ក្រសួងព័ត៌មានបានប្រកាសដាក់ឱ្យប្រើធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន កាលពីថ្ងៃអង្គារ បន្ទាប់ពីផុតថ្ងៃកំណត់ចុងក្រោយនៃការប្រមូលធាតុចូលពីសមាគមសារព័ត៌មាន ។ ប៉ុន្តែមានមតិយោបល់បន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ ដែលត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងធម្មនុញ្ញនេះ។
កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ក្រសួងព័ត៌មានបានធ្វើការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយអ្នកសារព័ត៌មាន សមាគមសារព័ត៌មាន និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធលើសេចក្តីព្រាងធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន ដោយបន្តទុករយៈពេលប្រមាណជិត១០ថ្ងៃ ដើម្បីឲ្យភាគីពាក់ព័ន្ធធ្វើការត្រួតពិនិត្យ និងផ្តល់មតិត្រឡប់មកវិញត្រឹមថ្ងៃទី២ ខែសីហា។
ប៉ុន្តែរយៈពេលបួនថ្ងៃ បន្ទាប់ពីឱសានវាទ ពោលគឺនៅថ្ងៃទី៦ ខែសីហា ក្រសួងបានប្រកាសដាក់ឱ្យប្រើធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាននេះ ដោយគ្មានការពិភាក្សាបន្ថែមលើធាតុចូលដែលភាគីពាក់ព័ន្ធបានផ្ដល់ជូននោះទេ។ ធម្មនុញ្ញនេះចូលជាធរមានភ្លាមៗ។
លោក នេត្រ ភក្ត្រា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន បានថ្លែងថា ការប្រកាសដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានយ៉ាងឆាប់រហ័សនេះ គឺដើម្បី « រៀបចំសណ្តាប់ធ្នាប់ » ក្នុងវិស័យសារព័ត៌មាន និងពង្រឹងក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន។ លោកបានកត់សម្គាល់ថា «ក្រោមឆ័ត្រនៃសេរីភាពសារព័ត៌មាន» ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាបាន «ធ្លាក់ក្នុងអន្ទាក់» នៃការទទួលបានព័ត៌មានពិត និងព័ត៌មានក្លែងក្លាយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «អ៊ីចឹងចំណុចនេះហើយដែលមានភាពចាំបាច់ដែលក្រសួងចាំបាច់ត្រូវជំរុញការងារ [ការអនុវត្តធម្មនុញ្ញ] នេះ ដើម្បីធ្វើឱ្យមានសណ្តាប់ធ្នាប់ក្នុងវិស័យព័ត៌មាន និង ដើម្បីផ្តល់នូវព័ត៌មានប្រកបដោយសុវត្ថិភាពដល់ប្រជាពលរដ្ឋ និងពង្រឹងក្រមសីលធម៌របស់អ្នកសារព័ត៌មាន»។
លោក នេត ភក្ត្រា បានថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃអង្គារថា បើទោះជាឱសានវាទនៃការទទួលមតិត្រឡប់ គឺនៅត្រឹមថ្ងៃទី២ ខែសីហា ប៉ុន្តែក្រសួងបានបន្តទទួលយកធាតុចូលរហូតដល់ថ្ងៃទី៣ ខែសីហា។
លោកបានលើកឡើងថា ចំណុចមួយចំនួនក្នុងមតិយោបល់របស់សមាគមសារព័ត៌មាន ឬស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធត្រូវបានទទួលយក ប៉ុន្តែចំណុចខ្លះទៀតត្រូវបានច្រានចោល ព្រោះមតិយោបល់ទាំងនោះ គឺជា «ការយល់ឃើញរបស់ជនបរទេស»។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «មតិយោបល់របស់ពួកគាត់ ពេលខ្លះគឺ មាននៅក្នុងធម្មនុញ្ញរួចហើយ។ គ្រាន់តែជាការយល់ឃើញ និងគ្រាន់តែជាការបកស្រាយ ហើយមតិយោបល់មួយចំនួនត្រូវបានទទួលយកដើម្បីការកែលម្អ ព្រោះមតិយោបល់ទាំងខ្លះក៏ជាយោបល់ល្អដែរ។ តែយោបល់មួយចំនួន ជាយោបល់ដែលជាបច្ចេកទេស គ្រាន់តែជាការយល់ឃើញរបស់បុគ្គលជាជនបរទេសខ្លះ អ៊ីចឹងយើងខ្ញុំសូមរក្សាសិទ្ធិ [មិនយកមតិទាំងនោះ] ជាអធិបតេយ្យភាព និងច្បាប់របស់យើង»។
