ប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់កោះមាសប្រមាណ១០០គ្រួសារ ស្ថិតក្នុងខណ្ឌច្បារអំពៅ រាជធានីភ្នំពេញ និងខណ្ឌពីរផ្សេងទៀតក្នុងខេត្តកណ្តាល កំពុងប្រឈមនឹងការបាត់បង់ដីស្រែចម្ការ បន្ទាប់ពីអាជ្ញាធរមិនព្រមផ្តល់បណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីជូនពួកគាត់។ កន្លងមក ពួកគាត់ក៏ត្រូវបានប្រាប់ឱ្យដោះស្រាយពីបញ្ហានេះដែរ ជាមួយក្រុមហ៊ុន ឃុន សៀ អ៊ិមផត អ៊ិចផត ដែលទទួលបានសិទ្ធិកាន់កាប់ដីនេះតាមអនុក្រឹត្យឆ្នាំ២០២០។
ក្នុងជំនួបកាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែមីនានេះ អាជ្ញាធរស្រុកកៀនស្វាយ បានប្រាប់ទៅតំណាងប្រជាពលរដ្ឋថា រដ្ឋមិនអាចផ្តល់បណ្ណកម្មសិទ្ធិជូនពួកគាត់បានទេ ដោយថារដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចជួលដីកោះមាសទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនរបស់លោកឧកញ៉ា ឃុន សៀ ដើម្បីអភិវឌ្ឍ។
ទោះជាយ៉ាងណា ពលរដ្ឋបានលើកឡើងថា សំណងដែលក្រុមហ៊ុនផ្តល់ឱ្យគឺមានតម្លៃទាបជាងទីផ្សារឆ្ងាយ ដែលធ្វើឱ្យពួកគាត់ពិបាកក្នុងការចាប់ផ្ដើមជីវិតឡើងវិញ។ យ៉ាងណាមិញ ទោះបីជាមានការអំពាវនាវទៅអាជ្ញាធរក៏ដោយ តែពួកគាត់បានត្រឹមតែទទួលការឆ្លើយតបវិញថា អនុក្រឹត្យស្តីពីការផ្ទេរ និងការអភិវឌ្ឍដីមិនអាចលុបចោលវិញបានទេ។ កត្តានេះបានធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ មានភាពមិនច្បាស់លាស់អំពីអនាគតរបស់ពួកគេ។
យោងតាមអនុក្រឹត្យលេខ ២១០ ចុះថ្ងៃទី១៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០ ដីកោះមាស មានទំហំ ៣៤០ហិកតា និង ៦១អា ដែលលាតសន្ធឹងលើខណ្ឌចំនួន៣ គឺខណ្ឌច្បារអំពៅ រាជធានីភ្នំពេញ និងស្រុកល្វាឯម និងស្រុកកៀនស្វាយ ខេត្តកណ្តាល ត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាដីឯកជនរបស់រដ្ឋ។
អនុក្រឹត្យដដែលបានបញ្ជាក់ថា ដីមួយផ្នែកត្រូវចុះបញ្ជីផ្ទេរទៅរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ និងមួយផ្នែកទៀតទៅរដ្ឋបាលខេត្តកណ្តាល ដែលត្រូវជួលឱ្យក្រុមហ៊ុន ឃុន សៀ អ៊ិមផត អ៊ិចផត ដើម្បីអភិវឌ្ឍរយៈពេល ៥០ឆ្នាំ។
លោក កុល ដារ៉ា អាយុ ៣៦ឆ្នាំ ជាពលរដ្ឋរស់នៅភូមិចុងកោះ ស្រុកកៀនស្វាយ ដែលបានចូលរួមកិច្ចប្រជុំជាមួយមន្ត្រីសាលាស្រុកកៀនស្វាយ កាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែមីនានេះ ឱ្យដឹងថា អភិបាលស្រុកបានប្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋថា ដីនៅរាជធានីភ្នំពេញត្រូវបានផ្ទេរទៅឱ្យរដ្ឋបាលខេត្តកណ្តាលហើយ។
ជាមួយគ្នានេះ ប្រជាពលរដ្ឋក៏ត្រូវបានអាជ្ញាធរប្រាប់ដែរថា អនុក្រឹត្យមិនអាចលុបចោលបានទេ ប៉ុន្តែដីប្រជាពលរដ្ឋដែលរងផលប៉ះពាល់ នឹងទទួលបានសំណង ៥ ទៅ ៨ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ ពីខាងក្រុមហ៊ុន ក្រោមការសម្របសម្រួលដោយអាជ្ញាធរស្រុកកៀនស្វាយ។
