់ប្តីរបស់គាត់មិនដឹងទៅណារហូតដល់សព្វថ្ងៃគឺមិនដឹងដំណឹង។
អ្នកស្រីបានប្រាប់ឱ្យដឹងថា៖ «រៀបទៅថៃ រៀបឡើងឡាន បាត់ប្តី ខាងតម្រួតចាប់មិនដឹង»។
ហឿន ជាស្ត្រីមេម៉ាយមានកូន២នាក់ កូនស្រីអាយុ១៤ឆ្នាំ ហើយកូនប្រុសអាយុ២១ឆ្នាំ រស់នៅមិនមានផ្ទះផ្ទាល់ខ្លួន គឺមានតែដីតូចមួយសល់ពីកេរ្តិ៍ឪពុកម្តាយទុកឱ្យ។ ដោយសារតែគ្មានដីស្រែធ្វើនឹងគេក៏ឡើងទៅភ្នំពេញដើម្បីរកការងារធ្វើ ដោយធ្វើខាងចងដែកមកដល់ឥឡូវ កន្លះខែទើបមេបើកលុយឱ្យម្តង ហើយបើកលុយម្តងបាន៥ម៉ឺនរៀល។ កូនបងធ្វើការដើរតាម ម៉ាស៊ីនច្រូតស្រូវរបស់គេ កូនស្រីពៅទៅកាត់ដេរនៅភ្នំពេញមិនទាន់ដល់អាយុទេ តែទៅចូលកន្លែងដែលគេយកអ្នកមិនទាន់គ្រប់អាយុ។
អ្នកស្រី ហឿន និយាយថា៖ «ម៉ែឪពុកស្លាប់អស់ហើយ ការលំបាកហួសពីការលំបាក តែមិនដឹងថាត្រូវធ្វើម៉េច! ពិបាកពេកយកលុយអង្គការក៏គេមិនចង់ឱ្យដែរ ឱ្យខ្ញុំទៅរកអ្វីឥឡូវ!»។
ពេលមានបណ្ណក្រីក្រវាបានជួយសម្រួលដល់ជីវភាពរបស់ ហឿន មួយកម្រិតដោយសារតែលុយនេះអាចយកមកទិញថ្នាំពេទ្យ និងគ្រាន់ទិញម្ហូបហូបពេលខ្វះខាត។
ហឿន ប្រាប់ថា៖ «យកមកទិញថ្នាំពេទ្យ គ្រាន់ទិញម្ហូបស៊ី ដប់ពីរម៉ឺនប្រាំបីពាន់រៀលក្នុងមួយខែ»។
មុំ សុខែ ជាស្រ្តីមេម៉ាយតាំងពីកូនប្រុសអាយុបាន៣ឆ្នាំ ហើយកូនប្រុសរបស់គាត់ខិតខំរើសអេតចាយតាំងពីអាយុ១១ឆ្នាំរហូតឥឡូវគាត់អាយុ៣០ឆ្នាំ ដើម្បីរកថវិកាមកព្យាបាលម្តាយឈឺ។ សុខែ មានវ័យ៥៧ឆ្នាំ មិនអាចរកស៊ី និងដើរហើរទៅណាមកណាបានដោយសារតែមានរោគប្រចាំកាយដូចជារលាកសន្លាក់ និងតម្រងនោម។
ស្ត្រីមេម៉ាយ សុខែ ប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំមិនដឹងមូលហេតុអីទេ ហេតុអ្វីបានជាអ្នកមានជីវភាពធូរធារជាងខ្ញុំទទួលបានបណ្ណក្រីក្រទៅវិញ»។
កូនប្រុសរបស់ សុខែ ឈ្មោះ សុវណ្ណ ប្រាប់ថា៖ «យកម៉ែទៅមន្ទីរពេទ្យព្រះសីហនុ ពេលនោះហុចបណ្ណក្រីក្រឱ្យគេតែគេនិយាយថាមិនអាចប្រើប្រាស់ តែគេបានសម្ភាសហើយគេក៏ចុះតម្លៃឱ្យបីភាគរយព្រោះខ្ញុំមានតែម៉ែនិងកូនហើយជាអ្នករើសអេតចាយ»។
សុវណ្ណបន្តថា ម្តាយគាត់ទទួលបានបណ្ណក្រីក្រកម្រិតមួយហើយមួយខែគាត់បើកបាន១២ម៉ឺន៨ពាន់រៀលក្នុងមួយខែ តែបើកបានតែមួយរយៈក៏បើកលែងបានមិនដឹងជាមូលហេតុអ្វី ហើយក៏មិនដឹងថាអ្នកណាជាអ្នកផ្តាច់ដែរ។