ខណៈពេលដែលក្រសួងបានទទួលយកមតិយោបល់ទាំងនោះ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា វាមិនមានអ្វីដែលជះឥទ្ធិពលទៅដល់ការកែប្រែទៅលើការរៀបចំចងក្រងគំនិតយោបល់ដោយអ្នកសារព័ត៌មាននោះទេ។
លោក ភក្ត្រា បន្ថែមថា ធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាននេះ «បង្កើតឡើងដោយអ្នកសារព័ត៌មានផ្ទាល់» តាមរយៈការប្រមូលធាតុចូល និងការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយក្រុមអ្នកច្បាប់របស់ក្រសួង ដើម្បីផលប្រយោជន៍រួម។
លោកបានសង្កត់ធ្ងន់ថា ធម្មនុញ្ញនេះ «មិនបានគាបសង្កត់សារព័ត៌មាន ឬរារាំងសេរីភាពឡើយ»។
លោក ណុប វី នាយកប្រតិបត្តិសមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា (ខេមបូចា) មានប្រសាសន៍ថា ការប្រកាសដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ធម្មនុញ្ញនេះ ហាក់ដូចជា «ប្រញាប់ប្រញាល់ពេក» ហើយការធ្វើបែបនេះបានធ្វើឱ្យខេមបូចានិងដៃគូរបស់ខ្លួន ដែលមានដូចជា មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR) អង្គការមណ្ឌលព័ត៌មានស្ត្រីកម្ពុជា (WMC) និងបណ្តាញអ្នកសារព័ត៌មានស្ត្រីកម្ពុជា (CFJ) មានពេលវេលាតិចតួចណាស់ក្នុងការត្រួតពិនិត្យ និងផ្តល់យោបល់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយលើខ្លឹមសារនៃធម្មនុញ្ញនេះ។
លោក ណុប វី មានប្រសាសន៍ថា បើប្រៀបធៀបសេចក្តីព្រាងធម្មនុញ្ញនិងធម្មនុញ្ញផ្លូវការនេះ គេឃើញមានការកែប្រែខ្លះ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ក្រសួងមិនបានបញ្ចូលច្រើនទេក្នុងចំណោមសំណើដែលដាក់ជូនដោយសមាគមសារព័ត៌មាន។
ការដកចេញប្រការទាំងស្រុង
កាលពីថ្ងៃសុក្រសប្តាហ៍មុន ខេមបូចាបានប្រញាប់ប្រញាល់ដាក់ធាតុចូលដែលប្រមូលបានពីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានជាដៃគូរ និងសមាជិករបស់ខ្លួនជូនទៅក្រសួង។ ខេមបូចាបានស្នើសុំលុបឃ្លាមួយចំនួន និងបន្ថែមឃ្លា «សំខាន់» មួយចំនួនទៅក្នុងសេចក្តីព្រាងធម្មនុញ្ញនេះ រួមមានប្រការ ៤, ៥, ២១ និងប្រការ ២៨។
លោកមានប្រសាសន៍ថា ប្រការមួយចំនួនត្រូវបានកែប្រែ ប៉ុន្តែមួយចំនួនទៀតនៅរក្សាដដែល។ ប្រការ៥ មានការកែប្រែ «តិចតួច» ។ ខេមបូចាបានស្នើឱ្យលុបឃ្លាទីពីរទាំងស្រុងនៃប្រការនេះ ព្រោះវាផ្អែកខ្លាំងលើគោលការណ៍ច្បាប់ និងវិធានផ្សេងៗទៀត។
ប្រការនេះបានចែងថា «សេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិ និងសេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន មិនផ្តល់អភ័យឯកសិទ្ធិឱ្យអ្នកអនុវត្តសេរីភាពទាំងនេះ ឱ្យរួចផុតពីទោសទណ្ឌ ចំពោះអំពើដែលប្រាសចាកពីខ្លឹមសារនៃសេរីភាពទាំងនេះឡើយ»។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រសួងគ្រាន់តែជំនួសពីពាក្យ «ទោសទណ្ឌ» មកជា «ទទួលខុសត្រូវ» តែប៉ុណ្ណោះ។
យោងតាមប្រការ២១ «អ្នកអនុវត្តសកម្មភាពក្នុងវិស័យព័ត៌មាន និងសោតទស្សន៍ ត្រូវរក្សាជំហរឯករាជ្យ មិនលម្អៀង និងភាពស្មោះត្រង់ ត្រូវតម្កល់ផលប្រយោជន៍ប្រជាជន និងសង្គមជាតិជាធំ ហើយមិនត្រូវមានទំនាក់ទំនងផលប្រយោជន៍ជាមួយ ឬស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលនៃប្រភពព័ត៌មាន ម្ចាស់ជំនួយ ប្រធានគម្រោង ពាក់ព័ន្ធនឹងប្រធានបទ និងការបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនឡើយ»។
