ក្នុងដំណើរទស្សនៈកិច្ចកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ នាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុន លោក គីស៊ីដា ហ្វូមីអូ បានរំលឹកម្តងទៀតពីការគំាទ្ររបស់ជប៉ុនក្នុងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា បន្ទាប់ពីលោកបានលើកឡើងពីបញ្ហានេះម្តងរួចមកហើយជាមួយលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត កាលពីខែមុន។
លោក គីស៊ីដា ហ្វូមីអូ បានថ្លែងថា៖ «ជប៉ុនចង់ឃើញការបោះឆ្នោតឆ្លុះបញ្ចាំងពីសំឡេងចម្រុះពីប្រជាជនកម្ពុជា តាមរយៈការលើកកម្ពស់កិច្ចសន្ទនារវាងរដ្ឋាភិបាលនិងសង្គមស៊ីវិល រួមទាំងការពង្រឹងអភិបាលកិច្ច តាមរយៈការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងជំនួយបច្ចេកទេសផ្នែកច្បាប់»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់លោក គីស៊ីដា និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចេញ បន្ទាប់ពីកិច្ចប្រជុំរបស់មេដឹកនាំទាំងពីរបានបញ្ចប់ ដោយភាគីទាំងពីរបានសន្យាថានឹងជំរុញទំនាក់ទំនងរបស់ប្រទេសទាំងពីរ ទាំងកម្រិតទ្វេភាគី និងក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក។ លោក គីស៊ីដា ក៏បានសង្កត់ធ្ងន់ផងដែរអំពីសក្តានុពលសម្រាប់ភាពជាដៃគូសន្តិសុខកាន់តែជិតស្និទ្ធរវាងប្រទេសទាំងពីរផងដែរ ដែលករណីនេះអ្នកវិភាគមើលឃើញថាជប៉ុនចង់ឱ្យមានតុល្យភាពឥទ្ធិពលចិននៅក្នុងតំបន់។
ប្រទេសជប៉ុនបានផ្តល់ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍សង្គម និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធយ៉ាងច្រើនដល់កម្ពុជារួចហើយ ដែលពេលថ្មីៗនេះមានផ្លូវស្ពាន កំពង់ផែសមុទ្រ អគ្គិសនី និងរោងចក្រប្រព្រឹត្តកម្មទឹកស្អាតជាដើម។
យោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដដែល កម្ពុជា-ជប៉ុន ប្តេជ្ញាធ្វើឱ្យកំពង់ផែក្រុងព្រះសីហនុក្លាយជាកំពង់ផែទឹកជ្រៅដ៏សំខាន់ចម្បងមួយនៅក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក។ ក្រៅពីកំពង់ផែទឹកជ្រៅនេះ គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធភាគច្រើននៅក្នុងខេត្តព្រះសីហនុគឺភាគច្រើនស្ថិតក្រោមគម្រោងវិនិយោគចិន។
ក្រោយពីកិច្ចប្រជុំ លោក ហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍ដោយក្តីរីករាយក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានចំពោះដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកគីស៊ីដានៅកម្ពុជានាពេលនេះ។
លោក បានថ្លែងថា៖ «យើងទាំងពីរនាក់បានពិភាក្សាគ្នាយ៉ាងស៊ីជម្រៅ អំពីការបន្តលើកកម្ពស់ភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្រ្តរវាងប្រទេសទាំងពីរ ព្រមទំាងបានផ្លាស់ប្តូរយោបល់គ្នាលើបញ្ហាតំបន់ និងអន្តរជាតិផងដែរ»។ លោកបានបន្ថែមថា៖ «យើងមានក្តីសោមនស្សរីករាយចំពោះការរីកចម្រើននៃទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទំាងពីរ និងទទួលស្គាល់ថាទំនាក់ទំនងនេះស្ថិតក្នុងកម្រិតល្អបំផុតដែលពុំធ្លាប់មានកន្លងមក។ […]ឯកឧត្តមនាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុន និងខ្ញុំ បានឯកភាពគ្នាលើកកម្ពស់ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីក្រោមភាពជាដៃគូរយុទ្ធសាស្រ្តនៃប្រទេសទាំងពីរឱ្យដល់កម្រិតមួយថ្មី»។
យោងតាមលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ទំហំពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរវាងកម្ពុជា និងជប៉ុន ក្នុងអំឡុងវិបត្តិ ជំងឺកូវីដ១៩ នៅរក្សាស្ថិរភាពដដែលពោលគឺជាង២ពាន់លានដុល្លា។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក មាស នី មានប្រសាសន៍ថា ទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងជប៉ុន ផ្អែកលើការយល់ឃើញពីផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច និងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ។
លោក បានថ្លែងថា៖ «ប្រសិនបើយើងមើលទៅលើសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចក្នុងបណ្តាប្រទេសអាស៊ាន ភាគច្រើនត្រូវបានគ្របដណ្តប់ដោយការវិនិយោគរបស់ជប៉ុន លើកលែងតែប្រទេសកម្ពុជាដែលគ្រប់គ្រងដោយចិន។ នេះបង្ហាញពីគម្លាតកាន់តែធំរវាងជប៉ុន និងចិន។ សម្រាប់រឿងសេដ្ឋកិច្ច ជប៉ុនកំពុងព្យាយាមរក្សាតុល្យភាពឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅកម្ពុជា»។
លោក នី បានបន្តថាសម្រាប់កម្រិតនយោបាយ ជប៉ុនកំពុងប្រកាន់យកជំហកណ្តាលជាជាងការដាក់សម្ពាធ។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ចាប់តាំងពីកម្ពុជាធ្លាក់ចូលក្នុងវិបត្តិនយោបាយ ជប៉ុនមិនបានចូលរួមក្នុងការដាក់សម្ពាធលើកម្ពុជាទេ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ជប៉ុននៅតែក្រើនរំឭកដល់កម្ពុជាឱ្យដើរទៅរកទិសដៅត្រឹមត្រូវសម្រាប់បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងការគោរពលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ»។
ជប៉ុន និងកម្ពុជាក៏បានសន្យាធ្វើការជាមួយគ្នាលើបញ្ហាក្នុងតំបន់ រាប់ចាប់ពីវិបត្តិមីយ៉ាន់ម៉ា និងការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន រហូតដល់ភាពតានតឹងនៅឧបទ្វីបកូរ៉េ និងនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ខណៈដែលធ្វើជាប្រធានប្តូវេនអាស៊ាន កម្ពុជាមានភារកិច្ចត្រួតពិនិត្យការឆ្លើយតបរបស់តំបន់នេះចំពោះការវិវត្តន៍នានាទាំងក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក។
កម្ពុជានាពេលថ្មីៗក៏បានគាំទ្រសេចក្តីសម្រេចរបស់អង្គការសហប្រជាតិដែលប្រឆាំងការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីទៅលើប្រទេសអ៊ុយក្រែន។ ងាកមករកប្រទេសជិតខាងវិញ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា លោក ប្រាក់ សុខុន ដែលជាប្រសិតពិសេសរបស់អាស៊ានសម្រាប់បញ្ហាមីយ៉ាន់ម៉ា ក៏កំពុងដឹកនាំគណៈប្រតិភូ បំពេញទស្សនៈកិច្ចរយៈពេល៣ថ្ងៃចាប់ពីថ្ងៃទី២១ ដល់ថ្ងៃទី២៣ ខែមីនា ទៅកាន់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាផងដែរ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមសម្រាប់ដំណើរទស្សនៈកិច្ចរបស់នាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុនលោក គីស៊ីដា មកកាន់កម្ពុជា ដដែលនេះ ភាគីទាំងពីរ ក៏យល់ស្របគ្នាពីសារៈសំខាន់នៃការរក្សាឱ្យបាននូវសន្តិភាព និងសេរីភាពនៃការធ្វើនាវាចរណ៍ក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ក៏ដូចជាការអត់ធ្មត់ និងតំបន់ដែលគ្មានយោធា ស្របទៅតាមច្បាប់អន្តរជាតិ។
ប្រទេសទាំងពីរ ថែមទាំងបានសង្កត់ធ្ងន់ពីសារៈសំខាន់នៃការជំរុញឱ្យប្រទេសជម្លោះទាំងអស់ចៀសវាងការប្រើប្រាស់សកម្មណាមួយជាឯកតោភាគី ដែលវាអាចបង្កើនភាពតានតឹង ឬធ្វើឱ្យស្ថានភាពនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងកាន់តែស្មុគ្រស្មាញថែមទៀត។
ប៉ុន្តែទោះបីជាជប៉ុនព្យាយាមធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពឥទ្ធិពលចិន យ៉ាងណាក្តីកម្ពុជាជាអ្នករក្សាតុល្យភាពនោះដោយខ្លួនឯង។
កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានសន្ទនាតាមទូរសព្ទជាមួយប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជិនពីង ដោយផ្តោតលើទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរ ក៏ដូចជាបញ្ហាតំបន់ និងសកលលោកផងដែរ។
ខណៈដែលកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីចិន-កម្ពុជាចូលជាធរមាន លោក ស៊ី បានសន្យាថានឹងបង្កើនការនាំចូលអង្ករពីកម្ពុជា ក៏ដូចជាផលិតផលកសិកម្មផ្សេងទៀត ដើម្បីជួយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានការពារពីការពឹងផ្អែករបស់កម្ពុជាលើចិនដោយចោទជាសំណួរជាសាធារណៈថា៖«បើមិនឱ្យពឹងចិន តើកម្ពុជាគួរពឹងអ្នកណា?»។
ការរត់ទៅកាន់គន្លងទំនាក់ទំនងដ៏ស្អិតរមួយជាមួយចិន បានគំរាមកំហែងដល់ទំនាក់ទំនងរបស់កម្ពុជា។ កន្លងមក ដៃគូអាស៊ានបានចោទសួរពីឆន្ទៈរបស់កម្ពុជាក្នុងការតំណាងផលប្រយោជន៍របស់តំបន់ មិនមែនរបស់ចិន ក្នុងករណីជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ សហរដ្ឋអាមេរិកក៏តែងតែចោទប្រកាន់កម្ពុជាថាបានរំលោភបំពានរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួន ដោយអនុញ្ញាតឱ្យចិនសាងសង់មូលដ្ឋានទ័ពនៅក្នុងមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម ដែលជាការអះអាងនេះត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបដិសេធ។
លោក អៀ សុផល អ្នកវិភាគនយោបាយដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងជាសាស្រ្តាចារ្យរងនៅសាកលវិទ្យាល័យ Arizona State ជឿថារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាសប្បាយចិត្តដែលលោក គីស៊ីដា បានស្វាគមន៍ដំណើរទស្សនៈកិច្ចលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលត្រូវបានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាតែងតាំងជានាយករដ្ឋមន្រ្តីបន្តវេនពី លោកហ៊ុន សែន។
លោក សុផល បានថ្លែងថា៖«វាហាក់បីដូចជា នេះជាវីធីដែលជប៉ុនបង្កើតចេតនាល្អ ហើយរឿងនេះវាបានចេញផ្លែផ្កានៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមដែលចេញដោយកម្ពុជា និងជប៉ុន ក្រោយពីមេដឹកនាំទាំងពីរបានជជែកគ្នា»។
លោក បានបន្តថាដោយសារតែលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ទើបតែជជែកជាមួយប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជិនពីង ដែលនេះបង្ហាញថាកម្ពុជាមិនមែនមិនចេះថ្លឹងថ្លែងពីគោលនយោបាយការបរទេសជាមួយជប៉ុន និងចិន នោះទេ។
លោក សុផល បានប្រាប់ថាកម្ពុជាអាចជួយរួមចំណែកដោះស្រាយបញ្ហាតំបន់ និងសកល ដោយធ្វើការតស៊ូមតិឱ្យមានសន្តិភាព អធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដីរបស់ប្រទេសនីមួយៗជាដើម។ លោកថា ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះកម្ពុជាក៏មិនត្រូវបំផ្លាញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបង្រួញលំហសេរីភាព និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សរបស់ពលរដ្ឋខ្លួនឯងដែរ។
លោក បានថ្លែងថា៖ «ខ្លួនឯងមិនមានប្រជាធិបតេយ្យផង ហើយប្រាប់មេយោធាភូមាឱ្យគោរពលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ វាមិនអាចទៅរួចទេ។ ចំពោះបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង ការគាំទ្រតែជំហចិន ក៏មិនមែនជាអ្នកសម្របសម្រួលដែលស្មោះត្រង់ដែរ»។
ទោះជាយ៉ាងណាក្តី លោក សុផល បាននិយាយថាការលើកឡើងពីការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ដោយគណៈប្រតិភូជប៉ុន ជារឿងមន្ទិលមួយ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Cambodia and Japan sweetening relations to balance China’s influence, analysts say