សុវណ្ណ និយាយថា៖ «ទៅបើកនៅwing គេនិយាយថាបណ្ណខែហ្នឹងបើកមិនបានទេ មិនមានទឹកលុយចូល បណ្ណខែហ្នឹងគឺត្រូវបានផ្តាច់ ហើយម្តាយខ្ញុំបានទៅសួរដល់មេភូមិ ហើយមេភូមិនិយាយថា គេពិតជាបានផ្តាច់មែន ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនបានដឹងថាផ្នែកណាអ្នកផ្តាច់ទេ»។ សុខែ បានបន្តទៀតថា បណ្ណក្រីក្រហ្នឹងមេភូមិចាស់ជាអ្នកធ្វើឱ្យប៉ុន្តែឥឡូវគាត់បានស្លាប់បាត់ទៅហើយ។
លោក ជា គ្រុយ ជាមេភូមិ ព្រៃសំឡាញ ឃុំសំរោង ស្រុកស្វាយអន្ទរ ខេត្តព្រៃវែង លោកថា ជាមេភូមិថ្មីទើបឡើងធ្វើជាមេភូមិបានរយៈពេលជិតមួយឆ្នាំ លោក គ្រុយ មានប្រសាសន៍ថា យោងតាមទិន្នន័យក្នុងឆ្នាំ២០២០ នៅក្នុងភូមិ ព្រៃសំឡាញ មានប្រជាជនសរុបចំនួន៨៦០ នាក់ ក្នុងនោះមានស្ត្រី ៤៦២នាក់ ហើយបុរសចំនួន៣៩៨នាក់ ក្នុងនោះដែរមានស្ត្រីមេម៉ាយ ២៨នាក់ និងពោះម៉ាយចំនួន២នាក់។
លោក គ្រុយ បានបន្តទៀតថា៖ «ធ្វើថ្មីមិនដឹងថាប៉ុន្មានទេ ប៉ុន្តែធ្វើលើកមុន៥៣គ្រួសារ ៥៣ គ្រួសារហ្នឹងជាបណ្ណចាស់ហើយស្រ្តីមេម៉ាយដែលទទួលបានបណ្ណក្រីក្រមានចំនួន១២នាក់ និងពោះម៉ាយ២នាក់»។
លោកមេភូមិលើកឡើងថា ទាក់ទងនឹងបញ្ហាដែលប្រជាជនដែលមានបណ្ណក្រីក្រប៉ុន្តែមិនមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីរនោះគឺមិនសូវដឹងច្បាស់ទេដោយសារតែមេភូមិមុនជាអ្នកធ្វើប៉ុន្តែគាត់ទើបតែស្លាប់ឆ្នាំនេះ។
លោក គ្រុយ បន្តទៀតថា៖ «បើតាមស្តាប់មក ខ្លះដល់ថ្ងៃទៅបើក ទៅច្រើននាក់ ខាងwingថាមិនទាន់ឃើញដាក់ចូលមក រអ៊ូតែរឿងមិនទាន់ចិត្ត មានតែប៉ុណ្ណឹងទេ ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាហ្នឹង»។
ម៉ែន ម៉ៅ មានវ័យ៣៣ឆ្នាំ រស់នៅភូមិខ្នារ សង្កាត់ជ្រាវ ក្រុងសៀមរាប ខេត្តសៀមរាប ដែលមានឪពុកជាគ្រូបង្រៀនសិល្បៈភ្លេងបុរាណខ្មែរដែលមានវ័យ៧៣ឆ្នាំ។ ម៉ៅ មានបងប្អូន១១នាក់មានប្រុស៥ និងស្រី៦ ដោយសារតែជីវភាពគ្រួសារមានការលំបាកម៉ៅរៀនត្រឹមថ្នាក់ទី៦។ ម៉ៅ ក្លាយជាស្រ្តីមេម៉ាយតាំងពីកូនប្រុសបានជិតមួយខួប ស្ត្រីមេម៉ាយម្នាក់នេះក៍ជាសិល្បៈករដែលចេះលេងទាំងស្គរតូចនិងធំ ទាំងផ្លុំនិងច្រៀងថែមទៀតផងប៉ុន្តែក្រៅពីអាជីពមួយនេះ នាងទៅរកត្រី ជួនកាលធ្វើនំឱ្យគេគិតជាគីឡូ ក្នុងមួយគីឡូទទួលបាន៤ពាន់រៀលហើយក្នុងមួយថ្ងៃម៉ៅធ្វើបានបួនទៅប្រាំគីឡូ។