បើតាមលោក ដារ៉ា អភិបាលស្រុកកៀនស្វាយបានមានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរស្រុកមានតួនាទីក្នុងការសម្របសម្រួលជម្លោះដីធ្លី រួមទាំងការស្នើសុំ ការផ្ដល់សំណង និងការចរចាជាមួយក្រុមហ៊ុន។
ជាម្ចាស់ដីទំហំប្រមាណ ២ ៥០០ម៉ែត្រការ៉េ ដែលលោកបានទិញកាលពីឆ្នាំ២០១៦ លោក ដារ៉ា ថា គាត់មិនអាចទទួលយកសំណងដែលទាបនេះឡើយ។ ជុំវិញបញ្ហានេះ លោកស្នើឱ្យអាជ្ញាធរពន្លឿនការអន្តរាគមន៍ដើម្បីបញ្ឈប់ជនឆ្លៀតឱកាសពីការចរចាសំណង។
លោក ដារ៉ា លើកឡើងថា៖ «ខ្ញុំសុំឱ្យអាជ្ញាធរដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីនេះឱ្យបានលឿន និងមានប្រសិទ្ធភាព»។
ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតគឺ អ្នកស្រី សូ ស៊ីឡាត អាយុ ៤៤ឆ្នាំ រស់នៅភូមិកោះប្រាក់ ស្រុកកៀនស្វាយ បានឱ្យដឹងថា គាត់បានទទួលកេរមរតកដីនៅលើកោះមាសនេះពីឪពុកម្តាយរបស់គាត់ ដែលកាន់កាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩ មកម្ល៉េះ។ ក្នុងនោះដីរបស់គាត់មានទទឹងប្រវែង ១៣ម៉ែត្រ និងបណ្តោយប្រវែង ១ ០០០ម៉ែត្រ។
អ្នកស្រី មានការខកចិត្តនៅពេលដឹងថាកិច្ចប្រជុំកាលពីថ្ងៃអង្គារមិនបានពិភាក្សារកដំណោះស្រាយចំពោះសំណើរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងផ្ដល់បណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី និងការលុបចោលអនុក្រឹត្យឡើយ។ មិនខុសពីលោក តារ៉ា អ្នកស្រីក៏យល់ថា សំណងចន្លោះពី ៥ ទៅ ៨ ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ គឺជាចំនួនតិចតួចសម្រាប់ពលរដ្ឋ ព្រោះពួកគាត់មិនអាចយកលុយនោះទៅទិញដីថ្មីដើម្បីរស់នៅឡើយ ខណៈតម្លៃដីបន្តឡើងថ្លៃ។
ពលរដ្ឋវ័យ៤៤រូបនេះ បាននិយាយថា៖ «ពួកយើងមិនអាចទិញដីក្នុងតម្លៃនេះបានទេ ដូច្នេះវាពិបាកសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការទទួលយក ហើយយើងនឹងរង់ចាំរហូតដល់មានដំណោះស្រាយសមស្រប»។ អ្នកស្រីបន្ថែមថា គាត់មិនបានដឹងអំពីគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នៅតំបន់កោះមាសនេះឡើយ រហូតដល់ពេលមួយគាត់ទទួលបានព័ត៌មានថាដីនេះត្រូវបានផ្ទេរទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនរបស់លោក ឃុន សៀ។
អ្នកស្រី ស៊ីឡាត បន្តថា ដីនេះគឺជាប្រភពនៃចំណូលទាំងស្រុងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ សព្វថ្ងៃ អ្នកស្រីបានដាំដើមល្ហុង ចេក និងឫស្សី ដើម្បីរកប្រាក់ផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ។ ដូច្នេះប្រសិនបើគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍មិនមានតម្លាភាព និងមិនផ្តល់សំណងសមរម្យដល់ប្រជាពលរដ្ឋនោះទេ វានឹងប៉ះពាល់ដល់ចំណូលគ្រួសាររបស់ពួកគាត់យ៉ាងខ្លាំង។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ការដោះដូរត្រូវតែអាចទទួលយកបានទាំងសងខាង។ អ្នកទិញដីមិនអាចផ្តល់តម្លៃទាបពេក