កូឡាឡាំពួរ៖ ក្រុមសង្គមស៊ីវិលនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍រាប់រយនាក់កាលពីថ្ងៃទី១៤-១៥ ខែតុលា បានអំពាវនាវឱ្យមានសាមគ្គីភាពក្នុងតំបន់កាន់តែខ្លាំងក្លាដើម្បីការពារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាព ដោយលើកឡើងពីការកើនឡើងនៃរបបផ្តាច់ការនៅក្នុងតំបន់។
ក្រុមអង្គការជាង ២០០ មកពីបណ្តាប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន រួមមាន មីយ៉ាន់ម៉ា កម្ពុជា ថៃ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន ឥណ្ឌូនេស៊ី និងប្រទេសទីម័រខាងកើត ដែលនឹងក្លាយជាសមាជិករបស់សមាគមនេះនាពេលខាងមុខ បានជួបប្រជុំគ្នានៅរាជធានីកូឡាឡាំពួរ ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី មុនកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅសប្តាហ៍ក្រោយ ដើម្បីពិភាក្សា និងរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍នានាក្រោមក្របខណ្ឌនៃសន្និសីទសង្គមស៊ីវិលអាស៊ាន ហៅកាត់ថា វេទិកាប្រជាជនអាស៊ាន។
សកម្មជន និងតំណាងសហគមន៍បានចង្អុលបង្ហាញពីការរួមតូចនៃលំហស៊ីវិល និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ដោយលើកឡើងពីករណីអ្នកតវ៉ាដែលជាប់ឃុំឃាំងនៅឥណ្ឌូនេស៊ី ការវាយប្រហារតាមអាកាសដោយគ្មានរើសមុខពីសំណាក់យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាក្នុងពេលមានសង្គ្រាមស៊ីវិល ព្រមទាំងស្ថានភាពដ៏លំបាកដែលជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ាកំពុងប្រឈមមុខ ជាមួយនឹងភាពទន់ខ្សោយនៃប្រព័ន្ធតុលាការឯករាជ្យនៅកម្ពុជា និងថៃជាដើម។
នៅរាត្រីអាហារសាមគ្គីភាពក្នុងវេទិកា នាថ្ងៃទី១៤ ខែតុលានេះ សកម្មជនមីយ៉ាន់ម៉ាដែលកំពុងនិរទេស បានបន្លឺសំឡេងអំពីទង្វើឃោរឃៅដែលគេចោទប្រកាន់ថាកើតឡើងដោយក្រុមយោធាភូមា ព្រមទាំងបានលើកបដាដែលតំណាងឱ្យសន្តិភាព និងសេរីភាព ក្នុងពេលដែលពួកគេអំពាវនាវឱ្យប្រជាជនអាស៊ានគាំទ្រចលនាប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។
ក្រុមយោធាដែលដណ្តើមអំណាចនៅមីយ៉ាន់ម៉ាតាមរយៈរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ២០២១ គ្រោងនឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតដែលចាប់ផ្តើមនៅខែធ្នូ ប៉ុន្តែនឹងមិនរាប់បញ្ចូលក្រុងជាច្រើនទេ។ អ្នកសង្កេតការណ៍អន្តរជាតិបានហៅការបោះឆ្នោតនេះថាជាការក្លែងបន្លំ។
លោកស្រី Noor Azizah ដែលជាសហស្ថាបនិកនៃបណ្ដាញ Rohingya Maiyafunior ដែលជាក្រុមដឹកនាំដោយស្ត្រី និងតស៊ូមតិលើកកម្ពស់សិទ្ធិជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ា បានប្រាប់វេទិកានេះអំពីសក្ខីកម្មរបស់អ្នកដែលបានរួចជីវិតពីអំពើហិង្សាផ្លូវភេទ និងជម្លោះនៅក្នុងរដ្ឋ Rakhine របស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។ ក្រុមសិទ្ធិមនុស្សបាននិយាយថា ជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ាបានរងគ្រោះដោយអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ដែលឈានដល់រដ្ឋប្រហារឆ្នាំ២០២១។
លោកស្រីបានបន្តថា៖ «យើងត្រូវតែទាមទារឱ្យពួកគេទទួលខុសត្រូវចំពោះទង្វើរបស់ខ្លួន»ដោយសំដៅទៅលើទាំងកងទ័ពអារ៉ាកាន ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទរំលោភសិទ្ធិលើជនជាតិភាគតិចម៉ូស្លីម និងយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា។