នៅក្នុងប្រការនេះ ខេមបូចាបានស្នើឲ្យលុបពាក្យ «ម្ចាស់ជំនួយ និងប្រធានគម្រោង» ចេញ ប៉ុន្តែក្រសួងមិនបានធ្វើការកែប្រែអ្វីឡើយ។
ប្រការសំខាន់មួយនៅក្នុងសេចក្តីព្រាងធម្មនុញ្ញ គឺប្រការ២៨ ដែលខេមបូចា បានស្នើឱ្យក្រសួងបង្កើតក្រុមឯករាជ្យ ឬក្រុមប្រឹក្សាសារព័ត៌មានមួយ ដើម្បីធានាប្រសិទ្ធភាពនៃវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន និងដើម្បីកុំឱ្យក្រសួងជ្រៀតជ្រែកក្នុងការត្រួតពិនិត្យ តាមដាន និងការអនុវត្តការងាររបស់អ្នកសារព័ត៌មាន។
ប៉ុន្តែប្រការ២៨ទាំងមូល និងប្រការ២៩ ដែលជាជំពូកពីរចុងក្រោយក្នុងសេចក្តីព្រាងធម្មនុញ្ញនេះ ត្រូវបានលុបចោល។
ខេមបូចាបានអះអាងថា មាត្រា២៨នេះ ជាចំណុចដែលគួរមានការតស៊ូមតិខ្លាំងក្នុងការបង្កើតគណៈកម្មការមួយ ដើម្បីវាយតម្លៃ និងលើកសរសើរការអនុវត្តធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន។ គណៈកម្មការ ចាំបាច់ត្រូវតែមានឯករាជ្យភាព ឬមានមន្ត្រីក្រសួងចំនួនតិចតួចប៉ុណ្ណោះដែលពាក់ព័ន្ធនឹងគណៈកម្មាធិការនេះ បើមិនដូច្នោះទេ គណៈកម្មការនេះនឹង «បកស្រាយខុស និងសង្កត់សង្កិន» លើការងាររបស់អ្នកសារព័ត៌មាន ជាពិសេសអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ។
បន្ទាប់ពីការដកប្រការនេះចេញ ក្នុងធម្មនុញ្ញផ្លូវការថារបស់ក្រសួងបានសរសេរថា គណៈកម្មការមួយនឹងត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តដោយឡែក។
លោក ណុប វី បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ប្រសិនបើមានការបង្កើតដាច់ដោយឡែក បែបនេះ យើងចង់ឃើញគណៈកម្មការនេះ ជាគណៈកម្មការឯករាជ្យមួយ ដើម្បីពិនិត្យមើលការអនុវត្តធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈអ្នកសារព័ត៌មាន និងក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន»។
ទន្ទឹមនឹងនេះ អង្គការយូណេស្កូបានដាក់ជូនធាតុចូលរបស់ខ្លួនមួយថ្ងៃមុនថ្ងៃប្រកាសឱ្យប្រើប្រាស់ធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន។
ឆ្លើយតបតាមរយៈអ៊ីមែលមកកាន់សារព័ត៌មានខេមបូចា អង្គការយូណេស្កូបានលើកឡើងថា ខ្លួនបានដឹងតាមរយៈប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន និងក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលមានការបារម្ភអំពីកម្រិតនៃការពិគ្រោះយោបល់នេះ ហើយពួកគេអះអាងថា ការពិគ្រោះយោបល់នេះ គួរតែធ្វើឡើងប្រកបដោយបរិយាប័ន្ននិងមានអ្នករួមបញ្ចូលច្រើនទៀត ជាមួយនឹងពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ពិនិត្យ និងមតិត្រឡប់។
ខ្លឹមសារនៅក្នុងអ៊ីមែលនេះបានសរសេរថា៖ «អង្គការយូណេស្កូបានបញ្ជូនធាតុចូលបែបបច្ចេកទេស និងមតិកែលម្អលើសេចក្តីព្រាងធម្មនុញ្ញនេះទៅក្រសួងកាលពីម្សិលមិញ [ថ្ងៃទី៥ ខែសីហា] ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រាកដថា វាស្របតាមស្តង់ដារអន្តរជាតិសម្រាប់ការអនុវត្តប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។ ធាតុចូលបែបបច្ចេកទេស និងការវិភាគរបស់យើង គឺផ្អែកលើស្តង់ដារអន្តរជាតិ»។