អ្នកស្រី ម៉ៅ បា្រប់ឱ្យដឹងថា៖ «ជីវភាព ខ្លះរកបាន ខ្លះអត់ អាស្រ័យគេទាក់ទងឱ្យទៅលេង យើងក៏ទៅលេងទៅ ជួនកាលខែខ្លះរកមិនបានមួយរយផង»។
ពេលដែលត្រូវទៅសម្តែងម្តងៗម៉ៅតែងតែយកកូនប្រុសដែលមានអាយុពីរខួបប្រាំបីខែទៅជាមួយដោយសារតែគ្មានអ្នកជួយមើលកូនឱ្យ ពេលខ្លះរកចំណូលបានតិចតូចគ្រាន់តែឱ្យឈ្នួលគេថ្លៃមើលកូនគឺមិនសឹងតែសល់លុយ។
អ្នកស្រី ម៉ៅ បន្តថា៖ «ពិបាកច្រើន យើងដៃមួយ ជើងមួយហើយពេលធ្វើការត្រូវយកទៅជាមួយ ជួនកាលកន្លែងខ្លះគេអត់ឱ្យយកក្មេងទៅជាមួយទៀត មិនដឹងធ្វើម៉េច បើយើងអញ្ចឹង បានតែលុយសម្តែងបន្តិច ឱ្យគេខ្លះដើម្បីមើលកូនយើង»។
ឪពុករបស់ម៉ៅទទួលបានបណ្ណក្រីក្រក៏ប៉ុន្តែគាត់មិនធ្លាប់ទទួលបានប្រាក់ឧបត្ថម្ភរាល់ខែពីបណ្ណក្រីក្រទេហើយក៏មិនដឹងពីមូលហេតុដែរ ក៏ប៉ុន្តែបណ្ណក្រីក្រមួយនេះបានជួយម្តាយរបស់ម៉ៅនៅពេលមានជំងឺ។
អ្នកស្រី និយាយថា៖ «បានតែបណ្ណមិនអាចបើកលុយបាន ពេលហ្នឹងម៉ែខ្ញុំចូលពេទ្យបានបណ្ណក្រីក្រជួយដែរ ទៅមន្ទីរពេទ្យអត់អស់លុយទេ ពេទ្យគេជួយ»។ ម៉ៅ បន្ថែមថា៖ «បើសិនមិនបានបណ្ណក្រីក្រវាជួយ យើងរកសម្រាប់តែហូបចុក ដល់ពេលយើងឈឺទៅ យើងអត់មានលុយទេ បានបណ្ណក្រីក្រនេះមក អាចទៅពេទ្យអត់អស់លុយ បណ្ណសមធម៌ជួយចេញបង់ឱ្យហើយ»។
ដោយសារតែពេលធ្វើបណ្ណក្រីក្រថ្មីគេមានឈ្មោះរួចរាល់ហើយក្នុងបញ្ជីពីថ្នាក់លើមកហើយមិនដឹងមូលហេតុអ្វីមិនមានឈ្មោះគ្រួសាររបស់នាង តាមជាក់ស្តែងជីវភាពគ្រួសាររបស់នាងពិតជាលំបាកមែន។
អ្នកស្រី ម៉ៅ បញ្ជាក់ថា៖ «អត់ដឹងម៉េចដែរ អត់ហ៊ានដែរ ដោយសារគេមកពីលើ ប្រាប់ថាផ្ទះនេះ ផ្ទះនោះ គាត់មិចហ៊ាន ដោយសារគាត់គ្មានអំណាចផង ហើយគេមានបញ្ជីឈ្មោះហើយ»។
លោក ម៉ោញ ហុកកាយ ជាមេភូមិខ្នារ ឃុំជ្រាវ ខេត្តសៀមរាប ថ្លែងថា ប្រជាជនសរុបក្នុងភូមិរបស់គាត់មានចំនួន ១ ៨៥៩គ្រួសារហើយប្រជាជនសរុបមានចំនួន៩៤៩៤ក្នុងនោះមានស្រី ៤ ១៦០នាក់ និងប្រុសចំនួន៥៣៣៤នាក់។
ដោយសារតែការធ្វើបណ្ណក្រីក្រថ្មីតាមរយៈអេឡិចត្រូនិច ដូចនេះហើយលោក ហុកកាយ មិនអាចផ្តល់ទិន្នន័យថ្មីរបស់ប្រជាជនដែលទទួលបានបណ្ណក្រីក្រនៅពេលនេះទេ។ សម្រាប់ប្រជាជនដែលមានបណ្ណក្រីក្រ ប៉ុន្តែមិនអាចបើកលុយប្រចាំមខែបានគួរតែទាក់ទងមកក្រុមការងាររបស់គាត់ពីព្រោះតាមជាក់ស្តែងទោះបីជាបាត់បណ្ណក៏ក្រុមការងាររបស់គាត់ព្យាយាមរកឱ្យដែរ។