UNHCR បានរាយការណ៍ថា ចំនួនជនភៀសខ្លួនរ៉ូហ៊ីងយ៉ាដែលធ្វើដំណើរតាមទូក មកកាន់ប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន ជាពិសេសឥណ្ឌូនេស៊ី និងម៉ាឡេស៊ី បានកើនឡើង ៨០ភាគរយ ដោយអ្នកដំណើរភាគច្រើនជាស្ត្រី និងកុមារ ដែលភៀសខ្លួនពីអំពើហិង្សា និងស្ថានភាពយ៉ាប់យ៉ឺន នៅក្នុងជំរំជនភៀសខ្លួនបង់ក្លាដែស ដែលបានផ្តល់ជម្រក ដល់មនុស្សជាងមួយលាននាក់ គិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៧ មក។
លោកស្រី Azizah ក៏បានលើកឡើងដោយចំៗនៅក្នុងវេទិកានោះដែរថា បញ្ហានេះមិនត្រូវបានគេយកចិត្តទុកដាក់គ្រប់គ្រាន់ទេ។
អ្នកចូលរួមឥណ្ឌូនេស៊ីបានអំពាវនាវឱ្យមានការគាំទ្រដោយបង្ហាញរូបភាពសកម្មជនដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន ឬបាត់ខ្លួនក្នុងអំឡុងពេលធ្វើបាតុកម្មទូទាំងប្រទេសកាលពីខែសីហា ខណៈដែលប្រតិភូហ្វីលីពីនបានគាំទ្រការអំពាវនាវឱ្យមានសាមគ្គីភាពក្នុងតំបន់ក្នុងការស្វែងរកយុត្តិធម៌ និងសន្តិភាព។
អ្នកចូលរួមជាង ៥០នាក់មកពីកម្ពុជាដែលតំណាងឱ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិល សហជីព ក្រុមយុវជន និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សបានប្រើប្រាស់វេទិកានេះដើម្បីជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលថៃដោះលែងទាហានកម្ពុជាចំនួន ១៨នាក់ដែលកំពុងឃុំខ្លួន។
កម្ពុជានិងថៃបានប៉ះទង្គិចគ្នានៅតាមព្រំដែនយ៉ាងខ្លាំងអស់រយៈពេលប្រាំថ្ងៃ នាខែកក្កដាឆ្នាំនេះ ដែលបានបណ្ដាលឱ្យមានមនុស្សស្លាប់រាប់សិបនាក់ និងធ្វើឱ្យប្រជាជនទាំងសងខាងរាប់សែននាក់ត្រូវចាកចេញពីផ្ទះសម្បែង។
អ្នកចូលរួមបានលើកឡើងពីការកើនឡើងនៃច្បាប់ដែលមានលក្ខណៈរឹតត្បិតនៅកម្ពុជា រួមទាំងច្បាប់ដែលកំណត់សិទ្ធិក្នុងការបង្កើតសហជីពកម្មករ និងការរឹតត្បិតលើសេរីភាពសារព័ត៌មាន។ ពួកគេក៏បានលើកឡើងពីការព្រួយបារម្ភអំពីឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែន និងបណ្តាញបោកប្រាស់តាមអ៊ីនធឺណិតដែលរីករាលដាលដែលកំពុងប្រតិបត្តិការនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ឡាវ និងមីយ៉ាន់ម៉ា។
ភាពតានតឹងដែលកំពុងកើតមានឡើងរវាងកម្ពុជា និងថៃក៏ត្រូវបានពិភាក្សាផងដែរ រួមទាំងការព្រួយបារម្ភអំពីវេទិកាឌីជីថលដែលពង្រីកព័ត៌មានមិនពិត និងជាតិនិយមជ្រុល។
លោក សេង វណ្ណលី អ្នកវិភាគភូមិសាស្ត្រនយោបាយកម្ពុជាបានថ្លែងក្នុងអំឡុងពេលពិភាក្សាជាក្រុមថា៖ «បទពិសោធន៍របស់កម្ពុជាបង្ហាញថាសន្តិភាពមិនអាចទ្រទ្រង់ដោយរដ្ឋាភិបាលតែឯងបានទេ។ នៅពេលដែលការចរចាជាផ្លូវការបរាជ័យ សង្គមស៊ីវិលតែងតែក្លាយជាស្ពាននៃទំនុកចិត្ត ដោយដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ ជាពិសេសនៅពេលដែលជម្លោះកើតឡើងនៅទូទាំងអាស៊ីអាគ្នេយ៍»។
លោកបានអំពាវនាវឱ្យបង្កើតការិយាល័យទំនាក់ទំនងសង្គមស៊ីវិលនៅទូទាំងតំបន់។
លោកស្រី សេង រាសី នាយិកាប្រតិបត្តិអង្គការសីលការ ដែលជាក្រុមប្រឹក្សាកម្ពុជាសម្រាប់អង្គការសិទ្ធិមនុស្ស បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ប្រទេសក្នុងតំបន់ត្រូវតែបោះបង់ចោលគោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែក ដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិ និងការរំលោភបំពានក្នុងតំបន់។
នាយកវិទ្យាស្ថានសិទ្ធិមនុស្ស និងសន្តិភាព នៃប្រទេសថៃ លោក Eakpan Pindavanija ក៏បានលើកឡើងពីតម្លៃនៃការសន្ទនាដែលផ្តោតលើសិទ្ធិផងដែរ។
លោកបានលើកឡើងថា៖ «បញ្ហាគឺថា យើងមានការពិភាក្សាជាច្រើនដែលកើតចេញពីភាពអរិភាព»ដោយសំដៅលើភាពតានតឹងរវាងកម្ពុជា និងថៃ។ លោកបានបន្ថែមថា៖ «យើងត្រូវកសាងការសន្ទនាបន្ថែមទៀត ដែលជួយឱ្យប្រជាជនយល់ដឹងអំពីសិទ្ធិមនុស្ស និងតម្លៃប្រជាធិបតេយ្យ»៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ ASEAN Activists Warn of Shrinking Freedoms, Urge Regional Action