អង្គការយូណេស្កូបានដឹងពីការជូនដំណឹងជាសាធារណៈនៅយប់ថ្ងៃទី៥ ខែសី ហា ដែលថា ក្រសួងនឹងរៀបចំសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយនៅម៉ោង៣ រសៀលនៅថ្ងៃទី៦ ខែសីហា ដើម្បីប្រកាសដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ធម្មនុញ្ញនេះ។
អង្គការយូណេស្កូ បានបន្ថែមថា៖ «យើងនឹងរង់ចាំកំណែផ្លូវការ ហើយបន្តតស៊ូមតិដើម្បីបញ្ចូលគោលការណ៍ណែនាំសំខាន់ៗទៅក្នុងធម្មនុញ្ញនេះ ស្របតាមស្តង់ដារអន្តរជាតិ»។
លោក វ៉ា សុភានុត អ្នកសារព័ត៌មានសេរីបានប្រាប់សារព័ត៌មានខេមបូចាថា លោកព្រួយបារម្ភថា ធម្មនុញ្ញនេះ នឹងរឹតត្បិតសេរីភាពរបស់លោក។ លោកក៏យល់ថា ធម្មនុញ្ញនេះ «ពិបាកយល់» ពាក្យសំខាន់ៗមួយចំនួននៅក្នុងធម្មនុញ្ញនេះ ដោយសារវាមិនមានអត្ថន័យជាក់លាក់ ដូចជាពាក្យ «ញុះញង់» ជាដើម។
លោក សុភានុត បាននិយាយថា៖ «សិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិក្នុងនាមជាអ្នកសារព័ត៌មាន គឺកាន់តែរួមតូចបន្ថែមទៀតនៅក្នុងធម្មនុញ្ញនេះ»។
ក្រសួងធ្លាប់អះអាងថា បើអ្នកសារព័ត៌មានមិនគោរពក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានទេ ពួកគេនឹងត្រូវដាក់ឱ្យទទួលខុសត្រូវតាមច្បាប់ស្តីពីរបបសារព័ត៌មាន ប៉ុន្តែជាក់ស្តែង គេប្រើក្រមព្រហ្មទណ្ឌនិងក្រមរដ្ឋប្បវេណី។
លោកនិយាយថា៖ «ខ្ញុំសង្ឃឹមថា ច្បាប់សារព័ត៌មានត្រូវបានគេប្រើលើអ្នកសារព័ត៌មានដែលមិនគោរពក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈជំនួសឲ្យច្បាប់ផ្សេងទៀតដែលដាក់ទោសអ្នកសារព័ត៌មាន»។
ឡាយ សុភាវត្តី ជាអ្នកសារព័ត៌មានមកពីសារព័ត៌មានថ្មីៗ បានប្រាប់ សារព័ត៌មានខេមបូចាថា ការអនុវត្តធម្មនុញ្ញនេះ គឺជារឿងល្អ ព្រោះថា វានឹងពង្រឹងក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈ ជាពិសេសណែនាំអ្នកសារព័ត៌មានមិនឱ្យប្រព្រឹត្តិខុស និងលម្អៀង។
សុភាវត្តី បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំពេញចិត្តធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាននេះ ព្រោះវាធានាថា អ្នកសារព័ត៌មានមិនរងឥទ្ធិពលពីប្រភពណាមួយ ឬលំអៀងទៅរកបុគ្គល ឬគណបក្សណាមួយ ឬ [សរសេរ] ផ្អែកលើអារម្មណ៍ផ្ទាល់ខ្លួន»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សុភាវត្តី បានកត់សម្គាល់ឃើញថា មានពាក្យបច្ចេកទេសមួយចំនួននៅក្នុងធម្មនុញ្ញនេះ ដែលត្រូវការការពន្យល់បន្ថែម ដូចជា «ប៉ះពាល់ដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ» «ញុះញង់» និង «សន្តិសុខជាតិ»។
សុភាវត្តី បានបន្តថា អ្នកអាននឹងយល់ឃ្លា និងពាក្យទាំងនេះបានកាន់តែល្អ បើមានការពន្យល់ត្រឹមត្រូវ។
សុភាវត្តី បានបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំមិនបារម្ភខ្លាំងទេ ព្រោះធម្មនុញ្ញនេះ មិនបានចែងអំពីការដាក់ទោសទណ្ឌទេ ចំណែកផ្នែកជាច្រើនទៀតនិយាយអំពីការគោរពសិទ្ធិឯកជន ការផ្ទៀងផ្ទាត់ព័ត៌មាន និងការប្រឆាំងនឹងព័ត៌មានមិនពិត»៕
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ពូ សុរាជនី)
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ New Professional Journalism Charter Speedily Implemented Only Days After Input Deadline