ហើយប្រជាជនក៏មិនអាចទាមទារតម្លៃខ្ពស់ពេកជាថ្នូរនឹងការដោះដូរជីវភាពរបស់ពួកគាត់នោះដែរ»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ លោក ជុំ សំអឿន អាយុ ៧១ឆ្នាំ ជាពលរដ្ឋរស់នៅភូមិជ្រោយអំពិល ឃុំក្បាលកោះ មានប្រសាសន៍ថា ការអភិវឌ្ឍណាមួយគួរតែមានតម្លាភាព ដើម្បីអាចឱ្យប្រជាពលរដ្ឋទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីវា និងមានលទ្ធភាពផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ។ ជាមួយគ្នានេះដែរ លោកក៏បានស្នើឱ្យមានការសិក្សាលើតម្លៃទីផ្សារដើម្បីផ្តល់ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋនូវក្របខណ្ឌសមស្របមួយដើម្បីបន្តការចិញ្ចឹមជីវិតរបស់ពួកគេ។
លោក សំអឿន បានបន្តថា៖ «តើយើងអាចអភិវឌ្ឍយ៉ាងដូចម្តេច ដែលស្របពេលជាមួយគ្នាអាចឱ្យប្រជាពលរដ្ឋបន្តរស់បាន? ប្រសិនបើការអភិវឌ្ឍត្រូវយកដីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលមានដីច្រើន តែបែរជាផ្ដល់សំណងតិចពេក នោះយើងនឹងមិនអាចរស់នៅបានទេ»។
ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ទៀត លោក ឈឹម រី បានឱ្យដឹងដែរថា ការផ្ទេរដីកសិកម្មរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលធ្លាប់អាស្រ័យផលរាប់ឆ្នាំមកហើយទៅឱ្យឧកញ៉ា គឺជាការមិនគោរពសិទ្ធិពលរដ្ឋ។
លោក រី បានឱ្យដឹងថា៖ «[វាដូចជាកេងប្រវ័ញ្ចលើកម្លាំង] ញើសឈាមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីតែការអភិវឌ្ឍ ដែលធ្វើឱ្យប្រជាជនរាប់រយគ្រួសារស្រក់ទឹកភ្នែក»។ លោកបន្ថែមថា ដីដែលគាត់រស់នៅតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩នេះ គឺស្របច្បាប់។
លោក រី ប្រាប់ថា៖ «ដូច្នេះការអភិវឌ្ឍ ឬដំណោះស្រាយណាមួយគួរតែគិតពីផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋជាមុនសិន។ បើមិនដូច្នេះទេ វានឹងប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារជាង ១០០គ្រួសារ ដោយសារពួកគេមិនមានដីគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ដាំដំណាំ»។ លោកបានបន្តថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋហាក់ដូចជាគ្មានសិទ្ធិទាមទារអ្វីនោះឡើយ បើគេចង់បាន គេនឹងយកភ្លាម [ហើយទៅប្រគល់ឱ្យឧកញ៉ាដើម្បីអភិវឌ្ឍ] ដែលវាដូចជាហួសហេតុពេកហើយ»។
អនុភូមិកោះមាស លោក ឯម លុច វ័យ ៦០ឆ្នាំ បានមានប្រសាសន៍ថា កិច្ចប្រជុំនៅថ្ងៃអង្គារនេះ ធ្វើឡើងដើម្បីជម្រាបជូនប្រជាពលរដ្ឋអំពីការផ្ទេរដីទៅឱ្យរដ្ឋបាលខេត្តកណ្តាលដើម្បីធ្វើការគ្រប់គ្រង ក៏ដូចជាដោះស្រាយបញ្ហាទាក់ទងនឹងការអភិវឌ្ឍ ដែលប៉ះពាល់ដល់ដីប្រជាពលរដ្ឋជាង ១៥០គ្រួសារ។ យ៉ាងណាមិញ លោកថា អាជ្ញាធរមិនអាចចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិជូនប្រជាពលរដ្ឋបាននោះទេ ព្រោះដីនេះបានប្រគល់ឱ្យក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍រួចហើយ។
លោក លុច បានបញ្ជាក់ថា៖ «ក្រុមហ៊ុននឹងធ្វើការដោះស្រាយបញ្ហានេះជាមួយប្រជាពលរដ្ឋដែលមានដីកសិកម្មនៅតំបន់កោះមាស»។
អនុភូមិវ័យ៦០ឆ្នាំរូបនេះ បន្តថា លោកមិនជំទាស់នឹងការអភិវឌ្ឍនោះទេ ប៉ុន្តែសង្ឃឹមថាពលរដ្ឋនឹងទទួលបានសំណងសមរម្យមួយ សម្រាប់យកទៅទិញដីថ្មីដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិតឡើងវិញ។ លោកបន្ថែមថា៖ «តម្លៃដីបច្ចុប្បន្នថ្លៃណាស់ បើឱ្យសំណងទាបពេក ពលរដ្ឋនឹងមិនអាចធ្វើអ្វីបានឡើយ»។
ជាមួយគ្នានេះ លោក សេង គឹមលី អភិបាលរងស្រុកកៀនស្វាយ បានប្រាប់ សារព័ត៌មានខេមបូចា ថា លោកមិនបានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំនេះទេ ហើយក៏មិនដឹងពីដំណើរការនៃជម្លោះដីធ្លីនេះដែរ ដោយសារលោកជាប់រវល់ទៅចូលរួមប្រជុំលើកិច្ចការផ្សេងទៀត។
អ្នកគ្រប់គ្រងកម្មវិធីនៃអង្គការសមាគមធាងត្នោត លោក ស៊ាង មួយឡៃ បានប្រាប់ សារព័ត៌មានខេមបូចា ថា អាជ្ញាធរគួរតែស្តាប់ពីតម្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជាមុនសិន ហើយសិក្សាលើឯកសារកម្មសិទ្ធិដី ដើម្បីប្រាកដថាពួកគាត់អាចទទួលបានសំណងសមរម្យ។
លោក មួយឡៃ សង្កេតឃើញថា ជាធម្មតារដ្ឋអនុវត្តលើគោលការណ៍តម្លៃរបស់រដ្ឋ ដែលវាមានភាពខុសគ្នាទាំងស្រុងពីតម្លៃទីផ្សារ។ លោកបន្តថា សំណង ៥ ទៅ ៨ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ គឺមិនស័ក្តិសមនឹងតម្លៃដីនៅរាជធានីភ្នំពេញនោះទេ។ លោកនិយាយថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋនឹងមិនសប្បាយចិត្តក្នុងការទទួលយកសំណងក្នុងចំនួននេះឡើយ»។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «គួរតែមានគណៈកម្មាធិការដើម្បីធ្វើការសិក្សាវាយតម្លៃលើតម្លៃទីផ្សារ។ វាជាវិធីសាស្ត្រដ៏ល្អបំផុត»។
ក្នុងនោះផងដែរ លោកថា មុននឹងធ្វើការកាត់ដីនៅតំបន់ណាមួយទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន ឬមុននឹងចុះកិច្ចសន្យា រដ្ឋគួរតែផ្ដល់ដំណឹងជូនប្រជាពលរដ្ឋ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដើម្បីធ្វើការពិភាក្សា។ ក្នុងន័យនេះលោកថា វាក៏នឹងអនុញ្ញាតឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមានពេលគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីតវ៉ាផងដែរ ដោយជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរមានតម្លាភាព និងធានាកុំឱ្យនរណាម្នាក់រងគ្រោះថ្នាក់ដោយសារការអភិវឌ្ឍ។
ក្នុងឆ្នាំ២០២១ លោក ឃុន សៀ បានចាក់ដីលុបច្រាំងទន្លេមេគង្គដើម្បីសាងសង់ទីក្រុងរណប ទំហំ៧០ហិកតា នៅក្រុងអរិយក្សត្រ។ ពលរដ្ឋធ្លាប់លើកឡើងប្រាប់ សារព័ត៌មានខេមបូចា ថា ពួកគេមិនត្រូវបានគេជូនដំណឹងអំពីគម្រោងនេះជាមុនទេ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Koh Meas Residents Fear Unfair Compensation Amid Controversial Development Project