លោក ហុកកាយ មានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំឆ្ងល់ដែរ ម៉េចអត់មកទំនាក់ទំនងរកក្រុមការងារ គេមានក្រុមការងារចាំជួយធ្វើការងារហ្នឹង អ្នកខ្លះគាត់បាត់បណ្ណរហូត យើងរកបណ្ណឱ្យគាត់បានដែរ ហេតុអ្វីគាត់មិនទំនាក់ទំនងមកយើង»។
លោក សន ជ័យ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសម្ព័នគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា ប្រាប់ឱ្យដឹងថា ពាក់ព័ន្ធជាមួយការចេញបណ្ណក្រីក្រយើងមើលឃើញថាវាមានការវិវត្តច្រើនពីចំណុចខ្វះខាតមកជាចំណុចល្អ ដោយសារតែយោងតាមបទពិសោធន៍នៃការងាររបស់រដ្ឋាភិបាលនិងការថ្លឹងថ្លែងមតិចម្រុះពីប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្ររឺក៏ពីតួអង្គពាក់ព័ន្ធ អ្នកសង្កេតមើលខ្លឹមសារ រឺក៏អត្ថន័យក្នុងការស្ថាបនា បានធ្វើទាំងនីតិវិធី និងការអនុវត្តន៍គោលការណ៍ឱ្យចេញបណ្ណក្រីក្រនេះមានភាពប្រសើរគួរសម ប៉ុន្តែយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏នៅតែមានភាពរើសអើងផ្នែកនយោបាយ។
លោក ថេង បញ្ញាធន ប្រតិភូរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៃអគ្គនាយកផែនការនៃក្រសួងផែនការ មានប្រសាសន៍ថា ជាក់ស្តែង មានគ្រួសារដែលកំពុងទទួលបានបណ្ណសមធម៌ គឺប្រមាណ៧១ ម៉ឺនគ្រួសារ បើគិតជាចំនួនប្រជាជនប្រហែល ២,៨លាននាក់ ដែលកំពុងបានទទួលកម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់ពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចាប់ពីថ្ងៃទី២៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០ រហូតដល់ពេលនេះ។ បណ្ណសមធម៌គឺមានសុពលភាពរយៈពេល៣ឆ្នាំ ហើយរាល់៣ឆ្នាំ គឺយើងត្រូវធ្វើឡើងវិញ។
លោក បញ្ញាធនបន្តថា មកដល់ពេលនេះ ប្រហែលមានប្រជាជនជិត១ម៉ឺនគ្រួសារ គិតជាប្រជាជន ២,៣លាននាក់ កំពុងទទួលបានថវិកាឧបត្ថម្ភពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាហើយសម្រាប់ជំហានដំបូង។
លោក បញ្ញាធន ថ្លែងថា អត្ថប្រយោជន៍នៃបណ្ណសមធម៌មានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់គ្រួសារក្រីក្រក្នុងការលើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅរបស់ពួកគាត់។ ទី១ ក្រៅពីការបើកថវិកាឧបត្ថម្ភរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលដែលខ្ញុំជម្រាបជូនខាងដើម តាំងពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០។ ទី២ គាត់អាចបញ្ជូនកូនទៅសាលារៀន ដោយមិនបង់ប្រាក់ទេ ហើយប្រសិនបើមានឧប្បត្តិហេតុអ្វីកើតឡើង ដូចជាគ្រោះធម្មជាតិផ្សេងៗ គឺអ្នកដែលទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ជាអាទិភាព គឺសម្រាប់គ្រួសារដែលមានបណ្ណក្រីក្រពីរដ្ឋាភិបាល រឺក៏ពីដៃគូរផ្សេងៗទៀត។
លោកឱ្យដឹងទៀតថា អ្នកមានបណ្ណសមធម៌អាចប្រើប្រាស់បណ្ណនេះទៅពេទ្យព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យរដ្ឋឬក្លីនិកដៃគូដោយមិនគិតពីកម្រៃ គឺរដ្ឋាភិបាលជាអ្នកទទួលបន្ទុកចេញថវិកាជំនួសប្រជាជន សូមឱ្យយល់កន្លែងហ្នឹង មិនមែនគាត់អត់ចេញលុយហើយ អត់អស់លុយទេ។
លោក បញ្ញាធន បន្ថែមថា តាមរយៈការសម្ភាស ធ្វើការវាយតម្លៃពីប្រសិទ្ធិភាពនៃការប្រើប្រាស់បណ្ណសមធម៌ ក៏ដូចជាកម្មវិធីឧបត្ថម្ភជាសាច់ប្រាក់ របស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា កន្លែងហ្នឹងដូចជាដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ដែលកំពុងតែមានវត្តមាននៅកម្ពុជា ដូចជាអ្នកដែលបានផ្តល់ការគាំទ្រ ការកំណត់អត្តសញ្ញាណកម្មគ្រួសារដូចជា អង្គការ GYZ, រដ្ឋាភិបាលអាឡឺម៉ង់, UNDP, រដ្ឋាភិបាលអូស្ត្រាលី និងអង្គការផ្សេងៗ នឹងគេវាយតម្លៃខ្ពស់ថា កិច្ចការរនេះវាត្រឹមត្រូវ ហើយសំខាន់គឺចំគ្រួសារដែលក្រីក្រពិតប្រាកដ ហើយកម្មវិធីដែលឧបត្ថម្ភឃើញថាអាចលើស្ទួយជីវភាពរស់នៅរបស់គាត់។
អ្នកស្រី ហឿន លើកឡើងទៀតថា កាលពីនៅកុមារភាពមិនបានរៀនសូត្រទេ ដោយសារតែមានបងប្អូនច្រើនហើយជីវភាពគ្រួសារមានការខ្វះខាត ហើយពេលមានបណ្ណក្រីនេះ គាត់តែងតែឱ្យកូនស្រីពៅអាយុ១៤ឆ្នាំជាអ្នកទៅបើកជំនួស ព្រោះគាត់មិនចេះអក្សរ។
អ្នកស្រី ហឿន បញ្ជាក់ថា៖ «ព្រោះមិនចេះអក្សរផងហ្នឹង មានតែកូនទេដឹង ខ្ញុំវាអត់ចេះអក្សរមិនបានរៀនសូត្រផង»។
ស្ត្រីមេម៉ាយម្នាក់នេះបន្តថា ពេលកូនស្រីមកដល់ផ្ទះប្រាប់ថាបើកមិនបានទេមិនដឹងមូលហេតុអ្វីទេ! ប៉ុន្តែបើកមិនបានអញ្ចឹង គាត់ក៍ប្រាប់កូនថាមិនចាំបាច់ដេញដោលអ្វីទេ។
អ្នកស្រី ហឿន បន្ថែមថា៖ «មិនដឹងទេ កូនអ្នកបើក កូននៅតូចនោះ។ គេថាគេក្រឡុកចោល ជ្រើសរើសថ្មីទៀត ហើយក៏ប្រាប់កូន មិនបាច់ដេញដោលទេ និយាយអញ្ចឹងតែម្តងទៅ»៕
